Chủ động chặn bệnh bạch hầu; Khoảng 5.000 trẻ ra đời bằng thụ tinh trong ống nghiệm mỗi năm; Tăng gấp đôi mức kinh phí hỗ trợ cán bộ tiêm chủng mở rộng; Nghiêm cấm tiêm vắc-xin cho trẻ tại nhà; Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng tiếp nhận kỹ thuật phẫu thuật tim mở
Sức khỏe & Đời sống
Chủ động chặn bệnh bạch hầu
Chiều ngày 6/11, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế cho biết, hiện nay dịch bạch hầu đã xuất hiện tại 6/17 tỉnh, thành phố của Lào, với gần 600 ca bệnh, chủ yếu là trẻ em dưới 15 tuổi, 11 người đã tử vong. Để chủ động phòng chống bệnh xâm nhập nước ta, SK&ĐS xin giới thiệu bài viết sau nhằm giúp bạn đọc hiểu hơn về bệnh cũng như biết cách phòng chống bệnh một cách hiệu quả nhất. Ở Việt Nam đã lâu lắm không còn dịch bạch hầu do thực hiện tốt tiêm chủng vắc-xin bạch hầu. Nhưng đầu năm 2015, tại Gia Lai, Quảng Nam cũng có một vài thôn có bệnh nhân mắc bạch hầu. Vì vậy, cần biết rõ sự nguy hại và cách nhận biết của bệnh này để phòng tránh.
Sự nguy hiểm của bệnh bạch hầu
Bệnh bạch hầu do vi khuẩn bạch hầu gây ra bởi ngoại độc tố của chúng. Ngoại độc tố của vi khuẩn bạch hầu cực kỳ mạnh, vì vậy, bệnh bạch hầu là một loại bệnh vừa mang tính chất cấp tính vừa mang tính chất cấp cứu. Cấp tính là xảy ra rất nhanh và cấp cứu bởi vì không phát hiện và xử trí kịp thời, người bệnh có thể nguy kịch, tử vong. Đường lây truyền của vi khuẩn bạch hầu rất dễ dàng, đó là lây theo đường hô hấp do người bệnh, người lành mang vi khuẩn bạch hầu nói, ho bắn vi khuẩn vào không khí, người lành hít phải, nếu chưa có miễn dịch chống vi khuẩn bạch hầu, sẽ mắc bệnh. Vi khuẩn bạch hầu còn lây lan bởi các dụng cụ, đồ dùng trong sinh hoạt của trẻ, nếu một trẻ mắc bệnh, dùng đồ chơi, quần áo, chăn, màn... sẽ bị nhiễm vi khuẩn bạch hầu rất dễ lây lan mầm bệnh
Nhận biết bệnh bạch hầu
Có 3 loại (thể) bệnh bạch hầu, loại hay gặp nhất là bạch hầu họng, mũi. Ở loại này thời kỳ nung bệnh khoảng vài ba ngày. Biểu hiện có sốt nhẹ, sổ mũi, viêm họng, nuốt vướng, sau vài ngày sẽ xuất hiện màng trắng ngà, xám, dai, dính chặt vào niêm mạc họng rất khó bóc tách, nếu cố bóc tách sẽ chảy máu (giả mạc). Giả mạc phát triển rất nhanh ở amiđan. Người bệnh có biểu hiện nhiễm độc tố (da xanh tái, mệt mỏi, mạch nhanh, huyết áp giảm). Nếu được điều trị đúng, bệnh sẽ khỏi, nếu không phát hiện và điều trị ngay, loại này sẽ tiến triển thành loại bạch hầu thanh quản. Bạch hầu thanh quản do niêm mạc bị bao phủ bởi một lớp giả mạc gây khó thở cấp, dẫn đến suy hô hấp, tử vong (thường ví là chết đuối trên cạn). Loại thứ ba là bạch hầu ác tính (bạch hầu cấp), xuất hiện ngay ngày đầu tiên hoặc ngày thứ 2, thứ 3 hoặc muộn hơn với các triệu chứng sốt cao (39 - 40 độ C) mệt lả, da xanh tái, nôn, nuốt đau, màng giả lan nhanh 2 bên amiđan, hơi thở hôi, hạch góc hàm sưng to, đau làm cổ bạnh ra. Bệnh nhân dần dần bị mệt lả, tím tái, rối loạn nhịp tim, khó thở, khàn tiếng, huyết áp tụt, mạch rất nhanh, nếu không xử trí kịp thời có thể bệnh trở nên nguy kịch đe dọa tính mạng (tử vong).
Bệnh bạch hầu đưa đến biến chứng gì?
Do độc tố của vi khuẩn bạch hầu cực mạnh cho nên khi bị mắc bệnh rất dễ gây biến chứng và là biến chứng nặng, nguy hiểm. Bởi vì, khi vi khuẩn bạch hầu tiết ra ngoại độc tố, chúng sẽ vào máu đi đến khắp cơ thể, đến tim làm tổn thương cơ tim (viêm cơ tim) gây suy tim cấp, đến tổ chức thần kinh gây viêm thần kinh. Biến chứng suy tim cấp có thể xảy ra vào thời kỳ bệnh toàn phát, thậm chí xảy ra muộn hơn sau vài tuần khi bệnh bạch hầu đã khỏi (hết sốt, hết giả mạc,...), nếu viêm cơ tim cấp xảy ra sớm, tình trạng người bệnh sẽ rất nguy kịch. Với biến chứng viêm dây thần kinh, thường là các dây thần kinh vận động (liệt khẩu cái, dây thần kinh vận nhãn, chi, cơ hoành,...). Liệt cơ hoành có thể dẫn đến viêm phổi, suy hô hấp do tắc nghẽn đường thở bởi giả mạc gây ra.
Bệnh bạch hầu có thể điều trị được không?
Tuy bệnh bạch hầu vừa mang tính chất cấp tính vừa mang tính chất cấp cứu nhưng hoàn toàn có thể điều trị được, nếu phát hiện sớm, điều trị đúng và kịp thời. Nguyên tắc điều trị là dùng kháng huyết thanh chống vi khuẩn bạch hầu để trung hòa ngoại độc tố của chúng. Kháng sinh vẫn còn có tác dụng tốt, trong đó có penicillin, erythromyxin. Cho đến nay chưa thấy công bố nào nói đến vi khuẩn bạch hầu kháng thuốc kháng sinh. Bên cạnh đó cần theo dõi lâm sàng, điện tim, siêu âm tim và nâng thể trạng cho người bệnh. Điều thuận lợi nhất là chúng ta đã có vắc-xin phòng bệnh hiệu quả nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Tuy nhiên tuyệt đối không được chủ quan, để đảm bảo không có người mắc bệnh và không có dịch xảy ra, không bỏ sót đối tượng trong diện được tiêm chủng vắc-xin bạch hầu. Người lớn nếu chưa có miễn dịch cũng cần được tiêm phòng, nhất là trong gia đình có trẻ bị bạch hầu. Khi có người mắc bạch hầu cần cách ly không cho tiếp xúc với người lành và đeo khẩu trang. Những người tiếp xúc thường xuyên với người bệnh cần được sử dụng kháng sinh dự phòng. Cần vệ sinh sạch sẽ các đồ dùng, dụng cụ mà người bệnh đã sử dụng, nên có chất sát khuẩn mạnh (Cloramin B) để tẩy uế các dụng cụ, sàn nhà, quần áo chăn, màn... của người bệnh.
Khoảng 5.000 trẻ ra đời bằng thụ tinh trong ống nghiệm mỗi năm
Mỗi năm, Việt Nam có gần 5.000 trẻ em ra đời bằng phương pháp thụ tinh ống nghiệm. Đó là thông tin tại Lễ kỷ niệm 1 năm thành lập Trung tâm Hỗ trợ sinh sản BVĐK Quốc tế Vinmec tổ chức ngày 11/11 tại Hà Nội. Theo một nghiên cứu của Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Đại học Y Hà Nội, tỉ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ (từ 15 đến 49 tuổi) ở nước ta là 7,7%, tức là Việt Nam hiện có gần 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh. Trong đó, tỷ lệ vô sinh ở nữ giới là hơn 40%, nam giới gần 40%, còn lại 20% là do cả vợ và chồng. Đáng báo động là tỷ lệ vô sinh có xu hướng tăng và ngày càng trẻ hóa. Có khoảng 50% cặp vợ chồng vô sinh có độ tuổi dưới 30. Trường hợp ít tuổi nhất là dưới 20 tuổi, vừa cưới xong đã phải hỗ trợ sinh sản bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm. Hiện cả nước có hơn 20 trung tâm thực hiện được kỹ thuật này. Trong đó một số trung tâm hỗ trợ sinh sản có tỷ lệ thành công cao, tương đương các nước phát triển trên thế giới, thậm chí cao hơn một số nước phát triển trong khu vực. Chẳng hạn, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản xủa Bệnh viện Phụ sản Trung ương có tỷ lệ thành công hơn 50%, mỗi năm thực hiện 4000 chu kỳ hỗ trợ sinh sản, với gần 1500 trẻ được sinh ra bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm. Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Quốc tế Vinmec, sau 1 năm thành lập đã hỗ trợ sinh sản cho hơn 200 cặp vợ chồng hiếm muộn với tỷ lệ có thai lâm sàng đạt 43,3%. BV Phụ sản Trung ương cho biết: “Một năm, ở nước ta có trên 10.000 cặp vợ chồng cần thụ tinh trong ống nghiệm để có con. Nhưng đến nay mới có 22 trung tâm hỗ trợ sinh sản, trong đó có trung tâm thực hiện được hàng chục nghìn chu kỳ nhưng có những trung tâm chỉ thực hiện được vài trăm chu kỳ. Trong điều trị vô sinh, quan trọng nhất là các kỹ thuật, phương tiện chẩn đoán để tìm ra nguyên nhân, lúc đó mới đưa ra được biện pháp điều trị cho bệnh nhân. Có những trường hợp khi đi khám thì phát hiện không có tử cung, nhưng người ta vẫn có buồng trứng. Những trường hợp này nếu không thụ tinh ống nghiệm và mang thai hộ thì không thể có con”.
Tăng gấp đôi mức kinh phí hỗ trợ cán bộ tiêm chủng mở rộng
Cán bộ tiêm mở rộng sẽ được tăng mức hỗ trợ lên gấp đôi so với quy định cũ; đồng thời, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chủ động bố trí ngân sách địa phương để thực hiện chế độ cho cán bộ tiêm chủng mở rộng năm 2015. Theo công văn ngày 9/11 Bộ Tài chính gửi đến UBND các tỉnh, thành phố về việc bố trí kinh phí thực hiện hỗ trợ công tiêm vắc xin của Dự án Tiêm chủng mở rộng, Bộ Tài chính chính cho biết, thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết của Chính phủ trong phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4/2015, giữa tháng 8/2015, liên Bộ Tài chính, Bộ Y tế đã ban hành thông tư liên tịch sửa đổi quy định quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia y tế giai đoạn 2012- 2015; trong đó: Điều chỉnh mức hỗ trợ cán bộ tiêm chủng mở rộng từ 12.000 đồng/ trẻ lên 24.000 nghìn đồng/ trẻ đối với xã đặc biệt khó khăn và từ 6.000 đồng/ trẻ lên 12.000 đồng/ trẻ đối với các xã còn lại. Để đảm bảo thực hiện chế độ cho cán bộ tiêm chủng mở rộng năm 2015, Bộ Tài chính đề nghị, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chủ động bố trí ngân sách địa phương để thực hiện chế độ này cho cán bộ tiêm chủng mở rộng năm 2015. Thời gian thực hiện tính từ 01/10/2015. Trước đó, tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 4/2015, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã phản ánh về kinh phí hỗ trợ cho cán bộ làm công tác tiêm chủng thường xuyên rất thấp. Cụ thể, đối với cán bộ trực tiếp đi tiêm tại tuyến cơ sở cho tiêm chủng đầy đủ (8 mũi) cho 1 trẻ là 6.000 đồng (12.000 đồng đối với các xã đặc biệt khó khăn). Trong khi đó, phí tiêm chủng vaccine dịch vụ tính là từ 7.000 đồng/lần uống đến 17.000 đồng/lần tiêm. Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, tiền công tiêm trong tiêm chủng mở rộng thấp, dẫn tới việc nhiều cán bộ tuyến xã không muốn làm công tác tiêm chủng do trách nhiệm nặng nề. Chính vì vậy, tại Nghị quyết phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 4/2015, Chính phủ giao Bộ Y tế khẩn trương soạn thảo Nghị định quy định về hoạt động tiêm chủng để trình Chính phủ; phối hợp với Bộ Tài chính xem xét, điều chỉnh tăng mức hỗ trợ cho cán bộ làm công tác tiêm vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng và giá vaccine sản xuất trong nước nhằm tiến tới tự chủ vaccine./.
Nghiêm cấm tiêm vắc-xin cho trẻ tại nhà
Trước tình trạng vắc-xin 5 trong 1, 6 trong 1 (sử dụng trong tiêm dịch vụ) đang khan hiếm, một số cá nhân đã rao bán các loại vắc-xin này như món hàng “xách tay” này như món hàng “xách tay” và rao trên mạng xã hội là sẽ thực hiện tiêm vắc-xin này tại nhà cho những gia đình có nhu cầu. Tuy nhiên, theo các cơ quan chức năng của Bộ Y tế, những hành vi này là vi phạm pháp luật.
Kinh doanh vắc-xin không rõ nguồn gốc là vi phạm pháp luật
Theo ông Nguyễn Tất Đạt, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), tại Việt Nam, việc “bán thuốc qua mạng” là hành vi vi phạm pháp luật. Bởi thuốc là hàng hóa ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người dùng, kinh doanh thuốc (bao gồm cả vắc-xin) là ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Thuốc (bao gồm cả vắc-xin) chỉ được lưu hành tại Việt Nam sau khi đã được cấp số đăng ký hoặc giấy phép nhập khẩu. Hơn nữa, các công ty nhập khẩu vắc-xin chỉ được bán buôn cho các cơ sở kinh doanh dược đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh thuốc với phạm vi kinh doanh tương ứng. Đây là quy định bắt buộc, bởi thuốc cần được bảo quản đúng với điều kiện bảo quản của nhà sản xuất, nếu không sẽ ảnh hưởng tới chất lượng. “Do đó, mọi hành vi mua bán thuốc qua mạng, “xách tay” đều vi phạm pháp luật. Đối với vắc-xin, ngoài các quy định chung về kinh doanh thuốc, việc vận chuyển, nhập khẩu còn phải tuân thủ theo một số quy định đặc thù” - ông Đạt nhấn mạnh. Ông Đạt cho biết, vắc-xin tùy từng loại phải luôn được bảo quản ở nhiệt độ -200C hoặc 2-80C (theo khuyến cáo của nhà sản xuất) trong suốt quá trình vận chuyển từ kho của nhà sản xuất đến điểm tiêm chủng. Đồng thời, vắc-xin khi thông quan phải xuất trình bản gốc phiếu kiểm nghiệm của nhà sản xuất cho lô hàng đó. Sau khi thông quan, lô vắc-xin nhập khẩu chỉ được phép đưa ra sử dụng khi có văn bản của Viện Kiểm định quốc gia vắc-xin và sinh phẩm y tế xác nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng. Hồ sơ kiểm định phải có giấy chứng nhận kiểm định chất lượng của cơ quan kiểm định y tế nước sở tại. Tiếp đến, vắc-xin chỉ được sử dụng tại các cơ sở đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện tiêm chủng. Như vậy có thể khẳng định rằng, việc kinh doanh vắc-xin không rõ nguồn gốc là vi phạm pháp luật.
Nguy hiểm cho trẻ khi thuê người đến nhà tiêm vắc-xin
Cũng liên quan đến vấn đề vắc-xin, hiện nay cũng đã xuất hiện tình trạng rao trên mạng xã hội là sẽ thực hiện tiêm vắc-xin tại nhà cho trẻ với những gia đình có nhu cầu, Cục YTDP cho biết: “Việc tiêm vắc-xin tại nhà là hành vi bị nghiêm cấm. Tiêm chủng chỉ được thực hiện tại các cơ sở được thẩm định đủ điều kiện, có nhân lực, bởi có tỷ lệ phản ứng nặng sau tiêm cần xử trí, cấp cứu. Tùy thuộc vào mức độ vi phạm, người tiêm sẽ bị xử lý, thậm chí có thể chịu trách nhiệm hình sự nếu gây sự cố nghiêm trọng”. Theo khuyến cáo nguy cơ rủi ro rất cao khi sử dụng vắc-xin “chui”, bởi nguồn trôi nổi, không rõ chất lượng. Ngoài ra, vắc-xin cần bảo quản nghiêm ngặt ổn định ở nhiệt độ phù hợp, nếu không tuân thủ sẽ bị biến đổi về chất lượng khiến việc tiêm chủng không có hiệu quả miễn dịch. Thậm chí, biến đổi đó có thể gây phản ứng nguy hiểm cho cơ thể. Không có căn cứ chứng minh trẻ dưới 1 tuổi đột tử sau khi tiêm chủng liên quan đến vắc-xin. Cũng liên quan đến hội chứng trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi đột tử sau khi tiêm chủng bị nghi là có liên quan đến vắc-xin, cuối tuần qua, Cục Y tế dự phòng cho biết, trong giai đoạn từ 2-4 tháng tuổi, trẻ được tiêm phòng nhiều loại vắc-xin khác nhau để phòng trừ bệnh tật. Ít ai biết rằng, thời điểm này cũng là thời kỳ cao điểm dễ xảy ra Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) - là cụm từ chuyên môn dùng để chỉ trường hợp xảy ra tử vong mà không thể lý giải nguyên nhân ở trẻ dưới 1 tuổi. Vì thế, mọi trường hợp tử vong SIDS ở trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt ở giai đoạn từ 2-4 tháng tuổi luôn khiến cộng đồng đặt ra câu hỏi nguyên nhân nào đã gây ra cái chết ở trẻ. Do các liều vắc-xin phòng chống dịch bệnh được tiêm cho trẻ vào đúng thời kỳ này, vắc-xin dễ dàng trở thành một nghi vấn. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vắc-xin không phải là nguyên nhân liên quan đến SIDS. Đối với phản ứng của cơ thể trẻ trong tiêm chủng, các bác sĩ chuyên khoa khẳng định: Chỉ có vài tác dụng phụ có thể xảy ra mà cả thế giới ghi nhận là đau, sốt phát ban, cao hơn nữa là sốc phản vệ và hiện tượng này chỉ xảy ra vài ngày rồi chấm dứt. Trên thực tế, có những trường hợp trẻ bị SIDS trùng với thời điểm tiêm chủng. Điều này khiến dư luận băn khoăn và nghi ngờ nguyên nhân xuất phát từ quá trình tiêm chủng. Khoa học đã chứng minh những nghi ngờ trên là vô căn cứ.
Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng tiếp nhận kỹ thuật phẫu thuật tim mở
Ngày 15.11, tại Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng, Cục Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) và sở Y tế Hải Phòng đã tổ chức Lễ ra quân chuyển giao kỹ thuật tim mở theo Đề án Bệnh viện vệ tinh giữa BV Nhi T.Ư và BV Trẻ em Hải Phòng. Trước đó, từ tháng 2.2012 Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng đã triển khai kế hoạch tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim giai đoạn I - phẫu thuật các bệnh tim cơ bản như thông liên thất, thông liên nhĩ, còn ống động mạch từ BV Nhi Trung ương. Tháng 3.2013, các nhóm trong ê kíp phẫu thuật tim BV Trẻ em Hải Phòng bắt đầu độc lập thực hiện công việc. Đến nay, bác sĩ BV Trẻ em Hải Phòng hoàn toàn độc lập chẩn đoán, phẫu thuật, gây mê, chạy máy, hồi sức sau mổ với 30 cán bộ được đào tạo chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim mở. Từ năm 2013 đến nay, đã có hơn 100 trẻ em được phẫu thuật tim bẩm sinh tại Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng. Cùng với đào tạo nhân lực, Bệnh viện đã xây dựng cơ sở hạ tầng, mua sắm trang thiết bị. Hiện bệnh viện có 1 phòng phẫu thuật tim mở, 1 phòng hồi sức tim mở và 2 phòng hồi sức tim kín với các trang thiết bị cho phẫu thuật tim mở như máy tim phổi nhân tạo, hệ thống trao đổi nhiệt hiện đại, 2 bộ dụng cụ phẫu thuật tim mở chất lượng, đầy đủ máy monitor... Kết quả, đến nay đã có 108 bệnh nhân được thực hiện phẫu thuật tim tại BV Trẻ em Hải Phòng, trong đó có 58 ca do BV Trẻ em Hải Phòng mổ độc lập, tất cả bệnh nhân sau mổ ra viện ổn định, an toàn, khỏi bệnh. Hiện tại, BV Trẻ em Hải phòng đã hoàn tất việc chuẩn bị thực hiện Kế hoạch chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim giai đoạn II đến năm 2019, với việc chuẩn bị về nhân lực và cơ sở và trang thiết bị để từng bước thực hiện các bước để thực hiện phẫu thuật tim mở, phức tạp hơn so với giai đoạn I. Việc BV Trẻ em Hải Phòng phẫu thuật được bệnh tim phức tạp sẽ tạo điều kiện thuận lợi rất nhiều cho quá trình phẫu thuật và điều trị của bệnh nhân. Tại buổi lễ ra quân, Cy Bảo hiểm Prudential đã trao tặng cho 30 bệnh nhân mỗi suất quà trị giá 500 ngàn đồng. Ngoài ra, Cty Prudential cũng tài trợ 9 cuộc chuyển giao kỹ thuật chuyên sâu cho các bệnh viện tuyến tỉnh theo đề án “Bệnh viện vệ tinh” của Bộ Y tế, nhằm giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên. Nhân dịp này, Bộ Y tế đã tặng bằng khen cho 2 tập thể và 7 cá nhân có thành tích trong việc chuyển giao kỹ thuật tim mổ tim bẩm sinh cho BV Trẻ em Hải Phòng.
Cấp cứu kịp thời các bệnh lý tim mạch: Thêm cơ hội sống cho người bệnh
Cấp cứu tim mạch là một lĩnh vực rất quan trọng, đòi hỏi người thầy thuốc phải luôn cập nhật kiến thức mới, những kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán và điều trị thì mới có thể xử lý khẩn trương và chính xác nhiều tình huống nguy kịch. Tuy nhiên đó mới chỉ là điều kiện cần. Nhận thức của cộng đồng, của chính bản thân người bệnh để làm sao đến bệnh viện (BV) kịp thời là điều kiện đủ để người thầy thuốc tạo thêm cơ hội sống cho người bệnh. PV báo SK&ĐS đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Phạm Mạnh Hùng, Tổng Thư ký Hội Tim mạch học Việt Nam về những tiến bộ mới trong tim mạch và các giải pháp đồng bộ để kịp thời cấp cứu cho bệnh nhân (BN) tim mạch.
PV: Hội nghị khoa học tim mạch toàn quốc vừa qua bàn về một chủ đề rất được giới chuyên môn quan tâm, đó là “Tiếp cận mới trong cấp cứu tim mạch”. Những thành tựu mới đó là gì và khả năng ứng dụng tại Việt Nam, thưa PGS?
PGS.TS. Phạm Mạnh Hùng: Bệnh tim mạch phần lớn là bệnh có tính chất cấp cứu hoặc có những đợt cấp, hoặc chính rối loạn tim mạch là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây tử vong cần cấp cứu của những bệnh lý khác. Các bệnh lý tim mạch có tỷ lệ tử vong sẽ rất cao nếu không được cấp cứu kịp thời như nhồi máu cơ tim cấp, thuyên tắc động mạch phổi cấp, tách thành động mạch chủ, suy tim cấp, phù phổi cấp, động mạch ngoại biên tắc cấp, cấp cứu tim mạch ở phụ nữ có thai... Chúng ta đã có những tiến bộ về kỹ thuật hồi sinh tim phổi, các máy hỗ trợ tim phổi nhân tạo để có thể áp dụng thật sớm khi BN không may bị ngừng tuần hoàn. Các kỹ thuật trong chẩn đoán hình ảnh, siêu âm cấp cứu tại giường, siêu âm thực quản, chụp cộng hưởng từ, chụp cắt lớp để định dạng nhanh hay loại trừ có hay không các bệnh lý tim mạch trong vòng 1 giờ đồng hồ... Các thuốc chống đông, chống ngưng tập tiểu cầu, giảm mỡ máu và các thuốc hỗ trợ cho tim đã giúp cứu sống BN trong giai đoạn cấp rất cao và ít để lại biến chứng. Đặc biệt các kỹ thuật cao trong hồi sức tim mạch (như chống sốc tim, hỗ trợ tuần hoàn...) hoặc trong can thiệp tim mạch như can thiệp cấp cứu các bệnh lý động mạch vành, bệnh van tim, đặt stent graft khi động mạch chủ tách ra dọa vỡ... Với những trường hợp bệnh nặng, phức tạp không thể can thiệp được thì phẫu thuật tim mở với rất nhiều tiến bộ hiện nay là giải pháp không thể thay thế để cứu sống BN.
PV: PGS đánh giá lĩnh vực tim mạch can thiệp của Việt Nam có những kỹ thuật gì ngang tầm thế giới?
Chúng ta có những gì và chưa làm được gì, điều đó phải đánh giá trên tổng thể các giải pháp mang lại cho người bệnh chứ không phải ở một vài kỹ thuật cao. Kỹ thuật cao rất quan trọng, nhưng chỉ là một công đoạn của vấn đề. Đơn cử như vấn đề với bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp, giải pháp tổng thể thông qua bài học của các nước đã phát triển là làm sao phòng bệnh, nếu xảy ra bệnh thì cần được cấp cứu tái thông động mạch vành bị tắc càng sớm càng tốt để cứu sống BN và tránh cho BN những hậu quả về sau. Vấn đề nan giải mà chúng ta phải đối mặt là thời gian BN bị đau ngực cho tới khi được cấp cứu ở ta kéo dài từ 6-12 tiếng, có trường hợp kéo dài hàng ngày, như vậy lợi ích điều trị của người bệnh bị giảm đi rất nhiều. Ở các nước phát triển họ đã đạt đến trình độ từ lúc có biểu hiện đau ngực đến khi nong được mạch vành là dưới 2 tiếng đồng hồ, mang lại tỷ lệ sống rất cao vì cơ tim lúc đó còn tốt. Để thực hiện được “khung giờ vàng” đó trong điều kiện ở Việt Nam là rất khó, vì vậy trong vòng 6 giờ đầu nếu được can thiệp kịp thời cũng mang lại nhiều lợi ích. Tuy nhiên chỉ có khoảng 40% BN được đưa đến BV kịp thời, 60% còn lại là muộn nên nhiều trường hợp không cứu được hoặc có sống cũng dễ bị biến chứng suy tim, rối loạn nhịp và chất lượng cuộc sống giảm sút. Như vậy, một nhiệm vụ không kém phần quan trọng là phải làm thế nào để cộng đồng nhận thức rõ vấn đề này. Phòng mắc bệnh là tốt nhất, nhưng nếu xảy ra thì phải có các biện pháp tổng thể: người bệnh nhận biết bệnh sớm, tuyến cơ sở có các biện pháp xử trí ban đầu kịp thời trước khi thầy thuốc chuyên khoa can thiệp... Những việc làm đó mang lại lợi ích ban đầu rất lớn, hơn là việc chúng ta chỉ chú ý thực hiện được một hay hai kỹ thuật cao tiêu biểu. Còn nếu đánh giá trên thực tế về kỹ thuật tim mạch can thiệp, chúng ta đã triển khai được hầu hết các kỹ thuật khó mà các nước tiên tiến và trong khu vực làm được, ví dụ, can thiệp cấp cứu động mạch vành thì đều qua đường động mạch quay, thăm dò siêu âm trong lòng động mạch vành, thay van động mạch chủ qua da, sửa van hai lá qua da, đặt stent graft động mạch chủ... Ngoài ra chúng ta còn có thể thực hiện được một số kỹ thuật mang tính thực tiễn cao, kỹ năng giải quyết hơn họ vì ta phải đối mặt với bệnh đó quá nhiều, thêm nữa là chúng ta phải cố gắng giải quyết nó trong điều kiện nước mình. Chẳng hạn như kỹ thuật nong van hai lá bằng bóng (cho các bệnh nhân bị hẹp van hai lá nặng do thấp tim) chỉ qua đường tĩnh mạch, cải tiến mốc chọc vách liên nhĩ mà BN không phải gây mê, tỉnh táo trong lúc làm thủ thuật, khiến cho thủ thuật có thể tiến hành trong các bệnh cảnh cấp cứu an toàn hơn nếu phải mổ (như khi bệnh nhân hẹp van tim mà đang có thai, trong lúc suy tim nặng...), hoặc các sáng kiến trong can thiệp các bệnh tim bẩm sinh khi dùng dụng cụ bít ống động mạch để bít lỗ thông liên thất đã mang lại hiệu quả cao trong thực tế.
Theo PGS, nguyên nhân đến BV muộn là do suy nghĩ của chính bản thân người bệnh hay vì những lý do khác như bị chậm trễ từ dưới cơ sở?
Có rất nhiều yếu tố chi phối điều này. Phải nâng cao nhận thức của người dân để họ hiểu ở lứa tuổi này, có những yếu tố nguy cơ nào, triệu chứng nào cảnh báo? Cần phải làm gì? Có sự hỗ trợ thế nào? Thứ hai là trang bị cho tuyến dưới chuyên môn và những phương tiện để chẩn đoán được bệnh, thực hiện được những kỹ thuật cần thiết. Tiếp đến là vấn đề kinh phí, các kỹ thuật can thiệp tim mạch rất tốn kém. Làm sao để BHYT cho toàn dân để người dân được hưởng những kỹ thuật cao, ít nhất có thể thông được mạch vành kịp thời lúc đó. Ở Viện Tim mạch Việt Nam, nếu mọi điều kiện của BN đầy đủ, chúng tôi có thể triển khai từ lúc BN vào viện đến lúc được can thiệp trong vòng 60 phút. Nhưng từ lúc BN có triệu chứng cho đến khi vào được BV thì lại quá lâu, đó là điều đáng tiếc.
Bệnh tim đang ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Đối tượng nào dễ có nguy cơ mắc bệnh và lời khuyên của PGS làm thế nào để phòng tránh hiệu quả các bệnh lý tim mạch?
Một người chưa bao giờ có bệnh tim cũng có thể có biến cố tim mạch bất kể lúc nào khiến ảnh hưởng tính mạng hoặc không thì cũng suốt đời mang bệnh tim. Đây là bệnh mà bất kỳ ai cũng có thể mắc, nhất là khi đời sống ngày càng cao, các yếu tố nguy cơ cũng thay đổi theo hướng bất lợi, phương Tây hóa. Tuổi trung bình bị nhồi máu cơ tim (NMCT) là khoảng 60. Nhưng ngày càng có nhiều người trẻ tuổi bị và người trẻ tuổi nhất bị NMCT chúng tôi điều trị là 28 tuổi (BN béo phì và hút thuốc lá rất nhiều). NMCT dưới 40 tuổi xưa ít gặp nhưng nay cũng tăng theo thời gian. Có thể hoàn toàn phòng tránh được các bệnh lý tim mạch không lây nhiễm (do tăng huyết áp, động mạch vành, động mạch ngoại biên...) bằng việc tự nhận thức, tự phòng ngừa, có chế độ sinh hoạt, ăn uống hợp lý, không hút thuốc lá, tránh rượu bia, tập luyện theo lời khuyên bác sĩ và đi khám bệnh định kỳ để sớm phát hiện ra bệnh (nếu có) để có chế độ điều trị phù hợp.
Trân trọng cảm ơn PGS!
Một ngày với “Bác sĩ và những người bạn”
Cuối tháng 10 vừa qua, chúng tôi có dịp theo câu lạc bộ “Bác sĩ và những người bạn” tới xã Ngọc Lâu (huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình) thực hiện chương trình “Tri ân mùa thu 2015”. Cuối tháng 10 vừa qua, chúng tôi có dịp theo câu lạc bộ “Bác sĩ và những người bạn” tới xã Ngọc Lâu (huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình) thực hiện chương trình “Tri ân mùa thu 2015”. Đây là chương trình nhân đạo với sự góp mặt của nhiều y, bác sĩ... đến từ các đơn vị khác nhau, nhưng khi trở thành tập thể thì họ có chung mục đích là hết lòng sẻ chia, chăm lo cho sức khỏe nhân dân theo lời Bác Hồ dạy “Lương y như từ mẫu”.
Hành trình kết nối
Rời Thủ đô Hà Nội ồn ào và náo nhiệt vào cuối giờ chiều, chiếc xe ô tô đưa đoàn thiện nguyện chúng tôi tới xã Ngọc Lâu - một trong sáu xã nghèo nhất của huyện Lạc Sơn khi màn đêm đã giăng kín bầu trời. Bốn tiếng di chuyển cho một chặng đường dài gần 150km, có đoạn từ trung tâm huyện Lạc Sơn về xã Ngọc Lâu là những con dốc cao với một bên vực sâu một bên vách núi, nhiều đoạn lởm chởm đất đá làm xe chao đảo như muốn hất chúng tôi ngã xuống sàn xe, nhiều người không quen đi xa sẽ rất mệt mỏi. Thế nhưng khi tới địa điểm tập kết ở xã Ngọc Lâu, các thành viên trong đoàn thiện nguyện vẫn nở nụ cười tươi thắm, hân hoan và hứng khởi trước sự đón tiếp trọng thị, ân tình của lãnh đạo địa phương cũng như người dân bản địa. Trước tình cảm ấm áp, tất cả thành viên trong đoàn có thêm động lực và chỉ mong sao trời nhanh sáng để thăm khám, phát thuốc, tặng quà... cho đồng bào với 270 hộ nghèo (1.146 người) và có 29 hộ thuộc diện gia đình chính sách.
Một ngày với “Bác sĩ và những người bạn”
Các y bác sĩ trong câu lạc bộ “Bác sĩ và những người bạn” tận tình thăm khám, tư vấn sức khỏe, phát thuốc miễn phí và tặng quà cho người dân ở xã Ngọc Lâu. Ít ai biết rằng hoạt động chính của câu lạc bộ “Bác sĩ và những người bạn” (thuộc Trung tâm UNESCO phát triển văn hóa thể thao - Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam) là làm công tác từ thiện xã hội, trong đó phần lớn là các chương trình khám bệnh, tư vấn sức khỏe và phát thuốc miễn phí. Đây không phải lần đầu tiên câu lạc bộ đi đến những nơi khó khăn, vùng sâu vùng xa thực hiện chương trình thiện nguyện. Theo bác sĩ Ngô Tuấn Anh (đang công tác tại Bệnh viện Quân y 108) - Phó chủ nhiệm câu lạc bộ, từ đầu năm 2015 đến nay, “Bác sĩ và những người bạn” đã làm được 7 chương trình, trong đó 2 chương trình “Sống khỏe với tiểu đường” tặng hơn 200 máy đo đường huyết; 4 chương trình khám bệnh tư vấn sức khỏe và phát thuốc miễn phí cho khoảng 1.350 người; 1 chương trình tặng 300 suất quà trị giá khoảng 750 triệu đồng cho thương, bệnh binh thuộc Trung tâm Điều dưỡng thương binh Lạng Giang và các đối tượng thương, bệnh binh, gia đình chính sách các xã: Thái Đào; Đại Lâm; Hương Gián; Dĩnh Kế, tỉnh Bắc Giang. Đến với xã Ngọc Lâu dịp này với chủ đề “Tri ân mùa thu 2015”, đoàn thiện nguyện có trên 60 thành viên, trong đó có hơn 50 bác sĩ; dược sĩ; điều dưỡng viên. “Về chuyên môn, đoàn được hình thành dựa trên nòng cốt là nhóm các bác sĩ Bệnh viện Quân đội 108; BV Bạch Mai; Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga; Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình; Trung tâm Hỗ trợ tiểu đường G5; Phòng khám Nha Dr. Beam; Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương”. Đặc biệt, chuyến đi này còn có sự hiện diện của các bác sĩ thuộc các BVĐK các tỉnh Hải Dương; Đà Nẵng; Đại học Y Thái Bình; Thanh Hóa và nhiều phòng khám chuyên khoa khác ở Hà Nội và cả salon tóc Xuân Ba nổi tiếng đất Hà thành, sẽ cắt tóc miễn phí cho đồng bào. Tất cả những con người ấy đều có chung một mục đích, mục việc làm, đó là được đến với đồng bào còn ít được chăm lo về y tế, chia sẻ với họ những khó khăn, đem lại cho họ niềm vui nho nhỏ và góp phần nâng cao sức khỏe cho cộng đồng. “Với lực lượng hùng hậu như vậy, chúng tôi muốn đem đến cho nhân dân ở Ngọc Lâu sự chăm sóc về mặt y tế tốt nhất trong phạm vi cho phép”.
