Bệnh than tái xuất hiện ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc;Nhân viên y tế tử vong vì nhiễm cúm A/H1N1 ; Bệnh tay chân miệng ở TP. Hồ Chí Minh tiếp tục tăng;Bệnh tay chân miệng giết nhiều trẻ em ở miền Tây ;Quảng Ngãi: ổ bệnh tay chân miệng của miền Trung; Bệnh tay chân miệng: Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh;Đà Nẵng: bệnh có chiều hướng tăng; Bệnh tay chân miệng lan cả nước;Bệnh tay chân miệng dịch chuyển ra phía Bắc;Phân biệt bệnh tay chân miệng với sốt virus có nổi ban
1. Bệnh than tái xuất hiện ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc
Gần đây liên tục xảy ra các trường hợp mắc bệnh than (nhiệt thán) tại Lai Châu, Điện Biên, Hà Giang… Nguyên nhân là do thói quen ăn uống không hợp vệ sinh của nhiều người dân, đã giết thịt và sử dụng thịt từ gia súc bị bệnh chết.
Diễn biến phức tạp
Tại huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên, bệnh nhiệt thán trên trâu bò bùng phát tại 2 bản Nậm Mu, Noong Luống của xã Phình Sáng. Chủ hộ có trâu nhiễm bệnh đã mổ thịt 2 con và chia cho bà con trong bản cùng ăn, sau đó bán 9 con đã mắc bệnh cho các lái trâu mổ thịt, bán ra thị trường làm lây mầm bệnh sang người ở 2 bản trên và bản Bon A gần đó. Sau khi phát hiện dịch bệnh, lực lượng y tế dự phòng tỉnh đã chỉ đạo các cơ sở y tế địa phương tăng cường rà soát, phát hiện số trường hợp mắc bệnh và tiến hành điều trị nội trú và điều trị cho bệnh nhân ngay tại nhà; đồng thời cử cán bộ xuống cơ sở tuyên truyền cách phòng chống dịch bệnh trên người tại địa phương xảy ra dịch bệnh.
Còn tại huyện Than Uyên, Lai Châu, sau khi tiếp nhận 2 ca nghi mắc bệnh than, Trung tâm y tế huyện Than Uyên đã cử cán bộ điều tra, xác minh dịch tại bản Nam, xã Ta Gia phát hiện thêm 8 người mắc bệnh. Trong đó, 4 người lấy mẫu bệnh phẩm gửi xét nghiệm cho kết quả dương tính với bệnh than. Sau đó bệnh than tiếp tục lan rộng, đã phát hiện thêm 2 người mắc bệnh than tại bản Đông (xã Mường Than) và khu 9 (thị trấn Than Uyên), trong đó 1 trường hợp có biến chứng nặng đã tử vong vào ngày 25/6.
Có mặt tại Phòng cách ly – Trung tâm y tế huyện Than Uyên, trong tâm trạng lo âu, mẹ của bệnh nhân Lường Quang Huy, 3 tuổi ở bản on xã Khoen on, Than Uyên, Lai Châu chia sẻ: “Sau khi mua thịt trâu về cho cháu ăn thì 3 ngày sau trên má phải của cháu xuất hiện nốt thâm đen. Do chủ quan, nghĩ cháu bị ngã nên gia đình không đưa đi khám, may mà có cán bộ y tế xã đến khám, phát hiện gia đình mới biết cháu bị bệnh than nên đã đưa đến trung tâm để điều trị kịp thời”.
Theo như lời kể của ông Trần Văn Viên – Trưởng Trạm thú y huyện Than Uyên: “Do kiến thức phòng chống bệnh than của nhân dân hạn chế, chưa tự giác chấp hành việc khai báo, tiêu hủy súc vật mắc bệnh chết; việc xử lý môi trường ô nhiễm mầm bệnh, xác súc vật chết gặp nhiều khó khăn trong khi bào tử bệnh than đã phát tán, lưu hành nhiều năm trong môi trường là cơ hội để bệnh than phát tán”
Bao vây, khống chế, ngăn chặn dịch
Trao đổi với phóng viên, chị Đinh Thị Thủy – cán bộ Đội y tế dự phòng, Trung tâm y tế huyện Than Uyên, Lai Châu cho biết, họ đã phối hợp với Trạm Thú y huyện, y tế thôn bản thành lập các tổ xác minh nguyên nhân gây bệnh, khoanh vùng, phun hóa chất xử lý môi trường tại khu vực mổ và chế biến gia súc, nơi nghi ngờ ổ nhiễm mầm bệnhĐến nay, 11 bệnh nhân đã được điều trị và hồi phục trở về nhà; 11 bệnh nhân đang được điều trị, hiện tại sức khỏe diễn biến tốt. Trung tâm y tế huyện Than Uyên phải sẵn sàng cơ sở vật chất, nhân lực, thuốc, vật tư y tế, hóa chất phục vụ giám sát, điều tra dịch tễ, phát hiện điều trị bệnh nhân. Trạm Thú y, Đội Quản lý thị trường của huyện tăng cường hoạt động tại chốt kiểm dịch động vật, kiểm tra các cơ sở giết mổ, kinh doanh thực phẩm từ gia súc.
