Vương Quyên- quyen272000@yahoo.com- Bến Tre
Hỏi: tôi bị ho đã lâu, trị không hết nên đi xét nghiệm sán chó, kết quả dương tính 1/400, bệnh của tôi có nặng không ? Kết quả 1/400 hay 1/800 nặng hơn, xin trảlời giúp.
Trả lời: trước hết, chúng tôi chân thanh cảm ơn các bạn đã đặt niềm tin vào viện để tư vấn một số khía cạnh liên quan đến bệnh do ký sinh trùng sốt rét, đơn bào và các loại giun sán cũng như do các loài côn trùng truyền. Theo như bạn mô tả, ho không phải là một bệnh mà chỉ là một triệu chứng có thể xuất hiện trong nhiều bệnh lý trên các cơ quan khác nhau (bệnh về hô hấp như viêm đường hô hấp trên, viêm họng; tiêu hóa như trào ngược dạ dày thực quản; dị ứng với các loại dị nguyên; …và có cả bệnh do các loài ký sinh trùng gây nên, trong đó có giun đũa chó/mèo).
Xin đính chính với bạn rằng không có loài sán chó mà chỉ có giun đũa chó, giới khoa học hay gọi chung là giun đũa chó mèo (Toxocara canis/ Toxocara cati), kết quả xét nghiệm của bạn là dương tính 1/400, rất tiếc bạn không cho chúng tôi biết xét nghiệm này làm dựa trên tiêu chuẩn của kít chẩn đoán nào, xét nghiệm ở đâu và ngưỡng hiệu giá kháng thể (HGKT) cho phép kết luận dương tính của KIT chẩn đoán đó là bao nhiêu, vì theo chúng tôi biết hiện tại Việt Nam có khá nhiều đơn vị y tế có trang bị KIT chẩn đoán bệnh giun sán, trong đó gồm giun đũa chó (Toxocara canis) với nhiều KIT từ các nước khác nhau Việt Nam, Mỹ, Nhật và Singapore, các kit chẩn đoán này cũng có ngương HGKT (+) khác nhau có thể (+) 1/400 là bệnh nhưng kit khác 1/400 không phải là bệnh mà phải dương tính 1/800 hoặc 1/1600 mới là bệnh. Tuy nhiên, hiện tại phần lớn các cơ sở y tế dùng kit chẩn đoán từ Bộ môn Ký sinh học, trường Đại học y thành phố Hồ Chí Minh thì ngưỡng cho phép (+) là 1/1600 là có thể hướng đến chẩn đoán. Việc bạn có phải bị bệnh giun đũa cho hay không còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như khám lâm sàng xem có triệu chứng dấu chứng nào khác trên cơ thể bạn, xét nghiệm bạch cầu eosin có tăng cao (trong công thức máu toàn phần hay không),…và bao nhiêu yếu tố khác mới tập hợp nên chẩn đoán được.
Cũng xin nhắc với bạn rằng, tỷ lệ phát hiện (+) với giun đũa chó trong dân chúng hiện nay là rất cao nếu dùng các kít chẩn đoán không đặc hiệu đơn loài vì tỷ lệ dương tính giả rất cao, theo nghiên cứu của chúng tôi thì tỷ lệ dương tính này có thể lên đến 63-79%, trong khi tỷ lệ mắc bệnh thật sự là rất khiêm tốn, chỉ khoảng 10%, do vậy bạn cũng không nên lo lắng quá mức sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Liên quan đến câu hỏi của bạn dương tính 1/400 và 1/800, kết quả nào nặng hơn? Xin trả lời rằng: nếu chỉ đơn thuần dựa vào kết quả dương tính từ ELISA như của bạn thì chúng ta không nên phán đoán người đó bệnh nặng hay nhẹ. Mức độ nặng hay nhẹ tùy thuộc vào không chỉ ELISA (+) mà còn tùy vào thể trạng, cơ địa bệnh nhân khỏe hay yếu, suy giảm miễn dịch đi kèm hay không? Bệnh đi kèm nếu có, tình trạng lâm sàng lúc mắc bệnh và các cơ quan trong cơ thể tổn thương như thế nào, giai đoạn nhiễm bệnh cấp, bán cấp, hay mạn tính,…Vả lại, kết quả (+) 1/400 hay 1/800 chỉ là hiệu giá ước đoán theo ngưỡng nên cũng chỉ có giới hạn nhất định, không thể kết luận cái nào nặng hơn cái nào. Tuy nhiên, vài nghiên cứu trên thế giới nhận định rằng “dường như mức độ nặng của nhiễm ký sinh trùng có liên quan đến đậm độ của phản ứng” như báo cáo ở tại Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản và Thái Lan.