Có những niềm vui, lưu luyến
Sau một đêm với giấc ngủ yên bình của vùng sơn cước, đầu giờ sáng hôm sau, “Bác sĩ và những người bạn” hành quân đến trụ sở UBND xã Ngọc Lâu để thực hiện chương trình thiện nguyện. Để không trễ giờ, các thành viên trong đoàn thiện nguyện đã khẩn trương di chuyển, mang vác trang thiết bị thăm khám, thuốc men... tới UBND xã Ngọc Lâu trước 8 giờ sáng. Do chính quyền địa phương thông báo chương trình từ trước khi đoàn tình nguyện lên, nên từ tờ mờ sáng người dân nơi đây, có người đi bộ hàng chục kilômet đường đồi núi, không quản xa xôi cách trở tìm về các bác sĩ để được thăm khám, tư vấn sức khỏe. Chương trình “Tri ân mùa thu 2015” chính thức diễn ra, trên các cung đường đất đỏ đổ về UBND xã Ngọc Lâu tiếng chân người, tiếng động cơ xe máy vang cả vùng trời. Khu vực hành chính xã mỗi lúc đông người, không khí náo nhiệt phủ khắp một vùng quê nghèo. Những cụ già váy áo dân tộc Mường, các em nhỏ dắt tay nhau theo từng tốp đến với các bác sĩ ở “miền xuôi” mà lòng phấn khởi “lần đầu tiên được khám, phát thuốc không phải trả tiền”. “Thích lắm, lần đầu tiên có đoàn bác sĩ về cho thuốc và khám bệnh đấy. Thường khi ốm đau bà mới ra trạm y tế xã khám, có lúc còn không ra trạm, tự mua thuốc nam uống cả chục ngày chưa hết ốm. Ở đây chủ yếu là như vậy mà. Đi ra huyện thì xa, mà đường khó đi lắm” - bà Bùi Thị Nẵm, xóm Xê 1, xã Ngọc Lâu cho biết. Thậm chí bà Nẵm cũng không hiểu “khám sức khỏe định kỳ” là gì khi thành viên trong đoàn đặt câu hỏi. Phải giải thích cho bà Nẵm hồi lâu thì bà mới hiểu và bà ngạc nhiên nói “khám sức khỏe định kỳ tốt vậy à, thế từ nay 2 tháng phải ra huyện xem cái sức khỏe trong người, chứ không bị con bệnh là ốm yếu không đi nương rẫy được”. Hầu hết bà con ở xã Ngọc Lâu đến với các thành viên trong “Bác sĩ và những người bạn” đều được tận tình đón tiếp, hướng dẫn, thăm khám chu đáo của các y, bác sĩ. Do chương trình chỉ diễn ra trong một ngày, số lượng người đông nên các bác sĩ, y sĩ, dược sĩ làm việc hết công suất. Dẫu vậy, các bác sĩ vẫn giữ thái độ điềm đạm, ân cần, một trách nhiệm lớn với người dân. Mỗi người một việc, người đo huyết áp, người hướng dẫn đồng bào khai vào tờ đăng ký khám, người khác lại chỉ cho bà con vào khu vực khám, siêu âm, phát thuốc... Tất cả đều diễn ra như một dây chuyền tự động hóa hết sức trơn tru. Chỉ khác một điều, các y bác sĩ với đồng bào ở xã Ngọc Lâu thân tình như người một nhà chứ không phải là lần đầu họ gặp nhau. Các bác sĩ nở nụ cười hạnh phúc vì đã giúp cho người dân biết bệnh, cấp phát thuốc và sau đó tư vấn cách phòng tránh bệnh. Trong khi đó, đồng bào dù ở nơi xa xôi và khó khăn, trình độ dân trí đa số còn hạn chế nhưng không quên lời cảm ơn tới các bác sĩ. Tất cả những gì diễn ra vượt qua sự mong đợi”. Dù chương trình đặt ra mục tiêu khám bệnh, tư vấn sức khỏe và phát thuốc miễn phí cho các đối tượng chính sách; hoàn cảnh khó khăn với khoảng 500 người chỉ trong một ngày nhưng khi chương trình kết thúc đã có hơn 600 người được khám, tư vấn và phát thuốc miễn phí. “Chúng tôi thật sự cảm thấy hạnh phúc vì đã nhận được sự hưởng ứng, tích cực tham gia của đồng bào. Có như vậy chúng tôi mới góp một phần nâng cao kiến thức bảo vệ sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật của đồng bào để có một cuộc sống an lành” - ông Văn chia sẻ. Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Thỏa - Phó trưởng phòng Văn hóa xã, tỉnh Hòa Bình hồ hởi: “Các y bác sĩ dù chỉ đến Ngọc Lâu một ngày nhưng qua đó đã chia sẻ với đồng bào những thiếu thốn, từ viên thuốc đến tập sách, quyển vở. Đó thật sự là một việc làm đầy tính nhân văn của người thầy thuốc như lời Bác Hồ dạy “Lương y như từ mẫu”. Người dân Ngọc Lâu thật may mắn khi được đón tiếp những thầy thuốc có tâm và tài như thế”. Một ngày “Tri ân mùa thu 2015” kết thúc khi trời nhá nhem tối. Các thành viên trong câu lạc bộ “Bác sĩ và những người bạn” lại trở về với công việc tại các bệnh viện. Khi xe chúng tôi di chuyển dọc đoạn đường xã Ngọc Lâu để về Hà Nội, phía bên đường có các cụ già, em nhỏ... nhìn theo và vẫy tay chào trên nhà sàn gỗ hoặc dưới sân. Dường như họ hiểu được tình cảm của đồng bào, những thành viên của “Bác sĩ và những người bạn” trên xe cũng vẫy tay chào đồng bào qua cửa kính với luyến nhớ trong lòng...
Nhân dân
Nhiều tiếp cận mới trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Đó là khẳng định tại hội nghị khoa học tiếp cận mới trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) do BV Phổi T.Ư tổ chức ngày 12-11. Theo đó, hiện đã có nhiều phương pháp điều trị COPD, đó là phương pháp điều trị không dùng thuốc; điều trị thuốc; giảm thể tích phổi (đặt van qua nội soi phế quản hoặc phẫu thuật); ghép phổi; điều trị tế bào gốc. Tại Việt Nam cũng đã có Hướng dẫn quốc gia xử trí hen và COPD. COPD đang ngày càng gia tăng ở các nước, ở nước ta các nghiên cứu cho thấy có từ 4 đến 10% số dân mắc bệnh. Bệnh COPD đang là nguyên nhân gây tử vong xếp thứ năm và sẽ tăng lên xếp thứ ba vào năm 2020.
Chưa phát hiện người nhiễm cúm A(H5N1), A(H5N6), A(H7N9) tại Việt Nam
Ngày 12-11, Bộ Y tế cho biết, từ đầu năm đến nay tại Việt Nam chưa phát hiện người nhiễm cúm A(H5N1), A(H5N6), A(H7N9), tuy nhiên đã ghi nhận một số ổ dịch cúm A(H5N1), A(H5N6) trên đàn gia cầm tại một số địa phương. Để chủ động phòng, chống lây nhiễm cúm từ gia cầm lây sang người, Bộ Y tế đề nghị các tỉnh, thành phố tăng cường giám sát, phát hiện sớm, xử lý triệt để các ổ dịch cúm trên gia cầm, không để lây lan sang người. Giám sát và lấy mẫu bệnh phẩm từ các trường hợp viêm đường hô hấp cấp tính nặng, viêm phổi nặng do vi-rút, kịp thời cách ly, điều trị và phòng, chống dịch...
Bồi hoàn hơn bốn tỷ đồng sai phạm ở Trung tâm y tế huyện Quế Phong
Ngày 13-11, Sở Y tế Nghệ An cho biết: Các đơn vị sai phạm tại công trình xây dựng cơ sở vật chất Trung tâm y tế huyện Quế Phong (Nghệ An) đã nộp đủ tổng số tiền 4.361.157.000 đồng sai phạm vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra tỉnh. Ngoài ra, Sở Y tế Nghệ An đã chỉ đạo Trung tâm y tế huyện Quế Phong tổ chức kiểm điểm đối với sai phạm của Giám đốc Mạc Văn Lâm. Ông Lâm tự nhận hình thức kỷ luật cảnh cáo nhưng tập thể Trung tâm y tế huyện Quế Phong phần lớn bỏ phiếu hình thức kỷ luật cách chức. Hội đồng kỷ luật Sở y tế Nghệ An sẽ họp và có hình thức kỷ luật chính thức với ông Mạc Văn Lâm. Báo Nhân Dân ra ngày 11-11 đã đưa tin, Sở Y tế Nghệ An quyết định tạm đình chỉ công tác Giám đốc TTYT huyện Quế Phong Mạc Văn Lâm để kiểm điểm làm rõ sai phạm làm thất thoát hơn bốn tỷ đồng theo kết luận của Thanh tra tỉnh Nghệ An.
Tăng cường giám sát, khống chế các bệnh truyền nhiễm ở Thanh Hóa
Theo giám sát của mạng lưới y tế dự phòng tỉnh Thanh Hóa, tính đến nay, trên địa bàn tỉnh có 162 người dương tính và có biểu hiện lâm sàng với sốt xuất huyết, 639 người mắc bệnh tay-chân-miệng, 27 ca viêm não vi-rút, 84 người bệnh sởi, sáu trường hợp viêm đường hô hấp cấp tính do vi-rút. Một số địa phương có người bệnh mắc các bệnh truyền nhiễm cao như: Huyện Tĩnh Gia có 65 người bị sốt xuất huyết; TP Thanh Hóa có 188 người và huyện Nông Cống 65 người mắc bệnh tay, chân, miệng. Ngành y tế Thanh Hóa khuyến cáo, hiện đang ở thời điểm giao mùa, cho nên người dân cần chú trọng phòng, chống các bệnh liên quan đến đường hô hấp; thực hiện vệ sinh cá nhân hằng ngày như đánh răng, súc miệng bằng nước muối sinh lý, hạn chế tập trung đông người nếu phát hiện người bệnh có biểu hiện lâm sàng viêm đường hô hấp cấp tính.
Nguy cơ bùng phát cúm gia cầm dịp cuối năm
Theo Cục Y tế dự phòng, vào những tháng cuối năm 2015, nguy cơ dịch cúm gia cầm xâm nhập, lây lan là rất cao. Hiện, cả nước đã có một ổ dịch cúm gia cầm A/H5N6 tại xã Quảng Chính, huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị ngành nông nghiệp các tỉnh, thành phố tăng cường giám sát, điều tra để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các ổ dịch cúm gia cầm.
Công an nhân dân
Khi giá dịch vụ Y tế tăng: Nhóm cùng chi trả BHYT 20% cũng chịu tác động
Chỉ còn chừng 2 tuần nữa, giá dịch vụ y tế ở các bv sẽ đồng loạt tăng. Các đại diện của ngành Y tế đã nhiều lần khẳng định việc tăng giá này không tác động đến người nghèo và những người có BHYT. Nhưng thực ra, vẫn có nhóm đối tượng được hưởng BHYT bị tác động mạnh do phải cùng chi trả BHYT và tác động nhiều nhất là người không có BHYT.
Tỷ lệ vô sinh ở Việt Nam ngày càng tăng và trẻ hóa
Tỷ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ (từ 15 đến 49 tuổi) ở nước ta hiện nay là 7,7%, tức là Việt Nam hiện có gần 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh. Đây là số liệu từ một nghiên cứu của Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Đại học Y Hà Nội. Trong đó, tỷ lệ vô sinh ở nữ giới là hơn 40%, nam giới gần 40%, còn lại 20% là do cả vợ và chồng. Đáng báo động là tỷ lệ vô sinh đang có xu hướng tăng và ngày càng trẻ hóa. Cũng theo nghiên cứu này, khoảng 50% cặp vợ chồng vô sinh có độ tuổi dưới 30. Trường hợp ít tuổi nhất là dưới 20 tuổi và cần phải áp dụng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm. Hiện, mỗi năm nước ta có trên 10.000 cặp vợ chồng cần thụ tinh trong ống nghiệm để có con và khoảng gần 5.000 trẻ ra đời bằng phương pháp này. Tuy nhiên, cả nước mới có 22 trung tâm thực hiện được kỹ thuật này. Trong đó một số trung tâm hỗ trợ sinh sản có tỷ lệ thành công cao, tương đương các nước phát triển trên thế giới như: Trung tâm Hỗ trợ sinh sản thuộc BV Phụ sản Trung ương có tỷ lệ thành công hơn 50%, mỗi năm thực hiện 4.000 chu kỳ hỗ trợ sinh sản, với gần 1.500 trẻ được sinh ra bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm; Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, sau 1 năm thành lập đã hỗ trợ sinh sản cho hơn 200 cặp vợ chồng hiếm muộn với tỷ lệ có thai lâm sàng đạt 43,3%. Theo các chuyên gia, trong điều trị vô sinh, quan trọng nhất là các kỹ thuật, phương tiện chẩn đoán để tìm nguyên nhân, lúc đó đưa ra phương pháp điều trị thích hợp. Ví dụ trường hợp phát hiện không có tử cung, nhưng vẫn có buồng trứng, thì bắt buộc phải áp dụng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm và mang thai hộ. Hiện nay, nước ta đã cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Quy định này nhằm tạo điều kiện cho những cặp vợ chồng không may mắn vì không thể mang thai có con. Từ tháng 3/2015, ba BV được phép thực hiện mang thai hộ (gồm BV Phụ sản Trung ương; BV Đa khoa Trung ương Huế và BV Phụ sản Từ Dũ – TPHCM) bắt đầu nhận được hồ sơ đề nghị của bệnh nhân. Đến nay, BV Phụ sản Từ Dũ đã thực hiện thành công 2 ca mang thai hộ đầu tiên, BV Phụ sản Trung ương sắp có hơn 10 trẻ được sinh ra từ phương pháp này. Bộ Y tế cũng vừa công bố 2 thủ tục hành chính quy định về việc sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Trong đó, Bộ Y tế yêu cầu các cơ sở đủ điều kiện tiến hành các kỹ thuật mang thai hộ và thụ tinh trong ống nghiệm, trong thời gian 30 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, phải có kế hoạch điều trị cho cặp vợ chồng vô sinh hoặc phụ nữ độc thân. Trong trường hợp không thể thực hiện được kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và không thể có kế hoạch điều trị phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Nguy cơ lây lan dịch cúm vào Việt Nam là lớn
Việt Nam là nước có đường biên giới giáp với Trung Quốc, việc buôn bán gia cầm nhập lậu vẫn xảy ra. Do đó nguy cơ lan truyền dịch cúm A (H7N9) qua biên giới là rất lớn... Ngày 15/11, WHO thông báo có thêm 2 trường hợp mắc cúm A(H7N9) tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Đó là 2 bệnh nhân nữ, 62 tuổi và 51 tuổi, đều nuôi gia cầm tại nhà. Theo PGS.TS. Trần Đắc Phu, các trường hợp mắc cúm A(H7N9) trên người đều được phát hiện tại tỉnh Chiết Giang đều có tiếp xúc với gia cầm sống. Riêng những trường hợp mắc cúm A(H7N9) ở Malaysia và Canada đều từng đi từ Trung Quốc về. Việt Nam là nước có đường biên giới giáp với Trung Quốc, việc buôn bán, giao lưu, đi lại giữa 2 nước rất phổ biến, đặc biệt là việc buôn bán gia cầm nhập lậu vẫn xảy ra. Do đó nguy cơ lan truyền dịch bệnh qua biên giới là rất lớn nếu không thực hiện tốt các biện pháp phòng tránh một cách hiệu quả, nhất là trong mùa đông xuân và dịp tết Nguyên Đán. WHO tiếp tục khuyến cáo du khách khi đến các nước có dịch cúm gia cầm thì không nên đến các trang trại gia cầm, tránh tiếp xúc với gia cầm tại chợ gia cầm sống hoặc khu vực giết mổ gia cầm, tránh tiếp xúc với bất kỳ bề mặt nào bị nhiễm phân của gia cầm hoặc động vật khác. Du khách nên rửa tay bằng xà phòng và thực hiện biện pháp an toàn thực phẩm. Du khách khi xuất hiện các triệu chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng trong khi du lịch hoặc sau khi trở về từ vùng dịch nên được chẩn đoán nhiễm cúm gia cầm.
Lao động
Cứu sống bệnh nhân ngưng thở vì điện giật
Từ ngày 7-11 đến 8-11, 3.000 em nhỏ tại huyện Bắc Mê, Mèo Vạc và Đồng Văn, tỉnh Hà Giang đã được các bác sĩ ở khoa Tim nhi, Viện Tim mạch Quốc gia – Bệnh viện Bạch Mai; Trung tâm Tim mạch Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Trung tâm Tim mạch Bệnh viện E khám sàng lọc bệnh tim bẩm sinh miễn phí. Qua thăm khám, các bác sĩ đã phát hiện hơn 20 trường hợp bị bệnh tim bẩm sinh, trong đó có 18 trường hợp được chỉ định cần phẫu thuật ngay. Chiều 12.11, Thạc sỹ, bác sỹ Trần Thanh Đạt - khoa hồi sức tích cực và phòng chống chống độc bệnh viện TP Bà Rịa (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) cho biết bệnh nhân ngưng thở vì điện giật đã tỉnh lại và đang tiếp tục được các bác sỹ chăm sóc theo dõi. Theo đó, khoảng 8 giờ 40 phút ngày 10.11, bệnh viên Bà Rịa tiếp nhận bệnh nhân Nguyễn Văn Phúc (26 tuổi; trú: xã Tân Hưng, TP Bà Rịa) nhập viện trong tình trạng ngưng tim, ngừng hô hấp, mạch và huyết áp tụt về 0, tình hình hết sức nguy kịch. Ngay khi tiếp nhận bệnh nhân, các bác sỹ đã thực hiện các biện pháp cấp cứu khẩn cấp như đặt nội khí quản, đánh sốc điện tim ngoài lồng ngực lấy lại nhịm đập…Được cấp cứu khẩn cấp, nhịp tim đã xuất hiện nhưng bệnh nhân lại rơi vào trạng thái hôn mê. Chuyển sang khoa hồi sức tích cực và phòng chống chống độc, anh Phúc được chăm sóc tận tình, chu đáo. Đến ngày 12.11, anh Phúc đã tỉnh táo, có thể đi lại và nói chuyện. Theo bác sỹ Đạt, bệnh nhân đang hồi phục rất tốt. Hiện các bác sỹ vấn đang tiến hành theo dõi sức khỏe của bệnh nhân. Người thân bệnh nhân cho biết, sáng ngày 10.11, bệnh nhân đóng cầu dao để bơm nước thì bị điện giật rơi xuống ao. Gia đình và hàng xóm đã tổ chức đưa bệnh nhân đến bệnh viên cấp cứu và chữa trị.
Hà Giang: Hơn 3.000 em nhỏ được khám sàng lọc bệnh tim miễn phí
Từ ngày 7-11 đến 8-11, 3.000 em nhỏ tại huyện Bắc Mê, Mèo Vạc và Đồng Văn, tỉnh Hà Giang đã được các bác sĩ ở khoa Tim nhi, Viện Tim mạch Quốc gia – Bệnh viện Bạch Mai; Trung tâm Tim mạch Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Trung tâm Tim mạch Bệnh viện E khám sàng lọc bệnh tim bẩm sinh miễn phí. Qua thăm khám, các bác sĩ đã phát hiện hơn 20 trường hợp bị bệnh tim bẩm sinh, trong đó có 18 trường hợp được chỉ định cần phẫu thuật ngay. Theo PGS,TS Nguyễn Lân Hiếu - Phó giám đốc Trung tâm Tim mạch Bệnh viện Đại học Y Hà Nội: “Một số trường hợp bị bệnh tim bẩm sinh phát hiện trong chương trình khám sàng lọc đã chuyển sang giai đoạn tăng áp phổi nặng, cần phải được điều trị ngay nếu để lâu quá bệnh sẽ chuyển biến xấu”. Bên cạnh hoạt động khám sàng lọc bệnh tim miễn phí, chương trình “Trái tim cho em” cùng các nhà hảo tâm đã trao gần 3.000 suất quà gồm: Sữa, bánh kẹo và khăn ấm, tặng các em nhỏ tại 3 huyện Bắc Mê, Mèo Vạc và Đồng Văn. Được biết, Bắc Mê, Mèo Vạc và Đồng Văn đều là huyện đặc biệt khó khăn của tỉnh Hà Giang. Nhiều đồng bào dân tộc không biết tiếng Kinh. Có nơi vẫn còn phong tục nếu bị đau ốm thì đưa đến thầy cúng rồi mới mang tới bệnh viện. Vì vậy, việc thăm khám định kỳ và phát hiện điều trị bệnh phức tạp như tim bẩm sinh là điều xa lạ đối với người dân nơi đây. Hiện nay, hoạt động khám sàng lọc bệnh tim miễn phí cho trẻ em nghèo tại các địa phương đã trở thành hoạt động thường xuyên của chương trình “Trái tim cho em”. Từ năm 2011 tới nay đã có hơn 20.000 trẻ em tại các tỉnh: Thanh Hóa, Hà Giang, Gia Lai, Đồng Nai, Cao Bằng, Bắc Giang, Quảng Ninh, Lào Cai, Sơn La, Tuyên Quang, Ninh Thuận, An Giang, Cần Thơ, Hậu Giang… được khám sàng lọc và phát hiện gần 500 trường hợp bị bệnh tim bẩm sinh. Sau 7 năm triển khai, “Trái tim cho em” đã quyên góp được hơn 100 tỷ đồng và hỗ trợ phẫu thuật thành công cho 2.700 em nhỏ dưới 16 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh có hoàn cảnh khó khăn. Chương trình “Trái tim cho em” dự định đến năm 2020 sẽ thực hiện phẫu thuật cho 3.000 em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn bị bệnh tim bẩm sinh, thực hiện khám sàng lọc cho 30.000 trẻ em nghèo.
