Ngày 22/10/2014.Theo phát biểu vào tuần trước của nhà đồng phát hiện ra virus (the co-discoverer of the virus), dịch bệnh Ebola hiện nay 'đang lây lan nhanh hơn nhiều' so với khả năng đáp ứng của quốc tế đối với căn bệnh này (Ebola outbreak 'running much faster' than response) và theo tổ chức Oxfam: Ebola có thể là “thảm họa của thế hệ chúng ta (disaster of our generation).
Dịch Ebola lây lan nhanh hơn nhiều so với khả năng đáp ứng
Ngày 17/10/2014. CNN - Ông Peter Piot, một nhà vi sinh vật và là cựu phó Tổng thư ký Liên hiệp quốc (UN) trả lời phỏng phấn của Fareed Zakaria (CNN) tại Quảng trường toàn cầu (GPS-Global Public Square): "Đây là nạn dịch Ebola đầu tiên mà toàn bộ các quốc gia đều có liên quan, trong đó các thành phố lớn đều bị ảnh hưởng và tôi tiếp tục lo rằng việc ứng phó với đại dịch đang thực sự chạy đằng sau virus này".
Nhân viên y tế với bộ đồ bảo hộ chống lại dịch bệnh Ebola
 |  |  |
Nhân viên cứu trợ đào tạo để chiến
đấu với Ebola | Nhà dịch tễ học: Không gì có thể làm
chậm lại mức độ lây lan của virus Ebola | Có thể rút ra bài học gì từ Dallas? |
Theo thông tin cập nhật mới nhất của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đến ngày 22/10/2014 đã có trên 9.200 ca mắc và nghi ngờ nhiễm Ebola với hơn 4.500 trường hợp tử vong. Tuy nhiên, WHO cảnh báo số ca mắc mới có thể sẽ lên đến 10.000 mỗi tuần tại Guinea, Liberia và Sierra Leone cho đến cuối năm nay. Piot, một trong những nhà khoa học phát hiện ra virus Ebola đầu tiên tại Cộng hòa dân chủ Congo (DRC) năm 1976 đã gây xôn xao dư luận hồi đầu tháng này khi phát biểu trên tờ The Guardian rằng ông lo sợ một "thảm họa không thể tưởng tượng" (unimaginable catastrophe) nếu virus lây lan trong một siêu đô thị như Lagos. "3 quốc gia bị ảnh hưởng ở Tây Phi đang hoàn toàn mất ổn định, không chỉ đối với những người chết do đại dịch Ebola mà cả với những người thân của họ và trẻ em mồ côi ngày càng tăng vì cha mẹ đã chết mà nền kinh tế cũng đang đi vào bế tắc”, Piot cho hay vào tuần trước từ Oxford: "Con người đang tử vong hàng loạt vì những căn bệnh khác mà bình thường có thể điều trị, như sốt rét hoặc thiếu phụ tử vong trong quá trình sinh con vì bị bệnh viện bỏ rơi hoặc do bệnh viện đã đầy ắp các bệnh nhân Ebola khác, vì vậy đó là một yếu tố rất mất ổn định". Piot nói thêm tác động lây lan của nó là "vượt xa cả đại dịch Ebola" (beyond Ebola) và cho rằng không thể dự đoán được số ca mắc (number of cases), khi được hỏi về dự báo của WHO, ông cho biết: "Chúng ta thực sự không biết 10.000 hay 1.000 ca mỗi tuần bởi vì tại thời điểm này có khoảng 1.000 nhưng con số này vẫn đang lớn hơn nhiều là điều chắc chắn và nó có thể sẽ tiếp tục tăng lên đến khi nào tất cả các biện pháp được đưa ra một cách hiệu quả hơn".
Các ý kiến của Piot của đưa ra cùng ngày với lời xin lỗi của Daniel Varga, Giám đốc lâm sàng Sở Y tế Texas về những sai lầm mà ông cho biết đã mắc phải trong quá trình chăm sóc cho Thomas Duncan, bệnh nhân mang quốc tịch Liberia trở thành người đầu tiên tại Hoa Kỳ mắc bệnh và tử vong do virus Ebola, Duncan đã được gửi về nhà mặc dù nói rằng người này đã bị sốt và từng đến Tây Phi trước đó: "Thật không may là trong quá trình điều trị ban đầu cho ông Duncan, mặc dù chúng tôi luôn vì mục đích tốt đẹp nhất và có một đội ngũ y tế có tay nghề cao nhưng chúng tôi đã mắc sai lầm", Varga làm chứng trước Quốc hội: "Chúng tôi đã không chẩn đoán chính xác các triệu chứng của ông ấy như của bệnh nhân nhiễm Ebola. Chúng tôi vô cùng xin lỗi".
