Cập nhật về số ca mắc và tử vong do Ebola
Theo thông tin cập nhật của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Cơ quan Đầu mối IHR (Cục YTDP)đến ngày 23/10/2014 đã ghi nhận 10.002 ca mắc, trong đó 4.926 tử vong chủ yếu tại 3 quốc gia Tây Phi: Guinea (1.540 ca mắc, 904 tử vong); Liberia (4.665 ca mắc, 2.705 tử vong); Sierra Leone (3.706 ca mắc, 1.259 tử vong); DRC (66 ca mắc, 49 tử vong); Nigeria (20 ca mắc, 8 tử vong); Senegal (1 ca mắc, 0 tử vong);Mỹ (3 ca mắc, 1 tử vong); Tây Ban Nha (1 ca mắc, 0 tử vong). Trong số 451 nhân viên y tế mắc bệnh có 252 người tử vong, đáng lưu ý là các trường hợp nhiễm bệnh do vi rút Ebola (EVD) ngoài châu Phi đều là nhân viên y tế trước đó tham gia chăm sóc, điều trị bệnh nhân Ebola.
WHO đã chính thức công bố thoát dịch tại Senegal (ngày 17/10/2014) và Nigeria (ngày 20/10/2014) do hai quốc gia này đã qua 42 ngày không ghi nhận ca bệnh mắc mới Ebola. Hiện nay WHO đang phối hợp với Liên hợp quốc (UN) và một số quốc gia thành viên ở các khu vực bị ảnh hưởng và chưa bị ảnh hưởng triển khai các biện pháp để ngăn chặn vụ dịch lớn nhất trong lịch sử dịch Ebola lần này.
Những con số đáng chú ý về dịch bệnh Ebola
Những phản ứng từ khủng hoảng Ebola
Sierra Leone cải tổ nhóm phản ứng
Ngày 18/10/2014. BBC News - Khủng hoảng Ebola: Sierra Leone cải tổ nhóm phản ứng (Ebola crisis: Sierra Leone revamps response team). Tổng thống Sierra Leone Ernest Bai Koroma đã tuyên bố rằng nước này đang có sự cải tổ lớn bộ phận có vai trò trong việc đấu tranh với dịch bệnh Ebola, ông cho biết Bộ trưởng Bộ Quốc phòng sẽ dẫn đầu một trung tâm phản ứng quốc gia mới và báo cáo trực tiếp tới ông, nhóm trước đó đã được Bộ trưởng Bộ Y tế lãnh đạo. Theo ông Koroma thì mọi người đang chết dần và cần phải đưa ra những quyết định nhanh chóng.
Theo thống kê mới nhất của WHO thì tại 3 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nhất ở Tây Phi là Liberia, Guinea và Sierra Leone đã có trên 10.000 người nhiễm EVD và trên 50% trong số họ đã tử vong, tuy nhiên con số này vẫn thấp hơn nhiều so với số ca mắc và chết trên thực tế. Theo Văn phòng của ông Koroma, Trung tâm phản ứng Ebola quốc gia (National Ebola Response Centre) mới của Sierra Leone được lập ra nhằm thay thế cơ quan trước đó-Trung tâm chiến dịch quốc gia (National Operations Centre)-“có hiệu quả tức thì” (with immediate effect). Thông báo mới cho biết trung tâm mới sẽ do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Paolo Conteh lãnh đạo và sẽ có toàn quyền đấu tranh với căn bệnh và đảm bảo việc sử dụng nguồn trợ cấp hiệu quả hơn.
WHO đang tăng cường các nỗ lực ngăn chặn Ebola lây lan sang các khu vực khác ở châu Phi
Cơ quan y tế của UN và WHO đối mặt với báo cáo chỉ trích
Theo nguồn tin AP hôm thứ sáu, một báo cáo chỉ trích nội bộ đã xuất hiện từ cơ quan y tế của UN và WHO. Báo cáo cho biết tổ chức này đã thất bại trong việc phản ứng kịp thời với “cơn bão kinh hoàng” (perfect storm)-tình huống khi nhiều điều rủi ro xảy ra cùng lúc khiến cho tình hình không thể tệ hơn: “Hầu hết mọi người liên quan tới phản ứng dịch bệnh đã không chấp nhận một số cảnh báo khá thẳng thắn, một cơn bão kinh hoàng đang kéo đến sẵn sàng tấn công toàn lực” (Nearly everyone involved in the outbreak response failed to see some fairly plain writing on the wall. A perfect storm was brewing, ready to burst open in full force). Báo cáo này cho rằng các chuyên gia đáng lẽ đã phải nhận ra các biện pháp truyền thống kiểm soát căn bệnh truyền nhiễm sẽ không có tác dụng trong một khu vực có những biên giới nhiều lỗ hổng và những hệ thống y tế yếu kém.
