Ngày 2/11/2009, Ban Điều hành Trung ương Dự án phòng chống sốt xuất huyết, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phòng chống một số bệnh mới nổi, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS đã họp tại Bộ Y tế để đánh giá tình hình sốt xuất huyết 10 tháng năm 2009; các biện pháp chống dịch đã triển khai, kế hoạch triển khai dự án trong hai tháng cuối năm 2009 và kế hoạch hoạt động 2010.
Tình hình dịch sốt xuất huyết trên thế giới và Việt Nam
Tại cuộc họp này Ban điều hành dự án Trung ương phòng chống sốt xuất huyết đã thông báo hiện nay trênthế giới có 27 quốc gia và vùng lãnh thổ khu vực châu Á-Thái Bình Dương ghi nhận trường hợp mắc sốt xuất huyết; trong đó có một số nước ghi nhận dịch sốt xuất huyết như Australia, Cambodia, Lao PDR, Malaysia, Cook Island, New Caledonia, Vietnam…
Ở Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2009, cả nước ghi nhận 77.068 trường hợp mắc SD/SXHD và 63 trường hợp tử vong, so với cùng kỳ năm 2008 số mắc tăng 7,3% và số chết giảm 11,7%. Khu vực miền Nam ghi nhận 57.927 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 53 trường hợp tử vong; so với cùng kỳ năm 2008 số mắc giảm 8,2% và số tử vong giảm 24,3%; một số tỉnh có tỷ lệ nhiễm cao là Trà Vinh, Kiên Giang, Đồng Tháp, An Giang và TP. Hồ Chí Minh. Khu vực miền Trung ghi nhận 8.657 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 7 trường hợp tử vong; so với cùng kỳ năm 2008 số mắc tăng 52,4% và số tử vong tăng 2 trường hợp; một số tỉnh có số mắc cao là Bình Định, Phú Yên, Đà Nẵng, Thừa Thiên-Huế và Quảng Bình. Khu vực Tây Nguyên ghi nhận 1.123 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 1 trường hợp tử vong; so với cùng kỳ năm 2008 số mắc tăng 58,1% và số tử vong giảm 1 trường hợp; một số tỉnh có số mắc cao là Đắc Lắc, Đắc Nông và Kon Tum.
 |
Ban điều hành Trung ương Dự án phòng
chống sốt xuất huyết. |
Đánh giá về tình hình dịch sốt xuất huyết 10 tháng đầu năm 2009, Cục Y tế dự phòng & môi trường Bộ Y tế cho biết diễn biến dịch sốt xuất huyết phức tạp tại khu vực miền Bắc, từ đầu năm đến nay ghi nhận 9.361 trường hợp mắc, 2 trường hợp tử vong, so với cùng kỳ năm 2008 số mắc tăng 4 lần; đặc biệt tại Hà Nội ghi nhận 8.786 trường hợp mắc, 2 trường hợp tử vong, số mắc tăng 8,7 lần so với cùng kỳ năm 2008; một số tỉnh có số mắc và tử vong cao là Hà Nội, Thanh Hóa, Hải Dương, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Thái Bình và Quảng Ninh.
Trước tình hình dịch sốt xuất huyết ngày càng gia tăng nghiêm trọng và lan rộng nhiều nơi trong nước, ngày 26/10/2009 Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện khẩn số 2026/CĐ-TTg gửi Bộ trưởng, Thủ trưởng các cơ quan ngang Bộ, Chủ tịch UBND các tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo phòng chống dịch sốt xuất huyết yêu cầu tập trung chỉ đạo thực hiện kiên quyết các nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn ngăn chặn không để dịch kéo dài, lan rộng và phát triển thành dịch lớn.