Theo ông Lê Trọng Cảnh, Phó Giám đốc Trung tâm y tế dự phòng tỉnh Điện Biên, sau khi phát hiện dịch bệnh, lực lượng y tế dự phòng tỉnh đã chỉ đạo các cơ sở y tế địa phương tăng cường rà soát, phát hiện số trường hợp mắc bệnh và tiến hành điều trị nội trú và điều trị cho bệnh nhân ngay tại nhà; đồng thời cử cán bộ xuống cơ sở tuyên truyền cách phòng chống dịch bệnh trên người tại địa phương xảy ra dịch bệnh.
Tuy nhiên, qua quan sát của phóng viên, bất chấp mối nguy hiểm, một số cơ sở giết mổ, kinh doanh và hộ gia đình (bản Nà Hỳ xã Ta Gia và bản on xã Khoen on của huyện Than Uyên, Lai Châu) vẫn tiếp tục giết mổ, vận chuyển, kinh doanh, tiêu thụ, chế biến và ăn thịt súc vật ốm hoặc chết. Trước tình hình đó, để chủ động phòng chống dịch, bệnh, UBND huyện Than Uyên đã có chỉ thị yêu cầu tạm đình chỉ trên địa bàn toàn huyện đối với tất cả các hành vi giết mổ, vận chuyển, kinh doanh, tiêu thụ gia súc và thực phẩm có nguồn gốc từ trâu, bò, ngựa (kể cả khi con vật đang khỏe mạnh) và lợn, chó, mèo có biểu hiện bị ốm, chết hoặc không rõ nguồn gốc kể từ ngày 27/7/2011 đến khi có Văn bản công bố hết dịch của UBND huyện
Cục Y tế dự phòng vừa có công điện gửi Sở Y tế Lai Châu đề nghị tăng cường các biện pháp phòng lây nhiễm trực khuẩn than sang người. Theo đó, ngành y tế tỉnh cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan thú y và chính quyền địa phương giám sát bệnh than trên động vật, xử lý triệt để, kịp thời ổ dịch; tuyên truyền cho người dân về các biện pháp phòng lây nhiễm trực khuẩn than sang người tại những khu vực có động vật ốm, chết và những vùng có nguy cơ cao. Tăng cường giám sát, phát hiện sớm các trường hợp nghi mắc bệnh than, xử lý triệt để ổ dịch; giám sát chặt chẽ các trường hợp có tiếp xúc với các mô của động vật chết vì mắc bệnh than hoặc nghi ngờ mắc bệnh. Sẵn sàng tổ chức tốt việc thu dung, cách ly, điều trị bệnh nhân, hạn chế tử vong. Sẵn sàng thuốc, vật tư, hóa chất hỗ trợ kịp thời cho địa phương triển khai các biện pháp xử lý ổ dịch.
2. Nhân viên y tế tử vong vì nhiễm cúm A/H1N1
Sau một thời gian tạm lắng, cúm A/H1N1 lại xuất hiện trở lại trên địa bàn thành phố khiến hai nạn nhân của nó phải nhập viện. Trong đó có 1 bệnh nhân là nhân viên y tế tại một phòng khám Đa khoa đã tử vong. Sốt cao liên tục nhưng sau khi dùng thuốc tây vẫn không đỡ, chị T.T.H.T (25 tuổi, ngụ tại xã An Phú, huyện Bình Chánh) được gia đình đưa đến bệnh viện huyện điều trị. Tuy nhiên, bệnh viện huyện đã không tìm ra nguyên nhân gây bệnh nên ngay sau đó bệnh nhân được chuyển lên bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
Tại đây, bác sĩ nghi bệnh nhân nhiễm cúm nên gửi mẫu bệnh phẩm qua bệnh viện Bệnh Nhiệt đới để kiểm tra. Ngày 23/7 kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân T. đã dương tính với cúm A/H1N1. Dù các bác sĩ đã rất cố gắng cứu chữa nhưng do diễn tiến bệnh quá nhanh nên chị T. đã không thể qua khỏi. Ngay sau khi phát hiện ca bệnh, Trung tâm Y tế dự phòng thành phố đã tiến hành khoanh vùng khử khuẩn hạn chế bệnh lây lan ra cộng đồng. Được biết trước đó chị T. đang công tác tại Phòng khám đa khoa Lê Minh Xuân, xã Tân Nhựt, huyện Bình Chánh. Trung tâm Y tế dự phòng đã tiến hành lấy mẫu máu từ đồng nghiệp và người thân trong gia đình của bệnh nhân mang đi kiểm tra. Kết quả đã phát hiện thêm một nạn nhân dương tính với cúm A/H1N1 là bé T.N.T.V (18 tháng tuổi - cháu của bệnh nhân đã tử vong). Ngay sau đó, bé V. đã được chuyển đến điều trị tại bệnh viện bệnh Nhiệt Đới.