Phát hiện một cơ sở chăn nuôi dùng chất Auramine có khả năng gây ung thư
Sáng mai (16.11.2015), Thanh tra Bộ NNPTNT phối hợp với Cục Cảnh sát môi trường tiến hành niêm phong, xử lý cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi (TACN) để nuôi gia cầm. Đây là hoạt chất cực độc, có khả năng gây ung thư nếu sử dụng lâu dài. Trao đổi với PV Báo Lao Động, sau khi lấy mẫu, xét nghiệm, cơ quan Thanh tra chuyên ngành – Bộ NNPNT đã phát hiện chất cấm mới có khả năng gây ung thư đã được Cty TNHH TACN Trường Phú (có địa chỉ tại phường Cẩm Thượng, TP.Hải Dương, tỉnh Hải Dương) sử dụng để sản xuất TACN nhằm tạo màu vàng hấp dẫn trên thịt gia cầm. Chất cấm đó có tên khoa học là Auramine, không thuộc danh mục sử dụng trong sản xuất TACN, là chất cực độc, có khả năng gây ung thư cao, xếp thứ 5 trong số 20 chất có khả năng gây ung thư nếu tồn dư trong cơ thể. Chất độc này có khả năng gây ung thư chỉ sau Asen trong nước uống. Thanh tra Bộ NNPTNT, Cục Chăn nuôi (Bộ NNPTNT) phối hợp với Cục cảnh sát môi trường tiến hành niêm phong, xử lý “kho” TACN có chứa chất cấm Auramine Yellow O của Cty TNHH TACN Trường Phú. Trước đó, ngày 12.11.2015, đoàn công tác của Bộ NNPTNT và Cục Cảnh sát môi trường bất ngờ kiểm tra cơ sở TACN này và phát hiện đơn vị này sử dụng chất vàng ô - là chất được sử dụng trong công nghiệp giấy và dệt nhuộm, có khả năng gây ung thư cao. Các cơ quan chức năng đã tiến hành niêm phong, lấy mẫu xét nghiệm để kiểm tra hoạt chất cấm như Sabutamol thì phát hiện chất Auramine Yellow O như đã nói ở trên. "Đây là hành vi cực kỳ tàn độc, tàn phá sức khỏe con người, cần phải nghiêm trị".
Tuổi trẻ
Đánh giá sự hài lòng của người bệnh toàn quốc
Từ tháng 11 này, một cuộc đánh giá chất lượng bệnh viện và khảo sát sự hài lòng của người bệnh sẽ được tiến hành trên toàn quốc. Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) Lương Ngọc Khuê cho biết như trên tại hội nghị được tổ chức ở Hà Nội ngày 13-11 để hướng dẫn triển khai hoạt động này. Theo ông Khuê, đợt đánh giá chất lượng bệnh viện này sẽ dựa trên bộ tiêu chí gồm 83 điểm như hướng đến người bệnh hay chưa, phát triển nguồn nhân lực y tế như thế nào, hoạt động chuyên môn đúng quy trình hay không, cải tiến chất lượng bệnh viện ra sao... Các bệnh viện sẽ tự chấm điểm theo bộ tiêu chí, Hội Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Y tế và các sở y tế, cơ quan báo chí sẽ giám sát việc đánh giá này. Ông Khuê cho rằng so với cách đánh giá cũ, việc đánh giá chất lượng bệnh viện theo bộ tiêu chí mới sẽ thực chất hơn. Dịp này, Bộ Y tế cũng công bố chương trình hành động quốc gia về nâng cao năng lực quản lý chất lượng khám chữa bệnh từ nay đến năm 2025. Theo đó, Bộ Y tế cho biết từ năm 2016 việc đánh giá và công bố công khai chất lượng bệnh viện sẽ được tiến hành hằng năm.
Đình chỉ việc khám chữa bệnh của “công chúa Hằng Nga”
Bà Châu (Đồng Tháp) tự xưng là công chúa Hằng Nga và thực hiện việc khám chữa bệnh công khai tại nhà riêng. Mỗi ngày có hàng chục lượt người đến chữa bệnh. Ngày 13-11, ông Đoàn Tấn Bửu, phó giám đốc Sở Y tế tỉnh Đồng Tháp, cho biết đoàn kiểm tra liên ngành đã đến kiểm tra và đình chỉ việc khám chữa bệnh của bà Nguyễn Thị Mỹ Châu (33 tuổi, xã Trường Xuân, huyện Tháp Mười) do bà này hành nghề không có giấy phép và có dấu hiệu mê tín dị đoan. Thời gian qua, bà Châu tự xưng là công chúa Hằng Nga và thực hiện việc khám chữa bệnh công khai tại nhà riêng. Mỗi ngày có hàng chục lượt người đến chữa bệnh. “Phương pháp” trị bệnh của bà Châu là sử dụng cao dán dán vào chỗ đau và cho người bệnh uống nước suối. Ngoài ra, trên tài khoản Facebook Nguyễn Thị Mỹ Châu còn có nhiều hình ảnh, video về những hoạt động khám chữa bệnh tại nhà của bà Châu. Trong đó có cả những video nhảy múa, chúc tụng tại nơi mà bà Châu gọi là “chánh điện”. Cũng theo ông Bửu, mặc dù đã lập biên bản xử lý, đình chỉ việc khám chữa bệnh nhưng bà Châu nhiều lần chống đối. “Trước mắt vận động bà Châu chấp hành, đồng thời cảnh báo để người dân hiểu không đến nhà bà Châu trị bệnh. Sau đó, các ngành chức năng trong đó có Sở Y tế sẽ giám sát chặt chẽ, nếu bà Châu còn vi phạm sẽ có biện pháp xử lý mạnh”.
Hàng trăm người tham gia hành động Vì ngày đái tháo đường thế giới
Sáng 15-1, hưởng ứng chương trình hành động Vì ngày đái tháo đường thế giới, Bệnh viện quận Thủ Đức, TP.HCM tổ chức chương trình tư vấn về bệnh lý đái tháo đường thu hút hàng trăm người tham gia. Những người đang được điều trị bệnh đái tháo đường tại Bệnh viện quận Thủ Đức và nhiều người dân sống trên địa bàn quận được các bác sĩ hướng dẫn cách phòng ngừa, cũng như chế độ dinh dưỡng phù hợp, cách điều trị khi mắc bệnh đái tháo đường. Ngoài ra bệnh viện còn tiến hành tư vấn và kiểm tra đường huyết miễn phí cho người dân. Bệnh đái tháo đường đang ngày càng tăng nhanh ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nguyên nhân gây bệnh rất phức tạp, nhưng phần lớn là do thừa cân, béo phì và ít hoạt động thể lực. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh ở người trưởng thành tăng cao. Nhưng đa số người bệnh chưa được chẩn đoán sớm và không có kiến thức về bệnh đái tháo đường.
Thanh niên
Bệnh viện công phải đổi mới để tồn tại
Tại hội nghị triển khai đánh giá chất lượng bệnh viện (BV) và khảo sát sự hài lòng của người bệnh do Bộ Y tế tổ chức ngày 12.11 tại Hà Nội. Ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, lưu ý việc đổi mới phong cách phục vụ, từ bảo vệ đến các khoa phòng và phải làm thực chất. Theo ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, khảo sát vừa qua cho thấy BV tuyến trên được hài lòng về chất lượng chuyên môn kỹ thuật nhưng bị phàn nàn về quá tải. Với BV tuyến dưới thì người bệnh chưa hài lòng về chuyên môn. Đó là những tiêu chí cần khắc phục. Ngoài ra, điều kiện điện nước, vệ sinh cũng là tiêu chí để đánh giá chất lượng dịch vụ tại BV, nhằm chấm dứt cảnh nhà vệ sinh cho nhân viên y tế sạch sẽ nhưng khóa kín, còn bệnh nhân và người nhà mỗi sáng vẫn phải dậy từ 5 - 6 giờ sáng xếp hàng chờ đợi do nhà vệ sinh cũng quá tải. Chia sẻ về đổi mới ở BV công, đại diện BV H.Nga Sơn (Thanh Hóa) khẳng định, để tồn tại, BV phải nâng cao chất lượng chuyên môn, giải quyết các vấn đề “đau đầu” mà người bệnh hay phàn nàn, như vệ sinh BV, chờ đợi lâu, nhiễm khuẩn... Sau khắc phục, “khách hàng” của BV đã tăng lên rõ rệt, hiện đã có 90.000 lượt bệnh nhân mỗi năm. Bác sĩ Cao Ngọc Thắng, Phó giám đốc BV đa khoa tỉnh Yên Bái, cho rằng khi giá dịch vụ y tế được thống nhất trên toàn quốc, các BV buộc phải cạnh tranh về chất lượng. BV đang mở chiến dịch “nâng cấp” về nhân lực với chính sách hỗ trợ 8 triệu đồng/tháng cho bác sĩ đi học nâng cao; bố trí chỗ ở cho bác sĩ xa nhà; ngân sách tỉnh hỗ trợ tiến sĩ về công tác 120 triệu đồng và 80 triệu đồng đối với thạc sĩ. “Chúng tôi đang phát triển cho các chuyên khoa sâu, kỹ thuật cao như can thiệp tim mạch, điều trị đột quỵ não; điều trị ung thư”, bác sĩ Thắng chia sẻ. Đặc biệt, BV “tỉnh lẻ” này đã lên chiến lược marketing đến năm 2020 và đang khẩn trương triển khai.
62 tỉnh thành có bệnh nhân mắc tay chân miệng
Theo Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay cả nước đã ghi nhận hơn 44.000 ca mắc tay chân miệng (TCM) tại 62 tỉnh thành, trong đó có 5 trường hợp tử vong tại khu vực phía nam. Ông Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cho biết số mắc TCM giảm 30% so với cùng kỳ 2014. Tuy nhiên, vẫn còn nguy cơ tử vong nếu trẻ không được xử trí kịp thời khi có diễn biến nặng, đặc biệt lưu ý các tỉnh phía nam do nhiều ca bệnh có nguyên nhân do vi rút Entero 71 (EV 71). Đây là vi rút có độc lực mạnh, có thể gây biến chứng tim, não. Triệu chứng ban đầu của TCM là trẻ sốt, loét miệng, nổi hồng ban có bóng nước ở bàn tay, bàn chân, gối hoặc mông. Khi có triệu chứng nặng như: sốt cao, quấy khóc liên tục, khó ngủ hoặc ngủ li bì, giật mình, hốt hoảng, chới với, run giật tay chân, co giật, nôn ói nhiều, bỏ bú, yếu liệt tay chân thì cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời
Cảnh báo rủi ro khi tiêm vắc xin dịch vụ 'chui'
Trao đổi với PV Thanh Niên hôm qua, ông Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế, cho hay vắc xin dịch vụ sẽ tiếp tục khan hiếm trong năm 2016. Tuy nhiên Cục Quản lý dược có công văn cho biết dự kiến khoảng 49.000 liều sẽ được cung cấp trong năm tới. Trước đây, tại thời điểm nguồn cung ổn định, mỗi năm có khoảng 200.000 trẻ dưới 1 tuổi tiêm vắc xin dịch vụ “5 trong 1”, “6 trong 1”, trong tổng số khoảng 1,5 triệu trẻ dưới 1 tuổi có chỉ định tiêm. Lợi dụng việc khan hiếm vắc xin, hiện nay ở Hà Nội xuất hiện tình trạng tiêm chủng dịch vụ "chui", rao giá 6 triệu đồng/mũi vắc xin “6 trong 1” và 5,5 triệu đồng/mũi vắc xin "5 trong 1", đến tận nhà tiêm. Bộ Y tế khuyến cáo tuyệt đối cấm tiêm vắc xin tại nhà. Tiêm vắc xin chỉ được thực hiện tại các cơ sở y tế đủ điều kiện đã được cơ quan thẩm quyền cấp phép; trước tiêm, trẻ cần được khám sàng lọc để xác định tình trạng sức khỏe phù hợp; cần được theo dõi phản ứng sau tiêm chủng. Theo ông Phu, các gia đình cũng không được mua vắc xin từ nước ngoài để tự tiêm chủng, bởi việc nhập khẩu vắc xin phải do Bộ Y tế cấp phép; vắc xin sử dụng tại VN phải có số đăng ký lưu hành hợp pháp do Bộ Y tế cấp. Các vắc xin không được lưu hành hợp pháp sẽ không được kiểm soát chất lượng. Ngoài ra, vắc xin đòi hỏi được bảo quản nghiêm ngặt về nhiệt độ trong khi nguồn không chính thống sẽ không được kiểm soát việc duy trì các điều kiện này, do đó không đảm bảo hiệu quả phòng bệnh, thậm chí nguy hiểm cho người tiêm.
An ninh Thủ đô
49.000 liều vaccine "6 trong 1" sẽ về Việt Nam
Theo thông tin từ Cục Quản lý dược, Văn phòng đại diện Công ty GlaxoSmithKline Pte.Ltd. (GSK) tại Việt Nam vừa cho biết, năm 2016 tới đây, công ty này sẽ phân bổ khoảng 49.000 liều vaccine “6 trong 1” Infanrix Hexa cung ứng cho thị trường Việt Nam. Trong năm 2015, SGK đã cung ứng được khoảng 38.000 liều vaccine Infanrix Hexa cho Việt Nam song số lượng này không đáp ứng được nhu cầu tiêm chủng dịch vụ rất lớn trong nước. Phía văn phòng GSK tại Việt Nam cho biết thêm, nguyên nhân dẫn đến tình trạng khan hiếm vaccine dịch vụ “5 trong 1”, “6 trong 1” hiện nay là do nhu cầu vaccine trên thế giới và thị trường vaccine có chứa thành phần ho gà vô bào gia tăng đáng kể vài năm qua, trong khi các nhà cung cấp vaccine trên phạm vi toàn cầu có sự giới hạn về cung ứng vaccine có chứa thành phần ho gà vô bào.
Hà Nội mới
Đánh giá chất lượng bệnh viện: Tiêu chí "xa xỉ" nên... nới lỏng ?
Tại Hội nghị "Hướng dẫn triển khai đánh giá chất lượng bệnh viện (BV) và khảo sát sự hài lòng của người bệnh, nhân viên y tế năm 2015" khu vực phía Bắc được Bộ Y tế tổ chức ngày 13-11, nhiều đại biểu cho rằng, cùng với việc tăng giá viện phí trong thời gian tới thì việc thay đổi hình ảnh, thái độ của bác sĩ, nhân viên y tế với người bệnh là hết sức cần thiết.
Nới lỏng 30 tiêu chí
Năm 2013, Bộ Y tế đã ban hành thí điểm Bộ tiêu chí đánh giá chất lượng BV, tuy nhiên, trong quá trình triển khai, không ít BV đã tỏ ra lúng túng với việc đáp ứng các tiêu chí đặt ra. Thậm chí, có những tiêu chí, để thực hiện BV sẽ phải đập đi xây mới hoặc phải đầu tư rất nhiều kinh phí. Theo Giám đốc BV Đa khoa Đức Giang Nguyễn Thái Sơn, khi xây dựng BV, quy hoạch không đồng bộ nhưng lại đòi hỏi triển khai quy củ. Đơn cử như hệ thống xử lý rác thải, không thể muốn đầu tư là được ngay. Bởi lẽ việc xây dựng hệ thống xử lý rác thải liên quan đến kết cấu chung của BV. Phó Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn (BV Đa khoa Hưng Yên) Nguyễn Anh Tuấn thì cho rằng, các tiêu chí trong Bộ tiêu chí này cao quá, hướng tới tiêu chuẩn quốc tế khiến các BV tuyến dưới khó có thể đáp ứng. Ngoài ra, cơ sở y tế mỗi tuyến có điều kiện khác nhau, nên không thể "cào bằng" trong một Bộ tiêu chí. "Một trong những tiêu chí "xa xỉ" như phòng chờ có điều hòa hai chiều hoạt động thường xuyên và bảo đảm nhiệt độ thích hợp cho người bệnh rất khó thực hiện",. Trên cơ sở ý kiến đóng góp của các bên liên quan trong 2 năm triển khai thí điểm Bộ tiêu chí đánh giá chất lượng BV, PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết: Bộ Y tế vừa ban hành, bổ sung, điều chỉnh nhiều nội dung kiểm tra, đánh giá chất lượng BV năm 2015. Trong đó có hơn 30 tiêu chí đánh giá chất lượng BV đã được điều chỉnh nới lỏng, phù hợp với thực tế tại các BV. Đơn cử tiêu chí cũ quy định khoảng cách giữa 2 giường bệnh liền kề tối thiểu phải là 2m để bảo đảm một phần sự yên tĩnh riêng tư cho người bệnh nhưng tiêu chí mới chỉ quy định, khoảng cách tối thiểu giữa 2 giường bệnh cách nhau 1m. Tiêu chí phòng chờ cho bệnh nhân có điều hòa 2 chiều hoạt động thường xuyên được thay bằng chỉ cần bảo đảm nhiệt độ thích hợp cho bệnh nhân... "Bộ tiêu chí quốc gia chất lượng BV Việt Nam 2015-2016 dựa trên quan điểm chủ đạo "lấy người bệnh là trung tâm của hoạt động điều trị và chăm sóc, nhân viên y tế là then chốt"" PGS.TS Lương Ngọc Khuê khẳng định.
Công khai kết quả đánh giá
Một khảo sát về sự hài lòng của người bệnh được Bộ Y tế tiến hành thời gian qua cho thấy: BV tuyến trên đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn kỹ thuật nhưng người dân phàn nàn về tình trạng quá tải, người bệnh chưa được giải thích cặn kẽ. Ngược lại, một số BV tuyến dưới, người bệnh còn chưa hài lòng về chuyên môn nhưng lại đánh giá tốt hơn về thái độ ứng xử.
Việc đổi mới phong cách phục vụ từ bảo vệ đến các khoa phòng phải thực chất. Thực tế có BV vừa triển khai ký cam kết đổi mới phong cách phục vụ hướng đến hài lòng nhưng khi ô tô của Bộ Y tế ra cổng, bảo vệ "chạy theo" đòi tiền trông xe. Theo quy định, đơn vị có trách nhiệm trông xe cho cơ quan quản lý đến công tác. Hầu hết, bảo vệ ở BV kiêm luôn việc thu tiền ô tô. Thậm chí, nhận tiền nhưng không hóa đơn, không cảm ơn, không trả tiền thừa. "Ngoài vấn đề chuyên môn, kỹ thuật, người bệnh cần được bảo đảm nhu cầu tối thiểu về điện, nước, vệ sinh. Nhiều BV vẫn còn tình trạng nhà vệ sinh nhân viên y tế khóa kín, trong khi khu vực phòng bệnh cả bệnh nhân và người nhà mỗi sáng vẫn phải dậy từ 5-6 giờ xếp hàng chờ. Đặc biệt, các giường bệnh xã hội hóa, thu tiền giường dịch vụ cần phải tách biệt khỏi các khu phòng bệnh điều trị bệnh nhân BHYT. Điều không chấp nhận được là 3-4 người bệnh BHYT chung một giường mà ngay cạnh đó là khu dịch vụ với điều kiện khác biệt, thoáng mát hơn. Cần nhanh chóng tách bạch dịch vụ công với dịch vụ xã hội hóa". Cần đổi mới, nhất là khi giá dịch vụ điều chỉnh tăng và đồng nhất trên cả nước thì các BV buộc phải cạnh tranh về chất lượng. Hiện BV đang triển khai chiến dịch "nâng cấp" về nhân lực với chính sách hỗ trợ 8 triệu đồng/tháng cho bác sĩ đi học nâng cao; bố trí chỗ ở cho bác sĩ xa nhà; tiến sĩ về công tác được hỗ trợ ngay 120 triệu đồng. BV cũng tập trung phát triển các chuyên khoa sâu, kỹ thuật cao như: Can thiệp tim mạch, điều trị đột quỵ não, điều trị ung thư… Từ tháng 11 này, các BV trên cả nước lên kế hoạch và phải triển khai khảo sát đánh giá sự hài lòng của người bệnh và đánh giá thường xuyên và kết quả này sẽ được công bố công khai.
