Trong những năm vừa qua, với các biện pháp phòng, chống được triển khai đồng bộ và tích cực; tình hình sốt rét tại Thừa Thiên-Huế đã có chuyển biến rõ rệt. So với năm 1991, số người mắc sốt rét giảm 93,14% (14.245/977), tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm giảm 91,73% (11,97/0,99), không còn tử vong do sốt rét (năm 1991 có 66 trường hợp) và dịch sốt rét đã được khống chế không xảy ra trong nhiều năm. Sốt rét nội địa trên cơ bản đã bị đẩy lùi ở vùng lưu hành bệnh, nhưng thực trạng hiện nay đang phải đối mặt là sốt rét ngoại lai do bị nhiễm bệnh từ nơi khác trở về địa phương đã làm biến động, ảnh hưởng đến tính ổn định của tình hình. Nguy cơ thảm họa sốt rét quay trở lại là vấn đề luôn luôn được cảnh báo và trăn trở nếu như không có giải pháp xây dựng và phát triển các yếu tố phòng chống sốt rét bền vững về mặt tổ chức, chuyên môn kỹ thuật và xã hội để duy trì thành quả lâu dài.
Với tình hình sốt rét đã giảm xuống thấp như hiện nay tại Thừa Thiên-Huế, một trong những giải pháp tổ chức mong muốn là làm thế nào để quản lý được bệnh nhân sốt rét đến từng hộ gia đình. Hệ thống y tế cơ sở của địa phương thực hiện công tác chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân tại 9 đơn vị hành chính bao gồm 1.024 cán bộ y tế ở tuyến huyện, thành phố; 629 cán bộ y tế ở tuyến xã, phường, thị trấn và đặc biệt là 1.317 nhân viên y tế thôn bản, tổ dân phố phủ kín hoạt động ở 150 xã, phường, thị trấn của toàn tỉnh. Tính bình quân, mỗi xã, phường, thị trấn có 4 cán bộ y tế và 9 nhân viên y tế thôn bản, tổ dân phố. Từ năm 2005 đã thực hiện phương án tăng cường bác sĩ phủ kín ở tất cả các Trạm Y tế để nâng cao chất lượng công tác. Mạng lưới y tế ở tuyến đầu đang được củng cố và quản lý hoạt động để đáp ứng được hiệu quả cho công tác chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân, trong đó có công tác phòng chống sốt rét.
Để thực hiện quản lý sốt rét đến từng hộ gia đình, có được yếu tố bền vững để duy trì thành quả lâu dài, Trạm Y tế và các nhân viên y tế thôn bản, tổ dân phố được huy động tham gia công tác trong chức năng, nhiệm vụ được giao, đồng thời có trách nhiệm xây dựng và phát triển thêm hệ thống cộng tác viên sức khoẻ gia đình bằng các giải pháp sau đây:
* Biết rõ tình hình ở thôn bản, tổ dân phố để phân lập được các đối tượng thường có giao lưu đi vào vùng sốt rét lưu hành hoặc ra khỏi khu vực được bảo vệ ở vùng sốt rét lưu hành với nguy cơ mắc sốt rét và các đối tượng có giao lưu đến có khả năng mắc sốt rét do bị nhiễm bệnh nơi khác. Lập danh sách hộ gia đình và người trong gia đình thuộc đối tượng nguy cơ. Lập sổ quản lý sốt rét cho các hộ gia đình này với các nội dung cần thiết như họ, tên, tuổi từng người, các hoạt động có nguy cơ mắc sốt rét, diễn biến tình hình mắc bệnh, các biện pháp phòng bệnh và chống bệnh ....
* Sau khi củng cố hệ thống y tế thôn bản, tổ dân phố hoạt động có hiệu quả, việc quản lý cần mở rộng đến tận hộ gia đình bằng biện pháp vận động mỗi hộ gia đình có một cộng tác viên phòng chống sốt rét với sự hiểu biết nhất định để tự chăm sóc sức khoẻ cho các thành viên trong gia đình khi ở xa cơ sở y tế. Các cộng tác viên này được đào tạo tại chổ, mỗi lần tập huấn chỉ nên tổ chức một buổi với những kiến thức về nguyên nhân gây bệnh, cách phòng bệnh, cách nhận biết khi bị mắc bệnh sốt rét, cách dùng thuốc sốt rét, các dấu hiệu sốt rét nặng phải đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được khám, chữa bệnh kịp thời, nhất là đối tượng trẻ em và phụ nữ có thai. Việc quản lý sốt rét đến tận hộ gia đình chặt chẽ khi đã xây dựng và phát triển được mỗi hộ gia đình có một cộng tác viên y tế được đào tạo đầy đủ, hoạt động theo phương thức tình nguyện vì sức khoẻ của mỗi thành viên trong gia đình. Ngoài công tác phòng chống sốt rét, các cộng tác viên sức khoẻ gia đình có thể tiếp nhận thêm các kiến thức của các chương trình y tế cộng đồng khác để phong phú hóa hoạt động chăm sóc sức khoẻ tận hộ gia đình.