3. Bệnh tay chân miệng ở TP. Hồ Chí Minh tiếp tục tăng
Theo ghi nhận của hệ thống y tế dự phòng TPHCM, trong tuần qua, tại TP có 374 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng, tăng 16 ca so với tuần trước, trong đó có một trường hợp bị tử vong (ở Q.11); 87 phường xã có từ 2 ca mắc tay chân miệng trở lên.
Trong tuần cũng ghi nhận 4 trường mầm non trên địa bàn Q.11 có học sinh mắc bệnh tay chân miệng, gồm các trường: Mầm non 1 (P.1) có 4 bé ở 2 lớp mắc bệnh; Mầm non 5 (P.5) có 15 bé thuộc 5 lớp mắc bệnh; Mầm non quận (P.8) có 5 bé ở 4 lớp mắc bệnh (trong đó có 1 bé tử vong); Mầm non 8 (P.8) có 5 bé ở 3 lớp mắc bệnh.
Số mắc sốt xuất huyết ghi nhận tại TP.HCM trong tuần qua là 238 ca (giảm 25 ca so với tuần trước). P.Linh Trung (Q.Thủ Đức) là nơi có số mắc sốt xuất huyết nhiều nhất trong tuần qua (7 ca), trong đó 1 ca tử vong; kế đến là P.Bình Trị Đông (Q.Bình Tân) với 6 ca.
4. Bệnh tay chân miệng giết nhiều trẻ em ở miền Tây
Bệnh tay chân miệng đang diễn biến phức tạp ở miền Tây. Hậu Giang vừa có thêm một trẻ tử vong và Đồng Tháp, Bạc Liêu mỗi tỉnh đã có 6 người chết.
Ngày 22/10, bác sĩ Bùi Quốc Nam - Giám đốc Sở Y tế tỉnh Bạc Liêu cho biết, từ đầu năm đến nay toàn tỉnh có trên 500 ca bệnh tay chân miệng nhưng đã có 6 trẻ em thiệt mạng. Bên tỉnh Đồng Tháp số ca bệnh lên đến hơn 4.500 người và cũng đã có 6 trẻ em tử vong vì bệnh này.
Cùng ngày, theo bác sĩ Phan Thanh Tùng - Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Hậu Giang, tỉnh này vừa có thêm một trẻ trên 40 tháng tuổi ở xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ tử vong vì bệnh tay chân miệng. Nếu như tháng trước Hậu Giang có khoảng 300 ca tay chân miệng được ghi nhận làm chết 2 trẻ thì hiện số người mắc phải bệnh này tăng hơn gấp đôi với 670 ca làm 5 trường hợp tử vong.
Hiện đã có thêm một trường mầm non ở huyện Vị Thủy của tỉnh Hậu Giang phải tạm đóng cửa vì có nhiều học sinh nhiễm bệnh tay chân miệng. Đây cũng là địa phương có bệnh nhân nhiễm loại virus đường ruột gây bệnh tay chân miệng nhiều nhất tỉnh Hậu Giang với gần 220 ca.
Như vậy, đến nay cả nước đã phát hiện trên 71.450 ca tay chân miệng cướp đi mạng sống của 130 người.
5. Quảng Ngãi: ổ bệnh tay chân miệng của miền Trung
Tính đến thời điểm hiện tại, bệnh tay chân miệng đã bùng phát và lây lan trên 14/14 huyện, TP ở Quảng Ngãi với trên 6.000 ca mắc bệnh nhập viện điều trị (chưa tính số bệnh nhân gia đình tự chữa trị khi vừa mới phát hiện), chiếm hơn 70% số ca mắc bệnh ở khu vực miền Trung - Tây nguyên, trong đó có năm trường hợp tử vong.
Bác sĩ Nguyễn Tấn Đức, phó giám đốc Sở Y tế Quảng Ngãi, cho biết dù hiện nay số ca nhiễm bệnh ở Quảng Ngãi khá cao nhưng vẫn đang trong tầm kiểm soát của ngành y tế.