Viết bài cho CNN hồi đầu tháng này, Giám đốc Trung tâm kiểm soát và phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ (USCDC), bác sĩ Tom Frieden cho biết một trong những cách để Hoa Kỳ ngăn chặn dịch bệnh lan rộng tại đất nước này là giải quyết nó ngay tại nguồn (Tây Phi): "Sau khi tất cả những gì đã được phát biểu và thực hiện tại đây thì đó là cách duy nhất để bảo vệ thực sự và hoàn toàn an ninh sức khỏe của nước Mỹ và cả thế giới". Quan điểm này đã được Piot lặp lại và nói thêm rằng đã có một số dấu hiệu đáng khích lệ từ hai trong số các nước trong khu vực bị ảnh hưởng tồi tệ nhất, "Chỉ cần có một đại dịch lớn ở Tây Phi thì phần còn lại của thế giới cũng có nguy cơ, thêm một lý do cho việc trợ giúp để ngăn chặn dịch bệnh vì sẽ có những con người sẽ xuất hiện, có thể là châu Âu, Hoa Kỳ hay Trung Quốc", ông nói: "Tin tốt là cả hai quốc gia Nigeria và Senegal đã có thể khống chế một số ca quan trọng, ở Senegal, thậm chí không bao giờ có bất kỳ ca bệnh phát sinh nào, ở Nigeria đã có một số người bị nhiễm bệnh và tử vong nhưng cuối cùng đã không bùng phát thành dịch ở Lagos, một thành phố đông dân tới hơn 20 triệu người, điều đó cho thấy nếu bạn hành động đủ sớm và dứt khoát thì dịch bệnh hoàn toàn có thể được kiểm soát".
Khi được Zakaria hỏi về các bước mong muốn thực hiện để cố gắng ngăn chặn sự lây lan của virus, Piot cho rằng điều đặc biệt quan trọng là tập trung vào việc bảo vệ cho nhân viên y tế: "Những điều chúng ta học được thông qua tổ chức Bác sĩ không biên giới (MSF) là làm thế nào để điều trị bệnh nhân, chăm sóc và cách ly người bệnh để họ không lây nhiễm sang người khác nhưng để giảm tỷ lệ tử vong chúng ta cần phải bảo vệ các nhân viên y tế và nhận thấy điều này ở Mỹ, ở châu Âu nhưng trên hết là ở châu Phi-nơi hơn 200 y tá, bác sĩ và nhân viên phòng thí nghiệm đã chết vì Ebola, chắc hẳn điều đó có thể thực hiện được bằng biện pháp chăm sóc bảo vệ". Tuy nhiên, ông nói thêm rằng thách thức lớn nhất trong việc làm chậm sự lây lan của Ebola là thay đổi các kiểu hành vi (changing the kinds of behaviors) làm cho nó lây lan: "Ngăn chặn sự lây truyền bệnh tại cộng đồng trong đám tang hoặc quá trình chôn cất vì tình trạng này hiện vẫn còn tiếp diễn, như vậy chúng ta phải thay đổi hành vi và niềm tin của người dân cũng như việc cần làm đối với tất cả các bệnh nhân-những người vẫn còn đang ở nhà, những người có thể lây bệnh cho người khác khi họ được chuyển đến các đơn vị bệnh viện, vì vậy đó sẽ là một cam kết thay đổi hành vi có quy mô lớn và nó sẽ phải đến từ bên trong, nơi tác động đến niềm tin của họ và nơi các hành vi an toàn phải được đưa ra. Điều đó có thể đến từ các nhà lãnh đạo truyền thống và các nhà chỉ đạo quan điểm trong mỗi cộng đồng".
Khi được hỏi liệu ông có tin rằng Hoa Kỳ đã phản ứng thái quá với khả năng lây lan tiềm tàng của Ebola, Piot cho rằng ông hy vọng mức độ bao phủ truyền thông rộng lớn về loại virus này sẽ đảm bảo cho mọi người có ý thức hơn về làm thế nào để tự bảo vệ mình nhưng ông cho biết ông cũng tin rằng sự bùng phát dịch hiện nay có thể được kiểm soát: "Tôi không lo về một dịch bệnh trong dân số lớn hơn, sẽ xuất hiện các ca bệnh và chúng ta không nên ngây thơ về điều đó nhưng tôi tin rằng dịch bệnh Ebola có thể được khống chế".
