Trong thời kỳ phát triển công nghệ thông tin hiện nay, máy tính là một phương tiện làm việc không thể thiếu tại các cơ quan, công sở; tuy nhiên bên cạnh những tiện ích công việc, tiếp xúc thường xuyên với máy tính sẽ dẫn đến một số bệnh lý thường gặp.
Trong cuộc sống vốn ngày càng hiện đại, làm việc trong môi trường là văn phòng có đầy đủ tiện nghi cần thiết, dường như khép kín, không tiếp xúc với không gian bên ngoài, kể cả tiếng ồn, khói bụi,…Các văn phòng này thường là phân khu chia nhỏ trong một không gian lớn. Bên cạnh con người, có cả các thiết bị hiện đại sẵn sàng thải hoặc bắn các “vật thải” mà lâu nay chúng ta ngỡ rằng vô hại không đáng là bao vào trong môi trường đó như máy điều hòa nhiệt độ, máy vi tính, máy vi tính cá nhân, máy in, máy photocopy, …điều đó nếu chúng ta làm việc trong một thời gian dài của một ngày, ngày qua ngày, tháng qua tháng tiếp diễn; chúng ta dù tiện nghị, dù hiện đại,…cũng cảm thấy mệt mỏi. Đó chính là hậu quả của hội chứng “Văn phòng kín” hoặc hội chứng văn phòng hiện đại (modern office syndrome), trong đó đặc biệt chú ý hội chứng thị lực do máy tính (computer vision syndrome), hội chứng mỏi mệt do máy tính, gồm đay lưng, nhức đầu, hoa mắt, …nói chung gọi là các mối nguy hiểm do khi làm việc với máy vi tính gây ra (computer hazards) và chúng ta cảm giác mỏi, đau lưng, mắt mờ, da không còn mịn màng, thường xuyên nhức đầu, táo bón,…Đó chính là các dấu hiệu của căn bệnh thời hiện đại.
Hiện nay, trong thời buổi công nghệ thông tin, làm việc trong các văn phòng đối với phần đông nhân lực làm việc trong văn phòng chiếm trên 70% cuộc đời và trong số đó thì hơn ½ thời gian dành cho những hoạt động diễn ra tại nơi làm việc. Môi trường làm việc hiện đại, nhưng khép kín sẽ có khuyết điểm là thiếu đi bầu không khí trong lành, nguồn ánh sáng tự nhiên, song song đó nhiều thiết bị văn phòng thường xuyên hoạt động (máy tính, máy in, máy fax, máy photocopy, máy điều hòa nhiệt độ,…chưa kể các thiết bị đi kèm), đặc biệt khi máy tính đã trở thành một người bạn không thể thiếu của nhân loại trong thời đại kỹ thuật số này, đã khiến chúng ta dễ dàng mắc các hội chứng đặc trưng cho nghề nghiệp. Trong phạm vi bài viết, chúng tôi chỉ đưa ra một số triệu chứng và hội chứng thường gặp khi làm việc với máy vi tính.
Một số hội chứng, triệu chứng phát sinh khi làm việc trên máy vi tính
Theo các chuyên gia về lĩnh vực y tế công cộng và nghiên cứu các bệnh lý nghề nghiệp (occupational diseaes) tổng kết lại thì số người thường xuyên tiếp xúc và làm việc trên máy vi tính với số giờ/ngày và số giờ/ tuần càng nhiều thì xuất hiện các triệu chứng và hội chứng sau: có sự thay đổi về thị lực, đau lưng, đau và/ hoặc cứng các khớp gối, khớp cổ tay, khớp các ngón tay, hội chứng ống cổ tay, đau mỏi cơ vùng vai, nhức đầu, bệnh đường tiêu hóa, …Biểu hiện của những chứng chứng bệnh này thường diễn ra chậm theo thời gian, đôi khi biểu hiện không rõ ràng, dễ nhầm lẫn đến các bệnh lý khác, hoặc nhanh chóng biến mất khi chúng ta ngưng làm việc một thời gian hoặc rời khỏi bàn làm việc sau đó vài giờ các dấu hiệu bệnh đó không còn hoặc giảm đi hẳn.
Nhức đầu, hoa mắt và căng thẳng thần kinh kèm theo hội chứng văn phòng sẽ dẫn đến giảm năng suất làm việc và đầu ra không nhiều, tập trung vào công việc là điều cần thiết để đạt hiệu quả lao động. Tuy nhiên, nếu tự đặt cho mình một áp lực quá lớn sẽ khiến bạn trở nên căng thẳng và giảm năng suất lao động, đôi khi không hiệu quả. Một số hệ quả kéo theo là mất tập trung, dễ nóng giận, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ. Nhìn lên hình ảnh phía trên (Stress Buster), chúng ta có thể nhận ra một số “khó chịu” khi làm việc với máy vi tính. Đo là một số hội chứng và triệu chứng mà từ lâu chúng ta lờ đi và không xem là quan trọng.
Hội chứng đau mỏi vai-gáy và tê cứng vai
Ngày nay, nhiều người làm việc với máy vi tính thì số người bị đau mỏi vai gáy và chứng tê cứng vai cũng theo đó mà gia tăng nhanh. Song, thực tế lại rất nhiều người chấp nhận sống chung với nó bởi cho rằng nó không ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe. Hội chứng này đặc trưng với những triệu chứng: không có cảm giác hay đau xung quanh vùng vai, cổ hay lưng, nhưng thực tế là nó không chỉ gây khó chịu đơn thuần mà còn khiến người bị bệnh không thể tập trung vào việc gì đồng thời cũng là nguyên nhân gây ra sự căng thẳng tâm lý và thể trạng. Trong một số trường hợp, điều trị không mang lại nhiều hiệu quả và bệnh sẽ lan sang các vùng cơ bắp khác trong nhiều năm sau đó nếu không óc chế độ nghỉ ngơi hợp lý.
