Ngày 1/12/2014. Theo các hãng tin quốc tế (CNN health và VOA News), Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho rằng mặc dùEbola đang dần ổn định tại một số nơi nhưng còn xa mới chấm dứt được đại dịch này. Khủng hoảng Ebola đã làm thiệt hại nền kinh tế và y tế Tây Phi, tuy nhiên nhà khoa học giúp phát hiện Ebola vào năm 1976 vẫn tỏ ra lạc quan về tình hình dịch bệnh.
Còn xa mới chấm dứt đại dịch Ebola
Số ca Ebola hiện đang ở mức đỉnh điểm 16.000
Ngày 1/12/2014. CNN - Cơ quan đại diện của Liên Hiệp Quốc (UN) cho biết số ca Ebola hiện đang ở mức đỉnh điểm 16.000 (U.N. agency: Number of Ebola cases now tops 16,000). Theo WHO số ca xác định (confirmed cases), ca có thể nhiễm (probable cases) và ca nghi ngờ (suspected cases) nhiễm Ebola trong tình hình dịch bệnh hiện tại đã vượt qua con số 16.000 với gần 7.000 tử vong trong số đó. Cơ quan y tế của Liên Hiệp Quốc đã đưa ra các con số mới nhất vào hôm thứ sáu, phần lớn các ca bệnh tập trung vào 3 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất là Guinea, Liberia và Sierra Leone. Theo đó nặng nhất là Liberia (7.244 ca mắc, 4.181 tử vong). Cả hai con số mắc và tử vong được báo cáo đều cao hơn đáng kể so với những con số đưa ra hồi đầu tuần, WHO và các cơ quan y tế khác từ lâu đã cho rằng quy mô của dịch bệnh Ebola dường như còn tồi tệ hơn rất nhiều so với những con số cao tại thời điểm này bao gồm cả số người đã tử vong trước khi được chẩn đoán và nhiều người đã nhiễm bệnh tại những vùng sâu vùng xa và không thể tới được các trung tâm y tế.
Cơ quan y tế của UN đã nhận định rằng tình hình ở Liberia đã ổn định trong vòng 5 tuần qua, sau khi tỷ lệ các ca mắc mới đã giảm từ khoảng giữa tháng 9 đến giữa tháng 10. Quốc gia mà WHO báo cáo có một sự gia tăng đáng kể với 385 ca mắc mới (new confirmed cases) được ghi nhận trong tuần của ngày 23/11 và 533 ca trong tuần trước đó chính là Sierra Leone. Ebola và các căn bệnh truyền nhiễm tương tự không hề mới mẻ đối với châu Phi nhưng dịch bệnh mới nhất này đã trở nên đặc biệt nguy hiểm và chết chóc. Theo WHO, khoảng 60% những người mắc bệnh đã tử vong do vi-rút. Tỷ lệ lây nhiễm nhanh đã làm dấy lên những lo ngại cho rằng do việc đi lại quốc tế tương đối dễ dàng khiến cho Ebola có thể lây lan ra ngoài lục địa này. Thực tế, đã có những ca Ebola mới tại Hoa Kỳ và Tây Ban Nha, mặc dù những trường hợp như vậy chỉ là một phần nhỏ bé so với tổng thể dịch bệnh.
UN đã kêu gọi các quốc gia trên khắp thế giới sẵn lòng giúp đỡ, yêu cầu quyên góp khoảng gần 1 tỷ đô-la vào tháng 9 để giúp Guinea, Liberia và Sierra Leone trong nỗ lực kiểm soát căn bệnh nguy hiểm này.Trong khi các loại thuốc và liệu pháp điều trị thử nghiệm đã được sử dụng để điều trị Ebola thì vẫn chưa có vắc-xin nào có thể ngăn ngừa căn bệnh. Hồi đầu tuần này, Viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ (U.S National Institutes of Health_NIH) đã báo váo về giai đoạn thử nghiệm trên người đầu tiên của một loại vắc-xin được cơ quan chính phủ và tập đoàn dược phẩm khổng lồ Anh GlaxoSmithKline ưu tiên hàng đầu. Các nhà nghiên cứu đã xét nghiệm máu của 20 tình nguyện viên đều là người trưởng thành khỏe mạnh trong độ tuổi từ 18 đến 50 đã được tiêm vắc-xin tại thời điểm hai tuần và bốn tuần sau khi được tiêm vắc xin lần đầu tiên để xác định xem liệu các kháng thể Ebola có được sản sinh hay không, tất cả họ đều đã phát triển các kháng thể trong vòng 4 tuần sau khi được tiêm vắc-xin với đáp ứng kháng thể mạnh hơn ở những người nhận được liều cao hơn.