Ebola có thể là “thảm họa của thế hệ chúng ta”
Ngày 19/10/2014. VOA News - Tổ chức Oxfam: Ebola có thể là “thảm họa của thế hệ chúng ta” (Oxfam: Ebola Could Be 'Disaster of Our Generation'). Tổ chức viện trợ quốc tế Oxfam đang kêu gọi các ngoại trưởng Liên minh châu Âu hành động nhiều hơn nữa để chiến đấu với dịch bệnh Ebola, một dịch bệnh mà Oxfam cho rằng có thể là một “thảm họa nhân đạo của thế hệ chúng ta” (definitive humanitarian disaster of our generation). Chủ tịch hội từ thiện Anh Quốc, Mark Goldring, kêu gọi nhiều binh lính, kinh phí và nhân viên y tế chuyển đến Sierra Leone, Guinea và Liberia là 3 quốc gia đang có dịch bệnh lưu hành nặng nhất. Theo ông Goldring các quốc gia không đưa ra cam kết chiến đấu với dịch bệnh Ebola “đang ở nguy cơ tổn thất rất nhiều nhân mạng” (are in danger of costing lives). Nhắc lại lời nhận xét trong một bức thư gửi đến BBC ngày chủ nhật, Tổng thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf cho biết cuộc chiến chống lại Ebola là một phần trong “cả thế giới có mối đe dọa” (the whole world has a stake). Bà Sirleaf phát biểu: “Đó là nhiệm vụ của tất cả chúng ta, vì các công dân toàn cầu hãy gửi thông điệp để họ không rời bỏ hàng triệu người dân châu Phi để tự lo liệu cho chính mình” và bà cho biết thêm căn bệnh này không chỉ gây ra một thảm họa về kinh tế mà sẽ để lại “sự tổn thất” (lost generation) cho thế hệ trẻ của các quốc gia Tây Phi.
Đội mai táng mặc đồ bảo hộ đưa thi thể người chết do Ebola tại Morovia, Liberia, ngày 18/10/2014
Đội phản ứng nhanh của Mỹ (US quick-reaction team)
Trong khi đó, phát ngôn viên của Lầu Năm góc-Thiếu tướng John Kirby cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Chuck Hagel ra lệnh thành lập một đội cứu trợ y tế ra nước ngoài gồm 30 cán bộ (5 bác sĩ, 20 y tá và 5 cán bộ đào tạo) để đáp ứng trong thời gian ngắn giúp các chuyên gia y tế và cung cấp sự cứu trợ khẩn cấp với khủng hoảng dịch bệnh Ebola tại Hoa Kỳ.Mỹ cũng ban hành các hướng dẫn mới đối với các nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân Ebola (new guidelines for health workers treating Ebola patients) bao gồm việc sử dụng đồ bảo hộ “không để da tiếp xúc” (with no skin showing). Các hướng dẫn đưa ra các tiêu chuẩn khắt khe hơn trước đây, yêu cầu đồ bảo hộ và mũ trùm đầu phải kín hết cơ thể, bảo vệ cả phần cổ của nhân viên y tế, đưa ra các quy định nghiêm ngặt khi tẩy rửa các trang thiết bị, khử trùng tay và yêu cầu “người quản lý khu vực” (site manager) để giám sát việc lấy và cất trang thiết bị. 3 trường hợp nhiễm Ebola được chẩn đoán tại Hoa Kỳ, thúc đẩy mối quan tâm rộng hơn về khả năng lây lan của virus: một người đàn ông Liberia, Thomas Eric Duncan bị ốm trong một chuyến đi đến Dallas, bang Texas và tử vong vào ngày 8/10/2014; hai y tá điều trị cho anh ta đã bị nhiễm virus này, theo đó một y tá đang được chăm sóc tại Bethesda, Marryland và người kia đang được điều trị tại Atlanta, Georgia. Kirby yêu cầu đội y tế “Biện pháp bổ sung, thận trọng để đảm bảo quốc gia của chúng ta sẵn sàng đối phó nhanh chóng, hiệu quả và an toàn khi có các ca bệnh Ebola. Họ sẽ không được đưa đến Tây Phi hay bất cứ nơi nào khác và sẽ được yêu cầu điều trị trong nước nếu các chuyên gia y tế thận trọng”. Tổng thống Mỹ Barack Obama gặp các thành viên của các đội an ninh quốc gia và y tế công cộng vào hôm thứ bảy để thảo luận biện pháp đối phó với các ca bệnh Ebola trong nước.
