Ngày 18/11/2014. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và hãng tin quốc tế (The Newyork Times) cho biết trong mấy tuần qua mặc dù dịch bệnh do virus Ebola có xu hướng chững lại (levelling off) ở Tây Phi nhưng nguy cơ của nó vẫn như ngọn lửa đang “âm ỉ”có thể bùng phát trở lại bất cứ lúc nào, thế giới vẫn nằm trong “nỗi sợ”với dự phòng nguy cơ cao nhất.
Thông tin cập nhật về dịch bệnh Ebola
Theo số liệu cập nhật của WHO và IHR (Cục Y tế dự phòng) đến ngày 14/11/2014 dịch bệnh do virus Ebola (EVD) ở châu Phi và ngoài châu Phi đã lên đến 14.479 ca mắc, trong đó có 5.226 tử vong. Cụ thể trong 7 quốc gia châu Phi có dịch Ebola thì 3 quốc gia Tây Phi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất: Liberia (6.878 ca mắc, 2.812 tử vong), Sierra Leone (5.586 ca mắc, 1.187 tử vong), Guinea (1.919 ca mắc), 1.166 tử vong), Mali (4 ca mắc, 3 tử vong), Nigeria (20 ca mắc, 8 tử vong), Senegal (1 ca mắc, 0 tử vong), DRC (66 ca mắc, 49 tử vong). Ngoài châu Phi: Tây Ban Nha (3 ca mắc, 2 tử vong), Mỹ (4 ca mắc, 2 tử vong). Có 332 tử vong trong số 578 nhân viên y tế xác định nhiễm bệnh.
Theo hãng tin CNN, bác sĩ Martin Salia, 44 tuổi bị nhiễm virút Ebola tại Sierra Leone là trường hợp tử vong thứ hai do Ebola ở Mỹ (sau Thomas Eric Duncan). Bác sĩ Salia được đưa vào Trung tâm Y tế Nebraska ở Omaha hôm 15/11 trong tình trạng sức khỏe suy sụp nghiêm trọng như suy gan và suy hô hấp là những biến chứng trong giai đoạn cuối của bệnh Ebola. Khi còn ở Sierra Leone, bác sĩ Salia nhiễm EVD khi chữa trị cho bệnh nhân tại thành phố Freetown, sau đó triệu chứng ngày càng diễn biến trầm trọng, vợ của ông là một công dân Mỹ tại bang Maryland đã vận động để chính phủ Washington đưa ông từ Sierra Leone về Trung Tâm y tế Nebraska (Mỹ) điều trị, tuy nhiên do chuyển về quá muộn nên các chuyên gia dù rất nỗ lực vẫn không thể cứu chữa được. Trường hợp tử vong của bác sĩ Salia là ca thứ ba được điều trị tại Trung tâm y tế Nebraska và ca thứ 10 được điều trị tại Mỹ do nhiễm EVD tại khu vực Tây Phi.
 |
| Ebola-Đại dịch toàn cầu |
Hỏi-đáp về dịch bệnh Ebola
Ngày 6/11/2014. The New York Times - Hỏi-đáp với Sheri Fink về Ebola tại Liberia (Q. and A. With Sheri Fink on Covering Ebola in Liberia). Sheri Fink, một bác sĩ và là phóng viên của New York Times, đang ghi lại tình hình khủng hoảng Ebola từ một phòng khám do Hoa Kỳ điều hành tại vùng nông thôn Liberia. The New York Times đã mời các độc giả trên Twitter và Facebook đặt các câu hỏi cho Fink về những điều chị đã chứng kiến trong chuyến đưa tin của mình. Các độc giả đã đặt các câu hỏi về nhiều chủ đề bao gồm các đặc điểm của những người sống sót và nguy cơ mắc bệnh. Fink đã trả lời chọn lọc các câu hỏi này.