Các vấn đề được nhấn mạnh bởi một nguồn tin WHO không rõ danh tính đã nói với hãng tin tức Bloomberg bao gồm trì hoãn trong việc các chuyên gia WHO tại thực địa gửi báo cáo tới trụ sở chính tại Geneva, rào cản quan liêu đã ngăn chặn 500.000 đô-la tới được các nỗ lực phản ứng tại Guinea, những người tìm dấu vết người tiếp xúc vi-rút (được giao nhiệm vụ phát hiện những người có thể đã tiếp xúc với người mắc bệnh) từ chối làm việc vì lo ngại họ sẽ không được thanh toán. Cũng theo hãng thông tấn này, WHO cho biết tài liệu được AP đưa tin là chưa đầy đủ và chưa được kiểm tra, một phân tích đầy đủ của các hoạt động của nó sẽ chỉ hoàn thành khi dịch bệnh được kiểm soát. Đặc phái viên Ebola của UN, David Nabarro trả lời BBC rằng những kế hoạch đang được tiến hành nhằm cung cấp 4.000 giường cho các bệnh nhân Ebola vào tháng sau so với 300 giường vào cuối tháng 8/2014. Ông cho biết trong một phản ứng với việc chỉ trích công việc của UN: “Chúng tôi đang đặt các nguồn tài trợ cho một đợt phản ứng mạnh mẽ vào đúng vị trí của nó” (We are putting in place the foundations of a very powerful response).
Nỗi sợ hãi của các hãng vận chuyển hành khách nghi ngờ Ebola
Hãng hàng không Frontier xới tung hành khách trên các chuyến bay
Ngày 18/10/2014. CNN - Giữa nỗi sợ Ebola, tàu du lịch cách ly nhân viên y tế, hãng hàng không liên lạc với các hành khách trên chuyến bay với bệnh nhân Ebola (Amid Ebola fears, cruise ship quarantines worker, airline contacts travelers). Nỗi lo ngại về khả năng phơi nhiễm virus Ebola thậm chí từ xa phát đi hôm thứ sáu 17/10/2014 từ một hãng hàng không Hoa Kỳ đến một tàu du lịch đi Belize, trong đó hãng hàng không Frontier đã liên lạc với hàng trăm hành khách bay cùng máy bay với một y tá bị nhiễm Ebola và hãng tàu du lịch Carnival cách ly một nhân viên y tế chỉ có liên quan chút ít đến công tác chăm sóc một bệnh nhân Ebola .
Nỗi sợ hãi Ebola từ nữ y tá nghi ngờ Ebola bao trùm hãng hàng không Frontier
Bệnh nhân có mặt trên chuyến bay là Amber Vinson, một y tá ở Dallas đã tham gia điều trị một bệnh nhân Ebola trước đó và được chẩn đoán nhiễm virus trong tuần sau khi lên chuyến bay khứ hồi giữa Dallas và Cleveland. Vào hôm thứ năm 16/10, một quan chức của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (USCDC) cho biết nữ y tá này có thể đã có các triệu chứng trước đó sớm hơn hơn chúng ta nghĩ, có khả năng đó là khoảng thời gian giữa hai chuyến bay trên Frontier Airlines của nữ y tá này. Theo phát ngôn viên của hãng hàng không Frontier, Todd Lehmacher đến đầu hôm tốithứ sáu ngày 17/10, các quan chức hãng hàng không đã liên lạc với 800 hành khách bao gồm cả những người trên chuyến bay với Vision hôm mùng 10/10 đến Cleveland cũng như trên chuyến bay khứ hồi của cô về Dallas hôm 13/10 và du khách trên 5 chuyến khác bay trên chiếc máy bay thứ hai trước khi nó bị tạm ngưng dịch vụ, ngay cả khi USCDC cho biết khả năng các hành khách này bị nhiễm Ebola là vô cùng nhỏ thì Trung tâm này vẫn đang quan tâm đến những người trên chuyến bay của Vinson.
