Bệnh ký sinh trùng có thể do nhiều tác nhân khác nhau gây nên có thể biểu hiện từ không triệu chứng đến các triệu chứng nặng, ác tính, hoặc các biến chứng đe dọa tử vong, hoặc thậm chí có thể gây tử vong cho con người nếu không điều trị kịp thời.
Bệnh ký sinh trùng có thể do nhiều tác nhân khác nhau gây nên có thể biểu hiện từ không triệu chứng đến các triệu chứng nặng, ác tính, hoặc các biến chứng đe dọa tử vong, hoặc thậm chí có thể gây tử vong cho con người nếu không điều trị kịp thời. Song phần lớn các bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng được điều trị và chữa khỏi, giảm di chứng. Tuy nhiên, chúng ta khó có thể hình dung hoặc chưa có kinh nghiệm với một số căn bệnh ký sinh trùng nguy hiểm này như thế nào? Mặc dù mọi người đều mỗi ngày có thể có nguy cơ và có thể mắc bệnh với các triệu chứng nghiêm trọng thậm chí có thể tử vong. Hãy cùng chúng tôi đếm ngược và đánh giá mức độ từng căn bệnh từ 10 à 1 qua một tổng hợp báo cáo nhỏ trên sẽ thấy điều đó như một chia sẻ kinh nghiệm lâm sàng:
10. Bệnh sán dây (Taeniasis)
Bệnh do sán dâu do các loại sán nhiễm trùng vào cơ thể, bệnh có thể không gây triệu chứng nào. Nhiễm trùng thường được nhận ra khi người bị nhiễm dào thải các đốt / đoạn sán ra phân, đặc biệt nếu “đoạn’ đó di chuyển. Con người mắc phải sán dây do ăn phải các thịt chưa xử lý chín hoặc thịt sống còn có chứa nang sáng. Sán dây trong ruột thường không gây triệu chứng nào nhưng khi có biểu hiện có thể chúng dẫn đến rối laonj tiêu hóa dạ dày ruột, chán ăn, tiêu chảy. Tuy nhiên, nếu chúng lên não, các nang ấu trùng sẽ gây các biến chứng trên thần kinh như nhức đầu, động kinh, co giật và lú lẫn.
9. Ấu trùng ruồi Bot (Bot Fly Larva)
Chỉ có một loại ruồi bot tấn công vào cơ thể người, loài Dermatobia hominis. Trứng của chúng đào thải ra và nằm ở vùng da của động vật, hoặc giọt ấu trùng từ trong trứng. Nhiễm trùng phải có thể gây ra bởi ấu trùng đào hang trong da của các vật chủ động vật. Chúng không giết chết vật chủ động vật, vì thế (mặc dù một số loài ruồi này nhiễm vào các động vật gặm nhấm do ăn phải trứng hoặc tinh hoàn của vật chủ).
Ruồi bot có tên gọi Dermatobia hominis, là một trong số các loài ruồi mà ấu trùng của nó ký sinh trên người (và một số động vật khác, bao gồm các loài linh trưởng).
8. Nhiễm giun đũa (Ascaris infection)
Bệnh giun đũa là một trong những nhiễm trùng hay gặp nhất ở người. Nhiễm trùng xảy ra trên khắp thế giới và nhất là các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới – nơi mà điều kiện vệ sinh còn hạn chế. Các trẻ em thường nhiễm nhiều hơn người lớn. Tại Mỹ, nhiễm trùng hiếm khi xảy ra, song nhiễm trùng này lại khá phổ biến ở các vùng nông thôn ở Đông Nam Á. Một số trường hợp nhiễm nặng có thể giun chui từ ruột đi lên cả miệng và mũi, hoặc đến phổi phế quản rất nguy hiểm.
Chu kỳ sinh học và phát triển bình thừơng của giun đũa là có di chuyển đến phổi đối với giai đoạn ấu trùng và phát triển thành con trưởng thành ở trong ruột, nhưng đôi khi giun trửng thành ký sinh trong phổi. Trứng của giun đũa được tìm thấy trong phân người. Sau khi phân nhiễm vào trong đất, trứng trở thành giai đoạn nhiễm sau vài tuần. Nhiễm trùng xảy ra khi một người tình cờ nhiễm trứng giun đũa. Một khi chúng đi vào dạ dày, giun chưa trưởng thành đẻ từ trứng. Ấu trùng sẽ được mang đến phổi và rồi chúng đến họng và được nuốt xuống. Mỗi khi nuốt, chúng đi đến ruột và phát triển thành giun trưởng thành. Các con giun cái trưởng thành đẻ trứng và rồi trứng đi qua phân; chu kỳ này mất khoảng 2-3 tháng.