Các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết 10 tháng đầu năm 2009
Triển khai kế hoạch phun hóa chất diệt muỗi, chiến dịch diệt lăng quăng chủ động phòng chống sốt xuất huyết
Kết quả 20/20 tỉnh/thành phố miền Nam và 11/11 tỉnh/thành phố miền Trung đã triển khai xong chiến dịch đợt Iđạt chất lượng tốt góp phần khống chế dịch; miền Bắc hiện có Hà Nội, Thanh Hóa báo cáo triển khai, chỉ số bọ gậy không giảm là nguyên nhân phát sinh đàn muỗi mới; Tây Nguyên không triển khai chiến dịch.
 |
Ngủ màn thường xuyên là để phòng muỗi đốt. |
Xây dựng và bảo vệ kinh phí dự án phòng chống sốt xuất huyết năm 2009
Tổng kinh phí được cấp là 70 tỷ đồng, trong đó kinh phí bổ sung có mục tiêu cho các địa phương là 45 tỷ đồng (Bộ Tài chính đã cấp cho các địa phương); kinh phí trung ương và kinh phí cấp bằng hiện vật cho các địa phương (Bộ Y tế đã có Quyết định cấp kinh phí). Hiện nay Bộ Y tế đang phối hợp với Bộ Tài chính để ban hành Thông tư liên tịch hướng dẫn nội dung chi, mức chi cho dự án phòng chống sốt xuất huyết.
Trọng tâm công việc trong thời gian tới
Triển khai thực hiện Công điện số 2026/CĐ-TTg ngày 26/10/2009 của Thủ tướng Chính phủ. Tăng cường giám sát chặt chẽ tình hình dịch, tổ chức chiến dịch vệ sinh môi trường phòng chống sốt xuất huyết và các dịch bệnh truyền nhiễm trên phạm vi toàn quốc; duy trì hoạt động này thành nhiệm vụ thường xuyên của địa phương để chủ động phòng chống dịch. Tiếp tục triển khai kế hoạch phun hóa chất diệt muỗi, chiến dịch diệt lăng quăng (bọ gậy) đợt 2 tại các tỉnh/thành phố, tổ chức đánh giá rút kinh nghiệm thực hiện nghiêm túc.
Hệ thống điều trị chuẩn bị cơ số thuốc, phương tiện điều trị và gường bệnh để kịp thời tiếp nhận điều trị bệnh nhân; tăng cường tập huấn về chẩn đoán, phân loại, điều trị, điều dưỡng cho bệnh nhân các tuyến.
Tập trung tuyên truyền về phòng chống sốt xuất huyết, đưa tin bài biểu dương thành tích của các nhân, tập thể làm tốt công tác phòng chống sốt xuất huyết, đồng thời phê phán hành vi bất hợp tác, thói quen góp phần làm lây dịch sốt xuất huyết trong cộng đồng. Các tỉnh/thành phố chủ động báo cáo Chủ tịch UBND kịp thời về công tác phòng chống dịch, giao trách nhiệm cụ thể cho các cấp chính quyền địa phương.
 |
Phát quang bụi rậm, vệ sinh môi trường thường xuyên để ngăn chặn nguồn
lây bệnh sốt xuất huyết |
Kinh phí phòng chống sốt xuất huyết năm 2009
Từ nguồn kinh phí được cấp nguyên tắc phân bổ kinh phí bổ sung có mục tiêu cho các tỉnh/thành phố căn cứ phân loại tỉnh trọng điểm theo mức độ A, B, C; căn cứ vào mật độ dân số của tỉnh/thành phố; căn cứ vào dân số, số huyện, số xã, điều kiện tự nhiên, xã hội của tỉnh; ưu tiên cung cấp trang thiết bị giám sát, chẩn đoán cho các tỉnh có nguy cơ xảy dịch. Các hoạt động được bổ sung kinh phí bao gồm giám sát dịch tễ chủ động, hỗ trợ hoạt động mạng lưới cộng tác viên, hỗ trợ hoạt động của cán bộ chuyên trách sốt xuất huyết; hỗ trợ hoạt động diệt loăng quăng & vệ sinh môi trường; hỗ trợ hoạt động phun hóa chất diệt muỗi; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn; truyền thông giáo dục sức khỏe; hỗ trợ hoạt động lấy mẫu, vận chuyển, xét nghiệm mẫu bệnh phẩm, vận chuyển văn thư và các chi phí khác cho các tỉnh A, B, C; hỗ trợ trang thiết bị máy móc cho các tỉnh/thành phố.
