Kỷ niệm Ngày Thầy thuốc Việt Nam27-2-2009 trong không khí sôi nổi của cả nước chào mừng và vinh danh những người thầy thuốc trên mặt trận bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân, nhất là cán bộ y tế tuyến cơ sở; rất nhiều tấm gương điển hình về khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh cũng như chăm sóc sức khỏe ban đầutại các cơ sở y tế khắp nơi trong cả nước nhưng ít ai nghĩ đến những người thầy thuốc đang ngày đêm thầm lặng trên trận tuyến của mình-trận tuyến phòng chống sốt rét.
Dịch bệnh sốt rét cũng như các dịch bệnh tối nguy hiểm khác có thể cướp đi cuộc sống của hàng nghìn người khi có dịch lớn xảy ra, chính vì vậy Nhà nước và Bộ Y tế đã quan tâm đầu hàng năm từ 75-85 tỷ đồng cho chương trình phòng chống sốt rét trong mục tiêu chương trình y tế quốc gia; ngoài ra các tổ chức quốc tế như Dự án phòng chống sốt rét Việt Nam-Australia, Dự án phòng chống sốt rét Việt Nam-EC, Quỹ toàn cầu phòng chống sốt rét, Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB), Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng luôn hỗ trợđầu tư giúp Việt Nam phòng chống tích cực bệnh này nên trong vòng 10 năm gần đây (2000-2008) bệnh sốt rét ở nước ta đã giảm đáng kể và không có dịch lớn xảy ra; tỷ lệ mắc sốt rét giảm từ 25-35% so với năm trước, tỷ lệ chết sốt rét chỉ còn 2 con số năm 2008 (25 ca) so với 4 con số vào thời kỳ sốt rét bùng nổ năm 1991 (4.700 ca); bệnh sốt rét đã từng bước được đẩy lùi, đời sống và sức sản xuất của người dân ở các vùng sốt rét lưu hành được cải thiện đáng kể.
 |  |
Điều tra sốt rét tại nhà người dân... | .... và đến tại các vùng hẻo lánh xa xôi |
Những thành quả phòng chống sốt rét quan trọng đạt được này ngoài sự quan tâm đầu tư của Nhà nước và sự chỉ đạo của Bộ Y tế, còn gắn liền với chiến công thầm lặng của những người cán bộ y tế làm công tác phòng chống sốt rét tại tuyến Trung ương (Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng), tuyến tỉnh (Trung tâm phòng chống sốt rét, Trung tâm Y tế dự phòng) và các tuyến y tế cơ sở (Trung tâm Y tế huyện, Trạm Y tế xã và Phòng khám khu vực, Y tế thôn bản). Trong những ngày cuối tháng Hai, khi cả nước đang sôi nổi chào mừng Ngày Thầy thuốc Việt Nam, thì có ai nghĩ rằng đang có những cán bộ côn trùng đang lặn lội lấy thân mình làm mồi bắt muỗi suốt đêm tại các vùng rừng núi có nguy cơ dịch bệnh cao nhất, đang có những anh chị âm thầm chịu đựng cho muỗi trực tiếp hút máu của mình ngay tại labo để đảm bảo nuôi muỗi phát triển khỏe mạnh, các thử nghiệm sinh học được trả lời chính xác và đề xuất biện pháp diệt muỗi truyền bệnh có hiệu quả. Trong khi phương tiện thông tin đại chúng (đài, báo, truyền hình) liên tục đăng tải công lao phục vụ người bệnh của các thầy thuốc làm việc ở tuyến bệnh viện, thì ít ai biết được đang có những thầy thuốc trèo đèo lội suối đến những nơi khó khăn hẻo lánh nhất để phát hiện và điều trị sớm bệnh nhân nhằm hạn chế tỷ lệ chết sốt rét trong cộng đồng. Trong khi thầy thuốc ở các tuyến bệnh viện vừa dễ được vinh danh vừa có điều kiện tăng thu nhập, thì các thầy thuốc làm công tác sốt rét gần như không ai biết đến với đồng lương ít ỏi vẫn vui vẻ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và không một lời ca thán. Nêu vài hình ảnh hoạt động tương phản này không có ý so bì vì mỗi lĩnh vực có chức năng nhiệm vụ khác nhau, nhưng chắc chắn rằng chỉ có những thầy thuốc sống với niềm đam mê khoa học và tâm huyết với nghề thì mới có thể yên tâm trụ lâu trong chuyên ngành sốt rét cũng như y tế dự phòng. Chính những nỗ lực không mệt mỏi của cán bộ làm công tác phòng chống sốt rét từ tuyến trung ương đến cơ sở đã góp phần không nhỏ giảm thấp tỷ lệ bệnh và tỷ lệ tử vong do sốt rét một cách vững chắc, công lao của họ rất xứng đáng được vinh danh nhưng vẫn lặng thầm như thủ môn tận tụy bắt từng trái bóng.
 |
Cấp phát thuốc miễn phí đến tay người dân |
Mặc dù những năm gần đây sốt rét có xu hướng giảm thấp nhưng nguy cơ sốt rét vẫn còn cao ở các tỉnh Tây Nguyên, miền Trung, miền Đông Nam bộ, khu IV cũ và một số tỉnh miền núi phía Bắc do có đặc điểm tự nhiên thuận lợi cho sự phát triển của muỗi sốt rét truyền bệnh chính (An.minimus, An.dirus), mầm bệnh (ký sinh trùng sốt rét) vẫn còn tồn tại trong cộng đồng nên dịch sốt rét có khả năng xảy ra bất cứ lúc nào nếu không kiểm soát chặt chẽ tình hình sốt rét.
 |
Và làm mồi cho muỗi đốt |
Vấn đề khó khăn lớn nhất trong chương trình phòng chống sốt rét hiện nay là làm thế nào để bảo vệ cho các nhóm dân di biến động (dân di cư tự do, đi rừng, ngủ rẫy và giao lưu biên giới) vì hiện nay hầu hết số tử vong sốt rét của cả nước đều tập trung ở các đối tượng này nên nhiệm vụ của những người làm công tác phòng chống sốt rét còn rất nặng nề; họ vẫn phải tiếp tục thực hiện có hiệu quả các biện pháp phòng chống sốt rét (phun tồn lưu hóa chất, tẩm màn, điều trị bệnh nhân và truyền thông giáo dục người dân có ý thức tự bảo vệ khi sống trong vùng sốt rét); họ vẫn phải thường xuyên có mặt ở cộng đồng làm công tác giám sát dịch tễ sốt rét, giám sát bệnh nhân sốt rét và giám sát véc tơ truyền bệnh để đảm bảo không cho dịch bệnh bùng phát, đặc biệt là biện pháp giảm tử vong sốt rét cho các nhóm dân di biến động; họ vẫn phải đối mặt với những khó khăn về kinh tế và chấp nhận sự thiệt thòi của những người làm công tác phòng bệnh nhưng chắc chắn rằng niềm vui lớn nhất đối với họ là đem lại sức khỏe và sức lao động của đồng bào.
Chiến công đẩy lùi bệnh sốt rét của những người thầy thuốc lặng thầm có thể được coi là món quà quý giá để dâng tặng Bác Hồ nhân Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27-2-2009 vì đã xứng đáng với lời dạy của Người cùng quyết tâm cao nhất không để sốt rét quay trở lại, góp phần tích cực vào sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.