Trong 6 tháng đầu năm 2010, bệnh sốt xuất huyết gia tăng hàng loạt ở nhiều tỉnh, thành phố khu vực miền Trung-Tây Nguyên, trong đó nhiều nơi đã phát triển thành dịch; công tác phòng chống dịch sốt xuất huyết gặp nhiều khó khăn, ngoài sự nỗ lực của ngành y tế, đòi hỏi phải có sự tham gia tích cực của cộng đồng để đẩy lùi dịch sốt xuất huyết trong 6 tháng cuối năm.
Tình hình dịch sốt xuất huyết và véc tơ truyền bệnh
Diễn biến dịch bệnh sốt xuất huyết trong 6 tháng đầu năm 2010
Trong 5 tháng đầu 2010, số bệnh nhân sốt xuất huyết ở miền Trung (từ Quảng Bình đến Bình Thuận) là 3.359 chiếm 24,7% so với cả nước và tăng 96,6% so với cùng kỳ 2009, có 2 tử vong (Bình Định); ở Tây Nguyên là 699 chiếm 5,1% so với cả nước và tăng 503%so với cùng kỳ 2009, có 1 tử vong (Đăk Lăk).
Tại miền Trung số ca mắc sốt xuất huyết 5 tháng đầu 2010 cao nhất ở Khánh Hòa (1199/683), TP. Đà Nẵng (850/47), Thừa Thiên Huế (173/2), Quảng Ngãi (492/235), Bình Định (476/275), Bình Thuận (374/337), Phú Yên (288/433), Ninh Thuận (220/200), Quảng Nam (83/7), Quảng Trị (13/0), Quảng Bình (2/2); tại Tây Nguyênsố ca mắc sốt xuất huyết ở Đắc Nông (419/19), Đắc Lắc (139/65), Gia Lai (100/28), Kon Tum (41/4) so với cùng kỳ năm 2009. Tỷ lệ sốt xuất huyết Dengue (79%) cao vượt hẳn sốt Dengue (21%), thể lâm sàng sốt xuất huyết Dengue độ III, IV chiếm 10%; đặc biệt là số người lớn mắc bệnh cao hơn trẻ em ³ 15 tuổi (62%) và < 15 tuổi (38%).  |
Hệ thống bể cấp nước có thể là tác nhân làm lan truyền sốt xuất huyết.
Ảnh minh họa (Ảnh: H.Cát) |
Dự báo dịch sốt xuất huyết trong 6 tháng cuối năm 2010
Kết quả điều tra các chỉ số véc tơ trong khu vực: chỉ số Breteau (BI) cao ở các tỉnh Bình Thuận (31.7), Gia Lai (31), Đăk Nông (27) và Kon Tum (22).
Phân tích chỉ số dự báo dịch sốt xuất huyết, ngay từ tháng 1/2010 số ca mắc sốt xuất huyết tăng 68,7% so với cùng kỳ 2009, 2005, 2001 là những năm có số mắc cao; diễn biến ca bệnh theo tháng giống như các năm cao điểm: giảm nhẹ trong tháng 2-3, tăng cao tháng 4-5. Đã có nhiều ổ dịch nhỏ xuất hiện và 5/15 tỉnh, thành phố (Đà Nẵng, Khánh Hòa, Bình Định, Phú Yên và Gia Lai) công bố dịch sốt xuất huyết, dự báo tình hình dịch sốt xuất huyết tiếp tục diễn biến phức tạp từ nay đến cuối năm 2010.
Kết quả phòng chống dịch sốt xuất huyết
Tỉnh Bình Định
Ở Bình Định trong 5 tháng đầu năm 2010 có 47 ổ dịch nhỏ xảy ra ở Quy Nhơn (22), An Nhơn (15), Tuy Phước (2), Phù Cát (5), Tây Sơn (1), Hoài Nhơn (2). Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn phối hợp với Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Bình Định, triển khai phun hóa chất xử lý các ổ dịch nhỏ ở thành phố Quy Nhơn; phun hóa chất chủ động phòng, chống dịch sốt xuất huyết tại 58 điểm thi tuyển sinh đại học và chỉ đạo diệt bọ gậy trước khi phun hóa chất.
Kết quả điều tra chỉ số véc tơ truyền bệnh trước khi phun hóa chất ở thành phố Quy Nhơn (BI = 12; DI = 0,32; hỉ số nhà có muỗi 14%; Chỉ số nhà có bọ gậy 10%, chỉ số dụng cụ có bọ gậy 5%); huyện Tuy Phước (BI = 24; DI = 0,12; chỉ số nhà có muỗi 4%; chỉ số nhà có bọ gậy 24%; chỉ số dụng cụ có bọ gậy 8%).
Công tác diệt bọ gậy không có sự ủng hộ của các ban ngành, đoàn thể, phần lớn người dân chưa có ý thức tự diệt ổ bọ gậy trong nhà mình.
 |
Công tác phòng chống dịch chưa coi trọng đúng mức khiến dịch có cơ hội lan rộng (Ảnh: C.Q) |
Tỉnh Phú Yên
Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn phối hợp với Viện Pasteur Nha Trang và Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Phú Yên chỉ đạo diệt ổ bọ gậy, phun hóa chất xử lý ổ dịch ở phường 9 và Phú Đông (TP. Tuy Hòa), xã Hòa Hiệp Trung (huyện Đông Hòa).