“Bộ Y tế vẫn chưa xác định sự biến đổi của tác nhân gây bệnh và không xảy ra trong thời điểm thảm họa thiên tai, nên ngành y tế Quảng Ngãi chưa thể công bố dịch” - ông Đức nói.
6. Bệnh tay chân miệng: Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh
Ngay trong phác đồ chẩn đoán, điều trị ban hành ngày 19/7, Bộ Y tế cũng khẳng định bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất ở trẻ dưới 5 tuổi.
Cao điểm của bệnh thường từ tháng 8 đến tháng 11
Đó là khẳng định của TS Nguyễn Văn Bình ngày 21/7 khi đưa ra dự báo của ngành y tế dự phòng về tình hình dịch tay chân miệng năm 2011. “Thông thường, cao điểm của bệnh rơi vào khoảng tháng 8 đến tháng 11. Do đó, dự báo trong thời gian tới, số người mắc bệnh TCM sẽ tiếp tục gia tăng. Từ cảnh báo này, công tác phòng chống bệnh đang được đẩy cao nhất tại tất cả các tuyến” - ông Bình khẳng định. Thực tế, đến giữa tháng 7/2011 đã xuất hiện hai trẻ lớn (trên 10 tuổi) tử vong do bệnh tay chân miệng (TCM) khiến nhiều phụ huynh hoang mang, lo lắng.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục Y tế dự phòng, tỉ lệ trẻ lớn tử vong do bệnh TCM đến nay vẫn thấp hơn nhiều so với trẻ nhỏ dưới 5 tuổi (2 trẻ tử vong/800 trẻ mắc bệnh, chiếm tỉ lệ 0,25%). Chiều 21/7, TS Nguyễn Văn Bình - cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) - cho hay hầu hết trường hợp bị bệnh TCM sẽ khỏi nếu căn nguyên gây bệnh bắt nguồn từ coxsackievirus (A16), nhưng nếu do nhiễm enterovirus 71 (EV71), trẻ sẽ có biểu hiện nặng hơn, có thể bị biến chứng viêm màng não, viêm cơ tim cấp, viêm phổi. “Mọi lứa tuổi đều có thể nhiễm EV71, nhưng không phải tất cả đều bị bệnh. Bệnh chỉ xảy ra ở những cơ thể không có miễn dịch chống lại EV71. Trẻ nhũ nhi, trẻ em và ngay cả thiếu niên, người trưởng thành nếu chưa có miễn dịch đều có thể mắc bệnh TCM” - ông Bình nói. Hiện trên thế giới cũng như tại Việt Nam đều chưa có văcxin và thuốc điều trị đặc hiệu đối với bệnh TCM.
Bệnh chủ yếu lây lan qua tiếp xúc với dịch tiết từ mũi, hầu, họng, nước bọt, dịch tiết từ các nốt phỏng, phân nhiễm virut nên biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất vẫn là vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng cho cả trẻ em và người chăm sóc trẻ (phụ huynh, giáo viên), nhất là khi chuẩn bị thức ăn cho trẻ, cho trẻ ăn.
Cục Y tế dự phòng khuyến cáo phụ huynh theo dõi chặt sức khỏe con em mình, kịp thời phát hiện các biểu hiện sốt, loét miệng, phỏng nước ở bàn tay, bàn chân, vùng mông, đầu gối để cách ly và điều trị hiệu quả, tránh biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.
Số ca tử vong tăng 10 lần
Trước diễn biến phức tạp của bệnh TCM, ngày 21/7 Viện Pasteur TPHCM cùng lãnh đạo tám trung tâm y tế dự phòng các tỉnh phía Nam có số ca mắc TCM cao, 8 bệnh viện nhận điều trị những bệnh nhi mắc bệnh TCM đã cùng bàn về việc xây dựng hệ thống giám sát bệnh TCM.
TS.BS Trần Ngọc Hữu - viện trưởng Viện Pasteur TPHCM - khẳng định bệnh TCM đang là vấn đề nóng, thu hút sự quan tâm của xã hội.
Từ đầu năm đến ngày 21/7, tại 20 tỉnh thành phía Nam đã có 17.651 ca mắc bệnh TCM, trong khi cả nước có khoảng hơn 20.000 ca. Không chỉ số ca mắc nhiều mà số ca tử vong tại các tỉnh phía Nam từ đầu năm đến nay đã là 59 ca, tăng gần 10 lần so với tổng số ca tử vong của năm 2010 (chỉ có sáu ca mắc bệnh TCM tử vong). BS Nguyễn Thanh Hùng, phó giám đốc BV Nhi Đồng 1 TP.HCM, cho biết những tháng trước 70% số trẻ mắc bệnh TCM nhập viện tại BV Nhi Đồng 1 ngụ ở TPHCM, 30% số trẻ nhập viện ở tỉnh thì hiện nay con số này được hoán đổi. BS Hùng nhận định số trẻ mắc bệnh TCM ở TP có xu hướng giảm, trong khi ở các tỉnh lại có xu hướng tăng.