Nếu điển hình, hội chứng tê cứng vai sẽ rất rõ và bao gồm: cảm giác không thoải mái quanh vùng cổ, lưng trên hay vai; không rõ là mình bị đau đầu hay nhức đầu; cảm giác cứng tăng lên khi làm việc với máy tính; các cơ bắp quanh vai bị cứng. Bệnh chỉ có thể chẩn đoán được khi bệnh nhân mô tả chính xác triệu chứng, còn chụp X-quang hoặc chụp CT scan đều không mang lại hiệu quả trừ khi bạn có thêm một số triệu chứng khó chịu khác.
Theo các nhà khoa học thuộc Trường đại học Stellenbosh (Nam Phi), máy vi tính có thể liên quan tới đau mỏi cổ nhiều hơn chúng ta tưởng, việc sử dụng thiết bị này trong thời gian dài có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm đau mỏi cổ. Nghiên cứu ở học sinh lớp 10-12 của các trường học tại Tây Cape (Nam Phi) cho thấy có sự gia tăng trình trạng đau mỏi cổ khi số giờ sử dụng máy vi tính trong 1 tuần tăng. Năm 2006, nhóm nghiên cứu đã đánh giá thời gian sử dụng máy vi tính và tình trạng đau mỏi cổ của 1.073 học sinh (65% học sinh nữ) có tuổi trung bình là 16. Kết quả, gần 1/2 số học sinh (48%) học ở các trường có trang bị máy vi tính, 43% trong số này đã sử dụng máy vi tính trên 8.5 giờ/tuần. Đau mỏi cổ thường gặp hơn ở những học sinh có số giờ sử dụng máy vi tính nhiều hơn. Cụ thể là trong số những học sinh dành dưới 5 giờ sử dụng máy vi tính mỗi tuần, khoảng 16% đau mỏi cổ; trong khi những học sinh sử dụng máy vi tính 25-30 giờ/tuần thì khoảng 48% có đau mỏi cổ.
Đau lưng do ngồi không đúng tư thế
Do áp lực thời gian và tính chất công việc, hầu hết những người làm văn phòng thường ngồi hàng giờ trước bàn làm việc mà ít chịu đi lại. Ngồi lâu lưng sẽ mỏi, từ đó phát sinh ra những động tác để giảm mỏi lưng mà vẫn không phải đứng lên làm gián đoạn công việc.
Đa phần người làm văn phòng đều có thói quen ngồi còng lưng, vẹo lưng sang trái hay sang phải, gác chân phải lên chân trái hay ngược lại khi ngồi... Nếu cứ áp dụng sự “sáng tạo” này trong thời gian dài, chắc chắn bạn sẽ bị đau lưng và mắc bệnh về cột sống như gù, vẹo, đau dọc thần kinh tọa do chèn ép rễ thần kinh hông-khoeo. Ngồi không đúng tư thế ảnh hưởng không tốt đến cột sống. Do đặc thù của công việc, nhân viên văn phòng thường phải ngồi bàn làm việc lâu. Thế nhưng rất ít ai chọn cho mình một tư thế ngồi đúng. Đa số đều khuynh hướng ngồi khom lưng hay nghiêng sang một bên.Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến biến dạng cột sống, thoái hóa và nhiều biến chứng khác. Các triệu chứng thường gặp là đau nhức vùng cổ, gáy, đau vai, đau cánh tay, đau chân, khó khăn trong việc gấp duỗi cánh tay hay đi lại.
Để tránh ảnh hưởng không tốt đến cột sống, bạn nên tập ngồi đúng tư thế. Cổ, lưng, thắt lưng phải nằm cùng trên một đường thẳng, đùi đặt thẳng góc với cột sống. Nên chọn bàn phù hợp với chiều cao của mình để tránh phải khom người khi làm việc. Ghế ngồi cao vừa phải để chân có thể chạm đất một cách dễ dàng, đồng thời phải có lưng tựa êm ái nhưng vững chắc nhằm tạo cảm giác thoải mái khi ngồi lâu. Để giảm đau lưng, bạn nên tập ngồi theo tư thế đúng, cột sống (cổ, lưng, thắt lưng...) phải thẳng, đùi thẳng góc với cột sống. Nên chọn bàn phù hợp với chiều cao của bạn để tránh phải gập người khi làm việc. Ghế ngồi phải vững chắc, có chỗ tựa lưng và bảo đảm chân bạn chạm đất một cách thoải mái. Khi thấy mỏi lưng hãy đứng dậy đi lại và tập một số động tác chống đau mỏi lưng.
