Một bản báo cáo từ Trung tâm Phát triển Toàn cầu (CGD) cho biết, mối đe dọa của sự kháng thuốc đang ngày càng gia tăng, hậu quả của điều này là rất nhiều người trở thành nạn nhân của những căn bệnh mà một khi đã kháng thuốc thì rất khó có một liệu pháp hữu hiệu để điều trị, chẳng hạn như Sốt rét, HIV và Lao... đòi hỏi chúng ta phải có những hành động cấp thiết một cách có hệ thống trên toàn cầu.
Thật không may mắn khi điều này tiến triển nhanh hơn những nổ lực của chúng ta trong việc cải thiện tình hình sức khỏe cho người nghèo bằng cách tạo ra nhiều, nhiều hơn nửa các loại dược phẩm chất lượng với giá thành rẻ tại các quốc gia đang phát triển. Thêm vào đó là các tác dụng phụ đang nổi lên nhanh chóng, đó là những căn bệnh do những chủng vi khuẩn kháng thuốc gây ra. Điều này dẫn đến kết quả là chi phí điều trị tăng cao nhưng sự sống vẫn khó có khả năng giữ được. Đây là những dòng nhận xét của một số chuyên gia viết trong báo cáo “Cuộc chiến chống lại sự kháng thuốc” (The Race Against Drug Resistance)
Bản báo cáo nhấn mạnh rằng, chúng ta đang nhanh chóng mất đi khả năng trong điều trị một số căn bệnh nguy hiểm như Sốt rét, HIV, Lao, bệnh Lỵ (dysentery) và các nhiễm trùng ở đường hô hấp có thể dẫn đến viêm phổi nặng.
Tiến sĩ Rachel Nugent, phó giám đốc phụ trách y tế thuộc Trung tâm Phát triển Toàn cầu cho biết tại buổi họp báo: “Kháng thuốc là một hiện tượng xảy ra tự nhiên, nhưng việc sử dụng thuốc không đúng cách và thuốc kém chất lượng đã đẩy nhanh tiến trình này”.
Một số căn bệnh trở nên kháng với thuốc điều trị vì các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus phát triển thành các chủng mới không còn đáp ứng tốt các loại thuốc điều trị nửa. Còn nhiều nguyên nhân cho vấn đề này, bao gồm việc lạm dụng các loại dược phẩm (càng tiếp xúc nhiều với các loại dược phẩm, liệu pháp điều trị thì các tác nhân gây bệnh càng có nhiều cơ hội tạo ra những đột biến kháng thuốc), liều lượng không đầy đủ hoặc không tích cực trong điều trị (tác nhân gây bệnh chưa được tiêu diệt hết vẫn còn khả năng sinh đột biến kháng thuốc về sau), các loại thuốc giả, kém chất lượng với thành phần không đúng hoặc có hàm lượng chính thấp so với tiêu chuẩn… (điều này cũng làm tăng khả năng sinh các đột biến mới cho vấn đề kháng thuốc ở tác nhân gây bệnh).
 |
Các nhiễm trùng ở hệ hô hấp kháng thuốc đã làm tử vong nhiều trẻ em trên thế giới. (Ảnh: minh họa) |
Vì vậy điều tiên quyết trong công tác làm giảm quá trình xảy ra kháng thuốc là phải quản lý việc sử dụng thuốc điều trị một cách cẩn thận, ví dụ như chỉ dùng thuốc khi cần thiết và bảo đảm rằng bệnh nhân phải dùng đúng thuốc, đủ liều và được theo dõi trong suốt thời gian điều trị.
Vấn đề này không chỉ giới hạn tại các nước đang phát triển mà tại các nước phương Tây cũng đang trong hoàn cảnh tương tự. Ví dụ, các siêu vi khuẩn (superbug) như Tụ cầu khuẩn Staphylococcus aureus kháng với methicillin (MRSA: methicillin-resistant Staphylococcus aureus) đã tăng lên từ 2 đến hơn 50% các trường hợp nhiễm S. aureus tại Hoa Kỳ trong những năm từ 1974 đến 2004, do vậy nên ngày càng có nhiều người Hoa Kỳ tử vong mỗi năm vì MRSA hơn HIV/AIDS.
