Ở gia đình hay cơ sở y tế, việc làm sạch môi trường nơi ăn ở, sinh hoạt của người bệnh là một vấn đề cần thiết mà người nhà bệnh nhân và nhân viên y tế phải thực hiện đúng theo quy trình để loại bỏ đi tất cả hoặc một phần đáng kể các tác nhân gây bệnh rời khỏi các bề mặt, dụng cụ bị nhiễm bẩn nhằm chủ động phòng ngừa sự lây nhiễm bệnh cho chính bản thân mình, kể cả người khác.
Làm sạch các bề mặt tại môi trường nơi sinh hoạt, ăn ở của bệnh nhân là một việc làm rất quan trọng vì những tác nhân gây lây nhiễm bệnh đường hô hấp có khả năng tồn tại trong môi trường nhiều giờ hoặc thậm chí cả ngày. Việc vệ sinh môi trường có thể được thực hiện bằng cách dùng nước và các chất tẩy rửa trung tính.
Khử trùng
Các chất khử trùng chuẩn gia dụng bán trên thị trường và của những cơ sở y tế được pha thành dung dịch theo khuyến nghị, được áp dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất có thể làm giảm mức độ nhiễm khuẩn tại các bề mặt ở môi trường nơi chăm sóc bệnh nhân. Cần phải làm sạch tất cả các bề mặt tiếp xúc này trước khi tiến hành bất kỳ một quá trình khử khuẩn nào.
Các loại thiết bị, dụng cụ và bề mặt đã được tiếp xúc với da hoặc niêm mạc của người bệnh, người nhà bệnh nhân hay nhân viên y tế thường xuyên chạm đến cần phải được khử trùng sau khi làm sạch. Các loại hóa chất khử trùng được sử dụng tại gia đình hay tại cơ sở y tế phụ thuộc vào tính phổ biến của hóa chất thường dùng tại địa phương và những quy định của cơ sở.
Hiện nay, một số loại hóa chất thường được dùng để khử trùng gồm: Javen (sodium hypochlorite) được sử dụng cho các bề mặt, thiết bị, dụng cụ không làm bằng kim loại; cồn được sử dụng cho các bề mặt nhỏ; các hợp chất chứa phenol; các hợp chất amoni bậc bốn và các hợp chất peroxygen.
Những nguyên tắc quan trọng trong việc làm sạch môi trường
- Tất cả các bề mặt ở những nơi chăm sóc bệnh nhân phải được làm sạch hàng ngày và bất cứ khi nào bị dính bẩn. Việc làm sạch bề mặt rất cần thiết và được thực hiện bất cứ lúc nào khi bệnh nhân khỏi bệnh nếu được chăm sóc tại nhà hay được xuất viện và trước khi tiếp nhận một bệnh nhân khác mới đến nhập viện.
- Nếu bề mặt đã tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân như bàn khám bệnh, giường khám bệnh; chỗ bệnh nhân nằm, các thiết bị, dụng cụ khác... phải được làm sạch và khử trùng sau khi dùng cho mỗi bệnh nhân.
- Tất cả các loại khăn lau cần được làm ẩm trước khi sử dụng. Giũ bụi bằng khăn khô hoặc dùng chổi quét có thể dẫn đến việc lây lan vi khuẩn, virus qua đường không khí, vì vậy cần phải tránh thực hiện.
- Các loại dụng cụ, khăn lau và đầu chổi lau nên được thay đổi thường xuyên theo quy định của cơ sở y tế.
- Tất cả các thiết bị, dụng cụ làm sạch nên được làm vệ sinh và sấy khô sau mỗi lần sử dụng.
- Các đầu chổi lau tái sử dụng nên được giặt và phơi khô sau khi sử dụng hàng ngày và trước khi cất đi.
- Các khu vực chung quanh bệnh nhân phải được giữ sạch sẽ, cách ly khỏi những thiết bị, vật dụng không cần thiết và có thể vệ sinh triệt để hàng ngày.
- Bàn khám bệnh, giường khám bệnh, chỗ bệnh nhân nằm, các thiết bị, dụng cụ chung quanh sau khi sử dụng cho bệnh nhân và biết chắc chắn hoặc nghi ngờ người bệnh bị nhiễm khuẩn gây bệnh đường hô hấp cấp tính nguy hại thì cần phải được lâu chùi bằng hóa chất khử trùng ngay sau khi sử dụng.
Sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân để làm sạch môi trường, dọn vệ sinh
Vệ sinh môi trường nơi chăm sóc bệnh nhân là một công việc nặng nhọc, nguy hiểm vì ở tại gia đình hay một số cơ sở y tế; người thực hiện công việc này sẽ có nguy cơ phơi nhiễm bệnh khi làm việc có tiếp xúc với các vật sắc nhọn. Vì vậy các nhân viên y tế phải mang găng tay cao su, mặc áo choàng, tạp dề cao su và dùng ủng hoặc giày bảo bệ chân chống thấm.
Khi dọn vệ sinh bất kỳ các chất khạc nhổ, tia bắn của dịch cơ thể hay chất bài tiết của bệnh nhân; người nhà bệnh nhân và nhân viên y tế nhất thiết phải sử dụng phương tiện, dụng cụ bảo hộ cá nhân một cách phù hợp bao gồm cả găng tay cao su và áo choàng.
Chất thải từ bệnh nhân cần được thực hiện qua các giai đoạn vệ sinh như:
- Mặc tạp dề, áo choàng và găng tay cao su.
- Dùng nươc và chất tẩy rửa vệ sinh các bề mặt bằng cách sử dụng khăn lau dùng một lần.
- Bỏ khăn lau trong thùng chứa chất thải thích hợp không rò rỉ.
- Khử trùng toàn bộ khu vực. Dung dịch Javen (hypochlorite natri) có thể được sử dụng để khử trùng, khuyến nghị nên dùng các nồng độ khác nhau từ 0,05% đến 0,5%.
- Tháo găng tay cao su, tạp dề và bỏ cả vào thùng chứa thích hợp để tiếp tục làm vệ sinh và khử trùng.
- Cở bỏ áo choàng và bỏ vào thùng chứa thích hợp.
-Vệ sinh tay.
Một điều quan trọng cần lưu ý là cần làm thông thoáng khu vực ăn ở, sinh hoạt của bệnh nhân trong và ngay sau khi khử trùng.
Khuyến nghị
Tại gia đình ở hay tại cơ sở y tế, việc làm sạch môi trường nơi ở và sinh hoạt của bệnh nhân là một quá trình loại bỏ tất cả hoặc một phần đáng kể các tác nhân gây bệnh ra khỏi các bề mặt và dụng cụ bị nhiễm bẩn. Vì vậy môi trường dành cho chăm sóc người bệnh cần phải được làm sạch thường xuyên. Cần sử dụng các kỹ thuật, phương tiện thích hợp khi làm vệ sinh để phòng tránh lây lan vi khuẩn, virus qua đường không khí do bụi. Chỉ các bề mặt có tiếp xúc với da, niêm mạc của bệnh nhân và các bề mặt thường xuyên có tiếp xúc của người nhà bệnh nhân, nhân viên y tế mới cần được khử trùng sau khi làm sạch. Nhân viên y tế, thậm chí cả người nhà bệnh nhân trực tiếp chăm sóc người bệnh phải áp dụng phương tiện phòng hộ cá nhân để làm vệ sinh và khử trùng các dụng cụ, thiết bị hô hấp và tuyệt đối phải thực hành vệ sinh tay sau khi tháo bỏ các phương tiện phòng hộ cá nhân.