Hội chứng ống cổ tay hoặc gọi là hội chứng đường hầm
Hội chứng văn phòng dùng để chỉ một số bệnh thường gặp ở những người làm việc tĩnh trong một thời gian đủ dài, nhất là làm việc với máy vi tính, hội chứng ống cổ tay lại là một trong những hội chứng thường gặp nhất. Biểu hiện của hội chứng là dạng tổn thương vùng cổ tay và tay do căng bó cơ-gân thường xuyên, liên tục. Những người dễ mắc hội chứng này thường rơi vào các nhà lập trình máy tính, nhà văn, biên tập viên, nhân viên đánh máy. Nguyên nhân thường gặp nhất của bệnh này là thường xuyên sử dụng quá mức các cơ và gân của ngón tay, bàn tay, cánh tay và bả vai khi sử dụng máy vi tính quá nhiều;
Hội chứng này ngày càng trở nên phổ biến do số lượng người sử dụng máy vi tính không ngừng gia tăng. Một trong những nguyên nhân gây bệnh là do dùng chuột và bàn phím không đúng trong một thời gian dài, điều đó gây chấn thương mạn tính vùng cổ tay, khuỷu và vai dẫn đến chèn ép thần kinh giữa. Thần kinh giữa chi phối cảm giác ngón trỏ, ngón giữa, phần gan bàn tay dưới hai ngón đó và chỉ huy vận động cho các cơ ngón tay, đặc biệt là vùng mô cái. Khi thần kinh này bị chèn ép, người bệnh thường có cảm giác tê, nóng bỏng và đau nhói ở tay. Cơn đau có thể xuất hiện khi bạn đang chạy xe, cầm bút, thao tác trên máy tính hay lúc đang ngủ. Nếu không được điều trị, bệnh sẽ ảnh hưởng nhiều đến hoạt động hàng ngày do rối loạn vận động bàn tay, giảm sự khéo léo khi thực hiện các động tác, yếu và teo khối cơ ở vùng mô cái.
Việc kích chuột và gõ phím đòi hỏi cổ tay, các ngón tay hoạt động liên tục và lặp đi lặp lại khiến cho các cơ, gân và dây chằng ở cổ tay dễ bị căng, sưng và thậm chí có thể bị rách nhỏ. Khi các cơ, gân và dây chằng ở cổ tay bị sưng sẽ ép dây thần kinh chạy qua ống cổ tay, gây ra hội chứng này.Việc điều trị thường đòi hỏi nhiều thời gian. Các chấn thương do các hoạt động lặp, xảy ra khi các hoạt động lặp (kích chuột và nhấn phím) gây tổn thương các dây chằng, gân, dây thần kinh, cơ và các mô mềm. Nguy cơ bị sẽ tăng nếu thường xuyên sử dụng máy vi tính, kỹ năng gõ phím không đúng, tư thế ngồi và vị trí cơ thể không hợp lý. Thiếu nghỉ ngơi trong khi làm việc với máy tính cũng có thể dẫn đến điều này và có cảm giác thiếu linh hoạt ở bàn tay, cổ tay, ngón tay, khuỷu tay và cẳng tay. Sự phối hợp giữa hai tay, các ngón tay cũng không được linh hoạt như bình thường.
Về mặt giải phẩu y học, chi tiết hơn hội chứng này có tên Carpal tunnel syndrome,
y văn đã ghi nhận sự hiện diện của hội chứng nghẽn rãnh cổ tay từ những năm đầu thế kỷ thứ XX, nghĩa là hội chứng này không chỉ xuất hiện mới đây khi người ta sử dụng máy vi tính nhiều giờ trong ngày. Nói một cách khác, hội chứng nghẽn rãnh cổ tay không chỉ do việc đánh máy, dùng máy điện toán như giả thuyết đương thời. Hội chứng nghẽn rãnh cổ tay là một chứng bệnh diễn tiến chậm do áp suất từ những cấu trúc lân cận đè nặng trên thần kinh giữa tại cổ tay. Rãnh carpal hẹp, nằm tại cổ tay, giữa cấu trúc xương, chứa thần kinh giữa và 9 dây chằng điều khiển cử động của bàn tay và các ngón tay. Áp suất trên thần kinh này khiến các ngón tay tê dại, đau đớn và dẫn đến việc suy cơ hay yếu bắp thịt các ngón tay. Triệu chứng bắt đầu bằng cảm giác đau mơ hồ không rõ rệt từ cổ tay lan đến bàn tay hoặc cả cánh tay. Sau đó, tiếp diễn với một số triệu chứng khác như:
- !important; Tê dại hoặc kim châm tại ngón tay hoặc bàn tay, nhất là ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa, hoặc ngón đeo nhẫn, ngoại trừ ngón út (ngón út chịu ảnh hưởng của thần kinh ulna). Những cảm giác này xuất hiện khi lái xe, cầm tờ báo, hoặc lúc mới thức giấc. Bình thường người ta rung tay thật mạnh để tay bớt tê;
- !important; Đau từ cổ tay lan đến (mặt trước) cánh tay hoặc cả bả vai, hoặc đau lan từ cổ tay đến bàn tay và các ngón tay. Cảm giác đau rõ rệt hơn khi làm việc nặng, lập đi lập lại nhiều lần;
- !important; Bàn tay yếu sức, và có thể đánh rơi vật dụng vì không đủ sức nắm giữ; cảm giác tê dại tại các ngón tay mỗi ngày một rõ rệt hơn.
Nguyên nhân chính của hội chứng ống cổ tay:
- !important; Áp suất trên thần kinh giữa, thần kinh này có 2 nhiệm vụ, dẫn truyền cảm giác và điều khiển cử động. thần kinh giữa dẫn truyền cảm giác đến ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và một nửa của ngón đeo nhẫn;
- !important; Áp suất trên thần kinh đến từ bất cứ nguyên nhân nào tạo ra sự thu hẹp của rãnh giữa; từ việc xương mọc gai đến việc sưng trướng các màng bọc gân tại đây;
- !important; Khoa học chưa biết rõ nguyên nhân chính xác, nhưng đã nhận diện một số yếu tố liên quan đến việc sưng trướng này: thấp khớp, rối loạn nội tiết tố (tiểu đường, tuyến giáp, mãn kinh), trữ nước từ việc thai nghén;
- !important; Chấn thương liên tục tại cổ tay gia tăng áp suất tại rãnh giữa, tật bẩm sinh: rãnh giữa nhỏ hẹp.
