Bảo vệ dữ liệu cá nhân, kê toa qua Internet, mạng xã hội y tế, Internet và quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân… là những vấn đề của hội thảo đầu tiên do Hiệp hội Phát triển CNTT Y tế Nga tổ chức. Hội thảo mang tên Medsoft Internet 2010 do Hiệp hội Phát triển CNTT Y tế Nga (ARMIT, armit.ru) tổ chức lần đầu tại Moskva, Nga.
Dữ liệu cá nhân của người bệnh
Việc dời thời hạn hiệu lực của các biện pháp trừng phạt vi phạm điều luật về dữ liệu cá nhân khiến những nỗ lực chính của Uỷ ban Thanh tra Nhà nước Nga - Roskomnadzor chỉ là nhằm hình thành nhóm các nhà khai thác dữ liệu cá nhân có đăng ký và phát hiện các nhà khai thác có tiềm năng vi phạm. Trong số các tổ chức y tế, những cơ sở sử dụng cơ sở dữ liệu cá nhân chiếm tuyệt đại đa số. Đến nay, chỉ có một phần rất nhỏ trong đó - dưới 600 cơ sở y tế ở Nga - đi vào nền nếp trong việc thông tin cho cơ quan thanh tra về việc họ là tổ chức khai thác và xử lý dữ liệu cá nhân. “Đến nay, chưa có sự đồng ý bằng văn bản của bệnh nhân, thì việc xử lý số dữ liệu cá nhân nhờ hosting vào trung tâm dữ liệu, SaaS và các công nghệ hiện đại khác là bị cấm và không thể thực hiện theo điều FL-152 (Federal Law-152, Luật liên bang - 152)”, ông Mikhail Emelyannhikov, Giám đốc kinh doanh Công ty Informzaschita (“bảo vệ thông tin”) nói. Theo ông Emelyannhikov, ý kiến của người điều phối chương trình trên website của Roskomnadzor đáng quan tâm. Ví dụ, khi điền web-form, tiêu chí được bệnh nhân đồng ý cho xử lý số dữ liệu của họ, theo Roskomnadzor, sẽ cần đến file chữ ký điện tử.
 |
Hình minh hoạ. |
Cho đến nay, Bộ Y tế và Phát triển xã hội Nga vẫn chưa có những sửa đổi cần thiết cho các mẫu biểu được dùng trong các cơ sở y tế, nơi ngoài mọi thứ liên quan còn có chữ ký chấp nhận của bệnh nhân cho xử lý số dữ liệu cá nhân. Vấn đề tài chính của câu chuyện này cũng không kém phần quan trọng. Theo Mikhail Elyanov, Chủ tịch ARMIT, chỉ để chấp hành FL-152, với 1 trung tâm chẩn đoán y khoa có khoảng 150 máy tính, người ta cần không dưới 50.000 ruble (~31,2 triệu đồng) cho 1 vị trí cài đặt và tổng chi cho chuyện này sẽ vượt mức chi tiêu CNTT của cả trung tâm đó trong vài năm trời!
Tuy nhiên, ở Nga, việc kiểm tra thực thi luật pháp cũng không còn xa lạ. Bệnh xá da liễu vùng Primorsky và bệnh viện huyện trung tâm Mezhdurechensk của vùng Vologda trong năm nay đã nhận được 7 nhắc nhở của Roskomnadzor về các vi phạm tiết lộ thông tin cá nhân theo FL-152. Tạm thời, các khoản phạt chưa lớn nhưng hướng gia tăng trách nhiệm đã được Roskomnadzor vận động, đề xuất án phạt từ 500.000 ruble (~312 triệu đồng) đến 1.000.000 ruble (~624 triệu đồng) hoặc bắt ngừng hoạt động đến 90 ngày, mức thảm hoạ không chỉ cho các cơ sở khám chữa bệnh mà cả với bệnh nhân. Nhưng không hiểu sao, cộng đồng Internet Nga không mấy bận tâm: Lối ra cho tình thế này là thống nhất các nỗ lực và sửa đổi luật, Emelyannhikov nói.
Bệnh viện bắt đầu từ trang web
Đăng ký điện tử là một hướng ưu tiên của chương trình tin học hoá y tế Nga. Mặc dù những người đứng tuổi có thể không thích dùng Internet để khám chữa bệnh, nhưng ngược lại: Thống kê của dịch vụ MCT-Registration (Medcomtech.ru) do Công ty MedComTech phát triển cho thấy, 46% người đăng ký gặp bác sĩ qua Internet là người trên 60 tuổi. “Mọi người không muốn tiếp xúc với người làm thủ tục đăng ký hoặc muốn có phiếu giảm giá - Vladimir Kalinhichenko, Giám đốc MedComTech nói. Theo ông Kalinhichenko, đăng ký điện tử tạo cơ hội cho các bệnh nhân thích bỏ qua đăng ký thông thường - đến thẳng bác sĩ. Còn ở các bệnh viện thu tiền viện phí thì bệnh nhân luôn muốn bỏ qua quầy thu ngân.
