Việc gây chú ý hoặc làm thu hút sự quan tâm của mọi người đến kháng thuốc sốt rét của ký sinh trùng sốt rét đến các dẫn chất artemisinins - loại "thuốc sốt rét tuyệt vời nhất hiện nay" vì nếu có - có thể phá huỷ thành quả cuộc chiến chống lại căn bệnh này.
Theo một chuyên gia hàng đầu cho biết. Theo quan điểm của bài báo được xuất bản vào Ngày thế giới Phòng chống sốt rét (25 tháng 4 năm 2013) trên tạp chí Trends in Parasitology, Giáo sư Sanjeev Krishna của Đại học George ở Luân Đôn tranh cải rằng nhiều chứng cứ về sự kháng thuốc của ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) tới artemisinins có thể phiên giải nhầm hay đang bị thổi phồng và rằng nỗi sợ kháng thuốc đến diều trị hiệu quả về sau quá sớm. Nhóm thuốc Artemisinin hay loại thuốc điều trị sốt rét tốt nhất hiện nay đang sẵn có và được sử dụng có hiệu quả nhất so với các thuốc khác khi một sự kết hợp dựa vào artemisinin dưới các dạng thuốc phối hợp có gốc artemisinins (Artemisinin-based combination therapies_ACTs). Nghiên cứu gần đây đề nghị rằng ký sinh trùng sốt rét đang phát triển kháng với ACTs, đặc biệt ở Đông Nam Á. Các chuyên gia sợ rằng nếu artemisinins trở nên “lỗi thời” – như các thuốc sốt rét trước đó-thì đây có thể xem như một thảm họa vì hiện tại chưa có một loại thuốc nào thay thế có hiệu quả khác hơn.
Tuy nhiên Giáo sư Krishna tranh cãi rằng- mặc dầu đang đựợc chấp nhận như một niềm tinbởi cộng đồng nghiên cứu sốt rét – thì hầu hết các mô tả về sự kháng của KSTSR với thuốc không / chưa hội đủ tiêu chuẩn như đã kháng với các thuốc sốt rét trước đó và các thuốc điều trị bệnh khác đã được đánh giá. Đối với kháng thật sự tồn tại, theo tiêu chuẩn được sử dụng cho các thuốc khác, thì cần thiết có một sự thất bại đáng kể trong điều trị (không hội đủ tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) là tỷ lệ chưa khỏi 95% sau 28 ngày điều trị), một sự giảm nhạy cảm đối với thuốc khi KSTSR xét nghiệm ở labo và một sự chậm trễ rõ ràng trong tiến trình làm sạch KSTSR ở bệnh nhân.
Hiện nay, GS. Krishna nói dường như có một sự chấp nhận rằng thất bại điều trị với artemisinin đã xảy ra khi một liệu trình 3 ngày của ACTs không đáp ứng đích tỷ lệ khỏi bệnh. Điều này đã được quan sát trong một số nghiên cứu và đã được sử dụng để thử nghiệm và hiểu sâu hơn về KSTSR kháng artemisinin. Nhưng các nghiên cứu khác về liệu trình đơn trị liệu artemisinin 7 ngày - trong đó artemisinin được dùng đơn thuần, không có thuốc kết hợp - đã chứng tỏ có đến 100% khỏi bệnh sau 28 ngày. GS. Krishna nói rằng điều này đã chứng tỏ có sự đề kháng đến thuốc ACTs nhưng không có chứng cứ ràng buộc rằng artemisinin là kém hiệu quả. Ông ta nói sự đề kháng này thông thường " là một sự kết hợp artemisinin với một thuốc khác mà thuốc đó đã có sự đề kháng cao"." Cho rằng có một sự đề kháng với artemisinin khi điều trị bệnh nhân đáp ứng với các thuốc kết hợp của artemisinnin là khó khăn để chứng minh mà không có nghiên cứu bổ sung" " Điều thích hợp hơn là để mô tả sự kém hiệu quả được quan sát khi kháng thuốc tới một liệu pháp kết hợp artemisinnin ACTs thay vì đề kháng riêng phần artemisinin". Ông ta đề cập thêm về sự gia tăng nỗi sợ hải của sự đề kháng artemisinin khi nó chưa được chứng minh" sẽ phải trả một giá đúng nghĩa, vì thế khi sự ‘hung tàn” này cuối cùng trở mặt, thì còn đâu sức để đáp ứng". Để đảm bảo hiểu biết tốt hơn khi kháng artemisinin xảy ra và rút ra bài họclàm thế nào để chống lại nó, Gs Krishna nói rằng cần thiết nghiên cứu hơn nữa làm thế nào mà thuốc chống lại được ký sinh trùng. Ông ta cũng thúc giục sự phát triển các nghiên cứu về các chỉ điểm phân tử để dự báo sự thất bại với các thuốc đi cùng trong phối hợp ACTs cũng như nghiên cứu hơn nữa về artemisinin đơn trị liệu.
Lời bàn: (i) Việc nghiên cứu về kháng thuốc artemisinins và dẫn chất cũng như nhóm thuốc phối hợp có artemisinins, hiện nay vẫn còn chưa thấu đáo về cơ chế giảm nhạy/ kháng và còn nhiều tranh luận chưa minh chứng hết. Tuy nhiên, các bằng chứng cho thấy KSTSR P. falciparum giảm nhạy với thuốc artemisinins và dẫn chất và ngay cả thuốc ACTs qua thời gian làm sạch KSTSR kéo dài quá 72 giờ so với nhiều nghiên cứu trước đây; (ii) Không nên vội kết luận kháng thuốc ACTs vì nhiều nghiên cứu đang nghĩ nhiều đến việc kháng này có thể do P. falciparum đã tiếp diễn kháng với thành phần thuốc đi cùng (partner drugs) như piperaquine phosphate vì trước đây thuốc này đã từng bị kháng do P. falciaprum với tỷ lệ đáng kể.