Những yếu tố gia tăng tỷ lệ hội chứng nghẽn rãnh cổ tay:
- !important; Một số các cử động liên tục, sử dụng quá mức các khớp xương ngón tay và cổ tay gia tăng áp suất tại rãnh median gia tăng tỷ lệ bị hội chứng nghẽn rãnh cổ tay: Các công việc dùng búa, dùng cưa, gói hàng dây chuyền và ngay cả dung bàn phím của máy điện toán hay bấm chuột liên tục, chơi trò chơi điện tử;
- !important; Phụ nữ có tỷ lệ cao gấp ba lần phái nam về hội chứng nghẽn rãnh cổ tay, nhất là các phụ nữ sau khi mãn kinh, tỷ lệ hội chứng nghẽn rãnh cổ tay cũng gia tăng với phái nam trong tuổi trung niên;
- !important; Di truyền tính: tỷ lệ gia tăng khi có thân nhân bị hội chứng nghẽn rãnh cổ tay.
Để phòng tránh hội chứng ống cổ tay, bên cạnh việc ngồi đúng tư thế, bạn cần chú ý đặt bàn phiém và chuột ngang hoặc thấp hơn khuỷu tay. Hãy dành thời gian để các cơ nghỉ ngơi mỗi 45 phút một lần. Đồng thời thường xuyên xoa bóp để nâng sức bền và gia tăng tuần hoàn máu đến vùng vai, cổ, tay. Ngoài ra, nên dùng bổ sung vitamin B6.Đặc điểm lâm sàng bao gồm đau và tê cứng ngón trỏ và ngón giữa (đôi khi ngón giữa đánh, ngón trỏ co lên rồi cứng, thậm chí nhấp chuột rất khó khăn), yếu ngón cái, có thể đau cổ tay, lòng bàn tay hoặc cẳng tay do dây thần kinh giữa bị chèn ép trong vòng cổ tay. Nhẹ thì như bị kim châm ở bàn tay, nặng thì cảm thấy đau bàn tay khó chịu, nhức trong cánh tay, tay yếu và tê cứng. Đôi khi, bệnh này có thể dẫn đến tàn tật lâu dài nếu không dành thời gian hồi phục.
Cách phòng tránh hội chứng này cũng như giảm thiếu hội chứng này xảy ra, chúng ta nên chú ý đến tư thế ngồi cũng như chiều cao ghế làm việc với máy; ghế phải hơi dốc về phía trước để đầu gối được ở đúng vị trí; giữ lưng thẳng hoặc hơi ngả về phía trước bắt đầu từ hông và luôn giữ được độ cong tự nhiên của phần lưng dưới; màn hình máy vi tính nên ngang bằng hoặc thấp hơn tầm mắt một chút, để cho những ngón tay có thể cong nhẹ hoặc duỗi ra mà không cần phải vặn cổ tay; bàn phím tốt nhất nên đặt thẳng hoặc thấp hơn khuỷu tay. Cứ sau 45-60 phút làm việc với máy chúng ta nên đứng dậy, vươn vai và đi lại thư giãn Nên xoa bóp tay khi có điều kiện vì xoa bóp đúng cách giúp phục hồi khả năng tuần hoàn của vai, cổ, cánh tay, bàn tay. Vì vậy, tránh được hội chứng đến với chúng ta. Không phải tất cả mọi người đều đánh máy với 10 ngón tay một cách nhuần nhuyễn, một số đông thường đánh máy “gõ cò”, chính thói quen gõ cò như thế dễ dẫn đến hội chứng ống cổ tay hơn.
Đơn giản chú ý:
§ !important;Bàn phím: không nên nhấn phím mạnh, tránh gập cổ tay khi gõ và cố gắng sử dụng cả hai tay khi gõ những phím kết hợp. Bàn phím nên đặt gần ngang bằng với khuỷu tay khi gõ và không nên đặt tay và cổ tay lên bàn phím khi gõ. Khi gõ phím, nên để vai thả lỏng để tránh mỏi vai và đau lưng;
§ Nhấp chuột: chuột nên đặt ở vị trí sao cho tay dễ với tới, để cho vai và cánh tay có thể thả lỏng gần với cơ thể khi điều khiển. Sử dụng lực nhẹ khi kích hay kéo thả chuột. Kiểm tra các thiết lập của chuột như tốc độ kích để tìm được tốc độ bạn cảm thấy thoải mái. Nếu thường xuyên cuốn những trang web dài, nên dùng bánh xe ở trên chuột để cuộn trang web. Sử dụng miếng di chuột có bề mặt nhẵn để dễ dàng điều khiển chính xác.