 |
Hình minh hoạ. |
Y học bằng chứng
Các bác sĩ hiện đại phải nắm vững công nghệ tìm kiếm và đánh giá có phê phán các thông tin lâm sàng mới. Hiện tại, hơn nửa bác sĩ Nga đã sử dụng Internet, trong số đó có một nửa nằm ở lứa tuổi dưới 52. Nhưng chỉ 16,7% bác sĩ cho rằng Internet là nguồn thông tin chủ yếu, theo Stanhislav Bogachiuk, lãnh đạo dự án Medcraft.ru. Tuy nhiên, theo tính toán của các chuyên gia, 99% thông tin y tế có ích được phổ biến trên các website - Victor Shpilievoy, Phó Bác sĩ trưởng phụ trách y tế bệnh viện thực hành số 5, TP.Tolyatti nói. Cơ sở y tế đô thị lớn nhất ở thành phố này đã đưa vào ứng dụng thực tiễn nguyên lý y học dựa trên bằng chứng: Mỗi quyết định lâm sàng cần phải dựa trên các yếu tố có căn cứ vững chắc.
Các bác sĩ của bệnh viện được dạy ứng dụng những công nghệ cho phép sử dụng những cơ sở kiến thức và phương pháp, những kết quả thực tiễn điều trị cùng những nghiên cứu lâm sàng khổng lồ. Hướng ưu tiên được coi là triển khai các bằng chứng vào công việc thường nhật của bác sĩ. Tạm thời, người ta mới đi được những bước đầu tiên - ứng dụng những kiến thức của y học bằng chứng và phương pháp luận của nó vào quy trình chẩn đoán - điều trị. Để làm việc này, người ta đã tập huấn từ xa các bác sĩ về những cơ sở của y học bằng chứng tại các hội thảo truyền web, các tập huấn thông qua Internet, cung cấp cho các bác sĩ những bằng chứng liên quan các hiệu ứng can thiệp y khoa.
 |
Hình minh hoạ. |
Coi chừng sức mạnh của Internet
Internet mang lại cho các thầy thuốc không chỉ những khả năng mới mà cả những nguy cơ mới. “Mạng xã hội và cộng đồng blog của bệnh nhân luôn mạnh hơn cộng đồng các thầy thuốc, có thể làm tổn thương các thầy thuốc rất sợ ý kiến đánh giá của bệnh nhân trên Internet”, Boris Zingerman, Trưởng bộ phận điện toán hoá Trung tâm Nghiên cứu huyết học Viện hàn lâm Y học Nga nói. Điều đó hoàn toàn dễ hiểu vì những nhận xét tiêu cực sẽ nhiều hơn do các bệnh nhân hài lòng ít khi phát biểu gì thêm.
Còn chuyện Internet là một sức mạnh hiện thực, mới đây không lâu, mọi người đã được kiểm chứng. Theo Elyanov, trong vụ từ chức của Cục trưởng Cục Tin học hoá Bộ Y tế và Phát triển xã hội Nga Oleg Simakov, giọt nước tràn ly là từ Internet. Mặc dù Cục không làm hài lòng các thành viên CNTT y tế cũng như không làm hài lòng Tổng thống Nga, nhưng tình hình vẫn không thay đổi cho đến khi các bloger xung trận. Sự phẫn nộ của họ với cuộc thi tạo mạng xã hội cho nhân viên y tế trị giá 55 triệu ruble (~34 tỷ đồng) sau 16 ngày đã lên đến đỉnh và Oleg Simakov buộc phải từ chức. “Tiền lệ đã có - cộng đồng nghề nghiệp có thể ảnh hưởng thực sự lên tình huống”, Elyanov kết luận.
Canon không xa lạ với lĩnh vực y tế
Ngày 9/9/2010, nhà phân phối các giải pháp hình ảnh Canon đã tổ chức Festival 2010 giới thiệu các công nghệ hình ảnh và thiết bị y tế mới nhất của mình tại Triển lãm Giảng Võ Hà Nội.
 |
Đại diện Canon giới thiệu các sản phẩm công nghệ trong lĩnh vực
y tế tại triển lãm. |
Trong 4 ngày từ 9 đến 12/9/2010, Canon sẽ giới thiệu tại Việt Nam nhiều công nghệ độc đáo. Không chỉ giới thiệu các giải pháp hình ảnh, triển lãm còn trưng bày nhiều thiết bị công nghệ của Canon trong lĩnh vực y tế. Đây là một bất ngờ thú vị đối với khách tham quan triển lãm vì từ trước đến nay nhiều người chỉ biết đến Canon như là một nhà cung cấp hàng đầu các loại máy ảnh, máy in. Ông Mike Asao, Trưởng đại diện Canon Singapore tại Việt Nam cho biết, thực tế Canon đã có kinh nghiệm sản xuất các thiết bị công nghệ trong lĩnh vực y tế hơn 70 năm. Chính người sáng lập nên tập đoàn Canon là một bác sỹ và ông đã nghĩ đến việc cung cấp các sản phẩm công nghệ dành cho lĩnh vực y tế từ rất sớm.