Theo dõi 21 ngày (21-day monitoring)
Hàng chục người đang được theo dõi có bị phơi nhiễm Ebola tại Mỹ mong rằng sẽ sớm được làm sáng tỏ, giảm mối lo ngại tiềm ẩn về sự lây lan của dịch bệnh sau khi có 2 y tá bị nhiễm virus. Theo cơ quan y tế, gần 50 người có thể bị nhiễm với Duncan sẽ không còn yêu cầu theo dõi các dấu hiệu của virus, hôm thứ hai vừa qua nhiều người đã kết thúc giai đoạn 21 ngày theo dõi-thời gian ủ bệnh của virus bao gồm vị hôn phu của Duncan, Louise Troh, con trai 13 tuổi của cô và 2 người khác, họ bắt buộc phải được cách ly tại địa điểm được giấu kín tại Dallas. Ngoài ra, một nhân viên phòng thí nghiệm ở Dallas đã trải qua một kỳ nghỉ trong sự cách ly ở Ca-ri-bê đã được xét nghiệm âm tính với virus chết người này và rời khỏi tàu Carnival Magic với các hành khách khác sau khi nó neo đậu tại Galveston, Texas. Tuy nhiên, vẫn còn 75 nhân viêny tế tại Dallas bị cách ly và đang được theo dõi. Trong bài phát biểu vào thứ bảy hàng tuần, Tổng thống Obama kêu gọi người dân Mỹ không đưa dịch bệnh Ebola vào “nỗi sợ hãi” (hysteria or fear) và hối thúc mọi người hãy giữ tình hình theo cách nhìn, ông cho rằng Mỹ có thể có nhiều trường hợp cách ly hơn nhưng ông “hoàn toàn tự tin” (absolutely confident) chính quyền có thể ngăn chặn được dịch bệnh nguy hiểm này.
Bệnh viện Texas gửi lời xin lỗi (Texas hospital apologizes)
Giám đốc điều hành của Nguồn Nhân lực Y tế bang Texas, Barclay Berdan cho biết Bệnh viện Presbyterian Texas, nơi mà Duncan đến đầu tiên đã sai lầm vì ban đầu không chẩn đoán là virus Ebola. Theo ông Berdan đó là hành động đáng tiếc (aggressive actions) vì sau khi đảm bảo rằng bệnh viện là một nơi an toàn và các chuyên gia bên ngoài sẽ được tham khảo để quyết định 2 y tá bị nhiễm virus như thế nào. Canada cho biết họ sẽ gửi 800 lọ văc-xin thử nghiệm Ebola đến Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Geneva và Chương trình Lương thực thế giới (WFP) của UN sẽ cung cấp lương thực bằng cách thả từ máy bay xuống cho hơn 260.000 người tại huyện Waterloo, Freetown, thủ đô của Sierra Leone. Khu vực này có số ca mắc Ebola cao, nhiều hộ gia đình bị cách ly. Cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất của dịch bệnh được lây lan do tiếp xúc với chất dịch cơ thể của người bị mắc bệnh đã giết chết hơn 4.500 người hầu hết ở Liberia, Sierra Leone và Guinea.