7. Bệnh giun chỉ gây mù lòa (Onchocerciasis)
Bệnh này còn được biết là tên bệnh “river blindness”, đây là căn bệnh nhiễm trùng đứng thứ hai trên thế giới dẫn đến mù lòa. Bệnh gây ra bởi Onchocerca volvulus, một loại giun tròn có thể sống đến 15 năm trong cơ thể con người. Bệnh lan truyền qua người thông qua vết đốt do ruồi đen (black fly).
Giun lan rộng đi khắp cơ thể và khi chúng chết, chúng gây ra ngứa dữ dội và đáp ứng của hệ thống miễn dịch rất mạnh, điều này có thể gây phá hủy các mô lân cận như mắt và dẫn đến mù lòa.
6. Giun chỉ bạch huyết (Lymphatic filariasis)
Đây là một bệnh nhiễm trùng và là bệnh ký sinh trùng vùng nhiệt đới, gây ra bởi một loại giun tròn có hình thanh mảnh như sợi chỉ. Các giun này nằm trong hệ bạch huyết, kể cả hạch bạch huyết và một số ca mạn tính thì các giun này có thể dẫn đến bệnh phù chân voi (Elephantiasis). Các ca như thế để lại di chứng vĩnh viễn hoặc tàn tật và ảnh hưởng đến cuộc sống của họ quan trọng.
5. Bệnh giun rồng (Guinea worms)
Lần đầu tiên nuốt một con flea trong nước, giun Guinea chuyển dạng thành ấu trùng giai đoạn 3. Các bọ chét flea được nuốt vào bởi người và tiêu hóa thông qua dịch vị, ấu trùng giun Guinea bị ly giải. Chúng vẫn còn tồn tại trong dạ dày đến 3 tháng. Sau khi giao phối, con đực chết đi và con cái đào lỗ trong cơ thể đến các chi trên thân mình, thường là chi dưới hoặc bàn chân, nhưng thực tế lâm sàng vẫn có thể thấy ở bất kỳ phần nào trên cơ thể cũng bị ảnh hưởng.
Khi đã ổn định dưới da, chúng (giun cái) bắt đầu phát triển thông qua ăn các phần thịt của nơi mà giun đa định vị. Giun này lớn, khi phát triển, giun sẽ gây đau đớn và làm tàn tật cho bệnh nhân, vì thế họ không thể đi lại được. Khi giun trưởng thành, các nốt phỏng nước rộp đau trên da xuất hiện. Khi phần nào trên cơ thể bị nhiễm hay bị ảnh hưởng đưa xuống nước thì các nốt rộp này sẽ vỡ ra và hàng trăm đến hàng ngàn ấu trùng Giao đoạn 1 nhỏ li ty ly giải vào trong nước. Con giun cái trưởng thành sẽ đi hoặc di chuyển chậm ra khỏi cơ thể bệnh nhân thông qua vết loét viêm mà mụn rộp bị vỡ. Điều đó mất vài tuần để cho giun phóng thích hoàn toàn ra khỏi cơ thể.
4. Bệnh Leishmania da niêm (Cutaneous leishmaniasis)
Một loại nhiễm trùng da do một lọai ký sinh tùng đơn bào lây truyền thông qua vết đốt của ruồi cát. Vector ruồi cát dài 2mm, có cánh. Các ruồi này có thể đi qua các màn dùng để phòng ngừa muỗi đốt. Ruồi cát tìm thấy ở các nơi mà con người sinh sống và đẻ trứng vào các chất thải hữu cơ đặc biệt như phân, phân bón, các kẻ của các động vật gặm nhấm, các ổ lá ủ phân bón. Bệnh Leishmaniasis da niêm có đặc điểm rất đau rát, thậm chí có thể gây tử vong nếu nhiễm phải chúng.