* Y tế thôn bản, tổ dân phố chịu trách nhiệm trước Trưởng Thôn, Trưởng bản, Tổ trưởng Dân phố và Trưởng Trạm Y tế xã về việc quản lý hoạt động của các cộng tác viên phòng chống sốt rét ở từng hộ gia đình. Hướng dẫn, hỗ trợ cho cộng tác viên của từng hộ gia đình vận động thực hiện cách phòng bệnh như ngủ màn thường xuyên khi ở vùng sốt rét lưu hành hoặc khi đi vào vùng sốt rét lưu hành, kể cả khi đi rừng, ngủ rẫy, tẩm màn bằng hóa chất trong các đợt chiến dịch, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, không để ổ nước đọng quanh nhà, dời chuồng gia súc ra xa nhà, không làm nhà ở gần suối, gần rừng ... Ngoài ra cần uống thuốc dự phòng khi ra khỏi khu vực được bảo vệ và xin cấp thuốc tự điều trị khi có sốt nếu xa cơ sở y tế dài ngày với hướng dẫn sử dụng của cán bộ y tế khi cấp thuốc. Trong gia đình có người bị mắc bệnh với cơn sốt đầu tiên nếu ở vùng sốt rét hoặc khi đi vào vùng sốt rét trở về, dù sốt do bất kỳ nguyên nhân nào, cộng tác viên phải thông báo ngay với y tế thôn bản, tổ dân phố và cùng phối hợp đưa bệnh nhân đến ngay cơ sở y tế dân y hoặc quân y gần nhất để được khám, xét nghiệm máu và điều trị kịp thời; không để bệnh chuyển thành sốt rét ác tính gây hậu quả tử vong.
* Định kỳ hàng tuần, Trạm Y tế có trách nhiệm kiểm tra hoạt động của y tế thôn bản, tổ dân phố để thu thập tình hình; đồng thời cùng phối hợp với y tế thôn bản, tổ dân phố luân phiên đến thăm các hộ gia đình có người mắc sốt rét, có đối tượng nguy cơ mắc sốt rét để xem xét, đối chiếu trong danh sách theo dõi và sổ quản lý sốt rét đã được thiết lập. Sau kiểm tra, Trạm Y tế có chỉ đạo cho y tế thôn bản, tổ dân phố và cộng tác viên phòng chống sốt rét ở các gia đình các nhiệm vụ cần phải thực hiện tốt hơn để nâng cao năng lực quản lý.
Một trong những yếu tố phòng chống sốt rét bền vững về mặt tổ chức là hoàn chỉnh mạng lưới y tế cơ sở, đặc biệt là hệ thống y tế xã, thôn bản, tổ dân phố hoạt động có hiệu quả, đáp ứng được cho nhiệm vụ phòng chống sốt rét ở tuyến đầu. Vấn đề này đã được xây dựng, củng cố trong thời gian qua với mong muốn chuyển biến tình hình ở cơ sở. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện, một yêu cầu được đặt ra là cần thiết phải xây dựng và phát triển thêm một hệ thống cộng tác viên sức khoẻ trong từng gia đình để có thể quản lý sốt rét đến tận hộ gia đình, bảo đảm độ bao phủ hoạt động. Sự bền vững sẽ được chắc chắn hơn khi trong hệ thống y tế ở cơ sở có sự hiện diện của cộng tác viên sức khoẻ ở mỗi hộ gia đình, không chỉ dừng lại ở y tế thôn bản, tổ dân phố. Mong muốn này tuy thực hiện phức tạp và khó khăn nhưng sẽ đem lại hiệu quả thiết thực cho nhiệm vụ phòng chống sốt rét trong giai đoạn hiện nay. Cần xây dựng thí điểm để có mô hình, sau đó rút kinh nghiệm để phát triển và nhân rộng.
 |  |  |
| Triển khai công tác phòng chống sốt rét tới từng hộ gia đình. | Sinh cảnh thường gặp tại các vùng nông thôn | Chiến dịch phòng chống sốt rét( phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, không để ổ nước đọng quanh nhà, dời chuồng gia súc ra xa nhà ...)được sự ủng hộ nhiệt tình của người dân địa phương. |