Cuba sẽ hỗ trợ Mỹ trong cuộc chiến chống Ebola (Cuba would aid US in Ebola fight)
Trong khi đó, Fidel Castro-nguyên lãnh đạo Cuba tuyên bố vùng biển Ca-ri-bê sẽ “hợp tác thoải mái” (gladly cooperate) với Mỹ trong cuộc chiến chống Ebola tại Tây Phi. Phát biểu trên một kênh truyền hình của Cuba ông Castro cho biết sự hợp tác này là vì lợi ích của “hòa bình thế giới” (peace in the world) chứ không phải là nỗ lực để giải quyết các vấn đề giữa Mỹ và Cuba: “Chúng tôi sẽ hợp tác thoải mái với các nhân viên Hoa Kỳ trong nhiệm vụ, không phải để tìm kiếm sự hòa bình giữa hai quốc gia đã từng là kẻ thù trong nhiều năm mà trong bất kỳ mọi trường hợp, nền hòa bình thế giới là một mục tiêu có thể và nên cố gắng thực hiện”. Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry đề cao những nỗ lực đối phó với khủng hoảng dịch bệnh Ebola của Cuba và cho rằng: “Cuba-một quốc gia chỉ 11 triệu dân đã cử 165 chuyên gia y tế và họ đang có kế hoạch sẽ cử gần 300 nhân viên y tế nữa” đến các khu vực có dịch bệnh nặng của Tây Phi.Cuba có truyền thống cử các bác sĩ của họ đến những nơi khẩn cấp trên toàn thế giới, “Quốc gia của chúng ta không cần một giây phút nào để đáp ứng các tổ chức thế giới trước khi yêu cầu sự hỗ trợ chống lại dịch bệnh nguy hiểm đang tàn phá tại Tây Phi, Quốc gia của chúng ta luôn luôn thực hiện mà không loại trừ bất cứ ai”, ông Castro tuyên bố. Jorge Perez, giám đốc bệnh viện nhiệt đới nơi các bác sĩ Cuba đào tạo về dịch bệnh Ebola cho biết ông tin rằng Mỹ và Cuba cùng chiến đấu với dịch bệnh Ebola có thể dẫn đến cải thiện mối quan hệ ngoại giao. Cuba đã từng cử các nhóm y tế đến các khu vực có thảm họa trên thế giới từ cuộc cách mạng năm 1959, năm mà Fidel Castro lên nắm quyền. Bên cạnh các chính sách về y tế, Cuba còn gửi các bác sĩ ra nước ngoài để đổi lấy tiền và hàng hóa, đặc biệt là dầu của Venezuela.
Đảng Cộng hòa đả kích kịch liệt việc chọn Klain làm “chiến lược gia chống Ebola”
Ngày 17/10/2014.Washington. CNN - Đảng Cộng hòa đả kích kịch liệt việc chọn Klain làm “chiến lược gia chống Ebola” (GOP slams Klain pick as Ebola czar)- Các thành viên của Đảng Cộng hòa, những người đã buộc Tổng thống Barack Obama phải có một đáp ứng liên bang hợp tác hơn nữa với sự bùng phát dịch Ebola hiện đang phản đối việc bổ nhiệm Ron Klain, cựu cố vấn chính trị của Đảng Dân chủ làm “chiến lược gia chống Ebola" (Ebola czar). "Việc bổ nhiệm này vừa gây sốc và nói thẳng ra là phi nghĩa đối với những gì mà người dân Mỹ đang lo ngại", Thượng nghị sĩ Tim Murphy đại diện tiểu bang Pennsylvania đưa ra nhận xét trong một tuyên bố bằng văn bản. Ông Murphy đã chủ trì một buổi điều trần hôm thứ năm về phản ứng của chính phủ liên bang đối với đại dịch và cho biết quyết định sử dụng Klain sẽ không trấn an những công dân Mỹ đang lo lắng về sự lây lan của căn bệnh này. Tiếp theo đó, các thành viên hàng đầu của Đảng Cộng hòa ở Capitol Hill đã nhắm vào kinh nghiệm vận động của Klain và cho rằng đó là ‘loại kinh nghiệm sai lầm’ cho vị trí này. "Mặc dù lựa chọn của Tổng thống có thể có ý kiến của Nhà Trắng và kinh nghiệm từ vận động tranh cử nhưng tôi lo ngại ông ta không có những mối quan hệ quan trọng trong cộng đồng y tế mà điều đó là bắt buộc trong tình trạng khẩn cấp về sinh học hiện nay", Chủ tịch Ủy ban An ninh nội địa Hạ viện (House Homeland Security Committee) Hoa Kỳ Michael McCaul cho biết. McCaul kêu gọi Tổng thống xem xét lại lựa chọn của mình và thay vào đó hãy tạo ra một vị trí thường trực trong chính phủ để điều hợp phản ứng. Một thành viên Đảng Cộng hòa bang Texas khác cũng tỏ ra không kém phần bức xúc: "Chúng tôi không cần một cái gọi là ‘chiến lược gia’, chúng tôi cần sự lãnh đạo của tổng thống vì đây là một cuộc khủng hoảng y tế công cộng và câu trả lời không phải là một giới chức chính trị của Nhà Trắng" Thượng nghị sĩ Ted Cruz tuyên bố.