Chỉ số véc tơ ở một số điểm trước khi diệt bọ gậy để phun hóa chất: Phường Phú Đông, TP. Tuy Hòa (BI = 26,6; DI = 0,2; chỉ số nhà có muỗi 13,3%, chỉ số nhà có bọ gậy 24%, chỉ số dụng cụ có bọ gậy 9,9%); phường 9, TP. Tuy Hòa (BI = 26,6; DI = 0,63, chỉ số nhà có muỗi 26,6%, chỉ số nhà có bọ gậy 16,6%, chỉ số dụng cụ có bọ gậy 9,9%); xã Hòa Hiệp Trung, huyện Đông Hòa (BI = 42; DI = 0,26; chỉ số nhà có muỗi 16%, chỉ số nhà có bọ gậy 30%, chỉ số dụng cụ có bọ gậy 11,5%).
Cũng như ở Bình Định công tác diệt bọ gậy không có sự ủng hộ của các ban ngành, đoàn thể, người dân chưa có ý thức tự diệt ổ bọ gậy trong nhà mình.
Tỉnh Gia Lai
Theo kết quả điều tra của Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên và Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Gia Lai tại Phường Yên Đổ, TP. Pleiku (số hộgia đình có BG (HI) = 22; BI = 31; chỉ số nhà có bọ gậy 22%, mật độ bọ gậy 61,25).
Các chỉ số đánh giá véc tơ cao: Breteau (BI=31) và chỉ số nhà có bọ gậy (HI=22%), theo hướng dẫn giám phòng chống sốt xuất huyết của Cục Y tế dự phòng-Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khi điều tra bọ gậy ở một nơi nào đó có HI ³ 5 và/hoặc BI ³20 thì có nguy cơ xảy ra dịch sốt xuất huyết ở nơi đó; trong khi hiện nay Gia Lai đang vào mùa mưa, xuất hiện nhiều ca mắc mới, cần có những biện pháp triển khai phòng chống dịch kịp thời; đặc biệt là công tác giám sát véc tơ truyền bệnh vàđẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động nhân dân làm vệ sinh, loại bỏ dụng cụ chứa nước không cần thiết nhằm hạn chế ổ muỗi sinh sản và phát triển.
Trọng tâm công tác phòng chống sốt xuất huyết 6 tháng cuối năm
Theo kế hoạch triển khai Dự án phòng chống sốt xuất huyết năm 2010, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn được cấp tổng kinh phí là 301 triệu đồng và chịu trách nhiệm giám sát, hỗ trợ các địa phương trong công tác xác định các chỉ số của véc tơ sốt xuất huyết, ổ bọ gậy nguồn; xử lý phòng chống véc tơ sốt xuất huyết ở các tỉnh Gia Lai, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên. Đánh giá tính nhạy cảm của muỗi Ae.aegypti với một số loại giấy thử như K-Othrin, Permethrin; đánh giá hiệu lực diệt muỗi Ae. aegypti của các hóa chất Deltamethrin, Permethrin theo các liều lượng khác nhau.Tham gia hoạt động kiểm tra, giám sát của các Ban điều hành phòng chống sốt xuất huyết và chỉ đạo các địa phương phòng chống dịch.
 |
Các đơn vị cơ sở y tế cần kiểm tra chặt chẽ công tác phát hiện cấp cứu điều trị và chăm sóc
người bệnh. Tăng cường công tác chẩn đoán xác định (trước trong và sau điều trị) (Ảnh: C.Q) |
1.Tăng cường thực hiện hoạt động gám sát các chỉ số véc tơ trước và sau khi xử lý dịch sốt xuất huyết, nhằm mục đích theo dõi để đưa ra các quyết định xử lý kịp thời và các quyết định xử lý tiếp theo.
2.Tổ chức các hoạt động giám sát véc tơ sốt xuất huyết thường xuyên tại các xã điểm, theo dõi, đánh giá các chỉ số véc tơ để kịp thời đưa ra các biện pháp phòng chống chủ động hạ thấp các chỉ số véc tơ và ngăn chặn sự lan truyền bệnh sốt xuất huyết nhanh ra cộng đồng.
3.Các xã, phường, thị trấn có nguy cơ xảy ra dịch sốt xuất huyết cao tổ chức phun hóa chất đồng thời diệt bọ gậy bằng hình thức gối đầu cho từng vùng; tổ chức diệt bọ gậy thực hiện quy mô đến từng hộ gia đình đạt hiệu quả cao, đảm bảo sau khi phun hóa chất các ổ bọ gậy/lăng quăng không phát triển thành muỗi trưởng thành.
4.Tuyên truyền giáo dục cộng đồng và phối kết hợp với chính quyền các cấp, các ban nghành và đoàn thể huy động lực lượng học sinh, đoàn thanh niên, tham gia diệt bọ gậy thường xuyên, triệt để, đây là khâu ít tốn kém nhưng đem lại hiệu quả cao nhất.
5.Chính quyền địa phương cần kêu gọi các hộ gia đình tham gia chiến dịch diệt bọ gậy, không vứt bỏ các dụng cụ phế thải chứa nước, có biện pháp xử phạt các hộ gia đình cố tình không chấp hành hoặc trông chờ vào cán bộ y tế địa phương.
6.Viện phối hợp với các Trung tâm YTDP tỉnh chủ động phòng chống dịch sốt xuất huyết ở Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên (trong xử lý ổ dịch sẽ yêu cầu các ban ngành của địa phương cùng tham gia diệt bọ gậy); giám sát véc tơ ở các tỉnh Gia Lai, Quảng Nam, Quảng Ngãi; tiếp tục thử nghiệm sinh học và thử tính nhạy/kháng của một loại hóa chất đối với muỗi Ae. aegypti.