Da khô nứt và tóc xơ do mất nước tiềm tàng
Ngồi làm việc thường xuyên trong một thời gian dài ở phòng có gắn điều hòa mở liên tục (trong các phòng làm việc, các labô) chắc chắn da sẽ mất nước âm thầm, kéo dài và ngày càng trầm trọng. Nếu trong phòng làm việc, có một số đồng nghiệp hút thuốc lá hoặc bản thân chúng ta trực tiếp hút thì hậu quả càng nặng hơn, nhất là chứng bệnh liên quan đến hô hấp. Môi trường máy điều hòa gây da bị mất nước, trở nên khô. Một nghiên cứu cho thấy hơn 90% nhân viên văn phòng bị khô da. Hiện tượng này tuy không gây hại nhiều nhưng lại ảnh hưởng về mặt thẩm mỹ, khiến da sớm bị lão hoá.
Để giữ mãi làn da tươi mát, mịn màng, chúng ta nên uống nhiều nước khi làm việc trong các phòng máy như thế, dùng kem dưỡng da ban ngày hoặc kem dưỡng ẩm da. Nếu có thể hãy mở cửa phòng làm việc của bạn khi thời tiết đẹp, hoặc nhiều lần trong tuần làm việc để vừa tiết kiệm điện lại vừa chống khô da và tóc. Đặt một bát nước trên bàn làm việc là một biện pháp rất đơn giản nhưng có công dụng bảo vệ da rất tốt. Hơi nước bốc lên sẽ giúp hạn chế tình trạng khô da.
Hội chứng thị lực (khô mắt, mỏi mắt và giảm thị lực) liên quan đến máy tính
Theo một số nghiên cứu của Mỹ khoảng ¾ số người thường xuyên sử dụng máy vi tính gặp các rối loạn chức năng thị lực do máy vi tính (CVS_Computer Vision syndrome). Nếu là người thường xuyên sử dụng máy vi tính, chúng ta có thể đã đối mặt với khó chịu này. Hội chứng này gồm có căng thẳng về mắt hay mệt mỏi thị giác, khô mắt, cảm giác rát mắt, chói sáng, nhìn mờ, đau đầu.
· !important; Khô mắt là chứng bệnh thường gặp nhất đối với nhân viên văn phòng; cảm giác có bụi bay vào mắt, mỏi mắt khi đi đường hay đọc sách là những triệu chứng điển hình của bệnh. Khi nhìn màn hình, mắt thường có khuynh hướng mở to hơn, bạn cũng ít chớp mắt hơn. Đây là nguyên nhân khiến mắt không đủ nước mắt để bôi trơn, dẫn tới việc mắt bị khô; Ngoài máy tính, không khí lạnh trong phòng cũng gây khô mắt. Để hạn chế, bạn nên thường xuyên nhỏ thuốc mát nhân tạo hoặc nước muối sinh lý; Đồng thời, thường xuyên chớp mắt sẽ giúp nước mắt tiết ra nhiều hơn, tránh được tình trạng khô mắt.
· !important; Mỏi mắt do thiếu ánh sáng khi làm việc với đống tài liệu, ghi chép hoặc đánh văn bản mà thiếu ánh sáng phù hợp; ánh sáng phản chiếu từ màn hình máy tính cũng làm mắt bị mỏi. Để hạn chế ảnh hưởng của máy vi tính lên mắt, bạn cần phải lựa chọn vị trí đặt màn hình thích hợp. Máy nên bố trí ở nơi có ánh sáng vừa phải. Khoảng cách từ màn hình đến mắt tuỳ thuộc vào thị lực và độ lớn của màn hình, trung bình từ 15-25cm. Để mắt không bị căng thẳng, bạn nên cho mắt nghỉ ngơi mỗi 45-60 phút sử dụng máy. trong môi trường không đủ ánh sáng dẫn đến việc co mạch máu và mỏi cơ vùng mắt, tạo điều kiện cho bệnh cận thị xuất hiện và làm tăng độ đối với những người sẵn mắc bệnh cận thị;
· !important; Mỏi mắt do máy tính: những người thường xuyên làm việc trên máy tính trong một thời gian dài thường bị mỏi mắt, kèm theo là chứng đau lưng, nhức vai và thần kinh căng thẳng. Nguyên nhân do ngồi lâu ở một tư thế, nhìn lâu vào một loại ánh sáng mờ, phải chú ý theo dõi các hàng chữ nhỏ... chứ không phải là do màn hình của máy phát ra những tia có hại như nhiều người vẫn tưởng.