Hiện mỗi ngày BV Nhi Đồng 1 tiếp nhận 60-80 ca mới nhập viện. Mỗi giường bệnh nằm ghép 2-3 bệnh nhi, bệnh nhi mắc bệnh TCM nằm ngoài hành lang từ tầng 1 (khoa nhiễm nơi điều trị bệnh TCM - PV) kéo dài xuống tầng trệt. Các bác sĩ điều trị mệt phờ phần vì bệnh nhân đông và phần vì bệnh diễn tiến nhanh. BS Hùng dự báo dịch bệnh này còn tiếp tục kéo dài đến cuối năm nay hoặc sang đầu năm sau.
BS Phan Văn Tú, phó khoa vi sinh miễn dịch Viện Pasteur TP.HCM, cho rằng năm nay số trẻ mắc bệnh trên 5 tuổi nhiều, khác những năm trước.
BS Trần Thị Thúy, phó khoa nhiễm BV Nhi Đồng 2, cho biết gần đây tại BV Nhi Đồng 2 đã có hai cháu (11 tuổi và 13 tuổi) mắc bệnh TCM nhập viện trong tình trạng nặng, trong đó cháu 13 tuổi đã tử vong. Những trẻ lớn nhập viện đều không có triệu chứng thần kinh như giật mình mà chỉ có những triệu chứng về hô hấp và tim mạch.
Tại sao số trẻ mắc bệnh tăng nhanh?
TS Trần Ngọc Hữu cho rằng câu hỏi mà rất nhiều người quan tâm hiện nay là tại sao năm nay lại có rất nhiều người mắc bệnh TCM như vậy? Hiện nay mới chỉ có thông tin đầu tiên để trả lời câu hỏi này là năm nay có sự chuyển đổi của type virut trước đây là C5, còn năm nay là C4. Nhưng muốn trả lời chính xác phải có số liệu đi từ một hệ thống giám sát về mặt virut, lâm sàng, dịch tễ.
Trước năm 2003, tại nước ta chưa ghi nhận một ca TCM nào, điều này không có nghĩa chúng ta không có ca bệnh mà có thể chúng ta không biết đến. Từ năm 2003-2007 chúng ta có những ghi nhận ban đầu về ca TCM ở khu vực phía Nam nhưng chủ yếu vẫn mang tính chất lẻ tẻ.
Từ năm 2008, Bộ Y tế đã đưa bệnh TCM vào 28 bệnh truyền nhiễm cần phải báo cáo. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là sự thống kê mỗi một tháng có bao nhiêu ca mắc, bao nhiêu ca tử vong mà không có những thông tin khác về mặt dịch tễ học, về mặt virut học, về mặt lâm sàng.
TS Trần Ngọc Hữu cho rằng về mặt dịch tễ học hiện chưa xác định được số trẻ mắc bệnh từ đâu. Theo số liệu của TPHCM, 70% trẻ em mắc bệnh TCM là những trẻ không đi nhà trẻ. Những nhà trẻ ở các nhóm gia đình thì chưa được đề cập, liệu có phải lây từ đó hay không? Vì vậy, TS Ngọc Hữu rằng việc xây dựng hệ thống giám sát bệnh TCM là rất cần thiết.
Ông Đỗ Kiến Quốc, khoa y tế công cộng Viện Pasteur TPHCM, cho rằng trước đây do hệ thống giám sát bệnh TCM chủ yếu lấy số liệu từ các bệnh viện, các đề tài nghiên cứu nên không xác định được chủng virut gây bệnh, không được lấy mẫu đều trong một năm để xác định chủng virut.
Chính vì không giám sát đặc điểm dịch tễ học nên không định hướng được hướng phòng chống dịch. Xây dựng một hệ thống giám sát trọng điểm tăng cường xét nghiệm ở các tỉnh khu vực phía Nam sẽ xác định sự phân bố bệnh TCM theo địa điểm, thời gian yếu tố nguy cơ, xác định sự lưu hành của các chủng virut gây bệnh tại khu vực.
8. Đà Nẵng: bệnh có chiều hướng tăng
Chiều 21/7, BS Nguyễn Út - phó giám đốc Sở Y tế TP Đà Nẵng - cho biết vẫn đang chờ kết quả xét nghiệm mẫu bệnh phẩm của nam thanh niên N.H.Đ. (23 tuổi, trú quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng) từ Viện Pasteur Nha Trang xem có phải bị bệnh TCM không. Tại BV Da liễu Đà Nẵng, anh Đ. bị nổi mụt nước lòng bàn tay, bàn chân, thắt lưng...