Vắc xin Quinvaxem: Bao giờ hết ám ảnh?
Những ngày qua, câu chuyện về vắc xin Quinvaxem dường như trở thành nỗi ám ảnh đối với hầu hết các bậc phụ huynh đang có con trong độ tuổi tiêm chủng dù Bộ Y tế liên tục đưa ra những bằng chứng khẳng định, các ca tai biến, tử vong ở trẻ sau khi tiêm vắc xin "5 trong 1" này đều do trùng hợp bệnh lý ngẫu nhiên...
Bối rối với Quinvaxem
Theo Bộ Y tế, tại Việt Nam, vắc xin Quinvaxem đã sử dụng từ năm 2010 thay thế vắc xin DPT (bạch hầu, ho gà, uốn ván) trong chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR). Số lượng vắc xin Quinvaxem mỗi năm sử dụng là 4,5 triệu liều để tiêm cho khoảng 1,5 triệu trẻ em. Tính từ đầu năm 2015 đến nay, đã có hơn 3,5 triệu mũi tiêm Quinvaxem, ghi nhận 16 trường hợp phản ứng nặng (như tím tái, khó thở, sốt cao) sau tiêm, trong đó có 8 ca tử vong. Hội đồng chuyên môn đã kết luận 7 ca tử vong trùng hợp bệnh lý và một ca sốc phản vệ. Riêng trường hợp cháu bé ở Hải Dương tử vong sau tiêm Quinvaxem vào cuối tháng 10 vừa qua, nguyên nhân cũng được xác định là sốc nhiễm trùng nặng.Thống kê trong năm 2014, các tai biến sau tiêm Quinvaxem cũng đã ghi nhận gần 10 trẻ tử vong. Trong đó, một số trường hợp được xác định có phản ứng quá mẫn và sốc phản vệ với vắc xin. Các trường hợp khác là do bệnh lý trùng hợp ngẫu nhiên hoặc tử vong không rõ nguyên nhân. Để đưa ra bằng chứng khẳng định những trẻ tử vong sau tiêm không liên quan đến vắc xin, ngày 13-11, Bộ Y tế đã cung cấp thông tin cho báo chí về hội chứng đột ngột tử vong ở trẻ. Theo đó, trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt ở giai đoạn từ 2-4 tháng tuổi, được tiêm phòng nhiều loại vắc xin khác nhau để phòng trừ bệnh tật. Cũng trong độ tuổi này là thời kỳ cao điểm dễ xảy ra hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh. Do các liều vắc xin phòng, chống dịch bệnh được tiêm cho trẻ vào đúng thời kỳ này nên vắc xin dễ dàng trở thành một nghi vấn. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, vắc xin không phải là nguyên nhân liên quan đến hội chứng đột ngột tử vong ở trẻ. Trước đó, trả lời về đánh giá của WHO về chất lượng của vắc xin Quinvaxem, ông Kohei Toda, chuyên gia tiêm chủng của WHO khẳng định, hiện nay vắc xin Quinvaxem đã được sử dụng tại 94 nước trên toàn thế giới với số lượng khoảng 449 triệu liều. Tại khu vực Đông Nam Á, vắc xin này được sử dụng cho các nước Thái Lan, Philippines, Campuchia, Lào và Việt Nam. Vắc xin Quinvaxem đã được WHO tiền thẩm định về chất lượng năm 2006. Đây là loại vắc xin an toàn, hiệu quả, có chất lượng tốt và chi phí hợp lý. Từ năm 2010 đến nay, Việt Nam đã sử dụng khoảng 24,9 triệu liều. Tuy nhiên, những lý giải của Bộ Y tế và các cơ quan liên quan xem ra chưa hoàn toàn thuyết phục được nhiều bậc phụ huynh. Chị Nguyễn Thu Thủy (ở xã Đông Dư, huyện Gia Lâm) chia sẻ: "Tôi không muốn đánh liều với tính mạng của con mình. Tại sao Bộ Y tế khẳng định vắc xin đó an toàn mà trẻ vẫn liên tiếp tử vong sau khi tiêm? Hiện tôi đang chờ vắc xin dịch vụ "5 trong 1", "6 trong 1" để tiêm cho con. Tôi cũng biết có phụ huynh đã sang Singapore hoặc Thái Lan để "săn" vắc xin dịch vụ tiêm cho con mình nhưng một chuyến xuất ngoại như vậy cũng khá tốn kém".
Làm gì để có thể tin tưởng?
Không thể phủ nhận, vắc xin phòng ngừa được rất nhiều bệnh tật mà trước khi chưa có nó, có thể hàng triệu trẻ em đã bị cướp đi sự sống bởi các căn bệnh quái ác như: Bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm gan B, viêm phổi, viêm màng não do vi khuẩn HIB... Thế nhưng, trước những sự cố sau tiêm Quinvaxem đã xảy ra, thách thức lớn nhất tại thời điểm này đối với chương trình TCMR là làm sao lấy lại được lòng tin của người dân. Về nguyên tắc các vắc xin đều phải bảo đảm được tính an toàn, hiệu lực và kiểm định nghiêm ngặt mới được đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, giống như thuốc, không có một loại vắc xin nào dù tốt đến đâu cũng bảo đảm an toàn tuyệt đối 100% như mong muốn. Mỗi cá thể phản ứng với vắc xin ở các mức độ khác nhau và hầu hết chỉ có các phản ứng nhẹ như sốt, sưng đau tại chỗ tiêm và tự khỏi trong 24 giờ. Tuy nhiên, một số rất ít lại có phản ứng mạnh với vắc xin như: Sốt cao, co giật, quấy khóc kéo dài, tím tái, thậm chí là sốc phản vệ và tử vong. Mặc dù sử dụng vắc xin có thể gặp rủi ro song vì mục đích của tiêm chủng là bảo vệ toàn thể cộng đồng, nên nếu tỷ lệ phản ứng sau tiêm chủng nằm trong thống kê của WHO thì nhất thiết vẫn phải duy trì tiêm chủng để tránh dịch bệnh bùng phát. "Nếu trẻ em không được tiêm chủng hoặc tiêm chủng không đầy đủ, tiêm chủng muộn thì nguy cơ dịch bệnh quay trở lại là rất lớn. Ví dụ trong thời gian qua dịch sởi bùng phát tại Việt Nam, Mỹ, Australia và một số quốc gia Châu Âu mà phần lớn người mắc là do không tiêm chủng. Hiện nay, dịch bạch hầu đang bùng phát tại Lào do tỷ lệ tiêm phòng bệnh bạch hầu thấp tại quốc gia này". Tới đây, Bộ Y tế sẽ thành lập hội đồng chuyên môn với sự tham gia của các chuyên gia đầu ngành đánh giá lại các kết luận của hội đồng tuyến tỉnh, trong đó ưu tiên kiểm định các lô vắc xin có liên quan đến các ca tai biến. Mặt khác, để hạn chế xuống mức thấp nhất những sự cố đáng tiếc, Bộ Y tế sẽ xem xét các giải pháp thay thế khi có đủ các bằng chứng khoa học và có nguồn cung ứng đủ vắc xin thế hệ mới, bảo đảm nguồn tài chính, trong đó sử dụng vắc xin an toàn, hiệu quả được đặt lên hàng đầu
Ngành Y tế Thủ đô giai đoạn 2015-2020: Tiếp tục nâng tầm cả lượng và chất
Đầu tư phát triển hệ thống y tế để nâng cao chất lượng chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân luôn là mục tiêu, lĩnh vực ưu tiên hàng đầu của Thủ đô. Trong giai đoạn 2010-2015, thành phố đã đầu tư gần 4.000 tỷ đồng từ ngân sách để cải tạo, nâng cấp, mua sắm trang thiết bị cho 37 BV trên địa bàn, nhờ đó đã tạo nên diện mạo mới, sự "thay da đổi thịt" cho nhiều cơ sở y tế.
Đầu tư xứng tầm
Trước khi được đầu tư, xây dựng, cơ sở vật chất của BV Đa khoa Sóc Sơn trong tình trạng chắp vá, không đồng bộ, không đạt được dây chuyền công năng của một BV đa khoa. Nhờ dự án "Nâng cấp BV Đa khoa Sóc Sơn, huyện Sóc Sơn, Hà Nội" được UBND TP Hà Nội phê duyệt, BV đã có được quy mô 300 giường bệnh với cơ sở vật chất khang trang, điều kiện hạ tầng, trang thiết bị y tế hiện đại. Tại các khoa điều trị, phòng ốc rộng rãi, thoáng mát, sạch sẽ, đáp ứng tốt yêu cầu khám, điều trị của người dân địa phương cũng như khu vực lân cận. Tương tự, BV Đa khoa Gia Lâm nhờ được xây dựng mới đồng bộ, hoàn chỉnh trên diện tích gần 45.000m2 với tổng mức đầu tư 280 tỷ đồng, gồm 150 giường bệnh cùng với 2 khu kỹ thuật nghiệp vụ 3 tầng, 2 khối điều trị nội trú 5 tầng, khu nhà hành chính, nhà ăn, kho, khoa truyền nhiễm và hệ thống hạ tầng cấp điện, cấp thoát nước… đã thực hiện tốt vai trò của một cơ sở y tế được nhân dân tin tưởng. Trung bình mỗi ngày, BV tiếp đón khoảng 300 người đến khám, số bệnh nhân điều trị nội trú bình quân 150 người/ngày. Không chỉ BV Sóc Sơn, Gia Lâm, thời gian qua, nhiều BV của Hà Nội đã được đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại như dự án nâng cấp, mở rộng 11 BV huyện và các BV tuyến thành phố, gồm: BV Đa khoa Xanh Pôn, BV Đống Đa, BV Ung bướu Hà Nội… Đặc biệt, công trình BV Đa khoa Đức Giang là một trong những dự án trọng điểm của thành phố giai đoạn 2011-2015, có tổng mức đầu tư 861 tỷ đồng, được xây dựng trên diện tích hơn 27.000m2 với 8 tầng, 500 giường bệnh. Cuối tháng 10 vừa qua, dự án xây dựng BV Nhi Hà Nội với tổng mức đầu tư là 784,4 tỷ đồng, quy mô 500 giường bệnh đã được khởi công tại phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông. Việc xây dựng BV Nhi Hà Nội sẽ đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh ngày càng cao của nhân dân trong thành phố và các tỉnh lân cận; đồng thời đây sẽ là cơ sở để thực hiện công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học trong việc kết hợp viện - trường, tranh thủ sự hợp tác trong và ngoài nước trên lĩnh vực bệnh học về nhi khoa ngày một tốt hơn.
"Trải thảm đỏ" thu hút nhân tài
Khi đã có cơ sở vật chất khang trang, trang thiết bị hiện đại thì điều quan trọng là làm sao vận hành cơ ngơi đó cho tốt, hiệu quả. Thế nhưng, theo Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Nguyễn Khắc Hiền, cái khó lớn nhất đối với ngành Y tế chính là con người. Có đất, có tiền là có thể giải quyết khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị trong một thời gian ngắn, nhưng đào tạo cán bộ y tế thì phải tốn rất nhiều thời gian… Theo thống kê của Sở Y tế Hà Nội, tại các BV đa khoa tuyến huyện, số lượng cán bộ y tế tương đối đủ, song chất lượng còn hạn chế, số bác sĩ có trình độ sau đại học còn ít, chủ yếu là bác sĩ mới ra trường. Để khắc phục khó khăn không chỉ của riêng Hà Nội này, thành phố đã cử cán bộ y tế từ các BV lớn luân phiên về tăng cường cho tuyến cơ sở, thường xuyên tổ chức các hoạt động chuyển giao công nghệ, đào tạo cán bộ cho tuyến dưới… Từ năm 2013, Sở Y tế đã điều động, luân chuyển 25 cán bộ quản lý cho các đơn vị, thu hút 4 cán bộ từ các đơn vị y tế trung ương về làm quản lý ở các BV thành phố; đồng thời triển khai đề án BV vệ tinh, đề án 1816 và luân phiên có thời hạn đối với người hành nghề khám, chữa bệnh. Năm 2015, ngành y tế Hà Nội đã có 26 đơn vị xây dựng kế hoạch cử cán bộ luân phiên hỗ trợ tuyến dưới. Tổng số người thực hiện luân phiên là 64 bác sĩ, 23 điều dưỡng, kỹ thuật viên… Tính đến hết tháng 10-2015, tỷ lệ bác sĩ đã tăng từ 11,8 lên 12,7/10.000 dân, mục tiêu từ nay đến năm 2020 sẽ tăng lên 13,5 bác sĩ/10.000 dân. Để làm được điều này, ngành y tế Thủ đô luôn "trải thảm đỏ" mời gọi nhân tài, nhằm thu hút và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, ngành y tế Thủ đô còn tập trung cải cách hoạt động của khoa khám bệnh, thực hiện quyết liệt "đổi mới toàn diện phong cách, thái độ phục vụ, đáp ứng sự hài lòng của người bệnh". Thời gian tới, để nguồn vốn đầu tư trên được vận hành có hiệu quả, tránh lãng phí và mang lại lợi ích thiết thực cho người dân, ngành y tế Hà Nội tiếp tục đào tạo cán bộ, nâng cao ý thức phục vụ, với mục tiêu cao nhất là làm cho người bệnh hài lòng từ khi bước chân vào cổng BV.
Tiền phong
Một triệu chữ ký cam kết phòng chống kháng thuốc
Lần đầu tiên Việt Nam sẽ tổ chức tuần lễ truyền thông về phòng chống kháng thuốc nhằm báo động tình trạng kháng sinh đang dần vô tác dụng do lạm dụng. Phát động tuần lễ truyền thông về phòng chống kháng thuốc ngày 26/10 tại Hà Nội, thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên cho biết kháng thuốc hiện nay là vấn đề toàn cầu, đặc biệt nổi trội ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Mỗi năm, thế giới có hàng trăm nghìn người chết do kháng thuốc và phải chi hàng trăm tỷ USD. Vì thế Tổ chức Y tế Thế giới xác định kháng kháng sinh là một mối đe dọa nghiêm trọng, thách thức đối với điều trị trong tương lai. Kháng sinh ra đời là bước ngoặt trong y học về điều trị các bệnh nhiễm khuẩn. Tuy nhiên việc sử dụng loại "vũ khí" này không thích hợp. Lạm dụng, điều trị kháng sinh khi không mắc bệnh lý nhiễm khuẩn đã làm gia tăng tình trạng kháng thuốc tạo ra sự khan hiếm, thiếu hụt các thuốc kháng khuẩn mới, đặc biệt là đối với các vi sinh vật đa kháng. Điều này làm cho thời gian điều trị kéo dài, tiên lượng xấu, nguy cơ tử vong cao và chi phí điều trị ngày càng cao. Nhiều chủng vi khuẩn đã kháng nhiều loại kháng sinh kể cả kháng sinh thế hệ mới.
Máy đo thực phẩm an toàn: Không thực sự cần thiết
Gần đây trên thị trường xuất hiện nhiều loại máy đo, que thử nhanh thực phẩm an toàn. Tuy nhiênViện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm, trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, người dân không thực sự cần thiết phải dùng các máy này bởi khả năng đo các loại độc tố của chúng rất hạn chế. Thời gian gần đây, trên thị trường các máy đo an toàn thực phẩm được quảng cáo khá rầm rộ. Loại máy này dùng để phát hiện hàm lượng nitrat, nitrit tồn dư trong thực phẩm có trong các chất bảo quản, thuốc bảo vệ thực vật, và các chất tẩy rửa tổng hợp. Sản phẩm bán phổ biến xuất xứ từ Nga, được quảng cáo là có thể kiểm tra nhanh trong 20 giây bằng việc cắm chiếc kim của máy vào thực phẩm. Hàm lượng tồn dư nitrat được đánh giá bằng cách đo mức độ dẫn điện của dòng điện xoay chiều tần số cao trong sản phẩm. Kết quả kiểm tra phân tích hiển thị trên màn hình với lượng nitrat bằng miligam trên kilogam. Thiết bị được quảng cáo có thể phát hiện hàm lượng nitrit, nitrat ở 60 loại hoa quả, thực phẩm. Ngoài các máy đo thực phẩm kể trên, trên thị trường còn bán bộ sản phẩm test nhanh thực phẩm của Viện Kỹ thuật Hóa sinh và Tài liệu nghiệp vụ, Bộ Công an. Sản phẩm này gồm nhiều loại, mỗi loại có khả năng phát hiện một độc tố trong thực phẩm như que test kiểm tra nhanh foocmon, dùng để kiểm tra nhanh fomaldehyd trong một số loại thực phẩm hải sản sống, thịt cá tươi, bánh phở, bún; test kiểm tra nhanh phẩm màu cho phép kiểm tra, xác định nhanh phẩm màu kiềm trong thực phẩm như bánh, kẹo, các loại mứt, nước giải khát. Test kiểm tra nhanh Nitrit giúp kiểm tra nitrit trong nước, đồ uống, nước giải khát không màu; test kiểm tra nhanh thuốc trừ sâu để kiểm tra, phát hiện thuốc trừ sâu nhóm lân hữu cơ và carbamate trong rau, quả. Sản phẩm được bán theo hộp, mỗi hộp có 20-30 que thử tùy loại, mỗi que thử sử dụng một lần. Giá cho các sản phẩm này tương đối cao, hộp test kiểm tra nhanh foocmon gồm 20 que, giá 500 nghìn đồng, hộp test kiểm tra nhanh thuốc trừ sâu có 10 que giá hơn 700 nghìn đồng, test kiểm tra nhanh Nitrat, hộp 20 test giá 451 nghìn đồng. Ngoài ra, Viện Công nghệ Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng đang thử nghiệm que thử phát hiện nhanh vi khuẩn tụ cầu vàng trong thực phẩm - một trong những nguyên nhân chính gây ra ngộ độc thực phẩm. Sản phẩm dự kiến ra thị trường vào 2016.