Vinson là một trong hai y tá tại bệnh viện Giáo hội trưởng lão (Health Presbyterian Hospital) Bang Texas ở thành phố Dallas bị nhiễm Ebola trong khi điều trị cho bệnh nhân Ebola người Liberia Thomas Eric Duncan- người đầu tiên chẩn đoán mắc Ebola tại Hoa Kỳ và tử vong ngày 8/10. Cô được nhập viện hôm 14/10, một ngày sau khi chuyến bay trở về từ Ohio để thăm gia đình và lên kế hoạch cho đám cưới của mình. Vinson đã được chuyển đến bệnh viện Đại học Emory ở Atlanta hôm thứ tư 15/10. Một nữ y tá khác, Nina Phạm, hiện đang được điều trị tại Viện Y tế quốc gia (National Institutes of Health) ở Bang Maryland. Lúc đầu các nhà chức trách cho biết Vinson có nhiệt độ hơi cao 99,5 độ F (37,5 độ C) thấp hơn ngưỡng sốt Ebola nhưng không cho thấy bất kỳ triệu chứng Ebola trên chuyến bay của mình hôm 13/10, điều này có ý nghĩa quan trọng vì một người không lây nhiễm virus Ebola (virus Ebola lây qua sự tiếp xúc với chất dịch trên cơ thể của bệnh nhân) cho tới khi họ bắt đầu có triệu chứng bệnh. Vào đêm 16/10 người chú của cô, ông Lawrence Vinson cho biết cháu gái của ông chưa có dấu hiệu bệnh cho đến buổi sáng sau khi trở về Dallas, còn vào hôm 17/10Tiến sĩ Chris Braden của USCDC cho biết Vinson không có các triệu chứng Ebola thường gặp như viêm họng, sốt hoặc đau nhức cơ trong chuyến đi của mình nhưng Braden nói rằng nữ y tá này có thể đã bắt đầu cảm thấy mệt vào ngày 11/10 và những người giám sát không thể ngăn chặn tình trạng bệnh của cô bắt đầu từ ngày hôm trước khi cô bay từ Texas tới Ohio. "Cô ấy đã nghỉ ngơi một thời gian dài trong vài ngày, cô cho biết cô cảm thấy buồn cười", ông nói về tình trạng của Vinson suốt chuyến đi của cô.
Tàu thủy chở bệnh nhân nghi nhiễm Ebola không được phép cập cảng vì nỗi lo nhiễm bệnh
Belize từ chối để tàu chở một ca nghi ngờ mắc Ebola cập cảng
Belize từ chối để tàu chở một ca nghi ngờ mắc Ebola cập cảng (Belize refuses to let possible Ebola case disembark), theo các quan chức y tế thì các hành khách của hãng Frontier và thuyền viên không phải là những người duy nhất thấy mình bị đẩy vào câu chuyện Ebola, tương tự như vậy hiện có 16 người đang được theo dõi ở đông bắc Ohio, trong đó có hai nhân viên tại một cửa hàng áo cưới mà Vinson đã ghé thăm vì họ đã ở gần hoặc có tiếp xúc với cô ấy. Ngoài ra còn có 48 người có tiếp xúc với Duncan ở Texas trước khi người này nhập viện, trong suốt thời gian theo dõi 21 ngày họ buộc phải hạn chế đi lại và đợt theo dõi sẽ kết thúc chậm nhất là vào chủ nhật 19/10.
Belize từ chối chuyến tàu chuyên chở bệnh nhân nghi ngờ Ebola cập cảng
"Chiều thứ hai chúng tôi sẽ cùng bắt đầu lại cuộc sống của mình", Aaron Yah cho biết rằng ông ấy là chồng của Youngor Jallah, con gái vị hôn thê của Duncan và ông đã không thể đi làm trong suốt ba tuần qua. Tiếp đó cũng có 76 nhân viên chăm sóc y tế liên quan đến quá trình điều trị của Duncan, một trong số đó hiện đang ở giữa vịnh Mexico và là tâm điểm xôn xao ngoại giao. Hôm thứ sáu 17/10, theo Bộ Ngoại giao Mỹ nữ nhân viên của bệnh viên Giáo hội trưởng lão bang Texas đó đã không tiếp xúc trực tiếp với Duncan nhưng "có thể đã tiếp xúc với mẫu bệnh phẩm của ông ta" (may have had contact with his specimen), sự việc đó có thể đã xảy ra được 19 ngày, còn hai ngày nữa là tròn giai đoạn 21 ngày ủ bệnh tối đa của Ebola.