Một số nguyên do gây nên hội chứng CVS là giảm lượng nước mắt đến giác mạc, quá nhiều ánh sáng chói hoặc ánh sáng phản xạ từ màn hình, vị trí đặt màn hình không đúng hoặc mắt bạn có tật khúc xạ cần đeo kính hoặc thay kính mới. Chúng ta sẽ đi lần lượt từng nguyên nhân và có giải pháp cụ thể cho từng trường hợp:
TT | Nguyên nhân & Biểu hiện | Cách khắc phục |
1 | - Mắt kích thích quá mức cho phép do chúng ta làm việc với máy vi tính trong thời gian dài mà không nghỉ; màn hình máy tính để cao hơn tầm mắt - Biểu hiện: mỏi mắt, khô mắt, nóng rát và chói sáng | - Xem chúng ta có chớp mắt đủ không (rất ít, chỉ 75% so với bình thường); - Chú ý đến việc chớp mắt, nghỉ mắt 15 phút sau mỗi giờ làm việc trên máy vi tính (nếu có thể); nếu mắt quá khô thì có thể sử dụng thêm nuớc mắt nhân tạo (nhất là khi sử dụng máy vi tính mà có đeo kính sát tròng dễ bị khô hơn); - Bổ sung nước mắt nhân tạo là cần thiết
|
2 | - Chói sáng do ánh sáng tự nhiên hay ánh sáng đèn chiếu trực tiếp lên màn hình; - Phản xạ ngược lại từ màn hình | - Đặt vị trí màn hình sao cho cửa sổ ở về một bên; điều chỉnh màn cửa sao cho ánh sáng tự nhiên không chiếu trực tiếp à màn hình; - Giảm bớt đèn trong phòng làm việc nếu quá sáng còn trong trường hợp ngược lại bạn có thể sử dụng một ngọn đèn bàn có chóa/ chụp; - Nếu sử dụng đèn bàn, nên đặt đèn tại vị trí sao cho ánh đèn không phản chiếu lên màn hình; có thể đặt thêm kính lọc cho màn hình để lọc bớt ánh sáng chói từ màn hình. |
3 | - Do đặc điểm màn hình: tia độc hại từ màn hình (lượng tia này không đáng kể); - Khoảng cách đặt màn hình và vị trí ngồi phù hợp không? | - Màn hình nên đặt cách mắt 50-60cm và tâm của màn hình nên đặt thấp hơn tầm mắt từ 10-20cm. Nếu màn hình thấp hơn hoặc cao hơn vị trí này sẽ làm cho ta hay bị mỏi cổ gáy và vai; - Thường xuyên lau bụi cho màn hình vì bụi sẽ làm giảm tương phản của màn hình. |
4 | - Đặc điểm chiếu sáng và độ tương phản của màn hình phù hợp chưa? - Chất lượng của màn hình | - Điều chỉnh độ sáng và tương phản của màn hình, cần lưu ý đến cường độ ánh sáng trong phòng vì nếu quá sáng thì màn hình cũng phải chỉnh cho sáng để có thể đọc được chữ trên đó; - Lưu ý điều chỉnh lượng ánh sáng trong phòng không quá sáng hoặc quá tối, sau đó ta sẽ chỉnh đến độ sáng và độ tương phản của màn hình cho đến khi mắt ta cảm thấy dễ chịu. - Chất lượng màn hình ảnh hưởng đến sự thoải mái về thị giác khi sử dụng. Ba yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng của màn hình đó là: tốc độ quét, độ phân giải và điểm ảnh. Nên sử dụng màn hình có tốc độ quét trên 80 Hz, độ phân giải 800 x 600 và điểm ảnh dưới 0.28mm. |
5 | - Cỡ chữ và màu sắc | - Việc chỉnh cỡ chữ giúp làm giảm mỏi về thị giác. Cỡ chữ lý tưởng là cỡ chữ gấp 3 lần cỡ chữ nhỏ nhất mà ta có thể đọc được. Muốn chỉnh được cỡ chữ này ta chỉ cần đứng xa máy tính một khoảng cách gấp 3 lần khoảng cách thông thường sử dụng máy và chỉnh cỡ chữ sao cho nhỏ nhất mà ta vẫn có thể đọc được; - Tốt nhất là ta nên chọn chữ đen trên nền trắng hoặc chữ đậm trên nền sáng cũng có thể chấp nhận. |
6 | - Kính đeo mắt sử dụng cho máy vi tính - Bệnh nền của mắt sẵn có | - Nếu có tật khúc xạ, ta nên đeo kính khi sử dụng máy vi tính vì các tật khúc xạ như viễn thị, loạn thị hay cận thị nếu không được điều chỉnh hoặc điều chỉnh không đúng sẽ dẫn đến nhức mỏi mắt; - Dấu hiệu của tật khúc xạ là bạn nhìn mờ và hay mỏi mắt khi làm việc với máy vi tính; - Nếu ở tuổi lão thị (> 40 tuổi) thì cần phải dùng kính khi làm việc với máy vi tính. Nhưng việc chọn kính cho người lão thị sử dụng máy vi tính hơi phức tạp vì màn hình máy vi tính nằm trong vùng thị giác trung gian chứ không phải ở thị giác gần hoặcthị giác xa. Trong trường hợp này kính 2 tròng thường không phù hợp vì tròng dưới chỉ phục vụ cho thị giác gần, người đeo phải ngẩng đầu lên cao và sát vào màn hình mới thấy chữ do đó dễ gây mỏi cổ; - Giải pháp là ta có thể sử dụng kính 3 tròng, nhưng kính này hơi hiếm trên thị trường, cộng với vùng thị giác trung gian của loại kính này không lớn lắm do đó ta đọc cũng không được thoải mái. Nếu đeo kính công suất tăng dần (kính progressive) thì ta nên chọn loại đặc chủng dùng cho máy vi tính vì loại này cho người đeo 1 thị trường trung gian khá rộng, loại kính này còn có ưu điểm là giúp ta nhìn rõ ở mọi khoảng cách (giá đắt); - Kính đeo mắt dùng cho máy vi tính được khuyên là nên dùng loại tròng có chống tia phản xạ (tròng chống loé) vì sẽ làm giảm bớt lượng ánh sáng phản xạ từ 2 bề mặt kính đeo gây mệt mỏi thị giác; - Không nên đeo loại kính lão có độ làm sẵn vì loại kính này được lắp hàng loạt theo những số đo nhất định nên chưa chắc đã phù hợp với từng người.
|
Một số triệu chứng đường hô hấp khi làm việc trong văn phòng kín
· !important; Viêm mũi xoang là một bệnh lý phổ biến trong giới làm việc văn phòng thời hiện đại với các biểu hiện như nhức đầu, ngạt mũi, sổ mũi, ho kéo dài, hơi thở hôi, giảm hay mất khả năng cảm nhận mùi, khô rát họng. Nguyên nhân của bệnh có thể do suy giảm chức năng của hệ thống niêm mạc lông chuyển dưới ảnh hưởng của vi khuẩn, khói thuốc lá, hoá chất, môi trường làm việc ô nhiễm...