Bệnh TCM có chiều hướng tăng trên địa bàn TP Đà Nẵng. Ngày 11 và 12/7 chỉ khoảng 30 ca mắc nhưng đến ngày 21/7 đã tăng lên 50 bệnh nhân nằm điều trị tại Trung tâm Phụ sản - nhi, trong đó có chín ca bệnh nặng.
Chiều cùng ngày, ông Hồ Minh Nên, giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Quảng Ngãi, cho biết bệnh TCM bùng phát trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi từ đầu tháng 5 đến nay đã làm trên 2.800 trẻ em mắc phải. Trong số này đã có năm trẻ tử vong, số trẻ mắc bệnh nhiều nhất từ 1-5 tuổi. Theo ông Nên, từ đầu tháng 7 đến nay bệnh TCM đã có dấu hiệu “hạ nhiệt”. Đáng lo ngại là bệnh TCM đang xuất hiện rải rác trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh Quảng Ngãi. Riêng trong ngày 19/7, huyện miền núi Tây Trà (Quảng Ngãi) đã ghi nhận hai trường hợp đầu tiên trẻ bị TCM.
9. Bệnh tay chân miệng lan cả nước
246 ca sốt xuất huyết, một người tử vong tại TPHCM
Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết hiện bệnh tay chân miệng (TCM) đã lan ra 63/63 tỉnh, thành. Hai địa phương cuối cùng ghi nhận bệnh nhân mắc TCM là Tuyên Quang và Cao Bằng. Như vậy, từ đầu năm 2011 đến nay, cả nước đã ghi nhận 71.472 ca mắc TCM, trong đó có 130 trường hợp tử vong.
So với thống kê vào thời điểm cuối tuần trước, số ca mắc đã tăng hơn 5.200 và 11 trường hợp tử vong. Theo thống kê, bệnh TCM bắt đầu gia tăng từ tuần thứ 20 với 850 ca mắc/tuần và đến thời điểm này, bệnh đã ở tuần thứ 41, tuy nhiên số ca mắc vẫn ở mức cao. Các chuyên gia dịch tễ lo ngại do bệnh TCM lây theo đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp, chưa có vắc-xin phòng bệnh cũng như thuốc điều trị đặc hiệu nên số ca mắc và tử vong sẽ còn tăng cao.
Ông Trần Phủ Mạnh Siêu, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TPHCM, cho biết trong tuần qua, TP ghi nhận 246 ca mắc bệnh sốt xuất huyết và một trường hợp tử vong. Bệnh nhân tử vong là một sinh viên ở phường Tân Phú, quận 9, nhập viện tại Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức, sau đó xin về rồi qua đời vào ngày 11-10.
10. Bệnh tay chân miệng dịch chuyển ra phía Bắc
Từ đầu năm đến nay, cả nước ghi nhận 77.895 trường hợp mắc bệnh tại 63 tỉnh, thành, 137 trường hợp tử vong tại 27 tỉnh, TP. Tại buổi gặp mặt báo chí ngày 25/10, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, hiện những tỉnh có bệnh tay chân miệng (TCM) cao như TPHCM, Đồng Nai, Bình Dương…thời gian qua các ca mắc và tử vong đã giảm. Bệnh TCM tích lũy từ đầu năm đến nay, cả nước ghi nhận 77.895 trường hợp mắc bệnh tại 63 tỉnh, thành trong cả nước, đã có 137 trường hợp tử vong tại 27 tỉnh, thành phố.
80% trẻ không đi học bị mắc bệnh
Qua điều tra của viện Pasteur TP Hồ Chí Minh trên 100 trẻ mắc TCM có xét nghiệm dương tính tại 5 tỉnh, thành phố: TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương và Bến Tre cho thấy tỷ lệ trẻ ở nhà không đi học là 76,92%, đi nhà trẻ công lập là gần 20% và nhóm đi nhà trẻ tư nhân là 1,71%, nhóm trẻ gia đình 0,85%, học phổ thông cơ sở 0,85%. Cụ thể, tại Long An, tỷ lệ trẻ ở nhà không đi học là 80%, đi nhà trẻ mẫu giáo 20%. Tại Vĩnh Long, tỷ lệ trẻ ở nhà là 69%. Tại Quảng Ngãi, tỷ lệ trẻ ở nhà không đi học là 83,4%, còn lại là nhóm trẻ đi nhà trẻ, mẫu giáo.