Lê Dương Minh Quân, kaka.love12e@yahoo.com.vn, Tổ 5 khối 3, TT Phước An, Krông Păc, ĐăkLăk- 0972479347
Hỏi: theo em được biết Khóa đào tạo của Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn năm 2008 sẽ diễn ra trong 2 học kỳ. Vậy xin cho em hỏi chương trình học cụ thể của hai học kỳ là gì? Kỳ 1 học về những vấn đề gì ? Kỳ 2 sẽ học về những vấn đề gì? Mong sớm được quý thầy cô hướng dẫn chi tiết cho em. Em xin chân thành cảm ơn.
Trả lời: Về câu hỏi của bạn đề cập đến các nội dung học của chương trình theo hai học kỳ 1 và 2 của khóa học trung cấp xét nghiệm, năm 2008 của Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn. Chúng tôi xin chuyển phần trả lời này sang Khoa đào tạo của Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn, bạn nên liên hệ trực tiếp với Khoa đào tạo của Viện các thầy cô trong khoa để biết thêm chi tiết: thầy, thạc sĩ, bác sĩ. Nguyễn Văn Trung, trưởng khoa đào tạo và cô Nguyễn Thị Bình, cán bộ khoa đào tạo.
Chúc bạn sớm có thông tin về nội dung chương trình học.
le anh hao- hoanghondoc57@yahoo.com- binh dinh
Hỏi: Kính gởi Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn, em là người rất quan tâm về sốt rét, vì đây là căn bệnh rất phổ biến và gây nhiều khó khăn cho kinh tế nước nhà lẫn sức khỏe cộng đồng. Xin hỏi để phòng chống bệnh sốt rét một cách hiệu quả để tránh bệnh có phải là cần ngủ màn và tiêu diệt trung gian truyền bệnh là đủ chăng? hay còn biện pháp khác có hiệu quả thêm nữa xin viện cho biết thông tin ? Lý do tại sao đến nay các nhà khoa học vẫn chưa nghiên cứu thành công vaccine phòng bệnh sốt rét? Và trong tương lai đến khi nào thì loại vaccine ấy mới được sản xuất và sử dụng? Chúc các bác, các cô ở Viện Sốt rét KST-CT sức khỏe và có nhiều nghiên cứu khoa học thành công mang lại lợi ích cho người dân.