· !important; Trong môi trường văn phòng, máy điều hoà giúp duy trì nhiệt độ vừa phải và tạo cảm giác dễ chịu; tuy nhiên, do không gian hẹp, đông người, nhiều máy móc nhưng độ không khí thấp, việc sử dụng máy điều hòa thường xuyên sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây bệnh đường hô hấp phát triển và lây lan. Bên cạnh đó, các loại máy văn phòng còn thải ra nhiều phân tử li ti, gây kích ứng niêm mạc đường hô hấp.
Để tránh các cảm giác và triệu chứng khó chịu về đường hô hấp như thế, chúng ta nên thường xuyên dọn dẹp văn phòng. Bố trí những thiết bị như máy in, máy photocopy ở khu vực riêng biệt, thoáng khí. Mở cửa khoảng 30 phút ngay đầu giờ làm việc giúp không khí lưu thông tốt hơn. Thỉnh thoảng bạn nên ra ngoài, hít thở không khí trong lành trong khoảng 15 phút; để cây xanh trong văn phòng sẽ giúp hạn chế bớt tác hại.
Một số triệu chứng về tiêu hóa khi làm việc trong trạng thái tĩnh tại ở văn phòng
Do ít vận động, nhân viên làm việc văn phòng, ngồi lâu một chỗ hoặc ít đi lại thường hay bị chứng táo bón hơn những người khác. Bên cạnh đó, suy nghĩ căng thẳng và thói quen ăn uống thất thường là những yếu tố thuận lợi dẫn đến viêm loét dạ dày tá tràng. Một chứng bệnh khác là trĩ. Ngồi nhiều sẽ làm gia tăng áp lực trong ổ bụng và ống hậu môn, tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển.Nguyên nhân có thể là do Ăn uống thiếu điều độ, vừa ăn vừa làm việc, lạm dụng thức ăn nhanh, ít uống nước, ít ăn rau... cộng với việc ngồi quá nhiều, nên rất nhiều người làm công tác văn phòng mắc các bệnh đường ruột. Nhẹ thì táo bón, khó tiêu, nặng thì đau dạ dày, đau đại tràng, trĩ...
Để phòng tránh các triệu chứng tiêu hóa như thế, chúng ta cần ăn uống đúng giờ, không được bỏ bữa sáng, tuyệt đối không vừa làm vừa ăn hoặc bỏ bữa, nên uống nhiều nước và ăn nhiều rau quả có chứa chất xơ, rau xanh. Chúng ta nên cố gắng di chuyển mỗi khi có điều kiện, đồng thời kết hợp các động tác đơn giản tại chỗ lúc rảnh rỗi. Đây được xem là phương pháp phòng bệnh hữu hiệu. Sau một ngày làm việc, chúng ta nên chọn môn thể thao phù hợp và tập luyện đều đặn để tăng cường vận động cơ thể. Hãy sắp xếp công việc khoa học, ăn uống đúng giờ, hợp lý là tốt nhất.
Hội chứng nghiện internet hoặc máy vi tính
Với thời đại công nghệ thông tin cũng như thời gian qua giá của một chiếc máy vi tính để bàn hoặc máy tính xách tay đã giảm đi khá nhièu, nên dường như các cơ quan, văn phòng và cá nhân đều trang bị nhiều máy vi tính để làm việc. Song song đó, tình hình truy cập internet (với nhiều mục đích khác nhau: mua bán qua mạng, chơi gameonline, lấy thông tin hoặc cập nhật thông phục vụ nghiên cứu,…). Đặc biệt từ khoảng 15 năm trở lại đây các nhà y học bắt đầu tìm hiểu và nghiên cứu đến khái niệm “nghiện internet”. Ban đầu, khái niệm này gặp nhiều chỉ trích, thế nhưng giờ đây nghiện internet đã trở nên rõ ràng khi máy tính và mạng internet dần trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày và thời gian mọi người kết nối mạng ngày càng dài ra. Các triệu chứng của nghiện máy vi tính cũng khá đặc biệt, người nghiện thường có cảm giác tự tin hoặc thoải mái khi sử dụng máy vi tính, mất khả năng kiểm soát việc sử dụng máy vi tính và có xu hướng dùng với lượngthời gian dài hơn, lơ là quan hệ bạn bè và gia đình, có cảm giác trống rỗng, trầm cảm hoặc dễ cáu gắt khi không sử dụng máy tính.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy mối liên quan giữa việc sử dụng máy vi tính truy cập mạng internet và bệnh trầm cảm. Nghiên cứu này cho rằng những người sử dụng internet nhiều ảnh hưởng đến giao lưu xã hội, điều đó khiến họ cảm thấy bị cô đơn và trầm cảm.