Ông Ron Klein từng làm chánh văn phòng cho Phó Tổng Thống Joe Biden và sau đó là cho Phó Tổng Thống Al Gore, hiện đang là chủ tịch của Case Holdings và tổng cố vấn của Revolution-một tập đoàn đầu tư. Ông từng làm thư ký cho Tòa án Tối cao Mỹ và đi đầu trong nỗ lực tranh cử của Gore trong cuộc tái kiểm phiếu bang Florida năm 2000. Chủ tịch Ủy ban Ngoại giao Hạ viện Mỹ Ed Royce, đại diện Tiểu bang California cũng đặt câu hỏi về khả năng chuyên môn của Klain trong một phát biểu bằng văn bản: "Tại sao Tổng thống không chọn một cá nhân có nền tảng đáng chú ý về y tế công cộng hoặc về bệnh truyền nhiễm?" (Why the President didn't pick an individual with a noteworthy infectious disease or public health background?). Tuy nhiên, Nhà Trắng đã bảo vệ lựa chọn này và nói rằng đây không chỉ là về vấn đề chuyên môn y tế.Bộ trưởng Josh Earnest phát biểu với các phóng viên: "Đó là lý do tại sao một người có các phẩm chất như Klain, một người giàu kinh nghiệm quản lý, cả bên trong chính phủ lẫn khu vực tư nhân, một người có những mối quan hệ vững chắc với các thành viên của Quốc hội và rõ ràng ông ấy có mối quan hệ vững chắc với chúng tôi-những người đã từng làm việc với ông ấy ở đây trong chính quyền tại Nhà Trắng".
Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa John McCain của Bang Arizona trước đó không lâu đã đề xuất trên CNN rằng chính quyền cần một người nổi bật: "Tôi muốn nói rằng chúng ta không biết chính xác ai là người gánh vác trách nhiệm, có một số loại quan toàn quyền" (I would say we don't know exactly who's in charge, there has to be some kind of czar). Tuy nhiên, Nhà Trắng ban đầu phản đối ý kiến này và chỉ ra rằng McCain từng phát biểu vào năm 2009 rằng chính quyền Obama có "nhiều chiến lược gia hơn triều đại Romanov của Nga" (more czars than the Romanovs).
Tổng Thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf đang kêu gọi thế giới trợ giúp vấn đề Ebola
Ngày 19/10/2014. BBC News - Tổng thống Johnson Sirleaf phát biểu trong chương trình BBC Newshour: “thì giờ cho việc thảo luận và thương thuyết đã hết” (the time for talking or theorising is over). Tổng thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf cho biết toàn thế giới có vai trò trong cuộc chiến chống Ebola, trong “bức thư gửi tới nhân loại” (letter to the world) được phát trên BBC bà cho biết căn bệnh này “không dừng lại ở biên giới” (respects no borders) và cho rằng mọi quốc gia phải làm mọi điều để giúp đấu tranh với nó. Tổng thống Johnson Sirleaf phát biểu thêm rằng một thế hệ người dân châu Phi đang có nguy cơ “thất bại trước một thảm họa kinh tế” (being lost to economic catastrophe). Dịch bệnh Ebola đã cướp đi sinh mạng hơn 4.500 người trên khắp Tây Phi, trong đó có 2.200 người ở Liberia. Các nguồn trợ cấp quốc tế cho tới thời điểm này đã giảm và vẫn chưa đạt tới số lượng được yêu cầu bởi các tổ chức trợ cấp và các cơ quan UN. Tại 3 nước bị ảnh hưởng nặng nhất như Guinea, Liberia và Sierra Leone-hơn 9.200 người đã được phát hiện mắc vi-rút Ebola và tỷ lệ tử vong do vi-rút này gây ra ước tính khoảng 70% những người bị nhiễm.