Test nhanh, sai số cao
Đánh giá về dòng máy đo an toàn thực phẩm đang bán trên thị trường hiện nay, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm, trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho hay, tôi thấy không thực sự cần thiết. Theo PGS Thịnh, nitrit và nitrat, nếu hàm lượng vượt quá mức cho phép sẽ ảnh hưởng đến khả năng lưu thông oxy trong máu. Tuy nhiên đây không phải là mối đe dọa nghiêm trọng từ thực phẩm hiện nay. “Trên thực tế có nhiều độc tố nguy hiểm hơn nitrat và nitrit rất nhiều nhưng máy này không thể đo được”, GS Thịnh đánh giá. Cũng theo ông, sản phẩm này chỉ cần cho một số hộ trồng rau xuất khẩu, dùng để đo hàm lượng nitrit, nitrat trong sản phẩm có đáp ứng được tiêu chuẩn của nhà nhập khẩu hay không. Trong khi theo TS Nguyễn Xuân Đà, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm an toàn thực phẩm Quốc gia, hiện có khoảng 2.000 loại hóa chất được dùng để bảo quản hoa quả, thực phẩm. Trong đó, phòng thí nghiệm trong nước mới chỉ phát hiện ra 600 loại hóa chất. Lý giải việc này, ông Đà cho rằng, những năm gần đây, các trang thiết bị liên quan đã được trang bị đầy đủ. Tuy nhiên, có những loại hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật trong thực phẩm chúng ta chưa xác định được đó là loại gì để có chất thử và phương pháp định danh. Bà Nguyễn Ánh Nguyệt, Phó chi cục trưởng Chi cục An toàn Thực phẩm Hà Nội cho hay, sử dụng máy để kiểm tra thực phẩm thì người dùng phải có kiến thức mới sử dụng được. Với bộ test thực phẩm nhanh của Viện Kỹ thuật Hóa sinh và Tài liệu nghiệp vụ (Bộ Công an), PGS Thịnh cho hay, sản phẩm này có tác dụng khá tốt khi tiến hành test nhanh thực phẩm. “Tôi từng cho các học trò của mình dùng sản phẩm này để kiểm tra nhanh thực phẩm mua ở chợ. Kết quả khá tốt”. Tuy nhiên, theo PGS Thịnh, que thử này chỉ có tính chất định tính, tức là chỉ phát hiện ra sản phẩm có độc tố hay không mà không cho biết được hàm lượng cụ thể là bao nhiêu. Ngoài ra, sản phẩm cũng chỉ phù hợp cho các cơ quan chức năng mang đi kiểm tra nhanh thực phẩm chứ người dân khó mà sử dụng được. “Chẳng hạn hộp test nhanh thuốc trừ sâu có giá hơn 700 nghìn đồng, tức là hơn 70 nghìn đồng cho một lần thử. Mua một mớ rau có 5 nghìn đồng mà mất 70 nghìn tiền thử thì ít ai mua?”, PGS Thịnh đặt vấn đề. Cũng giống như máy đo thực phẩm an toàn, que thử chỉ kiểm tra được một độc tố trong khi thực tế một sản phẩm có thể có nhiều độc tố. Theo Trường Đại học Khoa học Tự nhiên- Đại học Quốc gia Hà Nội, các sản phẩm test nhanh cho phép sai số cao, có thể tới 200% nên rất khó để khẳng định thực phẩm có nguy hiểm hay không khi dùng các sản phẩm này. Theo bà Trần Việt Nga, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), hiện nay Cục An toàn thực phẩm chỉ mới cấp phép cho 01 bộ máy kiểm tra hàm lượng Nitrat và một bộ sản phẩm test kiểm tra vi sinh vật, 01 bộ test kiểm tra hàn the trong giò chả, 01 bộ kiểm tra chất histamin trong cá và 01 bộ test nhanh kiểm tra hóa chất. Theo bà Nga, việc sử dụng que test bao giờ cũng có sai số nhất định. Điều này có thể do người dân sử dụng không đúng quy cách. Bà Nga cũng khuyến cáo, nếu sử dụng sản phẩm test nhanh người dân chỉ nên tìm mua những sản phẩm đã được Bộ Y tế cấp đăng ký lưu hành.
TPHCM chưa tăng viện phí
Theo kế hoạch từ Vụ Kế hoạch Tài chính (Bộ Y tế), việc điều chỉnh giá viện phí lần này sẽ bắt đầu thực hiện từ ngày 15/11 đến hết tháng 2/2016 đối với bệnh nhân có bảo hiểm y tế, người chưa có thẻ khi đi khám chữa bệnh vẫn được hưởng giá cũ. Theo đó, việc áp dụng mức giá tính viện phí mới bao gồm chi phí trực tiếp và phụ cấp đặc thù như: Phụ cấp thường trực 24/24, phụ cấp phẫu thuật và thủ thuật. Tuy nhiên, trong ngày 15/11, lãnh đạo các bệnh viện lớn như Bệnh viện Nhân dân 115, Từ Dũ, Hùng Vương, Quận Thủ Đức… cho biết hiện chưa áp dụng giá viện phí mới vì đang chờ ý kiến từ Sở Y tế TPHCM. Hiện các bệnh viện trực thuộc TPHCM vẫn giữ nguyên giá viện phí cũ. Theo kế hoạch của Bộ Y tế, giai đoạn hai của việc điều chỉnh giá viện phí sẽ được tiến hành từ 1/3/2016.
Pháp luật Tp. Hồ Chí Minh
An toàn sinh sản tiến triển tốt
Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố trên tạp chí y khoa The Lancet cho biết tỉ lệ tử vong bà mẹ (tử vong trong quá trình mang thai, sinh nở hoặc trong vòng sáu tuần sau sinh) toàn cầu đã giảm gần một nửa trong vòng 25 năm qua. Năm 1990, Liên Hiệp Quốc (LHQ) công bố tám mục tiêu trong Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ bao quát các lĩnh vực kinh tế, giáo dục, sức khỏe. Khảo sát được thực hiện ở 171 nước cho thấy từ đó trung bình số trường hợp tử vong bà mẹ đã giảm từ 532.000 trường hợp mỗi năm xuống còn 303.000 trường hợp. Năm 1990 trung bình có 385 trường hợp tử vong/100.000 ca sinh thành công, năm 2015 con số tử vong giảm xuống còn 216, tương đương 43,9%. Đây là nỗ lực đáng ghi nhận, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu trong năm 2015 này sẽ giảm 75% trường hợp tử vong bà mẹ so với năm 1990 và thanh toán hoàn toàn việc tử vong bà mẹ vào năm 2030 mà LHQ, WHO và Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) đã đề ra. Theo Phó Giám đốc điều hành UNICEF Geet Rao Gupta, có ba yếu tố quan trọng để hạn chế tử vong bà mẹ. Đó là phát triển y tế; phát triển hệ thống y tế; và đầu tư giáo dục, cung cấp kiến thức về sức khỏe sinh sản cho phụ nữ.
Infonet
Vì sao Việt Nam phải chi 6,4% GDP cho phòng chống dịch bệnh?
TS BS Võ Xuân Sơn cho rằng theo Fobes, hiện nay, ngân sách dành cho y tế của Việt nam chiếm 6,4% GDP, thuộc hàng cao trên thế giới nếu tính theo tỉ lệ phần trăm GDP. Nhiều đại dịch xảy ra thời gian những năm gần đây đã phải "chào thua" ở Việt Nam, đó thực sự là niềm tự hào. Nhớ về ám ảnh những đại dịch đã qua, TS BS Võ Xuân Sơn - Giám đốc trung tâm y khoa EXSON chia sẻ đây thực sự là điều đáng mừng của ngành y tế Việt Nam, điều này một phần may mắn và một phần là nỗ lực, cố gắng của ngành y. Báo điện tử Infonet.vn xin trân trọng giới thiệu bài viết của TS. BS Võ Xuân Sơn về công tác phòng chống dịch. Qua cái nhìn của ông, ngành y nước nhà đang thay đổi từng ngày. "Hồi đó tôi còn sinh viên, thường hay trực tại phòng cấp cứu bệnh viện Chợ rẫy. Có một địa danh ám ảnh tôi suốt: Nông trường Sông Ray. Ngày nào tôi trực cũng gặp những ca sốt rét ác tính từ nông trường này chuyển về. Tôi còn nhớ cái phiếu xét nghiệm phết máu ngoại biên với câu trả lời gần như giống hệt nhau ở phần đầu Plasmodium falciparum, chỉ khác nhau số dấu cộng đằng sau. Và gần như ngày nào cũng có người chết vì sốt rét ác tính thể não. Có lúc tôi phải tự hỏi, sao ở đó có nhiều người đến như vậy. Cũng vào những năm căng thẳng đó, một cậu em con của một người quen với gia đình tôi, bị sốt xuất huyết. Cậu ấy bị cô đặc máu và xuất huyết dưới da. Dịch truyền do các bệnh viện tự pha chế được rất ít, lại đang mùa dịch nên số lượng cho một người cũng rất hạn chế. Nhờ sự giúp sức của các đàn anh ở nhiều bệnh viện, chúng tôi “thu gom” được vài thùng dịch truyền từ khắp các chợ ở Sài gòn và vài tỉnh miền Tây. Đó là thời kì rất khó khăn, gia đình cậu em và cả gia đình tôi phải tập trung toàn lực về tài chính để trang trải các chi phí mua dịch truyền cho cậu ấy. Cậu em nằm phòng hồi sức với 3 đường truyền cắm vào hai tay và một chân, cùng với 2 kim rút nước từ màng phổi và màng bụng ra. Vậy mà máu vẫn cứ đặc quánh lại. Thế giới đã trải qua nhiều đại dịch. 100 năm trước đây, dịch cúm Tây Ban Nha trở thành đại dịch toàn cầu lớn nhất với 500 triệu người, tức một phần ba dân số thế giới vào thời điểm đó, nhiễm bệnh, làm khoảng 20-50 triệu người thiệt mạng. Một trận đại dịch có sức ảnh hưởng mạnh xảy ra vào năm 2009 là dịch cúm H1N1, lan ra tới 214 quốc gia, khiến 575.000 người nhiễm bệnh, trong đó, 18.000 người thiệt mạng. Trận dịch cực kì nguy hiểm mà cả thế giới đang phải đối phó là dịch Ebola. Cho đến cuối tháng 10 năm 2015, theo Tổ chức Y tế Thế giới, đã có 28.575 người bị nghi là nhiễm bệnh, và 11.313 người tử vong. Ngân hàng thế giới dự đoán, rằng sẽ có 32,6 tỉ đô la được tiêu tốn cho bệnh dịch này tính cho đến thời điểm cuối năm nay. Theo Fobes, hiện nay, ngân sách dành cho y tế của Việt nam chiếm 6,4% GDP, thuộc hàng cao trên thế giới nếu tính theo tỉ lệ phần trăm GDP. Như vậy, với GDP cao nhất mà Việt nam đạt được là 186,2 tỉ USD (năm 2014), ngân sách dành cho toàn ngành y tế là 11 tỉ 917 triệu USD, bằng khoảng 1/3 chi phí cho một vụ dịch chưa phải là nghiêm trọng nhất, con số tử vong còn thua rất xa so với những bệnh khác như tim mạch, ung thư… Hàng loạt những hệ lụy sẽ đến với chúng ta khi có một vụ dịch xảy ra. Ngoài những thiệt hại về nhân mạng và sức khỏe, dịch còn làm rối loạn các hoạt động xã hội, lan truyền tâm lí bất an, làm cho người dân hoảng loạn. Ngoài số tiền phải bỏ ra để chạy chữa cho những người bị bệnh, để dập tắt ổ dịch và ngăn không cho nó lan rộng, những thiệt hại kinh tế bắt nguồn từ dịch bệnh sẽ là vô cùng lớn. Do vậy, phòng dịch luôn luôn là vấn đề cốt lõi mà ngành y tế của bất cứ nước nào cũng phải hướng tới. Một đồng bỏ ra cho phòng dịch có thể tiết kiệm cho ngân sách hàng trăm đồng dùng để chống dịch. Số tiền bỏ ra cho phòng dịch, trên thực tế chỉ là rất nhỏ so với số tiền phải bỏ ra để chống dịch nếu để dịch xảy ra. Ngoài ra, việc phòng dịch tốt sẽ làm giảm thiểu thiệt hại về nhân mạng, giảm thiểu thiệt hại về tinh thần, giảm thiểu bất ổn xã hội, và giảm thiểu các thiệt hại kinh tế mang tính dây chuyền. Một trong các nội dung của công tác phòng dịch là tiêm ngừa. Kể từ khi Pasteur phát minh ra vaccin, việc tiêm ngừa vaccin đã ngăn ngừa được rất nhiều dịch bệnh. Có những loại bệnh đã được thanh toán hoàn toàn trên thế giới, một số bệnh khác đang trong quá trình được xóa sổ. Việc tiêm vaccin phòng ngừa các bệnh dịch là biện pháp phòng dịch hiệu quả và ít tốn kém nhất hiện nay đối với đa số các loại bệnh. Hiện nay, do điều kiện lưu thông dễ dàng, dịch bệnh có thể lan truyền trên phạm vi toàn cầu, việc phòng ngừa dịch bệnh phải thực hiện ở cấp độ toàn cầu. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã trở thành người lãnh đạo công tác phòng chống dịch bệnh trên toàn thế giới. Do đặc điểm khí hậu, văn hóa, đặc biệt là đặc điểm dịch tễ học và khả năng kinh tế của các khu vực khác nhau, nên mặc dù phòng chống dịch là công việc toàn cầu, nhưng với mỗi khu vực, WHO có cách thực hiện khác nhau. Mặc dù Nhà nước ta đã tập trung cho y tế tới 6,4% GDP, một tỉ lệ khá lớn, nhưng chúng ta không thể so bì với các nước khác, khi họ chi cho y tế tỉ lệ thấp hơn, nhưng số tiền trên đầu người lớn hơn ta gấp nhiều lần. Ngoài vấn đề không để cho dịch bệnh xảy ra, việc phòng dịch còn phải chuẩn bị các phương án để hạn chế tối đa mức độ lây lan, dập tắt ngay các ổ dịch từ khi chúng còn rất nhỏ. Do vậy, việc dự trữ một số thuốc và phương tiện để đối phó với dịch bệnh có thể sẽ tiêu tốn một phần tiền của ngân sách. Và khi dịch bệnh không xảy ra, chúng ta phải hiểu rằng đó là do phòng dịch hiệu quả, do may mắn. Chính xác, đó là điều đáng vui mừng, chứ không phải ném tiền qua cửa sổ. Ngoài những nỗ lực của ngành y tế, truyền thông đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong công tác phòng chống dịch bệnh. Cộng đồng cần phải hiểu rõ những khó khăn mà chúng ta đang gặp phải, và những giải pháp mà chúng ta đang áp dụng trong việc phòng chống dịch bệnh. Truyền thông cần truyền tải những thông tin chính xác, tránh gây tâm lí hoảng loạn trong xã hội, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc như vụ dịch sởi năm nào."
Thiên nhiên
378 trẻ em làng Đông Mai sẽ được điều trị nhiễm độc chì
Mới đây, Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường (Bộ Y tế) và Sở Y tế tỉnh Hưng Yên đã họp bàn và đưa ra phương án điều trị thải chì cho 378 trẻ em làng Đông Mai, xã Chỉ Đạo, huyện Văn Lâm, Hưng Yên. Ông Doãn Ngọc Hải, Viện trưởng Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường, cho biết sẽ tiến hành đào thải chì miễn phí cho 378 trẻ em làng Đông Mai bằng sản phẩm Pectin complex vào tháng 12. Đây là một sản phẩm của Ukraine giúp ngăn chặn và đào thải các ion kim loại nặng, chất phóng xạ, thuốc trừ sâu và các ô nhiễm hữu cơ khác. Theo báo cáo của Sở Y tế tỉnh Hưng Yên, 13 hộ dân đang sản xuất, tái chế chì xen lẫn trong khu dân cư hiện đã di chuyển ra cụm công nghiệp làng nghề Đông Mai để loại trừ hoàn toàn chì ra khỏi môi trường sinh sống hằng ngày của người dân. Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Đông, Giám đốc Sở Y tế Hưng Yên cho biết, tình trạng ô nhiễm chì tại làng Đông Mai vẫn đang ở mức đáng báo động. Nguyên nhân là trước đây có tới 100 hộ gia đình sản xuất, tái chế chì ngay trong làng. Kết quả kiểm nghiệm mẫu đất, nước, không khí và rau xanh tại làng Đông Mai cao hơn nhiều lần cho phép, đặc biệt mẫu nước lấy tại kênh và rãnh thoát nước vượt 1.000 lần mức cho phép. “Nhiễm độc chì gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là cho trẻ em. Khi bị nhiễm độc chì nặng, chì tấn công não và hệ thống thần kinh T.Ư gây hôn mê, co giật và thậm chí tử vong. Trẻ em sống sót sau nhiễm độc chì nghiêm trọng có thể để lại di chứng chậm phát triển tâm thần và rối loạn hành vi”, ông Đông nói. Hiện, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hưng Yên đang tìm biện pháp di dời bãi rác ở làng Đông Mai. Tuy nhiên, việc này đang gặp khó khăn về kinh phí.
Phụ nữ today
Bộ Y tế: Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh không liên quan đến vắcxin
Mới đây, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết giai đoạn từ 2-4 tháng tuổi là thời kỳ cao điểm dễ xảy ra hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS). Đây cũng là thời điểm trẻ được tiêm phòng nhiều loại vắcxin khác nhau để phòng ngừa bệnh tật. Thống kê của Bộ Y tế, hàng năm Việt Nam có khoảng 27.000 trẻ nhỏ tử vong tự nhiên. Như vậy mỗi ngày ước tính có khoảng 75 trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tử vong đột ngột do nhiều nguyên nhân khác nhau, tập trung chủ yếu ở những tháng đầu đời. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh dịch Mỹ (CDC), hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) là trường hợp trẻ nhỏ dưới 1 tuổi chết đột ngột, bất ngờ, không rõ nguyên nhân, ngay cả sau khi đã thực hiện đầy đủ các bước điều tra chuyên môn. Điều tra trên bao gồm thực hiện khám nghiệm tử thi, kiểm tra hiện trường và xem xét lại lịch sử lâm sàng của trẻ tử vong. Cho đến nay, y học vẫn chưa biết rõ những nguyên nhân gây ra các trường hợp đột ngột tử vong ở trẻ dưới 1 tuổi. Các bác sĩ và các nhà nghiên cứu khoa học đã và đang nỗ lực hết mình để tìm ra nguyên nhân của SIDS. Một số nghiên cứu cho thấy có trẻ tử vong đột ngột có một số dấu hiệu ở não bộ bất thường. Trong đó, hệ thống các tế bào thần kinh có vai trò kiểm soát nhịp thở, nhịp tim, áp lực máu, nhiệt độ cơ thể có những dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện nay, chưa có phương pháp nào có thể nhận diện được những trẻ em có các dấu hiện nguy cơ. Các nhà khoa học vẫn tiếp tục phát triển các nghiên cứu để quét não chuyên sâu nhằm giúp phát hiện sớm các trường hợp trên. Mặc dù vậy, nhiều nhà khoa học tin rằng những phát hiện liên quan đến não bộ trẻ chưa thể giải thích đầy đủ nguyên nhân gây ra SIDS. Các bằng chứng cho thấy vẫn có những vấn đề khác liên quan và gây nên cái chết đột ngột của trẻ dưới 1 tuổi. Có quan điểm cho rằng có 3 nhân tố sau cùng lúc xảy ra sẽ có thể khiến trẻ tử vong: (1) Sức khỏe bẩm sinh vốn yếu; (2) Quá trình phát triển gặp khó khăn, xung đột; (3) Ảnh hưởng xấu do tác động từ môi trường bên ngoài. Khi cùng lúc trẻ gặp cả 3 vấn đề này, nguy cơ tử vong đột ngột là rất cao. Đã có rất nhiều nghiên cứu khác nhau để tìm kiếm mối liên hệ giữa vắcxin và hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh. Kết quả đều cho thấy vắcxin hoàn toàn không phải là nguyên nhân gây ra hội chứng này. Đối với phản ứng của cơ thể trẻ trong tiêm chủng, các bác sỹ chuyên khoa khẳng định chỉ có vài tác dụng phụ có thể xảy ra mà cả thế giới ghi nhận là đau, sốt phát ban (cao hơn nữa là sốc phản vệ) và các hiện tượng này chỉ xảy ra vài ngày rồi chấm dứt. Trên thực tế, có những trường hợp trẻ bị hội chứng đột tử trùng với thời điểm tiêm chủng. Điều này khiến dư luận băn khoăn và nghi ngờ nguyên nhân xuất phát từ quá trình tiêm chủng. Khoa học đã chứng minh những nghi ngờ trên là vô căn cứ. Cục Y tế dự phòng nêu rõ: Hiện nay, khoa học chưa thể tìm ra nguyên nhân chính xác của hội chứng đột tử ở trẻ dưới 1 tuổi. Tuy nhiên, phụ huynh hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ của hội chứng này cho trẻ nhờ chú ý đến tư thế nằm của bé. Cụ thể như phụ huynh nên chọn đệm không quá mềm cho bé, bỏ những vật nhỏ như đồ chơi ra khỏi giường của trẻ, không hút thuốc ở gần nơi trẻ nằm, luôn để trẻ nằm ngửa khi ngủ, hạn chế dùng chăn mà chỉ cần mặc đủ ấm cho trẻ, để nơi trẻ nằm gần giường của cha mẹ… Bên cạnh đó, để tránh nguy cơ trẻ bị hội chứng đột tử, thai phụ nên chú trọng việc chăm sóc sức khỏe thai sản từ sớm, thường xuyên và liên tục. Phụ nữ tránh hút thuốc, uống rượu, sử dụng chất cấm khi mang thai và sau khi sinh. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trẻ được bú mẹ trong 6 tháng đầu ít có nguy cơ bị đột tử so với trẻ không được bú mẹ. Ngoài ra, cần chăm sóc sức khỏe ban đầu cho bé và lưu tâm đến từng thay đổi nhỏ của trẻ để phản ứng kịp thời trong các trường hợp nguy hiểm.