Trả lời: Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn xin cảm ơn lời chúc của bạn đến tập thể cán bộ viên chức của Viện và qua thư cũng mong chia sẻ với bạn về thông tin của bạn về bệnh sốt rét, đặc biệt là các biện pháp phòng bệnh. Liên quan đến câu hỏi của bạn, quả thật đúng là các biện pháp mà bạn đưa ra, hiện nay vẫn còn đúng với khuyến cáo nhằm phòng bệnh sốt rét cho cộng đồng (ngủ màn và làm thế nào diệt trung gian truyền bệnh), ngoài ra còn một số biện pháp phòng bệnh mà hiện nay không những tại Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới đang thực hiện-các khâu thực hiện như thế tùy vào tình hình sốt rét, kinh phí và một số yếu tố liên quan khác, …chúng tôi xin nêu ra để bạn tham khảo:
·Phòng bệnh sốt rét có thể thực hiện theo các điểm sau (tùy vào chính sách, chiến lược và hướng dẫn của từng quốc gia):
Phòng nhiễm bệnh cho cá nhân và cộng đồng bằng cách tránh muỗi đốt (phòng chống trung gian truyền bệnh bằng cách màng ngủ có tẩm hóa hóa chất, phun thuốc trên các tường vạch và một số vật dụng trong nhà; các biện pháp bảo vệ cá nhân như mặc quần áo dài tay, găng tay, tất hoặc sử dụng võng thì phải có bọc võng và cũng được tẩm hóa chất);
Sử dụng thuốc dự phòng. Tuy nhiên, theo Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị sốt rét theo QĐ 339, ra ngày 31/12/2007 của Bộ y tế Việt Nam không còn cấp thuốc uống dự phòng mà chuyển sang 2 hình thức là Điều trị mở rộng (áp dụng cho các vụ dịch, ổ dịch) và Cấp thuốc tự điều trị (cấp thuốc và hướng dẫn chi tiết cách dùng thuốc sốt rét theo đúng phát đồ khi bệnh nhân lên cơn sốt hoặc có triệu chứng giống cúm trong lúc bệnh nhân chưa tiếp cận được với y tế; hay nói đúng hơn là người bệnh tự làm thầy thuốc điều trị cho chính mìnhtheo hướng dẫn của nhân viên y tế cấp thuốc khi có các triệu chứng sốt hoặc giống cúm trong khi đang ở nơi xa cơ sở y tế);
Ngoài ra, trong các vùng lưu hành sốt rét nặng ở các quốc gia, đặc biệt châu Phi có hình thức điều trị dự phòng từng đợt (IPT_Intermittent Preventive Treatment) cho nhóm đối tượng đặc biệt là trẻ em nhỏ (infans), trẻ em lứa tuổi đi học (school children) và phụ nữ mang thai (pregnancy women), kết quả triển khai hình thức này bước đầu cho thấy rất hiệu quả tại các quốc gia này;
Phòng bệnh cho những người du lịch từ nơi không có lưu hành đến vùng lưu hành (như châu Phi, khu vực Đông Nam Á) nên cẩn trọng phòng chống sốt rét, nhất là các vùng có nguy cơ cao.
·Về vaccine phòng bệnh sốt rét, tại sao đến nay các nhà khoa học vẫn chưa nghiên cứu thành công? Có lẽ bạn quan tâm về căn bệnh sốt rét thì hẳn bạn cũng nắm rõ về chu kỳ sinh học cũng như phát triển của loài ký sinh trùng này. Sở dĩ, vaccine chế tạo ra chưa thành công bởi nhiều lẽ nhưng chúng ta cũng nên biết trong sự phát triển của loài này có nhiều giai đoạn (multistages), đa thể (multiforms), do đó để có được một vaccine có hiệu lực bao phủ đa thể và đa giai đoạn như vậy là điều rất khó, đó là chưa kể đến vaccine này liệu có bao phủ “tính đa dạng về kháng nguyên” của loài ký sinh trùng sốt rét, nhất là loài hay gây ác tính Plasmodium falciparum. Một nghiên cứu gần đây nhất, tập trung các nhà khoa học rất nổi tiếng trong lĩnh vực miễn dịch học và sốt rét học cũng phải nhìn nhận rằng: nhiều yếu tố do loài ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) đã là những thử thách lớn trong việc chế tạo vaccine.