Dịch bệnh Ebola đã cướp đi sinh mạng của hơn 2.200 người ở đất nước Liberia
Những quốc gia mong manh (Fragile states)
Bức thư, được Tổng thống Liberia ủy quyền bởi BBC và được đọc trên chương trình Newshour của BBC World Service, bắt đầu với những từ “gửi toàn thế giới” (Dear World) và cho rằng cuộc chiến chống Ebola “Đòi hỏi sự cam kết từ mọi quốc gia có khả năng giúp đỡ-dù đó là tài trợ khẩn cấp, hỗ trơ y tế hoặc kỹ năng lâm sàng. Tất cả chúng ta đều có vai trò trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh Ebola, đó là trách nhiệm của tất cả chúng ta khi là một công dân trái đất phải phát đi một thông điệp rằng chúng ta sẽ không bỏ mặc hàng triệu người dân Tây Phi để bảo vệ cho chính bản thân mình” ("requires a commitment from every nation that has the capacity to help- whether that is with emergency funds, medical supplies or clinical expertise. We all have a stake in the battle against Ebola, it is the duty of all of us, as global citizens, to send a message that we will not leave millions of West Africans to fend for themselves".
Hàng nghìn người dân Tây Phi đang được cách ly nhằm ngăn chặn Ebola lây lan
Bà cho biết rằng đây không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên khi Ebola đã bắt đầu có tác động “tại 3 quốc gia mong manh… tất cả đầu đang đấu tranh để vượt qua tác động của những cuộc chiến tranh có liên quan tới nhau” và nhấn mạnh Liberia có khoảng 3.000 bác sĩ đủ tiêu chuẩn vào giai đoạn mở đầu cuộc nội chiến trong cuối thập niên 1980 nhưng tới cuối năm 2003 nước này chỉ có vài chục người. Bà cho biết thêm: “Ebola không chỉ là một cuộc khủng hoảng y tế trên khắp Tây Phi mà cả một thế hệ trẻ đang có nguy cơ thất bại trước một thảm họa kinh tế” (Ebola is not just a health crisis, across West Africa a generation of young people risk being lost to an economic catastrophe).
Thiếu hụt số tiền trợ giúp (Donation shortfall)
Khủng hoảng gần đây nhất tại Tây Phi chính là dịch bệnh Ebola tồi tệ nhất từ trước tới nay, vi-rút đã lây lan giữa người với người thông qua tiếp xúc trực tiếp với máu nhiễm bệnh, dịch hoặc cơ quan cơ thể, hoặc thông qua tiếp xúc gián tiếp với những môi trường nhiễm bệnh. Các khoản tài trợ đã đạt tới gần 400 triệu đô-la cho các tổ chức cứu trợ và các cơ quan Liên Hiệp Quốc, còn thiếu trong số 988 triệu đô-la đã được yêu cầu. Ngoài ra, UN cũng đã kêu gọi trợ cấp cho quỹ Ebola 1 tỷ đô-la nhằm tạo nguồn lực linh động từ khoản tiền đề phòng để kiểm soát căn bệnh. Tổng Thư ký UN Ban Ki-moon phát biểu hôm thứ sáu rằng quỹ này được phát động vào hồi tháng 9/2014 mới chỉ nhận được 100.000 đô-la tiền trợ cấp cho tới thời điểm hiện tại. Nguyên Tổng Thư ký UN Kofi Annan trả lời trong một cuộc phỏng vấn với BBC rằng ông “thất vọng cay đắng” (bitterly disappointed) với phản ứng của cộng đồng quốc tế và cho rằng “nếu khủng hoảng ảnh hưởng tới khu vực khác có lẽ nó đã được đối xử khác hẳn” (If the crisis had hit some other region it probably would have been handled very differently).
Canada sẽ vận chuyển vắc-xin Ebola tới cho WHO
Ngày 19/10/2014. BBC News - Cơ quan y tế công cộng của Canada (The Public Health Agency) cho biết vắc-xin này có thể là một “công cụ quan trọng trong việc kìm hãm dịch bệnh” (important tool in curbing the outbreak). Vụ dịch Ebola đang diễn ra ở tâm điểm khu vực Tây Phi được xem là vụ dịch lớn nhất trong lịch sử cướp đi sinh mạng gần 5.000 người, theo Who tới tháng 12/2014 có thể hơn 10.000 người bị nhiễm vi-rút Ebola mỗi tuần. Hiện vẫn chưa có thuốc đặc hiệu hay vắc-xin chính thức nào nhưng một số các biện pháp còn đang giai đoạn thử nghiệm đã được gấp rút thông qua.