Tác hại tia từ màn hình máy vi tính à sức khỏe: đến nay khoa học đang tranh luận
Bác sĩ Mark Ciancone, Giám đốc Chương trình Sức khoẻ nghề nghiệp của Trung Tâm Y tế, thuộc Đại học Indiana, Mỹ từng đóng góp ý kiến trong một số bài viết về đề tài “Máy tính và sức khoẻ con người” cho rằng những tác hại phổ biến nhất của máy vi tính lên sức khoẻ con người gồm các chứng đau nhức ở cổ tay, cẳng tay, cánh tay, tê nhức các ngón tay, ở khuỷu, vai, lưng, cổ, kèm theo các triệu chứng nhức đầu, chóng mặt, mỏi mắt, mờ mắt, khô mắt…nghĩa là tác hại đối với sức khoẻ thể chất chúng ta. Nếu chúng ta thường phải ngồi làm việc trước máy tính nhiều giờ kéo dài, thì đừng chọn máy tính xách tay; loại máy này chỉ nên được sử dụng trong một đôi chốc ngắn, thế nhưng rất nhiều người giờ đây có xu hướng thay thế máy tính để bàn bằng máy tính xách tay cho tiện lợi hơn, thế nhưng nếu chúng ta muốn chuyển qua dùng máy xách tay thì càng phải hết sức chú ý là không được ngồi làm việc nhiều tiếng đồng hồ trước máy. Chốc chốc phải có những quãng nghỉ để đứng dậy, vươn vai, hay rời khỏi máy nhiều lần hơn nữa so với làm việc với máy tính để bàn, nếu không làm được những điều này thì ít nhất bạn cũng nên sắm một bàn phím rời cho laptop để có tư thế và khoảng cách thích hợp, dễ chịu hơn khi làm việc, bởi vì với máy cố định chúng ta có thể linh hoạt hơn trong cách bố trí khoảng cách giữa màn hình và bàn phím, trong khi máy xách tay thì mọi thứ đã dính liền với nhau sẵn rồi.
Khoảng 10 năm trước ở Mỹ đã có những tranh luận về các tác hại có thể của tia phát ra từ các màn hình ống tia catod CRT. Điều căn bản cần ghi nhớ là các màn hình cần được đặt ở vị trí càng xa chúng ta càng tốt, ít nhất là phải cách xa từ > 0.5m. Tuy nhiên, cho tới nay, vẫn chưa có bằng chứng cụ thể cho thấy các màn hình có khả năng gây nguy hại đáng kể cho sức khoẻ con người, ngay cả sức khỏe phụ nữ mang thai. Thậm chí trong một căn phòng diện tích nhỏ mà chúng ta đặt nhiều màn hình như TV, máy vi tính, máy điện tử các loại cũng không đến nỗi nguy hại, tiaphát ra từ hầu hết các loại máy móc điện tử gia dụng hàng ngày có thể chưa thật sự là vấn đề đáng báo động đối với sức khoẻ chúng ta, mặc dù đã có thời gian giới khoa học Mỹ cảnh báo là các phụ nữ mang thai không nên tiếp xúc thường xuyên với các màn hình điện tử. Thế nhưng, nếu bạn nghi ngại thì nên dùng các màn hình phẳng, dạng LCD, hay Plasma thay thế cho các màn hình CRT. Những dạng màn hình ít gây rủi ro cho sức khoẻ, mức độ tia từ màn hình LCD chỉ bằng 1/1000 so với màn hình CRT, những tranh cãi xoay quanh việc tia phóng xạ phát ra từ các màn hình video có hại cho sức khoẻ dĩ nhiên thường nhắm tới các màn hình hay máy móc điện tử có điện áp cao, hàng 20-30 ngàn volt và chủ yếu đề cập các tín hiệu bên trong phát ra 15.7 kHz.
Nói tóm lại, thời đại công nghệ thông tin và kỹ thuật số, công việc thường gắn với máy vi tính sẽ không sao rời bỏ được (vì đôi lúc chúng ta không thay đổi công việc khác). nhưng chúng ta cũng nên nhận ra một số triệu chứng, hội chứng bệnh trên có ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất cũng như tâm thần của mình. Để phòng tránh một số hôi chứng như vậy, chúng ta nên xây dựng một thói quen mới trong bố trí phòng làm việc, nghỉ ngơi hợp lý cả cơ thể và mắt, thay đổi trạng thái bằng cách cố gắng đứng lên và dời khỏi chỗ ngồi ít nhất một lần mỗi giờ. Nếu có thể thì ngả người ra ghế và nhắm mắt lại trong vài phút, thường xuyên chớp mắt để tránh khô mắt, có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt, nhưng phải thận trọng khi sử dụng thuốc nhỏ mắt vì nó có thể có tác dụng ngược lại mặc dù thuốc nhỏ mắt giúp cho mắt bạn đỡ bị khô hơn khi ngồi máy tính quá lâu.
Các vấn đề sức khoẻ liên quan đến máy tính ngày càng trở nên phổ biến theo những tiến bộ công nghệ. Việc thực hiện những biện pháp phòng ngừa là cần thiết, nếu không máy tính sẽ không còn làm cho cuộc sống chúng ta dễ dàng hơn; thế nhưng, quan trọng nhất là không nên ngồi lì trước máy hàng giờ đồng hồ, cứ chừng 45-60 phút, nên đứng dậy, vươn vai, hoặc làm việc khác một vài phút. Việc này rất có lợi mà chẳng mấy người quan tâm thực hiện.
Tài liệu tham khảo
1. Sức khỏe và đời sống. Sử dụng máy vi tính liên quan đến đau mỏi cổ, 2/2009
2. CMDT, 2008. Carpal tunnel syndrome
3. The National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS), Viện Y Tế Quốc Gia Mỹ
4. ICT News, 2008; RFA (Radio Free Asia), 2007; Cephalalgia, 2/2009)