Tại Hội thảo Á-Âu (ASEM) chia sẻ kinh nghiệm ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu và các bệnh mới nổi được tổ chức tại Hà Nội ngày 4-5/11/2009, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên-Môi trường Nguyễn Thái Lai đã có bài phát biểu đánh giá về tác động và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe cộng đồng.
Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã trình bày quan điểm của mình về các nghiên cứu và quan trắc gần đây của các nhà khoa học trên thế giới cho thấy biến đổi khí hậu không chỉ còn là cảnh báo mà đã trở thành thực tế tác động ngày cành mạnh mẽ lên mọi quốc gia, mọi khu vực và mọi sự sống trên trái đất. Biến đổi khí hậu làm cho thiên tai, đặc biệt là bão, lũ, lụt, hạn hán ngày càng gia tăng về tần suất, cường độ và quy mô. Biến đổi khí hậu tác động nghiêm trọng đến các hoạt động sản xuất, đời sống và đến các lĩnh vực kinh tế-xã hội như nông nghiệp, tài nguyên nước, quản lý vùng ven biển, lâm nghiệp, thủy sản, năng lượng, giao thông vận tải, du lịch và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Biến đổi khí hậu với biểu hiện chính là sự nóng lên toàn cầu và mực nước biển dâng đã trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ 21.
Việt Nam được đánh giá là một trong năm nước đang phát triển sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của biến đổi khí hậu, đặc biệt là mực nước biển dâng. Ở Việt Nam, trong khoảng 50 năm qua, nhiệt độ trung bình năm đã tăng khoảng 0,5-0,7oC, mực nước biển đã dâng khoảng 20cm. Theo các kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt Nam do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì xây dựng và được phép Chính phủ cho công bố trong tháng 9/2009, vào cuối thế kỷ 21, nhiệt độ trung bình ở Việt Nam có thể tăng 2,3°C so với trung bình thời kỳ 1980-1999 và mực nước biển có thể dâng thêm 75 cm.
 |
Các đại biểu tham dự Hội thảo Á-Âu |
Ở Việt Nam, biến đổi khí hậu đe dọa đến cuộc sống của hàng chục triệu người dân, đặc biệt là những người nghèo sinh sống ở những vùng dễ bị tổn hại do biến đổi khí hậu gây ra. Biến đổi khí hậu đe dọa thành quả của chương trình xóa đói giảm nghèo, ảnh hưởng đến an ninh lương thực và sức khỏe của người dân.
Khí hậu biến đổi có mối tương tác thường xuyên, trực tiếp và gián tiếp đến đời sống và sức khỏe cộng đồng và không dừng ở một quốc gia hay một dân tộc nào. Tác động của biến đổi khí hậu đến sức khỏe có thể là các tác động trực tiếp thông qua những thay đổi của mối quan hệ trao đổi vật chất, năng lượng giữa cơ thể người với môi trường xung quanh, làm nảy sinh những biến đổi về sinh lý, tập quán, khả năng thích nghi và những phản ứng của cơ thể người. Tác động của biến đổi khí hậu cũng có thể là các tác động gián tiếp thông qua những nguồn gây bệnh dẫn đến sự mở rộng theo không gian và thời gian của các dịch bệnh, tăng khả năng bùng phát và lan truyền các dịch như sốt xuất huyết, sốt rét, tiêu chảy, dịch tả... hoặc đến từ ô nhiễm môi trường, từ các tia tử ngoại do tầng ô-dôn bị phá huỷ mà nguồn gốc của chúng liên quan đến quá trình phát thải các khí nhà kính do hoạt động của con người. Ngoài ra, các tác động của biến đổi khí hậu đến sức khỏe còn thông qua những thay đổi của sản xuất lương thực, nguồn nước, việc làm… do biến đổi khí hậu.