 |
| Sheri Fink (Ảnh: Tony Cenicola/The New York Times) |
Các dấu hiệu của hy vọng (signs of hope)
Q. Chị có thấy bất kỳ tín hiệu hy vọng nào không?-@doconrad via Twitter
A. Chắc chắn rồi. Theo WHO các ca bệnh ở Liberia dường như đang giảm xuống, có lẽ là nhờ các biện pháp can thiệp cho tới nay. Nhận thức ở mức cao và sự cam kết của người dân Liberia nhằm đẩy lùi dịch bệnh cùng với sự giúp đỡ từ bên ngoài đất nước đã giúp truyền thêm sức mạnh. Tuy nhiên, đơn vị điều trị Ebola nơi tôi biên tập (chronicling) đã tiếp nhận một sự đột biến các bệnh nhân mới (received a surge of new patients) trong tuần qua, kể cả trẻ em từ các cộng đồng ở hai quận mà dịch Ebola đang liên tục tàn phá các gia đình.
Các đặc điểm của những người sống sót (Characteristics of Survivors)
Q. Những người sống sót khỏi Ebola cho thấy những đặc điểm gì? Cộng đồng có thể làm gì để cải thiện cơ hội sống sót không?-@FrancyFish via Twitter
A. Ở cấp độ cộng đồng thì việc phòng tránh là quan trọng như tránh tiếp xúc với dịch cơ thể những người bị bệnh và thi thể người chết, các bác sĩ nơi tôi tới biên tập vẫn còn lúng túng với câu hỏi rằng những người sống sót có chung những đặc điểm gì. Một bác sĩ làm việc nhiều năm trong công tác phòng chống dịch bệnh Ebola tin chắc rằng việc hy-đrat hóa sớm bằng dung dịch muối uống-đồ uống loại Gatorade là rất quan trọng để bệnh nhân không bị mất nước và mất cân bằng các chất điện giải khi họ bị mất nước do biểu hiện các triệu chứng liên quan đến dạ dày và ruột nhưng còn rất nhiều điều cần biết về những gì có tác dụng và những gì không. Tôi chưa thấy người ta nhấn mạnh nhiều vào việc ưu tiên thu thập dữ liệu, chia sẻ hiểu biết và tiến hành nghiên cứu chính thức cùng với các biện pháp can thiệp khác để các quy trình có thể được cập nhật nhanh chóng và chia sẻ các biện pháp thực hiện tốt nhất, có lẽ cần phải có đội ngũ các nhà khoa học ở đây cùng với các chuyên gia chăm sóc y tế.
 |
| Gaimai Sayon, người phụnữ 23 tuổi sống sót khỏi Ebola cùng với người thân trong làng Mawah của cô, Liberia |
Truyền thống văn hóa (Cultural traditions)
Q. Việc Ebola phát triển như vậy tại khu vực này thực sự có phải là một vấn đề văn hóa? Như WHO/CDC đã nói trong các cuộc họp báo?- @LPLW via Twitter
A. Chắc là bạn đang đề cập đến một số truyền thống có thể góp phần vào sự lây lan của Ebola, một vài trong số những truyền thống này rất dễ hiểu và hầu như phổ biến như mong muốn được chăm sóc cho thành viên gia đình đang bị ốm và mong muốn làm mai tang trang trọng cho người thân. Ở đây, gia đình thường chuẩn bị thi thể để chôn cất bao gồm vận chuyển (chở đi, nếu không có ô tô) và tắm rửa thi thể. Thật không may, các thi thể của những người chết do Ebola được biết rất dễ lây nhiễm, vì những lý do này các chuyên gia y tế đã thúc giục thành lập các trung tâm điều trị Ebola trên khắp khu vực để mọi bệnh nhân có thể tới đó dễ dàng, được chăm sóc an toàn vànếu họ chết thì sẽ được chôn cất hoặc hỏa táng theo cách không làm lây lan dịch bệnh. Ngoài ra còn phải có một nhu cầu vận chuyển an toàn, hệ thống an táng cho những người chết ở nhà và tiếp cận cộng đồng. Và miễn là các trung tâm điều trị chưa thể dễ dàng để người dân tiếp cận được ở mọi nơi thì các gia đình ít nhất phải được cung cấp vật tư hóa chất và thông tin để tự bảo vệ mình tại nhà như các chất tẩy rửa, găng tay và các trang thiết bị bảo hộ cơ bản và muối bù nước đường uống để cho ví dụ như một người thân có thể chăm sóc những người bị bệnh. Hiện nay đã có những cuộc thảo luận về việc liệu những người sống sót được cho là đã có miễn dịch khỏi căn bệnh có thể được tuyển dụng để hỗ trợ công tác điều trị, một số người hiện đang làm việc tại các đơn vị điều trị.