Tình trạng sức khỏe của bác sĩ xấu đi (Doctor's condition worsens)
Một số các trường hợp nhiễm Ebola bên ngoài Tây Phi là những nhân viên y tế đã điều trị cho người bệnh, tại Ý tình hình sức khỏe của một bác sĩ đã mắc Ebola trong khi điều trị các bệnh nhân Ebola tại Sierra Leone đang trở nên xấu hơn. Viện Quốc gia các bệnh truyền nhiễm Lazzaro Spallanzani cho biết vị bác sĩ này được giấu tên đã trở về Rome từ Sierra Leone vào hôm thứ ba trên một máy bay quân sự được bảo vệ an toàn sinh học đặc biệt. Viện y học này cho biết tình hình sức khỏe của bác sĩ ban đầu thì ổn định nhưng đã trở nên tồi tệ hơn từ hôm thứ sáu vì bị các chứng rối loạn dạ dày-ruột nguy hiểm. Vị bác sĩ này đã làm việc cho một tổ chức cứu trợ Ý-Emergency và đã điều trị cho các bệnh nhân Ebola tại Sierra Leone nhưng hiện vẫn chưa rõ ông đã bị nhiễm vi-rút như thế nào.
Dịch bệnh Ebola đang ổn định nhưng còn xa mới chấm dứt dịch bệnh.
Ngày 01/12/2014. VOA News - WHO báo cáo đại dịch Ebola tại Tây Phi đang giảm dần và đang dần ổn định tại một số nơi nhưng vẫn còn xa để chấm dứt dịch bệnh (WHO: Ebola Stabilizing in Some Places But Far From Over). WHO báo cáo hai mục tiêu của UN đã được đáp ứng một phần, 70% bệnh nhân nhiễm virus Ebola được điều trị và 70% người chết do Ebola được chôn cất an toàn, tính đến ngày 1/12/2014 với hơn 70% bệnh nhân Ebola được điều trị tại Liberia và Guinea. Tuy nhiên, WHO lưu ý tại Sierra Leone mục tiêu này giảm rất ít vì cho rằng mục tiêu 70% hầu như đạt được ở một số nơi nhưng một số điểm nóng vẫn không thay đổi như khu vực phía tây của quốc gia cần thêm vài tuần nữa để đạt được mục tiêu 70%.
Trợ lý Tổng Giám đốc của WHO, Bruce Aylward cho biết có nhiều tin tức tốt lành đối với mục tiêu này: “Tại cả 3 quốc gia rõ ràng hơn 70% bệnh nhân tử vong do Ebola được báo cáo đã được chôn cất an toàn vì trong 60 ngày qua, số lượng các đội chôn cất tăng gấp đôi từ ít hơn 100 hay gần đó lên tới gần 200 hay hơn nữa, tôi nghĩ rằng hiện nay chúng ta có 202 đội tại 3 quốc gia”.Trong khi quá trình phát triển đáng kể được thực hiện hướng tới mục tiêu 70-70, ông Alyward cho rằng điều đó vẫn không đủ để chấm dứt dịch Ebola và ông gọi đó là cột mốc quan trọng trong quá trình ngăn chặn dịch bệnh nhưng cuối cùng 3 quốc gia này sẽ đạt mục tiêu 100% đối với điều trị và chôn cất an toàn. Theo ông các hành động này sẽ phải thực hiện cùng với các biện pháp giám sát tăng cường hơn nữa, rất quan trọng để theo dõi một người có tiếp xúc với nạn nhân Ebola và phá vỡ sự lan truyền trước khi đại dịch có thể được chấm dứt. Ông Aylward cho biết: “Khi số bệnh nhân đang giảm dần, con số thực sự bạn cần và về địa lý con số mà bạn cần để đạt mức 0 thực sự đang gia tăng … Hiện nay, các bạn phải có các đội giám sát tại mỗi huyện, mỗi tỉnh, mỗi quận để có thể phát hiện bất cứ virus nào còn tồn tại, có thể phát hiện những người tiếp xúc với các ca bệnh và có thể đối phó với virus một cách có hệ thống và tiêu diệt virus hơn là bị tiêu diệt bởi chúng”. Ông cho rằng cần 200.000 người giám sát tại địa phương để theo dõi tất cả những người có tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm virus và nói thêm rằng WHO sẽ điều động khoảng 400 người đến mỗi tỉnh để giúp đào tạo những người này. Theo ông UN đặt ra kế hoạch tăng cường nỗ lực trong 6 tháng để cố gắng giảm ca mắc Ebola xuống 0, sau đó ít nhất 42 ngày để vượt qua mà không có ca mắc mới nào trước khi bệnh dịch có thể được tuyên bố là không còn nữa.
