Ngày 14/7/2010 Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành tài liệu “Hướng dẫn xử lý ổ dịch sốt xuất huyết” kèm theo Quyết định số 2497/QĐ-BYT nhằm mục đích hướng dẫn về chuyên môn kỹ thuật cho các đơn vị y tế triển khai chống dịch sốt xuất huyết, không để dịch lan rộng và kéo dài.
Tài liệu hướng dẫn này được xuất bản 15.000 cuốn từ nguồn kinh phí phòng chống dịch của Cục Y tế dự phòng cung cấp cho các đơn vị y tế 63 tỉnh/thành phố trong cả nước (Sở Y tế, Trung tâm kiểm dịch y tế quốc tế, Trung tâm y tế dự phòng tuyến tỉnh, Trung tâm Y tế quận/huyện và Trạm Y tế các xã phường); các Viện nghiên cứu hệ y tế dự phòng thuộc Bộ Y tế (các Viện Vệ sinh dịch tễ/Viện Pasteur, các Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng, Viện Vệ sinh y tế công cộng, Viện Y học lao động & vệ sinh môi trường), Cục Y tế dự phòng-Bộ Y tế, Cục Quân Y-Bộ Quốc phòng, Cục Y tế-Bộ Công an, Cục Y tế-Bộ Giao thông vận tải.
Nội dung cuốn hướng dẫn bao gồm Quyết định số 2497/QĐ-BYT ngày 14/7/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành “Hướng dẫn xử lý ổ dịch sốt xuất huyết” và nội dung hướng dẫn kèm theo quyết định ban hành.
Các biện pháp xử lý ổ dịch như phun hóa chất diệt muỗi, tổ chức diệt bọ gậy/loăng quăng,
tuyên truyền, huy động cộng đồng trong công tác chống dịch |
Theo nội dung hướng dẫn bệnh sốt xuất huyết là bệnh nhiễm vi rút dengue cấp tính do muỗi truyền thuộc bệnh truyền nhiễm nhóm B, lưu hành quanh năm trên phạm vi cả nước, đỉnh cao vào các tháng mùa mưa (tháng 7 đến tháng 10 hàng năm) là mùa thuận lợi cho sự sinh sản và hoạt động của muỗi truyền bệnh. Véc tơ truyền bệnh do muỗi đốt người bệnh truyền vi rút sang người lành qua vết đốt, ở nước ta có hai loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó Aedes aegypti là véc tơ truyền bệnh chính. Tác nhân gây bệnh là vi rút dengue thuộc họ Flaviridae với 4 typ huyết thanh D1, D2, D3, D4; khi vào cơ thể vi rút nhân lên trong tế bào bạch cầu đơn nhân để gây bệnh. Ca bệnh sốt xuất huyết được phân làm hai loại là ca bệnh giám sát bệnh nhân sốt cao đột ngột kéo dài 2-7 ngày kèm theo các triệu chứng đau đầu, đau hốc mắt, đau cơ, đau khớp, phát ban, có biểu hiện sốt xuất huyết (dấu hiệu dây thắt dương tính); ca bệnh nặng có biểu hiện xuất huyết ở các mức độ khác nhau như dưới da, niêm mạc, xuất huyết nội tạng, gan to và có thể tiến triển đến hội chứng sốc dengue (HCSD) dẫn đến tử vong; xét nghiệm thấy giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu (100.000/mm3), hematocrit tăng (³ 20%). Thời kỳ ủ bệnh trong vòng 2 tuần lễ, trung bình 1 tuần, bệnh nhân là nguồn lây bệnh trong thời kỳ có sốt, trong đó 5 ngày đầu của sốt là giai đoạn trong máu có nhiều vi rút, muỗi sau khi hút máu người bệnh bị nhiễm vi rút có thể truyền bệnh sốt xuất huyết suốt đời. Người chưa có miễn dịch đặc hiệu với sốt xuất huyết đều có thể bị mắc bệnh, nhất là trẻ em; sau khi khỏi bệnh sẽ được miễn dịch suốt đời với typ vi rút dengue gây bệnh nhưng không được miễn dịch đầy đủ với các typ vi rút khác; nếu bị bệnh lần hai với typ vi rút dengue khác có thể bệnh nhân sẽ bị bệnh nặng hơn và dễ xuất hiện sốc dengue. Chẩn đoán xác định trong phòng thí nghiệm bằng cách phân lập vi rút phát hiện ARN, kháng nguyên NSI trong máu khi đang sốt trong vòng 5 ngày đầu hoặc phát hiện IgM đặc hiệu trong huyết thanh bằng xét nghiệm MAC-ELISA từ sau ngày thứ 5. Đến nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu sốt xuất huyết và chưa có vac xin phòng bệnh do đó loại trừ bọ gậy/loăng quăng, diệt muỗi với sự tham gia tích cực của cộng đồng là biện pháp hiệu quả nhất trong phòng chống bệnh sốt xuất huyết.
Về quy trình xử lý ổ dịch sốt xuất huyết, tài liệu hướng dẫn nêu rõ cách xác định ổ dịch sốt xuất huyết, quy mô xử lý ổ dịch sốt xuất huyết, cách tổ chức thực hiện và thời gian thực hiện. Các biện pháp xử lý ổ dịch như phun hóa chất diệt muỗi, tổ chức diệt bọ gậy/loăng quăng, tuyên truyền, huy động cộng đồng trong công tác chống dịch, tổ chức quản lý và điều trị bệnh nhân; công tác kiểm tra, giám sát hỗ trợ xử lý ổ dịch và chế độ báo cáo bằng văn bản, điện thoại tình hình ổ dịch hàng ngày, hàng tuần cho đến khi ổ dịch được dập tắt, kinh nghiệm phòng chống dịch…
 |
Bệnh nhân sốt xuất huyết đang điều trị tại Bệnh viện Đa khoa TP. Pleiku. Ảnh: N.G |
Nhìn chung cuốn tài liệu hướng dẫn dễ đọc, dễ hiểu phù hợp với trình độ cán bộ y tếcác tuyến kể cả cán bộ ngoài ngành y tế. Hy vọng tài liệu “Hướng dẫn xử lý ổ dịch sốt xuất huyết” cùng với cuốn “Hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh sốt dengue/sốt xuất huyết dengue” cũng do Bộ Y tế ban hành trước đó sẽ là những cuốn “cẩm nang” cần thiết giúp cán bộ y tế các tuyến thực hiện tốt công tác phòng chống sốt xuất huyết tại địa phương mình, góp phần ngăn chặn sự bùng nổ của dịch sốt xuất huyết hiện nay.