Trong 6 tháng đầu năm 2005, Thừa Thiên – Huế có 330 bệnh nhân sốt rét, trong đó có 1 trường hợp sốt rét ác tính nhưng không bị tử vong. Tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm chiếm 0,24% ( 29 KST/11.914 lam xét nghiệm). Dịch sốt rét được khống chế không xảy ra. Vẫn còn 3 trẻ em dưới 5 tuổi, 8 trẻ em từ 5 – 14 tuổi và 1 phụ nữ có thai mắc sốt rét phản ánh sự lây truyền tại chỗ chưa hoàn toàn bị cắt đứt. So với cùng kỳ năm trước, số người mắc sốt rét giảm 5,71% (330/350 – đạt mục tiêu giảm 5%). Tỷ lệ KSTSR giảm 52% ( 0,24/0,50). Số bệnh nhân sốt rét ngoại lai ngoài tỉnh chiếm 17,88% (59/330). Số ký sinh trùng sốt rét ngoại lai ngoài tỉnh chiếm 75,86% (22/29). Trọng điểm sốt rét có số người mắc sốt rét cao ở A Lưới ( 173), Hương Trà (39) và Phong Điền (22). Các đơn vị khác cũng tiếp nhận điều trị nhiều bệnh nhân như Bệnh viện Trung ương Huế (33), Trung tâm Phòng chống Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng (20), Quân y Bộ đội Biên phòng (19). Nhìn tổng trạng chung 6 tháng năm 2005, tình hình sốt rét có giảm nhưng phân tích diễn biến hàng tháng ghi nhận tháng 4, bệnh nhân sốt rét toàn tỉnh tăng 27,27% ( 56/474) so tháng 3, tháng 5 tiếp tục tăng 28,50% (72/56) so tháng 4, tháng 6 vẫn ở nền cao của tháng 5 ( 73). Tuy đạt được mục tiêu giảm mắc, không chết, không dịch, nhưng nguy cơ sốt rét phát triển, gia tăng và quay trở lại là điều luôn luôn được cảnh báo cho các cơ sở. Tại huyện A Lưới, trong 6 tháng đầu năm 2005 có 173 bệnh nhân sốt rét, chiếm 52,42% số bệnh nhân toàn tỉnh và 16/21 xã đều có người mắc sốt rét. Số trẻ em và phụ nữ có thai mắc sốt rét chủ yếu tập trung tại huyện A Lưới nên khẳng định sự lưu hành bệnh tại đây chưa khống chế được. So với cùng kỳ năm trước, số bệnh nhân sốt rét tại huyện tăng 9,49% ( 173/158) đang làm ảnh hưởng đến mục tiêu giảm mắc của huyện và của cả tỉnh. Phân tích diến biến tình hình ghi nhận từ tháng 4 số bệnh nhân sốt rét tại A Lưới tăng 2,24 lần (38/17) so tháng 3, tháng 5 ( số mắc 34) và tháng 6 (số mắc 39) vẫn ở trên nền cao của tháng 4 do đã tập trung biện pháp khống chế tốc độ tăng. Mặc dù không có bệnh nhân tử vong và dịch xảy ra , nhưng nguy cơ sốt rét quay trở lại và gây dịch tại A Lưới là vấn đề không thể chủ quan từ bài học kinh nghiệm nguy cơ xảy ra dịch ở phạm vi thôn bản vào năm 1998, năm 2001 do sự giao lưu, biến động dân ở vùng biên giới và người Lào qua huyện không kiểm soát hết được.
 |
Một trạm y tế xã vùng cao biên giới huyện A Lưới - tỉnh Thừa Thiên – Huế |
Từ thực trạng đã ghi nhận, Trung tâm Phòng chống sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng đã chỉ đạo các giải pháp để ngăn chận sốt rét quay trở lại gây nguy cơ dịch và dịch sốt rét tại A Lưới trong năm 2005 với việc tăng cường các hoạt động sau đây :
1. Đã có thông báo về việc quản lý sốt rét vùng biên giới và tuyến đường Hồ Chí Minh cho hệ thống dân y của Trung tâm Y tế, Đội Y tế Dự phòng, Trạm Y tế xã, thị trấn, y tế thôn bản và mạng lưới quân y, bộ đội làm công tác vận động quần chúng của các Đồn Biên phòng, Đoàn Kinh tế - Quốc phòng đóng quân trên địa bàn huyện A Lưới thực hiện các biện pháp quản lý, can thiệp chuyên môn kỹ thuật theo quy trình hướng dẫn. Trong giao ban hàng tháng tại huyện, các cơ sở phải báo cáo tình hình quản lý, xử lý biện pháp theo nội dung quy định đối với các đối tượng có giao lưu đi và giao lưu đến để chủ động khống chế sốt rét gia tăng, quay trở lại từ mầm bệnh ngoại lai, đặc biệt là mầm bệnh kháng thuốc từ Lào.
