Ngày 3/6/2014. BBC Nature - ong mật có thể đọc bản đồ để tìm đường về tổ (Honeybees 'read maps' to find home). Nghiên cứu mới cho thấy ong mật đánh dấu vị trí bằng cách sử dụng bản đồ nội tâm cũng như dùng ánh sáng mặt trời.
Theo các nhà nghiên cứu, ong mật dùng bản đồ tư duy để tìm đường về tổ cũng giống như chim và các động vật có vú. Chúng ta đã biết rằng ong dùng ánh sáng mặt trời để xác định vị trí nhưng các nhà khoa học đang tranh luận các phương pháp khác mà chúng sử dụng. Nhóm nghiên cứu “đã nhầm lẫn” (confused) nhóm các con ong vì họ phán đoán sai vị trí của ánh sáng mặt trời, họ thấy rằng những con ong này quay trở lại tổ với vận tốc tương tự và độ chính xác do không bị mất phương hướng cho thấy rằng chúng sử dụng thêm bản đồ tư duy. Kết quả được xuất bản trên Tạp chí PNAS.
Động vật có vú liên tục hình thành “bản đồ nhận thức” (cognitive maps) trong não của chúng ở những nơi quen thuộc, giúp chúng nhận ra các điểm đặc trưng và phán đoán các phương hướng và khoảng cách. Trong phần của nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế, giáo sư Randolf Menzel-Đại học Freie, Berlin, Đức cho biết: “Tranh luận thường xảy ra rằng bộ não rất nhỏ của côn trùng sẽ không thể thực hiện một nhiệm vụ theo yêu cầu”. Não bộ của ong không có cùng cấu trúc với động vật có vú để lập ra bản đồ tư duy nhưng theo nghiên cứu bằng chứng mới là ong có thể nhận ra các điểm đặc trưng như hàng rào và các đặc điểm nhỏ hơn, “rất nhiều … khi chúng ta có kinh nghiệm hay vẽ một bản đồ”, giáo sư Menzel giải thích thêm.
Ong mật được tìm thấy ở nhiều nơi trên thế giới, trong tự nhiên ong hút mật có thể tìm kiếm khoảng 2000 bông hoa để lấy phấn hoa và mật hoa, người ta cho rằng chúng trao đổi thông tin với nhau trong tổ ong về vị trí của các bông hoa có mối liên hệ với ánh sáng mặt trời, sử dụng sự chuyển động được biết như “vũ điệu đong đưa” (waggle dance). Giáo sư Menzel và đồng nghiệp của ông ở Đức, New Zealand và Mỹ muốn kiểm tra làm thế nào ong mật (Apis mellifera carnica) tìm được đường quay lại tổ khi chúng phát tán theo côn trùng trên một phạm vi rộng lớn cách xa tổ của chúng khoảng 400m. Để xem liệu chúng có dựa vào ánh sáng mặt trời để định hướng, nhóm nghiên cứu làm phương hướng những con ong bằng cách cho chúng gây mê toàn thân trong 6 giờ để “thay đổi” (shift) đồng hồ sinh học của chúng, điều này làm cho chúng “mất phương hướng” (misinterpret) xác định vị trí của mặt trời và có khả năng lạc mất đường về tổ. Thay vào đó, côn trùng đã về tổ của chúng với cùng vận tốc và độ chính xác như các con ong, chứng tỏ rằng ong phải sử dụng bản đồ nội tâm để ghi nhớ, cũng như ánh sáng mặt trời để tìm đường về tổ. Giáo sư Mezel nói “chúng tôi đã chứng minh sự tồn tại bản đồ nhận thức trong định hướng của con ong, chúng phải lấy được thông tin về vị trí của chúng và vị trí của mục tiêu, chỉ từ mối liên hệ về hình học của các điểm đặc trưng chúng đã xác định trước đó”.
Phát hiện mới của nhóm nghiên cứu được thực hiền bằng cách dùng kỹ thuật mới trong định hướng con ong: một “radar điều hòa” (harmonic radar) có thể theo dõi đường bay của một con ong lên đến 1km (0.6 miles), dùng bộ thu sóng gắn ở phần bụng của côn trùng giúp các chuyên gia quan sát, theo dõi được sự di chuyển tự nhiên của ong mật.