 |
| Các nhân viên y tế phun thuốc khử trùng vào thi thể của một nạn nhân được phủ tấm vải liệm vì nghi ngờ tử vong vì virus Ebola tại một trung tâm điều trị Ebola được viện trợ bởi USAID ở Tubmanburg, ngoại ô thủ đô Monrovia, Liberia, ngày 28/11/2014 |
Dịch bệnh ebola tàn phá nền kinh tế châu Phi và y tế Tây Phi
Eboal tác động lớn tới nền kinh tế châu Phi
Ngày 2/12/2014. VOA News - Ebola có tác động lớn đối với các nền kinh tế châu Phi (Ebola Has Big Effect on African Economies) - Đại dịch Ebola đang gây nên tác động kinh tế khắc nghiệt đối với Liberia, Sierra Leone, Guinea và đang cắt giảm tăng trưởng kinh tế thậm chí còn mạnh hơn so với các chuyên gia ước tính trong tháng trước.
 |
| Nhân viên chăm sóc y tế mặc đồ bảo hộ trước khi bước vào một trung tâm điều trị Ebola ở phía tây Freetown, Sierra Leone, ngày 16/10/2014 |
Một nghiên cứu công bố hôm thứ Ba 02/12 của Ngân hàng thế giới (WB) chỉ ra rằng cả ba quốc gia này đều đang phát triển mạnh mẽ trước khi xảy ra khủng hoảng Ebola nhưng Liberia giờ đây có khả năng tăng trưởng với tốc độ hàng năm chỉ 2,2%, nền kinh tế Sierra Leone được dự đoán sẽ tăng khoảng 4%. Đối với cả hai nướcLiberia và Sierra Leone, tốc độ tăng trưởng kinh tế mới chỉ khoảng bằng một phần ba của các dự đoán trước khủng hoảng. Sự sụt giảm của Guinea thậm chí còn rõ rệt hơn: dự đoán cho tăng trưởng kinh tế của quốc gia này đã bị cắt giảm từ 4,5% xuống chỉ còn một nửa trong tổng số 1% hiện nay.
Tác động kinh tế của dịch bệnh và tử vong đã bị khuếch đại do người lao động và người mua sắm ở nhà để tránh bị lây nhiễm. Sụt giảm về thương mại, du lịch và thiệt hại của hàng xuất khẩu nước ngoài trong lĩnh vực khai thác mỏ và các ngành công nghiệp khác cũng là một yếu tố. Báo cáo của WB cho biết tác động của Ebola sẽ còn tiếp tục vì các chi phí cho dịch vụ chăm sóc y tế gia tăng và doanh thu thuế sụt giảm gây áp lực đối với ngân sách quốc gia và buộc các chính phủ phải dịch chuyển kinh phí từ các dự án cơ sở hạ tầng sang cho các hoạt động y tế khẩn cấp.