Các trường hợp mắc và tử vong do TCM tập trung chủ yếu tại khu vực miền Nam chiếm 65,1% số mắc và 89,1% tử vong của cả nước. Tuy nhiên từ tuần 29 đến nay, số ca mắc tại các tỉnh miền Nam có xu hướng giảm dần, trong khi đó số ca mắc ở miền Bắc có xu hướng tăng. Các tỉnh miền Bắc có số mắc cao chủ yếu tại Thanh Hóa, Phú Thọ, Hà Nội... Không có ổ dịch lớn tại cộng đồng, trường học, nhà trẻ.
Theo Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Nguyễn Văn Bình, hiện các tỉnh vẫn đang kiểm soát tốt dịch TCM và chưa cần phải công bố dịch. Ông Bình cũng cảnh báo, tháng 10 và 11 vẫn là những tháng đỉnh của dịch và yêu cầu các địa phương tiếp tục giám sát chặt chẽ cũng như điều trị tích cực cho các bệnh nhân mắc TCM.
Ý thức người dân vẫn là nguyên nhân truyền bệnh
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, dịch bùng phát và tăng số ca mắc là do chưa tập trung đầu tư cho truyền thông và xác định truyền thông, chưa đúng đối tượng đích là các bà mẹ có con dưới 5 tuổi và những người chăm sóc trẻ liên quan. Nội dung các thông điệp truyền thông còn chưa tập trung. Ví dụ truyền thông chủ yếu vào khử trùng môi trường bằng Chloramin B mà chưa chú ý tập trung vào rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi cho trẻ ăn và vệ sinh. Cần phải hướng tới đích chính là các bà mẹ, cần rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh. Thực hiện ăn chín, uống chín, sử dụng thực phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh.
Năm 2003 ca mắc TCM đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam. Năm 2005, Viện Paster TP Hồ Chí Minh lần đầu tiên phân lập ra virus TCM. Và cho đến nay, ngành y tế cũng đang tích cực lấy mẫu bệnh phẩm để phân lập và phân tích cấu trúc virus TCM để tiến tới sản xuất vaccine phòng chống bệnh. Về việc vì sao chưa công bố dịch TCM tại các tỉnh có bệnh phức tạp, ông Bình cho biết, hiện các tỉnh có bệnh vẫn đang kiểm soát tốt. So với các nước như Nhật Bản, Singapore cũng đang có dịch TCM thì tỷ lệ mắc bệnh tính trên nghìn dân của Việt Nam thấp chỉ là gần 1ca/1.000 dân (ở Nhật Bản là 2,5 ca/1.000 dân; Singapore là 3 ca/1.000 dân).
Bộ Y tế cũng nhận định thời gian tới bệnh TCM ở nước ta tiếp tục diễn biến phức tạp trong những tháng tới, gia tăng số mắc, tử vong. Theo ông Bình, vì những nguyên nhân sau: Bệnh do virus đường ruột, lây theo đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp. Có nhiều týp virus gây bệnh, đối tượng cảm nhiễm lớn, tỷ lệ người lành mang trùng cao, điều kiện giao lưu thuận lợi tạo điều kiện cho việc lây truyền bệnh. Không có vaccine phòng bệnh cũng không có thuốc điều trị đặc hiệu cộng với tỷ lệ virus EV71 lưu hành cao trong cộng đồng.
Phân biệt bệnh tay chân miệng với sốt virus có nổi ban
Thời điểm này tại Hà Nội và một số tỉnh miền Bắc có nhiều trẻ bị sốt virus, trong khi đó dịch tay chân miệng vẫn đang lưu hành. Sốt, nổi ban đều là triệu chứng thường gặp ở cả hai bệnh, và cha mẹ nếu không lưu ý có thể nhầm lẫn. Như trường hợp tử vong mới đây ở Hà Nội, bé khởi bệnh với triệu chứng mệt mỏi, nôn, sốt và được chẩn đoán theo dõi sốt virus. Tuy nhiên, một ngày sau bé vẫn không hết sốt, bắt đầu xuất hiện nốt ban đỏ dạng chấm ở bàn tay, nghi mắc tay chân miệng. Sau đó thì có kết quả xét nghiệm mẫu bệnh phẩm của trẻ dương tính với virus tay chân miệng EV71.