2. Nâng cao năng lực hoạt động của y tế xã, thị trấn và thôn bản để đáp ứng có hiệu quả nhiệm vụ công tác giám sát dịch tễ sốt rét ở tuyến đầu, nhất là trong thời điểm có tình hình sốt rét gia tăng. Đối với các xã, thị trấn có nhân viên y tế thôn bản đang được tập trung đào tạo tại huyện phải có trách nhiệm với cơ sở trong thời gian đi học, cần cung cấp tình hình, bàn giao nhiệm vụ cho Trạm Y tế xã, quân y và bộ đội làm công tác vận động quần chúng phụ trách địa bàn để giúp sức giám sát tình hình tại cơ sở trong mùa bệnh phát triển, không để tạo lỗ hổng dù chỉ là một thời gian trong mạng lưới chuyên khoa đã được xây dựng hoạt động. Bác sĩ tăng cường cho tuyến xã đã phát huy được hiệu quả, nâng cao được chất lượng hoạt động khám chữa bệnh cho nhân dân, trong đó có bệnh sốt rét, góp phần khống chế tử vong. Mối quan hệ với cơ sở cần được xây dựng, củng cố để phát triển các hoạt động thuộc lĩnh vực y tế cộng đồng có kết quả.
3. Vấn đề xóa nhà tạm cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo là một giải pháp tích cực hỗ trợ công tác phòng chống sốt rét ở vùng sốt rét lưu hành nặng thuộc vùng cao, biên giới. Trong quá trình thực hiện, gia đình cùng tham gia đóng góp bằng số gỗ làm nhà nên phải vào rừng khai thác đưa về. Nguy cơ mắc sốt rét trong thời gian đi rừng là điều không thể tránh khỏi nếu y tế xã, thị trấn, thôn bản không quản lý đối tượng để vận động, giúp đỡ các biện pháp phòng bệnh khi đi và chống bệnh khi mắc bệnh trở về. Y tế cơ sở đã được chỉ đạo cần phải quan tâm đến việc xóa nhà tạm và vấn đề mắc sốt rét. Xóa nhà tạm cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo là một giải pháp tích cực phòng chống sốt rét về sau nhưng cũng là một tình huống làm cho sốt rét có thể gia tăng lúc đầu ở một số cơ sở nếu không chủ động biện pháp phòng chống.
4. Y tế thôn bản thuộc huyện A Lưới đã được tập huấn, đào tạo lại và phổ cập ngay tình hình sốt rét có xu hướng gia tăng để chỉ đạo các biện pháp giám sát, khống chế bệnh phát triển. Đã tăng cường công tác truyền thông giáo dục, vận động nhân dân tích cực sử dụng màn chống muỗi khi ở thôn bản hoặc đi rừng, ngủ rẫy, qua Lào.Củng cố hoạt động các điểm kính hiển vi ở xã, thị trấn để phát hiện, điều trị bệnh chính xác, kịp thời ngay ở tuyến đầu. Đã hợp đồng với Đài Phát thanh – Truyền hình A Lưới phát sóng tài liệu truyền thông giáo dục phòng chống sốt rét vào 3 buổi hàng tuần để chuyển tải nội dung giáo dục đến cho cộng đồng. Tranh, áp phích tuyên truyền cũng được cung cấp cho thôn bản để hỗ trợ công tác truyền thông giáo dục đến từng hộ gia đình.
5. Để tiếp tục khống chế bệnh phát triển, trong tháng 7 năm 2005 đã có kế hoạch tẩm màn chống muỗi bằng hóa chất diệt côn trùng ICON 2,5CS ở các xã trọng điểm có sốt rét lưu hành nặng của huyện A Lưới kết hợp với công tác giám sát dịch tễ để chủ động ngăn chận nguy cơ sốt rét quay trở lại. Vấn đề bệnh nhân sốt rét ngoại lai, ký sinh trùng sốt rét ngoại lai và tử vong ngoại lai luôn luôn là sự trăn trở, suy nghĩ để tìm ra giải pháp can thiệp phù hợp với tình hình. Sốt rét sẽ không quay trở lại khi thực tế đã tạo lập được các hoạt động duy trì thành quả trong thời gian qua bằng các yếu tố phòng chống sốt rét bền vững về mặt tổ chức, chuyên môn kỹ thuật và xã hội.
Bs. Nguyễn Võ Hinh
Giám đốc Trung tâm phòng chống Sốt rét- KST CT Thừa Thiên – Huế