Theo tin từ Yangon, về tính dung nạp của thuốc artemisinin loại thuốc sốt rét có hiệu quả nhất đang trở nên “dung nạp” tại Myanmar và điều này có thể dẫn đến một thách thức nghiêm trọng cho các hoạt động phòng chống sốt rét trong vùng. Theo WHO cho biết, các nhà nghiên cứu và nhân viên y tế đang cố gắng và nổ lực ngăn chặn sự lan rộng của các chủng kháng thuốc do Plasmodium falciparum dọc theo biên giới Thái Lan – Campuchia.
Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy vào những năm 2008 - 2009 bởi các quốc gia trong tiểu vùng sông Mekong như Campuchia, Trung Quốc, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam cũng cho thấy một vài nơi có tính trạng ký sinh trùng dung nạp (tolerance) với các thuốc chứng minh ít hiệu quả hơn và mất nhiều thời gian hơn để diệt hết ký sinh trùng. Các nghiên cứu có thấy các năm cuối trong một hội thảo của WHO vùng chỉ ra dung nạp kéo dài và lan rộng dọc theo biên giới Thái Lan-Myanmar, Myanmar-Trung Quốc, Campuchia-Việt Nam.
WHO mô tả các quốc gia tiểu vùng Mekong như một tâm điểm cho kháng của Plasmodium falciparum với các thuốc sốt rét trên thế giới và các thử nghiệm đang tiếp tục nghiên cứu thêm trong năm 2010-2011 để xác định kháng đang gia tăng. “Trong nền kinh tế toàn cầu đang phát triển, việc đi lại của con người từ nơi này đến nơi khác dễ dàng, nên ký sinh trùng kháng thuốc dễ dàng lan rộng đến các vùng còn lại trên thế giới. Các cơ quan y tế đại diện của WHO tại Myanmar, cho biết nếu thuốc không còn hiệu lực nữa thì con người sẽ chết vì sốt rét.
Artemisinin thường được dùng trong phối hợp thuốc ACTs với các thuốc đi cùng khác. Khuyến cáo của WHO như là liệu pháp đơn trị liệu không nên sử dụng nữa. Các liệu pháp thuốc đơn trị liệu kém hiệu quả làm tăng cơ hội ký sinh trùng phơi nhiễm và trở nên kháng với các thuốc này, chuyên gia y tế thế giới nghiên cứu tại Myanmar cho biết và đã cho thấy ký sinh trùng vẫn còn phát hiện có mặt sau khi điều trị ở trên một số ca sau khi đã xử lý bằng liệu pháp chủ đạo 3 ngày vẫn chưa sạch ký sinh trùng. “Đây là một chỉ định cho thấy có thể kháng nhưng năm nay các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục xác định điều này, nhằm sớm tiến hành ngăn chặn kháng thuốc, khỏi bị lây lan do nhóm dân di biến động như các công dân di cư chẳng hạn. Chúng ta không cần đợi đến khi chúng ta xác định, chúng ta đã biết từ lịch sử giờ đây có bằng chứng tại biên giới Thái Lan – Campuchia đã xác định bằng chứng kháng, vì thế chúng ta tin rằng kháng đã xuất hiện ở đây.
Các yếu tố liên quan đến kháng thuốc
Tại Myanmar, bằng chứng dung nạp với thuốc phối hợp ACTs, với thời gian kéo dài hơn để cho ký sinh trùng mới sạch khỏi dòng máu khi dùng liệu pháp đó và điều này coh thấy thuốc đang óc xu hướng giảm hiệu quả, dữ liệu đã nhìn thấy tại thị trấn Kawthaung phía đông nam, dọc theo biên giới với Thái Lan và tại phía nam bang Mon. Với tình hình tại biên giới Thái Lan – Campuchia, thì dung nạp có thể do sử dụng các thuốc giả thuốc kém chất lượng, đã tạo điều kiện phơi nhiễm ký sinh trùng với liều thấp artemisinin, qua đó đã làm chúng có thể hình thành kháng thuốc. Các bệnh nhân sốt rét cũng không thể uống hết liệu trình thuốc ACTs ba ngày đày đủ, trong khi các nhân viên y tế như bác sĩ, không theo hướng dẫn điều trị sốt rét quốc gia được khuyến cáo của WHO, tiến sĩ Ortega cho biết.
“Một phần do các dịch vụ y tế, họ đã có bằng chứng rằng họ không hoàn thành liệu trình điều trị”. Thay vì đưa cho bệnh nhân đủ liệu trình điều trị thì các thầy thuốc hay hệ y tế tư nhân nói chung đã cắt và chia thuốc theo từng gói thuốc từ quầy, có thể làm tăng lợi nhuận cho họ. Ngược lại, điều này đã làm cản trở cho bệnh nhân trong việc hoàn thành liệu trình điều trị sốt rét, nhiều người trong số đó là từng vùng nông thôn nghèo và thiếu phương tiện và tiền bạc để khám lại bác sĩ lần nữa.
Các thách thức trong việc ngăn chặn kháng thuốc
Cùng với các bệnh như lao và HIV/AIDS, sốt rét là nguyên nhân dẫn đầu gây tử vong ở Myanmar, theo ghi nhận WHO. Dù đây là nguồn để điều trị và phòng chống sốt rét cho giới hạn sự lan rộng.
Con người có màn ngủ riêng chống muỗi, nhưng họ không xử lý màn hay tẩm màn, vì thế nó sẽ không có hiệu quả trong phòng bệnh sốt rét. Người ta ước tính khoảng 9 triệu màn sẵn có ở các hộ gia đình, nhưng chỉ có 6% số màn được tẩm hóa chất. Ngoài ra, chỉ có khoảng 500,000 liều ACTs sẵn có mỗi năm – một phân số mà những gì cần để xử lý ước tính cho 8.5 triệu ca sốt rét. Có một khoảng trống lớn về liệu trình cho thuốc sẵn có và dự phòng.