Ngay sau cuộc họp Bộ Y tế đã có Quyết định số 4051/QĐ-BYT về việc giao bổ sung dự toán chi năm 2009 của Dự án phòng chống sốt xuất huyết thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phòng chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS để các đơn vị chủ động thực hiện các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết được phân công từ nay đến năm 2009.
Một số vấn đề thảo luận của Ban điều hành dự án phòng chống sốt xuất huyết
Tại cuộc họp Ban điều hành Trung ương dự án phòng chống sốt xuất huyết các ý kiến thảo luận tập trung vào một số vấn đề:
Về chuyên môn kỹ thuật
Trong quá trình triển khai dự án trong năm 2009 nảy sinh một số vấn đề liên quan đến chuyên môn kỹ thuật như phun hóa chất diệt muỗi không hiệu quả do người dân không hợp tác (đóng cửa khi phun) hoặc ý thức cộng đồng trong phòng chống sốt xuất huyết chưa cao do công tác truyền thông giáo dục chưa đạt kết quả mong muốn; kỹ thuật phun chưa đạt yêu cầu, một số địa phương triển khai kế hoạch phòng chống sốt xuất huyết cầm chừng vì chưa có nguồn kinh phí, đó là chưa kể đến khả năng muỗi kháng hóa chất làm hạn chế hiệu quả tác động.
Việc phân loại các tỉnh A, B, C dựa theo mức độ sốt xuất huyết ở một số nơi chưa phù hợp (ví dụ Đắc Nông được xếp là tỉnh loại A có tình hình sốt xuất huyết ổn định, trong khi Đắc Lắc và Gia lai nặng hơn lại chỉ xếp là loại B). Các địa phương chú trọng vào phòng chống dịch cúm A (H1N1) hơn là sốt xuất huyết.
Về kinh phí được cấp và kế hoạch giải ngân
Tuy nhiên đến tháng 11/2009 mới cấp kinh phí là quá muộn để có thể giải ngân kịp thời trước tháng 12/2009, một số địa phương không nắm được kinh phí phân bổ nên hoạt động cầm chừng, khi được phân bổ lại không có hướng dẫn chi; vật tư, hóa chất cấp không rõ ràng; hoạt động phòng chống sốt xuất huyết đã thực hiện từ đầu năm có thanh toán được không khi trong Thông tư liên tịch 147 của Bộ Y tế-Bộ Tài chính chưa có mục chi cho sốt xuất huyết. Kinh phí truyền thông 13.000.000đ là quá thấp so với yêu cầu thực hiện tại cộng đồng, cần có mục chi hỗ trợ chẩn đoán và điều trị sốt xuất huyết cho hệ bệnh viện vì phải cáng đáng số lượng bệnh nhân lớn.
Theo quy định của Bộ Y tế, Cục Y tế dự phòng & môi trường là đơn vị được phân công mua hóa chất, vật tư nhưng tiền lại chuyển cho các Viện Vệ sinh dịch tễ/Viện Pasteur thì đơn vị nào đứng ra thực hiện ? Sinh phẩm, hóa chất thử sinh học nên để các Viện chủ động mua tại các cơ sở đạt tiêu chuẩn quốc tế thay vì mua ở Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và Viện Pasteur như trước đây.
Mặc dù còn một số vấn đề chưa được tháo gỡ, nhưng các thành viên tham dự Ban Điều hành Trung ương dự án phòng chống sốt xuất huyết đều nhất trí cao trong việc triển khai kịp thời các hoạt động còn lại trong năm 2009 để thực hiện tôt công điện khẩn của Thủ tướng Chính phủ trong việc ngăn chặn dịch và hạn chế tử vong do sốt xuất huyết.