KSTSR phát triển cả trong cơ thể muỗi và người. Kích cỡ và tính phức hợp trong di truyền của ký sinh trùng cũng cho thấy điều đó, nghĩa là mõi lần nhiễm có hàng ngàn kháng nguyên đối mặt với hệ thống miễn dịch ở người. KSTSR cũng thay đổi qua nhiều giai đoạn, ngay cả khi nằm trong vật chủ là người, chúng cũng trình diện nhiều loại kháng nguyên (protein) khác nhau tùy từng giai đoạn khác nhau của chu kỳ. Việc hiểu biết cơ chế như thế sẽ giúp chọn ra các đích của vaccine đã phức tạp rồi, bên cạnh đó ký sinh trùng còn phát triển một loạt chiến lược lẩn tránh, che dấu hoặc đánh lừa hệ miễn dịch ở người nữa.Nhìn lại chu kỳ, chúng ta sẽ thấy tính phức tạp là làm sao để lựa chọn đích (target) để phát triển một vaccine:
1. Nhiễm sốt rét bắt đầu khi muỗi cái Anopheles có ký sinh trùng đốt người, thể thoi trùng (sporozoites) và tiếp đó chu du trong dòng máu;
2. Thoi trùng sẽ nhanh chóng vào trong gan người;
3. Thoi trùng nhân lên chu kỳ vô tính trong tế bào gan qua 7-10 ngày tiếp theo, lúc này chưa có triệu chứng gì;
4. Trên mô hình thử nghiệm động vật, KSTSR thể merozoites, được phóng thích từ các tế bào gan trong các túi (vesicles), đi qua tim, đến phổi-ở đó chúng tập trung chủ yếu vào mao mạch phổi. sau cùng các túi ly tách, giải phóng merozoites vào dòng máu để phát triển;
5. Trong dòng máu, merozoites xâm nhập vào trong hồng cầu và nhân lên trở lại cho đến khi các tế bào ứ, tràn đầy. Rồi chúng xâm nhập nhiều hơn vào hòng cầu, cứ thế chu kỳ lặp lại, gây nên cơn sốt, cứ mỗi lần như thế thì ký sinh trùng vỡ ra xâm nhập vào hồng cầu;
6. Một vài tế bào hồng cầu nhiễm KSTSR ra khỏi chu kỳ vô tính. Thay vì sao chép, các merozoite trong các hồng cầu lại phát triển thành thể hữu tính, gọi là giao bào (gametocyte), lưu hành trong dòng máu;
7. Khi muỗi đốt một người nhiễm sốt rét, nó sẽ tiêu hóa gametocyte, phát triển thành các tế bào hữu tính trưởng thành gọi là gametes;
8. Các gametes cái thụ tinh phát triển thành ookinetes di động, đào hầm xuyên qua thành ruột muỗi và hình thành nên oocysts trên bề mặt;
9. Bên trong oocyst, hàng ngàn thoi trùng hoạt hóa, đến khi ứ đầy oocyst, ly giải ra sporozoitesvào trong khoang cơ thể và chu du trong tuyến nước bọt của muỗi;
10. Chu kỳ nhiễm ở người bắt đầu trở lại khi muỗi mang thoi trùng đốt một người khác.
Như bạn thấy đó, chu kỳ cực kỳ phức tạp nên quá trình tạo ra vaccine dù đã bỏ ra rất nhiều nhân lực vật lực, nhưng đến nay vẫn còn tiếp tục nghiên cứu. Trong tương lai đến khi nào vaccine này mới đưa ra thử nghiệm vẫn còn là một ẩn số. Thân chúc bạn cùng gia đình khỏe và thành công trong cuộc sống.
Tay Son, dinhnhibinh@yahoo.com, nhân viên văn phòng, Quy Nhơn, Bình Định,0955031640
Hỏi: tôi là một bệnh nhân đang điều trị viêm gan siêu vi B được 1 năm. Bác sỹ điều trị cho tôi chỉ định xét nghiệm HBV/PCR tại Viện Sốt rét KST-CT. Xin hỏi xét nghiệm PCR là gì? chi phí bao nhiêu, bao lâu thì biết kết quả và có thể tiến hành tại Viện Sốt rét KST-CT ngoài giờ hành chính hay không? Xin chân thành cảm ơn!
Trả lời: Liên quan đến câu hỏi của bạn, chúng tôi xin trả lừoi như sau: PCR là chữ viết tắt của cụm từ Polymerase Chain Reaction, được dịch ở một tài liệu là Phản ứng chuỗi trùng hợp, cũng có sách gọi là "phản ứng khuyếch đại chuỗi gen". PCR là một kỹ thuật phổ biến trong lĩnh vực sinh học phân tử nhằm khuyếch đại (tạo ra nhiều bản sao) một đoạn DNA mà không cần sử dụng các sinh vật sống như E. coli hay nấm men. PCR được sử dụng trong các nghiên cứu sinh học và y học phục vụ nhiều mục đích khác nhau, như phát hiện các bệnh di truyền, nhận dạng, phát hiện, chẩn đoán và theo dõi điều trị những bệnh nhiễm trùng, tách các dòng gene và xác định huyết thống (bạn có thể xem hình ảnh của phản ứng PCR bên dưới). Phản ứng này có độ đặc hiệu, độ nhạy và độ chính xác rất cao, trên 98% trong chẩn đoán các bệnh nhiễm trùng, nhất là hiện nay chúng được áp dụng rất phổ biến trong nghiên cứu và điều trị các bệnh viêm gan virus B và C.