Ông Babu Subash, Giám đốc bộ phận y tế Công ty Canon Singapore, cho biết thêm, các sản phẩm dành cho lĩnh vực y tế của Canon không phải quá xa lạ đối với Việt Nam. Tuy nhiên, do những rào cản về phân phối và giá cả nên người dùng Việt Nam chưa có điều kiện tiếp xúc với những sản phẩm này. Hiện tại, Viện Mắt Trung ương đang sử dụng 2 thiết bị chụp đáy mắt và võng mạc của Canon, đây cũng là những sản phẩm phát triển dựa trên thế mạnh về công nghệ hình ảnh của Canon.
Song song với triển lãm, Canon Festival 2010 còn có các hội thảo chuyên sâu về các sản phẩm hình ảnh và những thiết bị giải trí. Đặc biệt, sản phẩm công nghệ máy chiếu 3D lần đầu tiên được giới thiệu tại Việt Nam đã trở thành tâm điểm của sự chú ý trong buổi lễ. Đây là lần thứ 3 Ngày hội công nghệ Canon Festival được tổ chức tại Việt Nam.
Smartphone và máy tính bảng đẩy mạnh ngành y tế di động
Điện thoại thông minh (smartphone), máy tính bảng và các thiết bị không dây khác sẽ đóng một vai trò quan trọng trong ngành y tế. Theo các thành viên tham gia hội nghị công nghệ y tế di động được tổ chức ở Boston (Mỹ) hôm 29/7/2010, đây là điều có thể sẽ xảy ra trong tương lai vì bác sỹ và bệnh nhân ngày nay thích dùng Internet di động.
Theo khảo sát của hãng nghiên cứu Manhattan Research, 71% các bác sỹ xem smartphone là thiết bị cần thiết cho nghề của mình và 84% cho rằng Internet rất quan trọng cho công việc của họ. Monique Levy, giám đốc cao cấp của Manhattan Research cho biết, các bác sỹ luôn nắm lấy mọi cơ hội để tìm cách cải thiện hiệu suất làm việc. Tại Hội nghị thượng đỉnh thế giới về ngành y tế di động, bà cho biết smartphone cho phép bác sỹ kiểm tra email, sử dụng các ứng dụng di động và lướt web, ngoài ra còn cho phép bác sỹ và bệnh nhân cộng tác với nhau. Bác sỹ có thể dùng máy tính bảng để thu thập thông tin của bệnh nhân khi khám bệnh, sau đó dùng máy này để cho bệnh nhân thấy bệnh tình tiến triển thế nào. Dùng máy tính bảng để chia sẻ thông tin với bệnh nhân có thể sẽ dễ dàng hơn là dùng máy tính để bàn.
Theo Harry Wang, giám đốc nghiên cứu thiết bị di động và y tế của công ty Park Associates, trong 5 năm qua ngày càng nhiều người dùng thiết bị di động trong ngành y tế, số người này sẽ tiếp tục tăng khi smartphone ngày càng được nhiều người ở Mỹ sử dụng. Theo khảo sát của công ty này, đến năm 2015 sẽ có hơn 70% người dân Mỹ có smartphone. Ông Wang cho biết, ngày nay smartphone và ngành y tế có điểm giao nhau trong lĩnh vực ứng dụng. Nghiên cứu của công ty ông cho thấy, các ứng dụng y tế di động thường dùng nhất được thiết kế cho chương trình tập thể dục, thể hình, dinh dưỡng và thu thập thông tin y tế.
Các ứng dụng phát triển trong tương lai sẽ cho phép bệnh nhân dùng iPhone của họ để theo dõi lượng đường trong máu. Thực sự là đã có vài bệnh viện đang thử nghiệm các ứng dụng tương tự như thế. Bệnh nhân bị chứng rối loạn giấc ngủ có thể dùng một thiết bị không dây để kiểm soát giấc ngủ của mình và chuyển dữ liệu đến bác sĩ qua hệ thống mạng LAN không dây. Ông Wang cho biết, như vậy sẽ giảm chi phí y tế, vì nếu thử nghiệm ở phòng thí nghiệm thường tốn 1.200 USD (~22,8 triệu đồng), và giám sát điều trị tại nhà tốn 300 USD (~5,7 triệu đồng). Tuy nhiên, ông Wang cho biết thêm, việc sử dụng công nghệ di dộng trong chăm sóc y tế đặc biệt vẫn còn là một thị trường đang phát triển.
Vẫn còn vài trở ngại cần được khắc phục để ngành chăm sóc y tế qua mạng không dây phát triển. Cụ thể là còn thiếu những tiêu chuẩn, cần phải có thêm quy định an toàn, và cần phải tiếp thị hơn nữa đối với bác sỹ và bệnh nhân. Và thách đố lớn nhất là phải làm sao cân đối quyền lợi giữa những người trong cuộc, đó là nhà cung cấp chăm sóc y tế, bệnh nhân, và bệnh viện. Một vấn đề khác nữa là liệu các hãng cung cấp mạng không dây có thể cung cấp đủ băng thông để ngành y tế di động có thể làm việc hiệu quả không.