Arnold Donald-Giám đốc điều hành hãng tàu Carnival trả lời với Richard Quest của CNN rằng người phụ nữ là giám sát tại một phòng thí nghiệm và "không có biểu hiện triệu chứng nào" (has no symptoms whatsoever), mặc dù như vậy nhưng cô vẫn bị cách ly trên tàu. "Chúng tôi có rất nhiều kinh nghiệm trong ngành du lịch", Donald trích dẫn các bệnh như SARS, H1N1, cúm… USCDC có các quy trình tại chỗ và chúng tôi thực hiện theo các quy trình đó". Con tàu này được hướng về lại Galveston, Texas cùng với nữ y tá trên tàu nhưng đó không phải là những gì chính phủ Hoa Kỳ mong muốn. Phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ, Marie Harf cho biết kế hoạch là tàu cập vào một cảng tại Belize, sau đó đưa nữ y tá nêu trên lên máy bay trở về Mỹ. Chính phủ Belize đã từ chối cho hành khách này rời tàu do có khả năng phơi nhiễm Ebola, mặc dù Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã đích thân kêu gọi thủ tướng chính phủ Belize Dean Barrow. "Có rất nhiều thông tin sai lạc ngoài đó và rất nhiều nỗi sợ hãi về căn bệnh này, phần lớn là không bắt nguồn từ những sự việc thực tế", Harf cho biết thêm là nhà chức trách Belize "có thể xử lý vấn đề này khác đi" (could have handled this situation differently).
Chính quyền Belize đã phát đi thông báo hôm tối thứ Sáu 17/10 trong đó cũng tuyên bố sẽ chặn các chuyến đi từ Sierra Leone, Liberia, Guinea, Nigeria và cho rằng Chính phủ nước này "tiếc là không thể chuyển "nhân viên bệnh viện Dallas" và những người đồng hành của cô" lên bờ để sơ tán đến một sân bay quốc tế. "Quyết định này đã được đưa ra dựa trên vấn đề ưu tiên thận trọng vì lợi ích của người dân Belize", Chính phủ này cho biết mà không cần bàn đến việc nữ y tá này có nguy cơ nhiễm bệnh thấp hay không.
Phản ứng của các nữ y tá về bộ đồ bảo hộ
Y tá: cổ của tôi không được bảo vệ (Nurse: my neck was exposed). Tất cả trừ một vài trong số hàng ngàn trường hợp nhiễm Ebola được ghi nhận đều bắt nguồn từ Tây Phi, tuy nhiên có hai nữ y tá lây lan ở đây- Vinson và Phạm đã gây ra một làn sóng giận dữ ở Bang Texas, kích động nỗi sợ hãi và các khiếu nại về các biện pháp đảm bảo an toàn cho các nhân viên chăm sóc y tế. Một trong những người bị ảnh hưởng là y tá Briana Aguirre của Bệnh viện Giáo hội Trưởng lão bang Texas, bà cho biết hôm thứ năm 16/10 rằng Bệnh viện Dallas đã không cung cấp bộ trang phục thích hợp cho bà khi chăm sóc cho Phạm, mặc dù nơi này đã chuẩn bị ứng phó với Ebola từ hơn một tuần nay. Bà Aguirre nói với Anderson Cooper của CNN rằng bộ trang phục mà bà nhận được khi chăm sóc Phạm trong một ngày bao gồm một bộ đồ Tyvex, găng tay và giầy ống đều bao phủ hầu hết cơ thể của mình nhưng trừ phần cổ: "Tôi chỉ nói với họ: ‘Tại sao một khu vực rất gần miệng và mũi của tôi lại không được bảo vệ?' nhưng họ đã không có câu trả lời". Bà đã hỏi những người giám sát về bộ trang phục mới và người ta cho biết nó đã được đặt hàng nhưng bà nói cần phải nhanh chóng mua sắm các trang thiết bị tốt hơn và cảm thấy lo ngại cho những đồng nghiệp liên quan nhiều đến công tác chăm sóc bệnh nhân Ebola: "Tôi chỉ biết rằng (hai) y tá bị lây nhiễm Ebola đã được trang bị làm việc tương tự như tôi trong khi đích thân phải xử lý rất nhiều việc hơn tôi, họ đã đặt mạng sống của mình trên đường chỉ mong manh mà không được trang bị phù hợp". Bà cũng cho biết trước khi ông Duncan được chuyển đến vào cuối tháng 9/2014, các y tá ở bệnh viện chưa được tập huấn bắt buộc về phòng chống Ebola mà chỉ có một hội thảo không bắt buộc phải tham dự.