Ebola tàn phá y tế Tây Phi
Ngày 02/12/2014. VOA News - Toàn bộ hệ thống y tế bị thiệt hại do dịch bệnh Ebola tại Tây Phi (General Health Systems Damaged by Ebola in West Africa). WHO báo cáo sự lây lan của dịch bệnh Ebola gây thiệt hại về cung cấp các dịch vụ y tế cho người dân đang mắc các căn bệnh khác tại ba quốc gia bị ảnh hưởng nặng của dịch bệnh Ebola tại Tây Phi và họ cho biết một trong những nguyên nhân gốc rễ của sự lây lan nhanh chóng của dịch Ebola là do sự yếu kém tại các cơ sở y tế của 3 quốc gia này. Ebola đã giết chết khoảng 6.000 người nhưng TS. Gerard Schmets, Điều phối viên các cơ sở y tế nói rằng các ca tử vong của nhiều người đang mắc bệnh sốt rét, các bệnh mãn tính và các bệnh khác hầu như có thể liên quan đến virus Ebola. Ông cho rằng Ebola đang gây thiệt hại cho sự cung cấp toàn bộ các dịch vụ tại Guinea, Sierra Leone và Liberia. Ông nhận thấy các nhân viên y tế đang chăm sóc cho các bệnh nhân Ebola không thể làm việc tại các trung tâm chăm sóc sức khỏe thông thường, gây cản trở các dịch vụ quan trọng như các chương trình tiêm vắc-xin: “Ví dụ phụ nữ mang thai không thể tiếp cận các dịch vụ chăm sóc khi cần, phụ nữ mang thai không thể đến các trung tâm y tế một cách dễ dàng vì các trung tâm y tế này đã đóng cửa vì chúng ta không có đủ nhân viên tại các trung tâm y tế này như tạiGuinea các cuộc hội chẩn và tỷ lệ nhập viện đã giảm xuống 50%”.
 |
| Một nhân viên y tế chỉnh lại đồ bảo hộ tại Trung tâm điều trị Ebola của tổ chức MSF tại Conakry, Guinea. |
Các hệ thống y tế yếu kém (Weakened health systems)
Ông Schmet cho biết các hệ thống y tế tại ba quốc gia rất yếu kém trước khi bùng nổ dịch bệnh Ebola, chẳng hạn những ngày trước khi xảy ra dịch bệnh Ebola, Sierra Leone có tỷ lệ 0,2 bác sĩ/10.000 người dân so với 2,5 ở các quốc gia khác tại châu Phi và 14 bác sĩ/10.000 người dân tại các nơi khác trên thế giới, theo ông những tổn thất của dịch bệnh này đối với hệ thống y tế không vững chắc là rất lớn phải được giải quyết khẩn cấp: “Chúng ta tập trung vào đối phó với dịch bệnh Ebola, chúng ta cần tập trung vào xây dựng lại các dịch vụ chung nhưng chúng ta cũng cần tập trung vào giúp một hệ thống mau phục hồi, xây dựng hệ thống mạnh hơn để chống lại các dịch bệnh trong tương lai hay bất cứ những thảm họa nào trong tương lai”. WHO sẽ tổ chức một cuộc họp vào tuần tới tại Geneva về việc xây dựng phục hồi hệ thống y tế tại các quốc gia bị ảnh hưởng dịch bệnh Ebola, các tổ chức tài chính lớn gồm WB và Ngân hàng Phát triển châu Phi (ADB) sẽ tham gia, các bộ trưởng y tế và tài chính của các quốc gia Liberia, Sierra Leone và Guinea. Các tổ chức chuyên môn quan trọng và các tổ chức phi chính phủ hoạt động trong khu vực cũng sẽ góp phần xây dựng kế hoạch hành động.