 |
| Không thể tiễn biệt người thân tử vong do Ebola theo nghi thức truyền thống |
‘Không ôm, không bắt tay’ ('No hugs, no shaking hands')
Q. Người Liberia trung bình có nguy cơ nhiễm Ebola như thế nào? Biện pháp “không tay” liệu có hiệu quả không?- @BrianaRinaldo via Twitter
A. Quan niệm “không ôm, không bắt tay” dường như đã được lan truyền rộng khắp và điều này có lẽ đã có ích nhưng từ những gì các chuyên gia đã nói với tôi, điều quan trọng nhất là tránh tiếp xúc không an toàn với những người có triệu chứng và các tử thi. Hết lần này đến lần khác, những người nhiễm Ebola được đưa tới trung tâm điều trị của quận Bong County đều đã từng tiếp xúc rất nhiều với những người thân bị bệnh.
Nỗi sợ tại Hoa Kỳ (Fear in the United States)
Q. Nếu các phương tiện truyền thông của Mỹ tập trung hơn vào cuộc chiến chống Ebola của Liberia hơn là của chính nước mình, thì người Mỹ sẽ ít lo hay càng lo sợ dịch bệnh này hơn?- @FearNewsFeed via Twitter
A. Các thuốc giải độc cho nỗi sợ hãi chính là thông tin, vì người Mỹ hiểu rõ hơn việc Ebola lây lan như thế nào, những nguy cơ thực tế và cách phòng tránh nguy cơ ra sao nên có lẽ họ sẽ cảm thấy an tâm hơn khi hiểu được những gì đang xảy ra ở Tây Phi là một phần trong đó.
Lây nhiễm trong nhân viêny tế (Infections among workers)
Q. Có bao nhiêu người mặc đồ bảo hộ hazmat mà vẫn mắc Ebola?-@lcolosimo6 via Twitter
A. Trong một vài trường hợp hiếm hoi các nhân viên tại những đơn vị chuyên trách điều trị Ebola (Ebola treatment units) đã mắc Ebola, nhiều khả năng là do một vài người trong số họ có thể đã nhiễm vi rút ở ngoài cộng đồng từ những thành viên gia đình bị bệnh hoặc do họ không mặc đầy đủ trang phục bảo hộ hay có lẽ họ không cởi bỏ đồ bảo hộ đúng cách. Sẽ thật tuyệt với nếu các đội ngũ như Bác sĩ không biên giới, một tổ chức được báo cáo là đã điều tra tất cả các trường hợp nhiễm bệnh trong số các nhân viên của mình có thể công bố bất kỳ thông tin thu thập được về việc các ca nhiễm có thể đã xảy ra như thế nào.
 |
| Không thể tiễn biệt người thân tử vong do Ebola theo nghi thức truyền thống |
Làm thế nào để giúp đỡ (How to help)
Q. Chúng tôi có thể đóng góp viện trợ ở đâu để giúp chi trả cho các nhân viên y tế và chăm sóc cho các trẻ em mồ côi?- @WomanVote via Twitter
A. The New York Times đã đưa ra một danh sách các tổ chức có liên quan đến công tác ngăn chặn dịch bệnh Ebola và giúp đỡ những người bị ảnh hưởng của đại dịch Ebola.