3. Bệnh do Screw-worm fly
Một loại ký sinh trùng côn trùng (an insect parasite) của các động vật máu nóng. Ruồi có mắt đỏ và một thân thể có màu xanh da trờ - xanh lá cây ánh kim sặc sỡ trong giống như các blowflies ở Úc. Các ruồi này đẻ trứng vào các góc của vết thương hở do cào xước, thương tổn, mô bị thương, các vết cắt,…Ấu trùng đẻ trứng và ăn các phần thịt bên dưới, dẫn đến tổng thương mô lan tỏa. Nếu không xử trí hoặc điều trị, con vật sẽ chết do nhiễm trùng và mất dịch mô nhiều.
2. Bệnh ngủ châu Phi (African trypanosomiasis)
Một bệnh ký sinh trùng do vector truyền thông qua tsetse fly. Ban đầu chúng nhân lên trong các mô dưới da, máu và bạch huyết. Khi đó, ký sinh trùng đi qua hàng rào máu não gây nhiễm cho hệ thống thần kinh trung ương. Ruồi tsetse tìm thấy nhiều ở khu vực cận sa mạc Sahara, châu Phi. Chỉ có một vài loài lây truyền bệnh. Chúng tìm thấy chủ yếu trên các vật thực vật hay cây trong các sông, hồ, các khu rừng dọc theo sông, (gallery-forests) và trong các cây gỗ mục nát chứa nước.
Khi có triệu chứng xuất hiện, bệnh nhân thường phát bệnh và biểu hiện các triệu chứng ở hệ thần kinh trung ương. Giai đoạn đầu của bệnh được xem là pha bạch huyết (haemolymphatic phase), có các triệu chứng sốt, nhức đầu, đau khớp và ngứa. Giai đoạn 2 được xem là pha thần kinh (neurological phase) bắt đầu khi các ký sinh trùng đi qua hàng rào máu não và xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương. Nhìn chung, các triệu chứng xuất hiện thường là lú lẫn, rối laonj cảm giác và phối hợp kém. Các rối loạn giấc ngủ, chính điều này đặt tên cho bệnh như một đặc điểm lâm sàng quan trọng của giai đoạn 2 của bệnh. Nếu không điều trị bệnh nhân dễ tử vong.
1. Naegleria (brain-eating amoeba)
Nhiễm loài đơn bào nguy hiểm Naegleria fowleri vào người thông qua mũi xoang, len lỏi dần đến tế bào thần kinh khứu giác để tìm đường xâm nhập vào não bộ vật chủ. Nhiệt độ cao là yếu tố chính gây nên tình trạng viêm nhiễm lan rộng, vì loại ký sinh trùng này hoạt động mạnh trong điều kiện ao hồ ấm áp, tù đọng. Nên khi bơi ở trong môi trường này rất dễ bị nhiễm. Nếu bị nhiễm Naegleria fowleri, nạn nhân hầu như chắc chắn sẽ bị viêm màng não. Các triệu chứng bao gồm sốt, nôn ói, cổ cứng và nhức đầu ở phần trán.
Naegleria fowleri có thể xâm nhập và tấn công vào hệ thần kinh trung ương. Mặc dù điều này hiếm khi xảy ra, song nhiễm trùng như thế thường dẫn đến kết quả là tử vong cho bệnh nhân. Tỷ lệ tử vong ước tính khoảng 98%. “Naegleria fowleri cũng có thể tìm thấy trong hồ bơi chưa được xử lý đúng cách hoặc nước máy nhiễm khuẩn. Cần ghi nhận là loại ký sinh trùng này không hoạt động để tấn công người, và chúng chủ yếu ăn vi khuẩn.
Tuy nhiên, khi lọt đến não, chúng nhân lên nhanh chóng và bắt đầu ăn tế bào não để tồn tại. Khi vào não, tác nhân này bắt đầu phá hủy và ăn tế bào não từng phần một bằng cách dùng một dụng cụ hút kéo dài từ bề mặt tế bào rồi gây bệnh lý viêm não màng não. Các triệu chứng khởi đầu của nhiễm trùng bắt đầu là 1-14 ngày kể từ khi phơi nhiễm mầm bệnh.
Các triệu chứng ban đầu bao gồm nhức đầu, buồn nôn, nôn mửa, sốt, cứng cổ. Các triệu chứng thứ phát bao gồm lú lẫn, u ám, thiếu tập trung và xuất hiện cơn co giật. Sau khi các triệu chứng bắt đầu, diễn tiến bệnh nhanh chóng qua 3-7 ngày và có thể chết xảy ra từ 7-14 ngày kể từ khi phơi nhiễm.