Phản ứng của các nữ y tá Hoa Kỳ về khả năng bảo hộ chống Ebola
Theo Bệnh viện thì các chuyên gia của mình đã được trang bị phù hợp với hướng dẫn của USCDC vào thời điểm đó, Tiến sĩ Tom Frieden-Giám đốc CDC thừa nhận tại phiên điều trần của Quốc hội hôm thứ tư ngày 15/10 rằng "một vài kiểu dáng" (some forms of) của trang phục bảo vệ cho nhân viên chăm sóc y tế "đã cho phép để lộ một số vùng da" (did allow exposure of some parts of the skin). Barbara Reynolds-phát ngôn viên của CDC cho biết vào hôm thứ sáu ngày 17/10/2014 rằng với mối quan ngại như vậy và thực tế Phạm và Vinson đã bị nhiễm Ebola tại nơi làm việc, USCDC sẽ "rất sớm" (very soon) đưa ra hướng dẫn mới về việc mặc/đeo và cởi bỏ áo bảo hộ, mặt nạ, găng tay và các dụng cụ khác.
Ngoại trưởng John Kerry: ‘Chúng ta phải nỗ lực nhiều hơn nữa' ở Tây Phi
Kerry: ‘Chúng ta phải nỗ lực nhiều hơn nữa' ở Tây Phi (Kerry: 'We have to do more' in West Africa). Đã có 8 trường hợp ghi nhận nhiễm Ebola ở Hoa Kỳ: Duncan, ba nhà truyền giáo, một người quay phim tự do của NBC News và một bác sĩ của WHO bị nhiễm Ebola ở châu Phi cộng với hai y tá bang Texas. Các nhà truyền giáo đều đã được xuất viện, trong khi những người khác đang được chăm sóc tại bệnh viện Đại học Emory của Atlanta, Trung tâm Y tế Nebraska và Bệnh viện Viện Y tế Quốc gia ở ngoại ô Washington. Đáp ứng của chính quyền Mỹ đã vượt xa hơn cả việc chăm sóc y tế, cho đến nay chính quyền liên bang, tiểu bang và địa phương, các cơ quan hải quan và bảo vệ biên giới, các cơ quan y tế khác nhau và thậm chí cả quân đội Hoa Kỳ tất cả đều đóng vai trò trong công tác ứng phó với dịch bệnh Ebola. Hàng ngàn binh sĩ Mỹ sẽ trợ giúp ở Tây Phi, thực hiện nhiệm vụ như vận chuyển nguồn cứu trợ, xây dựng bệnh viện thực địa và giúp đỡ chính quyền địa phương trong công tác hậu cần.
Vào hôm thứ sáu 17/10 một số quan chức quân đội Mỹ phát biểu với CNN rằng Bộ Quốc phòng đang xem xét việc gửi đến bất kỳ đâu từ 10-100 chuyên gia chăm sóc y tế của mình để trợ giúp giới chức CDC trong khu vực. Chính quyền Obama cũng sẽ bổ nhiệm Ron Klain - cựu chánh văn phòng của Phó Tổng thống Joe Biden và Al Gore - làm "chiến lược gia phòng chống Ebola" (Ebola czar) trong nỗ lực điều hợp phản ứng của Mỹ, ngoài ra còn khẩn trương kêu gọi các quốc gia khác hỗ trợ nguồn lực và tài chính để giúp ngăn chặn sự bùng phát dịch kéo dài hàng tháng ở Tây Phi, nơi xuất hiện toàn bộ các ca bệnh Ebola nhưng mới chỉ hơn 10.000 ca nhiễm và gần 5.000 ca tử vong được ghi nhận (theo WHO).
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry thất vọng với phản ứng quốc tế về Ebola
Ngoại trưởng Mỹ Kerry bày tỏ sự thất vọng hôm thứ sáu 17/10 với phản ứng của quốc tế về Ebola: "chúng ta chỉ mới đi được một phần ba chặng đường" (we are barely one-third of the way) để đạt được mục tiêu quyên góp 1 tỷ đô la của Liên Hợp Quốc cho cuộc chiến chống Ebola. Ông nói tiếp: "Chúng ta phải làm nhiều hơn nữa và phải làm thật nhanh, nếu bây giờ chúng ta không tập trung toàn lực để giải quyết đại dịch thì sau này Ebola có khả năng sẽ trở thành một thảm họa như HIV hoặc bại liệt mà sẽ mất nhiều thập kỷ để chấm dứt được cuộc chiến".