Tiến sĩ Trần Minh Điển, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, chẩn đoán bệnh tay chân miệng dựa chủ yếu vào các biểu hiện lâm sàng, chứ không chờ vào xét nghiệm. Vì thế, bác sĩ, thậm chí người dân có thể phân biệt được 2 bệnh này. Cụ thể:
Sốt virus:
-Bắt đầu từ giai đoạn 6 tháng tuổi là trẻ có thể bị sốt virus, đôi khi sốt cao 38,5 độ, 39,5 độ, sốt liên tục. Dùng thuốc hạ sốt thì trẻ đỡ, nhưng sau đó lại sốt, sốt có thể kéo dài 2-4 ngày, thậm chí là 6 ngày;
-Ngoài sốt, trẻ có thể kèm theo các biểu hiện viêm đường hô hấp trên như: ho, sổ mũi... Tuy nhiên xét về toàn trạng thì trẻ vẫn tỉnh táo, chơi tốt, khám không thấy dấu hiệu nhiễm trùng ở họng, phổi, đường ruột...;
-Sau khi hết sốt, trẻ có thể nổi ban nhưng ban mỏng, rải rác, nhưng cũng có thể mọc toàn thân, hồng ban xen kẽ, ít dạng sẩn, thường có hạch sau tai;
-Sốt virus có thể tự khỏi trong 2-4 ngày. Trẻ có thể bị sốt virus trở lại với tần xuất 2-3 lần, thậm chí 5-6 lần một năm;
-Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi.
Tay chân miệng
-Tùy từng thể bệnh mà có biểu hiện điển hình hay không. Trẻ có thể sốt cao liên tục 39, 40 độ C và không đáp ứng thuốc hạ sốt, nhưng có trẻ lại chỉ sốt nhẹ;
-Chẳng hạn với thể tối cấp thì bệnh diễn tiến rất nhanh, có các biến chứng nặng như suy tuần hoàn, hô hấp, hôn mê dẫn đến tử vong trong 2-4 ngày. Với thể không điển hình thì dấu hiệu phát ban không rõ hoặc chỉ có vết loét miệng hoặc chỉ có triệu chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp mà không phát ban loét miệng.
-Tuy nhiên, đa phần trẻ sẽ trải qua 4 giai đoạn điển hình của bệnh gồm ủ bệnh, khởi phát (sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng... ), giai đoạn toàn phát (loét miệng, ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, gối...) và giai đoạn lui bệnh. Ngoài ra, dù đang sốt nhưng sờ chân, tay trẻ lại thấy lạnh;
-Trẻ thường phát ban cùng với sốt, trong khi sốt virus là nổi ban sau khi hết sốt. 3-5 ngày sau khi khởi bệnh, trẻ hồi phục hoàn toàn mà không có biến chứng.;
-Nếu có biến chứng thì thường xảy ra ngay ngày đầu tiên hoặc thứ 2 như viêm não (dấu hiệu tri giác xấu, trẻ nôn thốc nôn tháo...), viêm cơ tim, trẻ mệt xỉu, nhịp tim nhanh..
-Thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt tập trung ở nhóm tuổi dưới 3 tuổi.
Ngoài sốt virus, cũng cần phân biệt tay chân miệng với các bệnh có phát ban da khác như;
- Dị ứng: hồng ban đa dạng, không có phỏng nước;
- Viêm da mủ: đỏ, đau, có mủ;
-Thủy đậu: phỏng nước, gặp ở nhiều lứa tuổi, rải rác toàn thân;
-Sốt xuất huyết Dengue: chấm xuất huyết, bầm máu, xuất huyết niêm mạc.
Cũng vì có một số trường bệnh tay chân miệng không điển hình nên tiến sĩ Điển cũng khuyến cáo, nếu con sốt cao liên tục thì dù là sốt gì cũng nên đưa đi khám ngay. Điều quan trọng là khi bị trẻ sốt, cha mẹ không nên chỉ phụ thuộc vào thuốc hạ sốt mà cần phải cho trẻ ở trong môi trường thoáng khí, lấy khăn ấm lau nách, bẹn, trán... để hạ sốt cho bé.
Với những trường hợp được chỉ định điều trị tại nhà (chỉ loét miệng, có thể kèm theo tổn thương da) thì cha mẹ cần chú ý cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, trẻ còn bú cần tiếp tục cho ăn sữa mẹ, hạ sốt cách 6 tiếng một lần, vệ sinh răng miệng. Ngoài ra cần cho bé nghỉ ngơi, tránh kích thích, 1-2 ngày lại tái khám trong 5-10 ngày đầu của bệnh.
Bên cạnh đó, khi thấy có dấu hiệu nặng như: sốt cao hơn 39 độ C, thở nhanh, khó thở, rung giật cơ, chới với, run chi, quấy khóc, bứt rứt khó ngủ, co giật hôn mê.. thì cần tái khám ngay. Với những trẻ nhà xa, không có điều kiện tái khám, có các biểu hiện nặng như mạch nhanh, rung giật cơ, đi loạng choạng, ngủ gà, sốt cao... thì sẽ được chỉ định nhập viện.