Chính phủ
Nhiều trẻ em được phẫu thuật tim ngay tại Hải Phòng
Ngày 15/11 tại Hải Phòng, Bộ Y tế và Sở Y tế Hải Phòng đã tổ chức Lễ ra quân chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim giai đoạn II theo Đề án Bệnh viện vệ tinh giữa Bệnh viện Nhi Trung ương và Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng. Theo thống kê, số trẻ em mắc bệnh tim bẩm sinh nhập viện năm 2011 tại Bệnh viện (BV) Trẻ em Hải Phòng là 287 ca, trong đó nhóm bệnh thông liên thất, thông liên nhĩ chiếm 45,3%, Fallot 4 chiếm 8,4%. BV Trẻ em Hải Phòng thường xuyên phải chuyển bệnh nhân lên BV Nhi Trung ương, BV Việt Tiệp và một số trung tâm tim mạch khác tại Hà Nội để phẫu thuật. PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết, việc triển khai kỹ thuật phẫu thuật tim mạch ở trẻ em là nhu cầu cấp thiết đối với BV Trẻ em Hải Phòng, tạo thuận lợi cho gia đình người bệnh tại Hải Phòng cũng như các tỉnh lân cận. Đây là việc làm không chỉ mang tính nhân văn mà còn góp phần giảm tải cho các BV tuyến trung ương. Phẫu thuật tim mở là một kỹ thuật khó, đòi hỏi BV tiếp nhận kỹ thuật phải có đầy đủ trang thiết bị và nhân lực theo yêu cầu. Vì vậy, kỹ thuật này mới chỉ được chuyển giao cho các BV tuyến tỉnh. BV Trẻ em Hải Phòng là một trong số ít BV chuyên ngành được chuyển giao kỹ thuật này. Từ tháng 2/2012, BV Trẻ em Hải Phòng triển khai kế hoạch tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim giai đoạn I từ BV Nhi Trung ương như: Cử các bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên học tập liên tục tại BV Nhi Trung ương, khi có ca mổ tim tại BV Trẻ em Hải Phòng, những cán bộ này cùng theo đoàn chuyên gia mổ tim của BV Nhi Trung ương về tham gia phẫu thuật. BV Nhi Trung ương đã giúp đỡ BV Trẻ em Hải Phòng cán bộ trực tiếp chẩn đoán, phẫu thuật, gây mê, chạy máy, hồi sức sau mổ, điều dưỡng, kỹ thuật viên phụ gây mê, phụ chạy máy và toàn bộ trang thiết bị phục vụ phẫu thuật tim. Đến nay, BV Trẻ em Hải Phòng đã hoàn toàn độc lập chẩn đoán, phẫu thuật, gây mê, chạy máy, hồi sức sau mổ với 30 cán bộ được đào tạo chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim mở tại BV Nhi Trung ương. Đồng thời BV đã khẩn trương xây dựng 1 phòng phẫu thuật tim mở tiêu chuẩn, 1 phòng hồi sức tim mở và 2 phòng hồi sức tim kín. Đã có 108 bệnh nhi được thực hiện phẫu thuật tim tại BV Trẻ em Hải Phòng. Trong đó, BV đã độc lập hoàn thành 58 ca mổ dưới sự giám sát của chuyên gia đào tạo của BV Nhi Trung ương. Tất cả bệnh nhi sau mổ đều ra viện an toàn, khỏi bệnh. Bộ Y tế đã công nhận kết quả chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật tim giai đoạn I giữa hai BV. Đây là cơ sở quan trọng để BV Nhi Trung ương và BV Trẻ em Hải Phòng triển khai kỹ thuật phẫu thuật tim giai đoạn II với các ca bệnh khó, phức tạp hơn. Bộ Y tế cho biết hiện cả nước đã có 38 tỉnh tham gia hệ thống BV vệ tinh. Nhiều BV vệ tinh đã giảm được tỉ lệ chuyển tuyến. Ví dụ tại khoa Tim mạch và khoa Ung bướu (BVĐK tỉnh Phú Thọ), tỉ lệ chuyển tuyến chỉ còn 5%. Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Y tế nhân rộng mô hình BV vệ tinh ra tất cả các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Theo đó, đến 12/2016, tất cả các tỉnh, thành phải thực hiện xây dựng BV vệ tinh. Đây được coi là một trong những giải pháp căn bản để đào tạo cán bộ y tế chất lượng cao cho tuyến dưới nhằm giảm tải cho các BV tuyến trên. Bộ Y tế đang nghiên cứu, đề xuất bổ sung vào Đề án BV vệ tinh giai đoạn 2016-2020 các chuyên khoa quá tải trầm trọng như: Nội tiết, thần kinh, Hồi sức cấp cứu- Chống độc.
VOV
50% trẻ em không đủ vi chất dinh dưỡng để phát triển chiều cao
PGS-TS Lê Bạch Mai cảnh báo, tình trạng thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng có thể dẫn đến những hậu quả đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Hiện nay có đến 50% trẻ em Việt Nam không đủ các vitamin A, B1, C, D và Sắt (theo Khảo sát tình trạng dinh dưỡng trẻ em khu vực Đông Nam Á - SEANUTS) để phát triển não bộ và chiều cao. Điều đáng quan tâm là những biểu hiện của tình trạng thiếu hụt vi chất thường diễn ra rất âm thầm và khó nhận biết, cộng với sự hiểu biết chưa đầy đủ của các bậc cha mẹ, nên lại càng dễ bị bỏ qua ở giai đoạn sớm. Đó là thông tin được đưa ra tại buổi thảo luận "Con bạn đã đủ dưỡng chất chưa?" do nhãn hàng Dutch Lady (thuộc công ty FrieslandCampina Việt Nam) tổ chức mới đây tại TP HCM dành cho các bậc cha mẹ có con trong độ tuổi từ 2- 6 tuổi với sự tư vấn của PGS-TS Lê Bạch Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia. Trong buổi chia sẻ, PGS-TS Lê Bạch Mai cảnh báo, tình trạng thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng có thể dẫn đến những hậu quả đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Quá trình phát triển trí não của trẻ bị ảnh hưởng từ những năm tháng đầu đời có thể làm trẻ kém tập trung, tiếp thu chậm hơn và học tập không hiệu quả trong những năm sau này. Thêm vào đó, trẻ cũng sẽ chậm đạt được các mốc phát triển về vận động. Trẻ có thể kém linh hoạt hơn và thậm chí lười vận động hơn nhiều so với các bạn đồng trang lứa. Thiếu vi chất dinh dưỡng làm giảm sức đề kháng nên trẻ rất dễ mắc các bệnh theo mùa, nhiễm khuẩn hô hấp và tiêu chảy. Đây là những bệnh khá phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự tăng trưởng của bé. Theo PGS-TS Lê Bạch Mai, các biểu hiện thiếu vi chất dinh dưỡng thường kín đáo và khó nhận biết với các dấu hiệu rất thông thường nên dễ bị các bậc cha mẹ bỏ qua. Trẻ ít vận động, chóng mệt, hay quấy khóc, bứt rứt, khó chịu; trẻ hay bị ốm mỗi khi thay đổi thời tiết, dễ mắc nhiễm khuẩn hô hấp, tiêu chảy; trẻ có vẻ chậm đạt được các mốc phát triển về vận động (chậm biết đi...); cơ bắp mềm, nhẽo; khi trẻ bị các tổn thương ngoài da thường chậm lành; tóc thưa, khô ráp, móng tay giòn, dễ gãy… có thể là các dấu hiệu của việc thiếu hụt một số vi chất. Nhận xét về nguyên nhân khiến 50% trẻ em Việt Nam bị thiếu hụt vi chất dinh dưỡng trong bữa ăn, PGS-TS Lê Bạch Mai cho biết: “Nguyên nhân có thể là do bữa ăn của trẻ chưa đa dạng thực phẩm (chưa đủ ít nhất 5 trong 8 nhóm thực phẩm: lương thực; trứng các loại, sữa và chế phẩm; thịt, cá và thủy sản; hạt thực vật giàu đạm; rau củ quả có màu sắc rực rỡ; các loại rau củ quả khác; dầu mỡ; trong đó nhóm dầu mỡ là bắt buộc), do cách chế biến thức ăn chưa hợp lý làm hao hụt dưỡng chất, hoặc do khả năng hấp thu của trẻ kém, nhu cầu dinh dưỡng tăng cao… đã khiến trẻ không có đủ dưỡng chất để đáp ứng nhu cầu phát triển và tăng trưởng nhanh cả về não bộ và chiều cao”./.
Đại biểu nhân dân
Bảo đảm nguồn lực để duy trì thành quả
Tiêm chủng mở rộng (TCMR) là chương trình mục tiêu quốc gia y tế liên quan trực tiếp tới sức khỏe của hàng chục triệu người dân, thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân theo hướng dự phòng chủ động, tích cực. Nhiều năm qua, với những cố gắng của ngành y tế, công tác TCMR đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức để đạt được nhiều thành tựu quan trọng góp phần bảo vệ, nâng cao sức khỏe nhân dân, đưa Việt Nam đạt các mục tiêu Thiên niên kỷ trong lĩnh vực y tế. Chương trình TCMR trong nhiều năm qua đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng nhưng cũng là chương trình phức tạp nhất trong các chương trình mục tiêu quốc gia về y tế. Đánh giá 5 năm thực hiện TCMR giai đoạn 2011 - 2015, GS.TS. ĐẶNG ĐỨC ANH, Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Trưởng ban Điều hành Dự án TCMR đã có cuộc trao đổi với PV Báo ĐBND về những kết quả triển khai thực hiện Dự án.
Duy trì những thành quả quan trọng
- Xin Giáo sư cho biết những kết quả nổi bật của Chương trình TCMR đã được triển khai những năm qua và tác động của chương này mang lại với cộng đồng?
- Chương trình TCMR đã được triển khai ở Việt Nam từ năm 1985. Qua 30 năm triển khai, hàng trăm triệu liều vaccine đã được tiêm miễn phí cho trẻ em và phụ nữ để phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, sởi... Nhờ có vaccine và tỷ lệ tiêm chủng đạt ở mức cao, Việt Nam đã thanh toán bệnh bại liệt, bệnh uốn ván sơ sinh, giảm hàng chục đến hàng trăm lần tỷ lệ mắc và tử vong do các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ so với trước khi triển khai chương trình. Chương trình TCMR triển khai trên toàn quốc tại 11.000 xã phường, 700 huyện thị của 63 tỉnh/thành phố. 5,1 triệu trẻ em dưới 1 tuổi, trẻ 1 - 5 tuổi và phụ nữ được thụ hưởng hằng năm. Cung cấp miễn phí 45 - 50 triệu mũi tiêm chủng hằng năm để phòng 12 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm phổ biến; đưa 10/12 vaccine mới được sản xuất trong nước vào TCMR; hầu hết các chỉ số đều đạt tiêu chuẩn của WHO (>80%). Đặc biệt trong giai đoạn 2011 - 2015, Dự án TCMR tiếp tục duy trì và bảo vệ thành quả đã đạt được trước đó; Duy trì thành quả loại trừ uốn ván sơ sinh 100% số huyện đạt tiêu chuẩn loại trừ uốn ván sơ sinh; Tiêm chủng đầy đủ các loại vaccine lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi… cho trẻ dưới 1 tuổi. Dự án TCMR đã chỉ đạo các địa phương tăng cường công tác tiêm chủng thường xuyên cho trẻ em để bảo đảm hạn chế tối đa trẻ bỏ mũi. Khống chế, tiến tới loại trừ các loại dịch bệnh trong cộng đồng. Nhìn lại những khó khăn, thách thức và kết quả đạt được trong giai đoạn 2011 - 2015, cho thấy những nỗ lực công sức của các cán bộ làm công tác TCMR các tuyến. Những thành quả này cũng đánh dấu bước tiến của Chương trình TCMR trong quá trình nâng cao chất lượng và tỷ lệ tiêm chủng, đưa dịch vụ tiêm chủng đến gần người dân hơn.
Còn nhiều thách thức
- Công tác TCMR ở nước ta hiện nay đang gặp phải những khó khăn, thách thức gì?
- Công tác TCMR luôn nhận được sự quan tâm của Chính phủ, Bộ Y tế và các bộ, ngành có liên quan cũng như sự ủng hộ của cộng đồng và xã hội, sự hỗ trợ về vaccine và dụng cụ tiêm chủng cũng như về kỹ thuật của các tổ chức quốc tế: UNICEF, WHO, GAVI... Tuy vậy công tác TCMR vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Số lượng cán bộ làm công tác tiêm chủng tại các tuyến nhiều nơi còn thiếu. Đội ngũ cán bộ làm công tác TCMR ở tuyến huyện, xã thường xuyên bị thay đổi cần được tập huấn về kỹ năng thực hành và quản lý tiêm chủng. Kinh phí cấp các địa phương hạn chế, ưu tiên chi trả tiền công tiêm chủng đầy đủ các vaccine trong TCMR, chưa đáp ứng được nhu cầu tập huấn và hoạt động giám sát hỗ trợ các tuyến. Bệnh bại liệt còn xuất hiện ở nhiều nước trên thế giới có nguy cơ xâm nhập vào Việt Nam. Tỷ lệ sinh tại nhà cao, việc chăm sóc sản khoa vô khuẩn chưa được phổ biến ở miền núi, vùng khó khăn. Những yếu tố trên có thể ảnh hưởng tới việc duy trì mục tiêu thanh toán bại liệt, loại trừ uốn ván sơ sinh. Các mục tiêu loại trừ bệnh sởi và khống chế tỷ lệ nhiễm virus viêm gan B ở trẻ nhỏ đang gần đến, song để đạt được các mục tiêu này vẫn còn nhiều thách thức đòi hỏi sự nỗ lực hơn nữa, đòi hỏi sự phối hợp giữa hệ thống y tế dự phòng và điều trị, sự vào cuộc của các cấp chính quyền, các ban ngành đoàn thể nhằm xã hội hóa hơn nữa công tác TCMR. Đầu tư ngân sách nhà nước cho Dự án TCMR 2011 - 2015: Năm 2011 là 220 tỷ đồng; năm 2012 là 240 tỷ đồng; năm 2013 là 240 tỷ đồng; năm 2014 là 284 tỷ đồng; năm 2015 là 311 tỷ đồng. Nhìn lại những khó khăn, thách thức và kết quả đạt được trong năm 2014 cho thấy những nỗ lực công sức của các cán bộ làm công tác TCMR các tuyến. Những thành quả này cũng đánh dấu bước tiến của Chương trình TCMR trong quá trình nâng cao chất lượng và tỷ lệ tiêm chủng, đưa dịch vụ tiêm chủng đến gần người dân hơn.
- Từ góc độ quản lý Dự án TCMR, xin Giáo sư chia sẻ những kinh nghiệm, trăn trở cũng như các giải pháp để duy trì thành quả TCMR trong thời gian tới?
- Thời gian qua, công tác TCMR đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Đặc biệt, có sự quan tâm của Đảng, Quốc hội và Nhà nước; sự tham gia tích cực và chủ động của chính quyền, các đoàn thể quần chúng phối hợp liên ngành và người dân. Cơ quan điều phối chương trình đã bảo đảm công bằng trong TCMR và chăm sóc y tế, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; sự cố gắng của ngành y tế, đặc biệt của các cán bộ y tế cơ sở, trong việc triển khai nâng cao và giữ vững tỷ lệ, chất lượng và an toàn TCMR; sự chủ động trong sản xuất và cung cấp vaccine trong nước; đồng thời có sự hỗ trợ tích cực và hiệu quả của các tổ chức quốc tế cho một chương trình mục tiêu ưu tiên của Nhà nước. Để tiếp tục duy trì Dự án TCMR hiệu quả Nhà nước cần bảo đảm đầy đủ kinh phí cho TCMR theo Mục 5, Điều 30 của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm bao gồm cung cấp đủ vaccine và vật tư tiêm chủng, đồng thời hỗ trợ hoạt động nâng cao chất lượng tiêm chủng: đào tạo, tập huấn, giám sát hỗ trợ, Tăng cường sự quản lý nhà nước của UBND các cấp trong đầu tư, hỗ trợ cho công tác TCMR.
“Đi sớm đón đầu” để tiêm chủng hiệu quả
Sau 5 năm triển khai thực hiện Dự án Tiêm chủng mở rộng (TCMR) giai đoạn 2011 - 2015, công tác này đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, với hơn 11.000 xã/phường áp dụng, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ em dưới 1 tuổi đạt trên 90%... Tuy nhiên, vẫn còn những băn khoăn về chất lượng tiêm chủng, đòi hỏi ngành y tế cần “đi sớm đón đầu” trong việc dự đoán dịch bệnh, từ đó nâng cao hiệu quả tiêm chủng.