Không biết câu hỏi của bạn đề cập chỉ định của bác sĩ xét nghiệm cho bạn là HBV/PCR hay HBV-DNA, theo chúng tôi nghĩ có lẽ là HBV-DNA là đúng hơn. Đây là một trong các dấu ấn (marker) tốt trong chẩn đoán, điều trị và theo dõi đáp ứng điều trị viêm gan siêu vi B hiện nay tại các đơn vị chuyên khoa gan, mật trên thế giới và Việt Nam.
Về chi phí cho một xét nghiệm PCR còn tùy thuộc rất nhiều yếu tố (cơ sở khám chữa bệnh, giá thành kít chẩn đoán mua từ hãng nào, nước nào,…), nhìn chung giá dao động từ 240.000-540.000 đồng/ lần xét nghiệm. Tại Viện sốt rét KST-CT Quy Nhơn, kỹ thuật chẩn đoán PCR được triển khai nhiều năm qua, phần lớn áp dụng trong phạm vi nghiên cứu chứ hiện chưa đưa vào phục vụ chẩn đoán và điều trị như bạn đề cập.
thinhnvbachkhoa@yahoo.com-0613253740- dong nai
Hỏi: cơ thể em ngày càng gầy, đi xét nghiệm bị nhiễm Gnathostomiasis dương tính. Có phải do nhiễm gnathosma là dẫn đến cơ thể gầy không? Nếu em uống thuốc Zentel có khỏi không?
Trả lời: Trước tiên, chúng tôi xin chia sẻ nỗi băn khăn lo lắng của bạn về cơ thể “gầy”, song rất tiếc bạn không cho chúng tôi biết được chiều cao và cân nặng của bạn, để chúng tôi tính giúp bạn chỉ khổi thân trọng (BMI_Mody mass index)để xem bạn có phải thật sự gầy không; Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ rằng mập, gầy, cao, thấp đều có nét riêng của nó vì “ốm thì đẹp, mập thì dễ thương, cao thìsang, lùn thì quý phái”, đương nhiên không ai có thể toàn vẹn được phải không bạn.
Trong thư bạn nêu đi xét nghiệm cho biết nhiễm bệnh giun đầu gai, gnathostomiasis (+) và đây có phải là nguyên do dẫn đến bạn gầy không, chúng tôi xin trả lời rằng xét nghiệm Gnathostomiasis (+) không hẳn là luôn luôn bệnh vì có thể phản ứng chéo với một số loại giun tròn đường ruột khác hoặc đây chỉ là dương tính giả, trước khi xác định đây thật sự có mắc bệnh hay không thì phải hội đủ nhiều yếu tố:
[1] trên lâm sàng có triệu chứng của hệ thần kinh hay không (nhức đầu, yếu liệt, sợ ánh sáng, …), triệu chứng tiêu hóa (đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, đặc biệt đau vùng thượng vị và hố chậu phải), triệu chứng hô hấp (ho, khó thở, hắt xì, ngứa họng, tràn dịch hay tràn khí màng phổi,…), triệu chứng ngoài da, niêm mạc (có vết ban trườn, nổi u, cục, ban đỏ từng đợt, ngứa, dị cảm, khó chịu),…
[2] công thức máu có số bạch cầu chung tăng cao, tăng lượng bạch cầu ái toan;
[3] phản ứng ELISA với Gnathostoma spp hay Gnathostoma spinigerum dương tính. Việc dương tính như thế có phải nguyên nhân gây cho bạn gầy không chúng tôi không khẳng định vì gầy có thể do nhiều nguyên nhân từ nhiều bệnh, trong đó đặc biệt các bệnh lý chuyển hóa (tuyến giáp và đái tháo đường) và bệnh lý tiêu hóa (không hấp thu, rối loạn khuẩn ruột, viêm đại tràng,…), riêng bệnh lý nhiễm ký sinh trùng, bao gồm giun đầu gai Gnathostoma spp có thể là một nguyên do (có thể gây thiếu máu, suy dưỡng,…).