Tại các quốc gia đang phát triển, nơi hơn 4 năm qua với 1,5 tỷ USD viện trợ đã được trang trải cho các loại thuốc mới để điều trị những căn bệnh kháng thuốc và hằng năm có khoảng 1 triệu trẻ em chết vì những căn bệnh như thế.
Tuy nhiên, báo cáo này tập trung vào mối liên quan trực tiếp giữa nhu cầu ngày càng tăng của việc sử dụng dược phẩm và sự nổi lên của tình trạng kháng thuốc, đặc biệt là những nơi có công tác giám sát và quản lý dược phẩm yếu kém. Ví dụ, tại những nơi có sức tiêu thụ thuốc kháng sinh lớn thì có 75 đến 90% chủng gây bệnh viêm phổi strep pneumoniae đã kháng với các thuốc điều trị.
Tác giả bản báo cáo cho biết, chỉ trong một năm đã có 2 triệu trẻ chết vì sốt rét trên toàn thế giới, và các nhiễm khuẩn đường hô hấp đã làm tử vong hơn 3 triệu trẻ em mỗi năm. Trong đó phần lớn các ca tử vong là do nhiễm phải các chủng vi khuẩn kháng với các loại kháng sinh thông dụng.
Tại các quốc gia đang phát triển, những căn bệnh hay gặp ở trẻ như sốt rét, viêm phổi hay các nhiễm trùng hô hấp khác và bệnh lỵ có thể không còn được chữa trị với các loại thuốc kháng sinh cũ và những loại dược phẩm hiện có tại những quốc gia này.
Tại khu vực Mỹ Latinh, có đến 70% trẻ em mắc lỵ đã gặp phải các chủng vi khuẩn kháng thuốc.
 |
Quá trình biến đổi gen đã làm cho các tác nhân gây bệnh
Ngày càng trở nên kháng với thuốc điều trị hơn. |
Chi phí điều trị cũng đang bắt đầu tăng dần. Ở các nước nghèo, kinh phí cho các loại dược phẩm đã tăng ở mức 20 cho đến 60% trong tổng chi phí chăm sóc y tế.
Bản báo cáo đưa ra một ví dụ: chi phí cho điều trị một bệnh nhân mắc lao kháng thuốc phạm vi rộng bằng với chi phí cho 200 bệnh nhân nhiễm lao thông thường.
Các chuyên gia tại CGD cho biết, trừ khi chúng ta phải có những hành động ngay từ bây giờ nếu không muốn có thêm những ca tử vong và chi phí chăm sóc y tế tăng cao. Họ cũng thúc giục Tổ chức Y tế Thế giói can thiệp và đi đầu trong công tác này.
Chủ tịch CGD Nancy Birdsall nói, chúng ta biết cách làm thế nào để khắc phục những vấn đền này, những gì chúng ta cần có là sự ưu đãi, các tổ chức và một nhà lãnh đạo toàn cầu để có thể tiến hành thực hiện công việc này
Bản báo cáo của CGD cũng đưa ra 4 khuyến nghị mà theo đó mọi người, mọi tổ chức từ khu vực tư nhân đến công lập đều phải cùng nhau hợp tác nhằm tạo ra được một tác động đầy ý nghĩa trong công cuộc đẩy lùi sự kháng thuốc trên toàn thế giới:
1. Thiết lập một mạng lưới phòng thí nghiệm để theo dõi và chia sẻ thông tin cho nhau.
2. Thiết lập chuỗi cung ứng tiêu chuẩn từ nơi sản xuất tới nhà thuốc và cuối cùng là tới người bệnh. Thực hành tốt việc sử dụng dược phẩm ở tất cả các vị trí.
3. Thông qua các luật định của mỗi quốc gia để đảm bảo chất lượng và nguồn gốc rõ ràng của dược phẩm.
4. Đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển các loại dược phẩm mới, kết hợp giữa nhà sản xuất và nhà nghiên cứu, đầu tư phát triển công nghệ và kỹ thuật mới trong điều trị.
 |
Thuốc điều trị cần được cải tiến hơn nửa để đảm bảo ngăn chặn được
tình trạng kháng thuốc đang diễn ra một cách nhanh chóng. |
“Vì lợi ích của những người bệnh và những người đang cần sự hỗ trợ của chăm sóc y tế, ngay bây giờ, vấn đề kháng thuốc phải được giải quyết khẩn trương như là một sự ưu tiên hàng đầu về chăm sóc sức khỏe trên toàn cầu”, Nugent nói.