Cái khó đang bó cái khôn
“Chúng ta đầu tư cho y tế dự phòng đồng nghĩa đầu tư cho tương lai đất nước. Đây là việc rất quan trọng, cần được đầu tư thỏa đáng. Bởi nếu để xảy ra dịch bệnh do không được tiêm phòng đầy đủ sẽ gây hậu quả khôn lường”. Ngày 21.11.2007, tại Kỳ họp thứ 2, QH Khóa XII đã thông qua Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm. Theo đó, việc sử dụng vaccine, sinh phẩm y tế bắt buộc áp dụng với trẻ em, phụ nữ có thai thuộc Chương trình TCMR; Nhà nước có trách nhiệm bảo đảm kinh phí cho việc sử dụng vaccine, sinh phẩm y tế. Đây là nội dung quan trọng bảo đảm tính pháp lý trong việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, góp phần nâng cao chất lượng sống của cộng đồng. Nhằm cụ thể hóa Chương trình TCMR, ngành y tế đã triển khai thực hiện Dự án TCMR giai đoạn 2011 - 2015. Sau 5 năm, công tác này đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận, mỗi năm, có 5,1 triệu đối tượng trẻ em dưới 5 tuổi và phụ nữ được thụ hưởng. Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, Nguyễn Thị Khá, qua quá trình giám sát thực hiện tại các địa phương chứng tỏ công tác TCMR đang rất hiệu quả. Bên cạnh đó, các địa phương cũng đã dành sự quan tâm cho công tác y tế dự phòng theo tinh thần Nghị quyết 18 QH Khóa XII, trong đó có TCMR. Việc nghiên cứu để tự sản xuất vaccine trong nước đưa vào chương trình TCMR là nỗ lực, cố gắng không ngừng trong thời gian qua của ngành y tế. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai Dự án cũng đặt ra nhiều khó khăn, thách thức. Khó khăn lớn nhất hiện nay là các trạm y tế cơ sở không có phương tiện để bảo quản vaccine. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng vaccine trong quá trình vận chuyển; nguyên nhân bởi kinh phí hạn hẹp, không đủ sức đầu tư thiết bị. Thời gian qua, nhiều địa phương vẫn chưa thực hiện phân bổ tối thiểu 30% ngân sách y tế cho công tác y tế dự phòng... Rõ ràng, cái khó đang thực sự bó cái khôn, ảnh hưởng tới quyền lợi của trẻ em và bà mẹ mang thai. Thêm vào đó, công tác truyền thông chưa thực sự như mong đợi, nhiều nơi người dân còn chủ quan vì không nhận thức được lợi ích của tiêm chủng.
Không thể ỷ lại vào hỗ trợ quốc tế
Khó khăn trong kinh phí thực hiện Dự án TCMR không chỉ đến từ ngân sách. Số liệu của Ban Điều hành Dự án TCMR giai đoạn 2011 - 2015 cho biết, nguồn ngân sách nhà nước cung cấp cho công tác này đều tăng qua các năm, nhưng chỉ đáp ứng được khoảng 24% tổng kinh phí. Đáng chú ý, kinh phí từ các nguồn viện trợ đang có xu hướng giảm dần. Đơn cử, năm 2011, Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) hỗ trợ Dự án khoảng hơn 310 tỷ đồng, giảm qua các năm, xuống còn khoảng 270 tỷ đồng vào năm 2014. Theo các chuyên gia, trong bối cảnh các địa phương chưa cân đối đủ tiền cho công tác y tế dự phòng, việc các tổ chức quốc tế giảm hỗ trợ đang đặt ra yêu cầu Chính phủ cần xem xét lại khâu phân bổ ngân sách cho y tế dự phòng, tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra việc phân bổ ngân sách cho y tế dự phòng theo đúng tinh thần Nghị quyết 18 và xem xét nguồn ngân sách đối ứng bù vào khoản hỗ trợ thiếu hụt từ bên ngoài. Bên cạnh đó, hiện nay bệnh dịch đang có những diễn biến phức tạp. Do đó, ngành y tế cần dự đoán, dự báo về tình hình dịch bệnh để chủ động phòng chống dịch, tức là cần “đi sớm đón đầu” chứ không phải đợi dịch đến chân mới tiêm phòng, chữa trị. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền tới cộng đồng về vai trò của công tác TCMR; Đào tạo để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ y tế; từ đó mới mong công tác tiêm chủng đạt hiệu quả như mong đợi.
Người lao động
Hiểm họa đề kháng kháng sinh!
“Tuần lễ truyền thông phòng chống kháng thuốc” diễn ra từ ngày 16 đến 22-11 tại nước ta hướng đến mục tiêu nâng cao ý thức cộng đồng về vấn nạn đề kháng kháng sinh. Gần như hằng năm, WHO đều đưa ra cảnh báo mạnh mẽ về vấn nạn đề kháng kháng sinh (KS). Khẩu hiệu “Chống kháng thuốc - không hành động hôm nay, ngày mai không có thuốc chữa” được WHO tiếp tục quảng bá dựa trên các dữ liệu của 114 quốc gia cho thấy KS không hiệu quả trước nhiều loại vi khuẩn đang phổ biến khắp thế giới.
Kinh hoàng “siêu mầm bệnh”
Cách đây không lâu, một sinh viên khoa dược đã bị bệnh lao phổi. Điều rất nguy hiểm là sinh viên này bị lao siêu kháng thuốc, tức không thể dùng các thuốc kháng lao thông thường như isoniazid, rifampicin, ethambutol, pyrazinamid, streptomycin… để trị bệnh. Rất may, nhờ liên hệ với nước ngoài (Pháp) để có capreomycin, thuốc trị lao siêu kháng thuốc hữu hiệu, nên sinh viên này đã được trị khỏi bệnh. Đây là một trong những trường hợp đề kháng KS đang xảy ra hằng giờ, hằng ngày không chỉ ở nước ta mà còn khắp thế giới. Nói nôm na, đề kháng KS là với liều dùng thông thường, KS bị lờn, chẳng có tác dụng gì đối với vi khuẩn mà trước đây nó tỏ ra rất hiệu quả. Đề kháng KS xuất hiện rất sớm, gần như song hành với sự xuất hiện KS. KS đầu tiên là penicillin được sản xuất và chính thức dùng trong điều trị bệnh nhiễm khuẩn vào năm 1945 thì đến năm 1948, người ta phát hiện vi khuẩn Staphylococcus aureus (S.aureus) đề kháng (tức lờn) với KS này. Vài năm sau, con người chống lại S.aureus đề kháng bằng cách tìm ra KS mới là nhóm methicillin. Đến năm 1961, S.aureus lại đề kháng methicillin để được gọi tên MRSA (Methicillin-resistant staphylococcus aureus). Khi đó, muốn chống lại MRSA phải dùng vancomycin là KS quý hiếm, dự trữ sau cùng. Đến năm 1997, tai họa lại đến vì MRSA đề kháng được cả vancomycin để nghiễm nhiên mang tên VRSA (Vancomycin-resistant staphylococcus aureus). Hiện nay, các vi khuẩn đề kháng được gọi là “super bugs” (tạm dịch “siêu mầm bệnh” hoặc “vi khuẩn siêu đề kháng”). Bởi lẽ, không chỉ VRSA mà gần đây có thêm vi khuẩn rất nguy hiểm đã đột biến gien mang gien tiết ra enzym New Delhi Metallo beta-lactamase (viết tắt là NDM-1) đề kháng các KS thuộc nhóm carbamenem (gồm imipenem, meropenem…) là nhóm KS rất mạnh, thuộc loại dự trữ sau cùng chỉ dùng khi bị nhiễm khuẩn rất nặng. “Siêu mầm bệnh” này được nhận diện là Klesiella pneumoniae, thường gây bệnh viêm phổi và nay được gọi tắt là CRKP (Carbapenem-resistant klebsiella pneumoniae). Hiện nay, tên MRSA, VRSA, CRKP được xem là nỗi kinh hoàng của giới chức y tế. Chỉ riêng MRSA hằng năm gây chết khoảng 20.000 người ở Mỹ, vượt xa HIV/AIDS. Biết rõ những vấn đề vừa nêu, chúng ta mới thấy thảm họa đề kháng KS là có thật và sự cảnh báo đưa ra là luôn cần thiết.
6 điều cần làm
Người dân có thể góp phần cải thiện tình trạng đề kháng KS bằng cách Người bệnh nên dành quyền chỉ định KS cho thầy thuốc (tức bác sĩ kê đơn KS thì mới dùng). Không nên tự ý sử dụng KS một cách bừa bãi, không đúng lúc, không đủ liều. Khi được bác sĩ ghi đơn chỉ định dùng KS, nên dùng thuốc đúng liều lượng, đủ thời gian; không nên ngưng, bỏ thuốc nửa chừng cho dù thấy bệnh cải thiện. Lưu ý, có một số KS chống chỉ định (tức là không được dùng) đối với phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, trẻ con. Đây là các đối tượng phải để bác sĩ khám bệnh và chỉ định KS khi cần thiết. Sử dụng KS bừa bãi ở các đối tượng này có khi gặp nguy hiểm. Một số bệnh nhiễm khuẩn thường có triệu chứng sốt nhưng không phải tất cả trường hợp bị nóng sốt đều là do nhiễm khuẩn. Hơn nữa, nếu thực sự bị nhiễm khuẩn, việc dùng KS đủ liều thường kéo dài trong nhiều ngày (thông thường từ 5 đến 7 ngày). Vì vậy, hoàn toàn không nên chỉ mới thấy cảm sốt sơ sơ là vội uống vài viên KS rồi thôi! Trên nguyên tắc, nếu vi khuẩn còn nhạy cảm với KS cổ điển, thông dụng thì sử dụng KS loại này và tránh dùng KS loại mới. Những KS mới thường được khuyến cáo chỉ dùng trong bệnh viện hoặc khi có sự chỉ định cân nhắc của bác sĩ điều trị. Đó là thuốc quý có tính dự trữ, nếu sử dụng bừa bãi thì chắc chắn trong thời gian ngắn sẽ bị lờn. Thử tưởng tượng đến lúc nào đó, tất cả KS đều bị đề kháng và không tìm được thuốc mới để thay thế, đây sẽ là thảm cảnh của nhân loại. Nhiều mầm bệnh thường lây lan qua đường tiêu hóa (như vi khuẩn E.Coli, kể cả bệnh nhiễm siêu vi như tay chân miệng). Do đó, nên rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; nên nấu chín thức ăn, tránh ăn rau cải sống chưa được rửa kỹ, tránh dùng thức ăn còn từ hôm trước mà không được nấu lại ở nhiệt độ sôi thích hợp... Những điều cần thực hiện trên đây tưởng là đơn giản nhưng thực tế, nhiều người đã không làm được. Điều đó đòi hỏi sự nỗ lực hơn nữa của mỗi người trong chúng ta. Chính việc sử dụng KS bừa bãi, không đúng cách, không đủ liều làm cho vi khuẩn không bị tiêu diệt hết. Một số vi khuẩn có khả năng thích ứng, đặc biệt có sự đột biến gien trên nhiễm sắc thể kiểm soát sự nhạy cảm đối với KS. Số này tồn tại, phát triển thành “chủng” vi khuẩn mới mà KS đã sử dụng không còn tác dụng đối với chúng nữa.
Bệnh nhân được... “mổ xẻ” bệnh viện
Dựa trên kết quả kiểm tra, “chấm điểm” bệnh viện mà lần đầu tiên bệnh nhân được tham gia đánh giá, Bộ Y tế sẽ công bố phân loại chất lượng của 200 bệnh viện tuyến trung ương, hạng 1 và tương đương trong quý I/2016. Bộ Y tế vừa triển khai việc đánh giá chất lượng bệnh viện (BV) và khảo sát sự hài lòng của người bệnh cũng như nhân viên y tế. Theo đó, lần đầu tiên, bệnh nhân sẽ cùng “mổ xẻ” BV với 5 tiêu chí: khả năng tiếp cận thông tin khi vào BV; sự minh bạch thông tin, thủ tục khám, điều trị; cơ sở vật chất; thái độ ứng xử, năng lực chuyên môn và kết quả dịch vụ. Nội dung khảo sát là các tiêu chí về sơ đồ, biển báo; quy trình, thủ tục nhập viện; điều kiện phòng bệnh, an ninh BV... Bệnh nhân cũng sẽ đánh giá sự quan tâm của bác sĩ, điều dưỡng thông qua một loạt câu hỏi về việc giao tiếp, sự quan tâm, thăm hỏi, động viên tại phòng điều trị và biểu hiện gợi ý bồi dưỡng của nhân viên y tế. Theo PGS-TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh - Bộ Y tế, việc khảo sát này nằm trong hoạt động kiểm tra, đánh giá chất lượng BV năm 2015 để tìm hiểu nguyện vọng nhằm đáp ứng sự hài lòng của bệnh nhân, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. TS Lương Ngọc Khuê cho biết không chỉ bệnh nhân mà nhân viên y tế cũng “chấm điểm” BV về sự hài lòng của môi trường làm việc, về đồng nghiệp, quy chế tiền lương, phúc lợi, cơ hội học tập... “Các ý kiến của bệnh nhân sẽ giúp ngành y tế khắc phục khó khăn, từng bước cải tiến chất lượng và môi trường làm việc của nhân viên” - ông kỳ vọng. Ông Trần Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo phát triển cộng đồng - chuyên gia phản biện y tế, cho rằng đây là điểm tiến bộ trong các tiêu chí chấm điểm BV. Theo ông, chất lượng BV tốt hay không phải được đo đếm bằng sự hài lòng, thuận tiện, hiệu quả của bệnh nhân khi đi khám chữa bệnh. “Nếu áp dụng được đánh giá của 3 bên - bệnh nhân, nhân viên y tế và cơ quan quản lý - chắc chắn chất lượng khám chữa bệnh sẽ được cải tiến. Khi được nhìn nhận và có sự quan tâm, ngành y tế và BV sẽ điều chỉnh, cải thiện những vấn đề yếu kém” - ông nhận định. Tuy nhiên, theo ông Tuấn, để khách quan thì rất có sự giám sát, đánh giá độc lập. “Nếu đoàn đánh giá chỉ toàn là cán bộ ngành y tế, lãnh đạo BV thì có đưa ra kết quả khách quan, dư luận cũng không phục. Do vậy, trong đoàn cần một chuyên gia độc lập ngoài ngành y tế tham gia chấm điểm BV” - ông Tuấn đề xuất. Trước đó, năm 2013, Bộ Y tế đã chính thức áp dụng Bộ Tiêu chí đánh giá chất lượng BV gồm 83 tiêu chí. Trong đó, quan điểm chủ đạo là “lấy bệnh nhân làm trung tâm của hoạt động chăm sóc, điều trị” tại cơ sở y tế. Theo ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, bộ tiêu chí đã giúp các BV tự nhìn lại thực trạng, xác định các vấn đề tồn tại, lựa chọn vấn đề cấp bách và những việc cần làm ngay để nâng cao chất lượng. Sau 2 năm áp dụng bộ tiêu chí, nhiều BV đã phần nào cải tiến chất lượng, cung ứng dịch vụ y tế an toàn, hiệu quả, mang lại sự hài lòng cho bệnh nhân, người nhà và nhân viên y tế. Ông Khoa cho biết dựa trên kết quả kiểm tra chất lượng BV tới đây, Bộ Y tế sẽ công bố phân loại chất lượng của 200 BV tuyến trung ương, tuyến cuối, hạng 1 và tương đương trong quý I/2016. Đánh giá việc xếp hạng BV là hướng đi đúng nhưng ông Tuấn cho rằng lẽ ra, quy chuẩn chất lượng phải được định hình trước khi xây dựng giá dịch vụ y tế. Có như vậy mới bảo đảm bệnh nhân được hưởng chất lượng dịch vụ tương xứng với số tiền bỏ ra. Để làm được điều này, theo ông Tuấn, cơ quan BHXH cũng cần phải tham gia quy trình chấm điểm BV. BHXH nên có các “chỉ tiêu” BV ở mức chất lượng nào thì quỹ BHYT mới chi trả, mức nào thì trả cao hay thấp... Việc trả viện phí kiểu “cào bằng” theo các hạng BV chưa thực sự bảo đảm quyền lợi cho người tham gia BHYT. Trong khi đó, BVĐK Trung ương Thái Nguyên, nhìn nhận có gắn chất lượng với viện phí thì các BV mới nỗ lực thay đổi. Lúc đó, BV làm tốt sẽ thu hút được bệnh nhân, được BHYT chi trả cao hơn. Theo bác sĩ Hoàng, bộ tiêu chí “chấm điểm” BV được xem như thước đo sự nỗ lực của các BV nhưng các tiêu chuẩn chưa thực sự công bằng. “Chẳng hạn, cùng là BV hạng 1 nhưng tiêu chuẩn ở trung ương khác ở tỉnh. Dù vậy, khi “đếm” tiêu chí, nếu có đủ thì các BV sẽ được xếp cùng hạng và hưởng viện phí như nhau” - ông so sánh. Nhiều ý kiến còn cho rằng có không ít tiêu chí “làm khó” BV. Nhiều tiêu chí nếu thực hiện thì BV sẽ phải đập đi xây mới hoặc phải đầu tư kinh phí rất lớn, thậm chí hàng chục năm mới có thể làm được. Chưa kể, việc đánh giá còn liên quan nhiều đến yếu tố con người, rất khó tránh được chuyện “yêu” thì cho điểm cao và ngược lại. Bộ Y tế đang xây dựng Bộ Tiêu chí đánh giá chất lượng BV mới, dự kiến áp dụng trong năm 2016. Bộ tiêu chí này sẽ bổ sung 20 tiêu chí mới với nhiều điều khoản nới lỏng, giảm nhẹ cho các BV. Theo ông Lương Ngọc Khuê, bộ tiêu chí mới vẫn xem “bệnh nhân là trung tâm của hoạt động điều trị và chăm sóc, nhân viên y tế là then chốt”. Đây sẽ là công cụ đánh giá thực trạng chất lượng BV Việt Nam, hỗ trợ BV xác định mình đang ở mức chất lượng nào để tiến hành các hoạt động can thiệp nâng cao chất lượng; định hướng cho các BV xác định vấn đề ưu tiên để cải tiến chất lượng...
Doanh nghiệp
Phẫu thuật thành công khối u 19 kg trong bụng người phụ nữ
Mới đây, các bác sĩ Bệnh viện Ung Bước đã phẫu thuật thành công, lấy khối u khổng lồ nặng 19kg ở bụng cho bệnh nhân nữ sống ở Sài Gòn. Theo tin tức trên báo Tuổi Trẻ , khoa ngoại II Bệnh viện Ung bướu TP. HCM đã phẫu thuật và lấy khối u bướu 19kg ra khỏi cơ thể của nữ bệnh nhân L.T.N. Thông tin trước đó cho biết, cách đây 2 năm, chị N đã xuất hiện một cục to bằng quả cam và chị đã đến Bệnh viện Chợ Rẫy để khám bệnh. Tại đây, các bác sĩ đã dự đoán chị bị bướu sau phục mạc bên trái và yêu cầu phẫu thuật nhưng chị không điều trị. Sau đó, chị đã mua trinh nữ hoàng cung và bồ công anh về uống nhưng bướu càng ngày càng to. Đến khi bướu quá lớn và khiến chị cảm thấy đau đớn, chị mới đến BV Ung bướu TP. HCM để phẫu thuật. Qua khám lâm sàng và cận lâm sàng cho thấy chị N. bị u sau phúc mạc, bướu chiếm trọn ổ bụng đường kính lớn nhất khoảng 35cm. Kết quả chụp CT cho thấy bướu có cấu trúc hỗn hợp, vị trí sau phúc mạc bên (T), cực dưới bướu xuống sát trước đáy bàng quang, kích thước 260 x 330mm. Còn tiến sĩ, bác sĩ Bùi Chí Viết, Trưởng khoa Ngoại II cho biết những ca phẫu thuật bướu khổng lồ 19 kg như bệnh nhân N. hiếm và nguy hiểm. Nếu không tính toán kỹ khi phẫu thuật, kỹ thuật viên vô tình tuột tay lúc lấy khối bướu ra sẽ nguy hiểm cho bệnh nhân. Nữ bệnh nhân trải qua ca mổ kéo dài 2 tiếng, lượng máu mất là 500 ml và bướu có đường kính lớn nhất 350 mm, nặng 19 kg. Do bướu to đẩy ngược hết các cơ quan nội tạng, trong đó thận bị mỡ bao quanh nên các bác sĩ phải vất vả lấy hết mỡ ra. Khi mổ phải đẩy ruột ra trước mới lấy khối bướu. Do tim của bệnh nhân đã quen với áp lực khi có bướu to nên cũng phải truyền máu, dịch thêm cho bệnh nhân. Sau phẫu thuật bệnh nhân hiện đã tỉnh, sinh hiệu ổn.