Trước khi bạn uống thuốc Zentel (một biệt dược của thuốc Albendazole) bạn nên nhận lời tư vấn từ bác sĩ của bạn để xem bạn có bệnh giun đầu gai không? Vì có nhiều khía cạnh tế nhị cần xem xét: thứ nhất, với thực hành lâm sàng hàng ngày hiện tại chúng tôi nhận thấy bệnh nhân đi xét nghiệm thấy dương tính (mặc dù không hề có triệu chứng gì) thì rất mong được điều trị, thậm chí nằng nặc đòi điều trị và bác sĩ thì cũng cân nhắc, đôi khi vì lợi nhuận trước mắc lại kê đơn, bán thuốc cho bệnh nhân điều trị trong thời gian dài, có khi đến 3-4 đợt nhưng thực tế kết quả dương tính vẫn dương tính, thứ hai, thuốc này không phải là thuốc đặc hiệu đến thời điểm hiện tại cho điều trị bệnh giun đầu gai, vả lại liệu trình điều trị dài ngày (tối thiểu 21 ngày với liều 800mg/ ngày) có thể gây độc tính cho bạn, nhất là độc tính mạn tính, kéo dài khá nguy hiểm. Chúng tôi đã gặp nhiều bệnh nhân uống đến 126-168 viên Albendazole 400mg (nghĩa là 3-4 đợt) vẫn không hết bệnh nhưng lại chuyển sang bệnh lý rối loạn tiêu hóa và có vấn đề về dạ dày ruột.
Về hiệu quả điều trị của Zentel với bệnh giun đầu gai với liệu trình 21 ngày như trên, qua nhiều két quả nghiên cứu cho hiệu quả 85-92%, có nghĩa là không phải trường hợp nào cũng hết.
bui thuy hang- thuyhang-teacher @yahoo.com- 0915379538- Bien Hoa Dong nai
Hỏi: Cho em hỏi, người hay bị gầy và già thì có hiện tượng nổi da gà và hay bị sốt cao. Khi đi xét nghiệm máu thì bị nhiễm Gnathostomaspp. dương tính. Em lại đang trong thời gian cho con bú. Nếu em uống thuốc ZENTEL khoảng thời gian sau có tiếp tục cho con bú được không? Xin bác sĩ chỉ giúp em.
Trả lời:xin chia sẻ nỗi lo lắng của bạn về bệnh cũng như băn khoăn trong việc sử dụng thuốc điều trị trong thời gian đang cho con bú. Về câu hỏi này, phiền bạn xem thêm phần trả lời câu hỏi số 1) và số 5).
Riêng về việc uống thuốc Zentel em có dùng trong thời gian cho con bú rồi sau đó có tiếp tục dùng được nữa không? Chúng tôi xin trả lời bạn như sau:
- Trong hướng dẫn của dược điển trong nước và quốc tế đều ghi rõ thuốc này chống chỉ định phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, trẻ em dưới 2 tuổi vì không riêng gì thuốc Albendazole (biệt dược là Zentel) mà các thuốc khác dùng điều trị cho bệnh giun đầu gai như Thiabendazole, Ivermectin cũng vậy, qua nhiều nghiên cứu đa trung tâm trên mô hình động vật thì các thuốc này được xem có nguy cơ C (C-fetal risk);
- Nếu vì lý do nào đó tình trạng bệnh không cho phép bạn ngưng điều trị (chẳng hạn bệnh giun đầu gai Gnathostomiasis thể thần kinh trung ương), bạn có thể dùng thuốc trong thời gian này và tạm ngưng cho cháu bú sữa mẹ, sau khi kết thúc liệu trình điều trị một thời gian bạn có thể cho cháu bú trở lại như bình thường.