 |
Nắng nóng khiến các hồ bơi dành cho trẻ em trong nội thành
Đà Nẵng trở nên quá tải
(ảnh chụp chiều 8-6) - Ảnh: tuoitre online |
Các đợt nắng nóng, nhiệt độ tăng sẽ gây nên những tác động tiêu cực đối với sức khỏe con người, dẫn đến gia tăng một số nguy cơ đối với tuổi già, người mắc bệnh tim mạch, bệnh thần kinh. Biến đổi khí hậu làm tăng khả năng xảy ra một số bệnh nhiệt đới như sốt rét, sốt xuất huyết; làm tăng tốc độ sinh trưởng và phát triển nhiều loại vi khuẩn và côn trùng, vật chủ mang bệnh và tăng số lượng người bị bệnh nhiễm khuẩn dễ lây lan. Nước biển dâng gây ảnh hưởng lớn đến các hoạt động sản xuất, đời sống, sức khỏe dân cư vùng đồng bằng ven biển.
 |
Cái nắng oi bức của Hà Nội năm 2009 |
Tiêu biểu chính cho những tác động trực tiếp và cả gián tiếp của biến đổi khí hậu đến sức khỏe cộng đồng chính là những thay đổi trong các hoạt động của thiên tai. Số người chết sẽ nhiều hơn do sự gia tăng cường độ, tần suất của các cơn bão, lốc xoáy, mưa lớn gây lũ quét, ngập lụt lớn và sạt lở đất. Hạn hán xảy ra mạnh hơn có thể gây thiếu lương thực, thiếu nước uống cho nhiều vùng. Các giải pháp vệ sinh phòng dịch sau thiên tai đòi hỏi phải được tiến hành kịp thời và hiệu quả. Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng gián tiếp đến sức khỏe con người thông qua ô nhiễm môi trường, suy dinh dưỡng, bệnh tật hoặc do những đổ vỡ của kế hoạch dân số, kinh tế – xã hội, cơ hội việc làm và thu nhập. Những đối tượng dễ bị tổn thương nhất là những người nghèo, người già, trẻ em, phụ nữ sinh sống ở các vùng ven biển và miền núi.
Trong cả 4 Báo cáo đánh giá tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, Ban liên Chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc đều coi tác động của biến đổi khí hậu đến sức khỏe là một trong những vấn đề quan trọng. Theo nghiên cứu của quốc tế, các nước đang phát triển sẽ chịu ảnh hưởng tác động nghiêm trọng hơn do biến đổi khí hậu, không chỉ do các điều kiện tự nhiên mà còn do họ không có một hệ thống y tế đủ mạnh, không đủ tiềm lực kinh tế, tài chính, khoa học-công nghệ để thực hiện các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu.
 |
Hậu quả những cơn bão vừa qua |
Ở Việt Nam, các tác động của biến đổi khí hậu đến sức khỏe cộng đồng đã và đang diễn ra khá phức tạp và đa dạng. Tuy đã có một số kết quả nghiên cứu về vấn đề này, song cũng chỉ mới ở mức độ ban đầu, cần được tiếp tục mở rộng nghiên cứu trên cơ sở hợp tác chặt chẽ giữa những chuyên gia về khí hậu, môi trường, y tế trong và ngoài nước. Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 158/2008/QĐ-TTg ngày 02/12/2008 là cơ sở quan trọng để xây dựng và thực hiện Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực y tế, bảo vệ sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam trong thời gian tới.
Thứ trưởng Nguyễn Thái Lai tin tưởng rằng tại Hội thảo này, các nhà hoạch định chính sách, các cán bộ của các Bộ, ngành, cơ quan có liên quan, các chuyên gia trong nước và quốc tế sẽ thảo luận, trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm về ứng phó với biến đổi khí hậu và các bệnh mới nổi; đưa ra định hướng chiến lược, xây dựng một kế hoạch nghiên cứu toàn diện và đầy đủ hơn về tác động của biến đổi khí hậu đến sức khỏe ở Việt Nam trong thời gian tới và từ đó xây dựng, hoàn thiện và triển khai các giải pháp thích ứng trước mắt và lâu dài với biến đổi khí hậu nhằm bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng ở nước ta.