 |
| Cơ sở Y tế Monrovia, trung tâm điều trị Ebola được xây dựng riêng biệt để chăm sóc các nhân viên y tế bị nhiễm virus, gần thủ đô Monrovia, Liberia. |
Lạc quan về dịch bệnh
Ngày 2/12/2014. LONDON - Nhà khoa học giúp phát hiện Ebola vào năm 1976 lạc quan về dịch bệnh (Scientist Who Helped Identify Ebola in 1976 Optimistic on Outbreak). Vi-rút Ebola đã được phát hiện vào thập niên 1970 tại một ngôi làng nhỏ của Cộng hòa Dân chủ Công-gô (DRC)-nơi một nhóm các nhà nghiên cứu gan dạ đã mạo hiểm để tìm hiểu sâu hơn về căn bệnh. Trong số họ có một người sinh tại Hoa Kỳ David Heymann, hiện nay đang là Giáo sư về Dịch tễ học tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới Luân Đôn (London School of Hygiene and Tropical Medicine). Khi còn là một bác sĩ trẻ ở Trung tâm Phòng chống và Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ (USCDC), David Heymann đã chứng kiến mối đe dọa nổi lên của Ebola xuất phát từ các khu rừng nhiệt đới của DRC, sau đó là chủng Zaire-vào năm 1976. Nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đã thực hiện công tác phòng bị, ông trả lời với VOA rằng: “Nỗi sợ hãi quá lớn đến mức một trong những nhiệm vụ đầu tiên của tôi là phải đi ra ngoài để đến NASA nhằm thu thập thiết bị cách ly đã được sử dụng cho các nhà du hành khi họ rời khỏi mặt trăng”. Khi tới ngôi làng Yambuku-trung tâm của dịch bệnh, Heymann và nhóm của ông không biết nhiều về Ebola và đã đặt tên vi-rút theo tên của con sông địa phương, ông cho biết: “Ebola được xem là một mối đe dọa lớn vào năm 1976 vì không có thông tin gì về vi-rút này, chỉ biết là nó có liên quan tới hoặc có thể có liên quan tới vi-rút Marbug, một loại vi-rút mà người dân biết và các nhà khoa học cũng biết về cơ bản”.
Từ lúc đó, các nhà khoa học đã phát hiện ra những con dơi ăn hoa quả mang vi-rút Ebola và truyền sang người và các loài linh trưởng khác. Heymann cho rằng họ đã sớm nhận ra việc tiêu thụ cái gọi là thịt thú rừng (consumption of so-called bush meat) chính là con đường dẫn đến dịch bệnh. Ông nói: “Đã xảy ra một vụ dịch tại Gabon vào năm 1996 khi có 18 thợ săn đã giết chết một con tinh tinh và tất cả 18 người này bằng cách nào đó trong quá trình chế biến đã bị nhiễm vi rút mang bệnh về nhà lây nhiễm cho các thành viên trong gia đình nhưng không lây lan xa hơn”.
GS. Heymann đã đi đầu đáp ứng toàn cấu đối với dịch bệnh vi-rút SARS vào năm 2003 ở Trung Quốc, căn bệnh khiến 700 người tử vong nhưng đã được kiểm soát. Heymann nói rằng: “Dịch bệnh lây lan sang các nước đang phát triển tại châu Á và nhanh chóng bị ngăn chặn bởi các nỗ lực toàn cầu, đây là một nỗ lực hợp tác toàn cầu đúng nghĩa khi mà các nhà khoa học làm việc cùng nhau đằng sau hiện trường dịch bệnh, trao đổi thông tin với nhau hàng ngày”. Ngược lại, Heymann cho biết những lời kêu gọi giúp đỡ ban đầu đối với dịch bệnh Ebola hiện tại đã bị lờ đi: “Đã không có một phản ứng đủ mạnh mẽ để ngăn chặn vi-rút khi nó vẫn còn ở nông thôn và hiện giờ nó đã lan rộng tới các khu vực thành thị khó ngăn chặn hơn”.
Có những dấu hiệu cho thấy các chiến dịch giáo dục Ebola tại Tây Phi đang giúp ngăn chặn sự lây lan của vi-rút, các loại thuốc mới đang được ưu tiên nghiên cứu. Theo GS. Heymann một lĩnh vực nghiên cứu khác cũng nên được ưu tiên: “Phải xác định cách tốt nhất để giữ cho bệnh nhân sống sót bằng cách duy trì cân bằng các chất điện giải và các hóa chất bên trong cơ thể, như vậy họ mới có thể duy trì sự sống đủ lâu để hệ miễn dịch của họ tự tiếp quản”. WHO cho biết khoảng 6.000 người đã tử vong do Ebola tại Tây Phi kể từ khi dịch bệnh bắt đầu. GS. Heymann lạc quan sẽ ngăn chặn được sự lây lan của vi-rút đến đầu năm sau.