Hiệu lực của vắc-xin Canada này trên người vẫn chưa được công bố
Canada sẽ vận chuyển 800 lọ vắc-xin Ebola của nước này tới WHO, thuốc này hoàn toàn có thể bảo vệ động vật khỏi vi-rút Ebola, tuy nhiên độ an toàn và hiệu lực trên người vẫn còn chưa sáng tỏ, các cuộc thử nghiệm sẽ bắt đầu tại Hoa Kỳ tuần này và WHO sẽ tiến hành các thử nghiệm tiếp theo tại châu Âu và châu Phi. Loại vắc-xin Canada này được phát triển bởi Cơ quan y tế công cộng, Phòng thí nghiệm vi sinh vật quốc gia của Canada (Canada's National Microbiology Laboratory) kết hợp các phần tử của vi-rút Ebola với một loại vi-rút không gây tử vong, vắc-xin này đủ để kích hoạt hệ miễn dịch sản sinh ra các kháng thể chống lại Ebola, bảo vệ khỏi các đợt lây nhiễm về sau.
Vấn đề y đức ('Ethical issues')
Các thử nghiệm lâm sàng đã bắt đầu tại Viện nghiên cứu quân đội (Army Institute of Research) Walter Reed tại Hoa Kỳ nhưng các kết quả chưa đạt được kỳ vọng cho tới tháng 12 và Canada sẽ bắt đầu vận chuyển 800 lọ vắc-xin này vào thứ hai. Chúng sẽ được gửi đi trong ba lô như là một biện pháp phòng ngừa rủi ro, vắc-xin phải được đóng trong băng khô và giữ ở nhiệt độ -80o‑C để đảm bảo hiệu lực. Các thử nghiệm tiếp theo sẽ được tiến hành tại Đức, Thụy Sĩ và các quốc gia châu Phi không bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Ebola.
TS. Greory Taylor, quan chức lãnh đạo y tế công cộng của Canada cho biết: “Vắc-xin này, sản phẩm của nhiều năm cải tiến và nghiên cứu khoa học, có thể là một công cụ quan trọng trong việc kìm hãm dịch bệnh. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc chặt chẽ với WHO để giải quyết một số vấn đề y đức và hậu cần xung quanh việc sử dụng vắc-xin thử nghiệm này trong cuộc chiến chống Ebola”. Theo Chính phủ Canada khoảng một phần ba của toàn bộ kho dự trữ vắc-xin sẽ được bảo quản tại Canada để nghiên cứu hoặc “sử dụng thử nghiệm cho bệnh nhân hiểm nghèo khi được phép” (compassionate use).
GSK cho biết vắc-xin của hãng này sẽ tới quá muộn đối với dịch bệnh hiện tại
Một loại vắc-xin khác cũng vừa được thử nghiệm tại Hoa Kỳ, Anh và Mali được sản xuất bởi GlaxoSmithKline, công ty đã cảnh báo rằng vắc-xin này sẽ “tới quá muộn” (come too late) đối với dịch bệnh hiện tại. TS. Ripley Ballou, trưởng nhóm nghiên cứu vắc-xin Ebola của GSK cho biết dữ liệu độ an toàn và hiệu lực hoàn toàn sẽ không thể sẵn sàng đến cuối năm 2015: “Vào thời điểm hiện tại chúng tôi phải sản xuất vắc-xin có độ tin cậy cho mục đích sử dụng phổ thông và điều này sẽ hoàn thành vào năm 2016, tôi không nghĩ rằng nó được xem như là đáp số chủ yếu cho dịch bệnh đặc biệt này”.
Một số thông điệp truyền thông về Ebola
Làm sao để không bị mắc Ebola (How not to catch Ebola)
Tránh tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân mắc bệnh vì vi-rút lây lan qua những dịch cơ thể bị bệnh (avoid direct contact with sick patients as the virus is spread through contaminated body fluids); mang kính mắt để bảo vệ mắt (wear goggles to protect eyes); quần áo và các rác thải y tế nên được đốt và bất kỳ trang thiết bị y tế cần giữ lại phải được tiệt trùng (clothing and clinical waste should be incinerated and any medical equipment that needs to be kept should be decontaminated); những người đã hồi phục khỏi Ebola nên tránh quan hệ tình dục hoặc sử dụng bao cao su trong vòng 3 tháng (people who recover from Ebola should abstain from sex or use condoms for three months).
Virus Ebola lây lan như thế nào (How Ebola virus spreads)
1)Ebola xâm nhập tế bào qua hệ thống hô hấp, mắt hoặc các ngõ vào cơ thể (miệng, tai, thực quản, ruột, âm đạo) (Ebola virus fuses with cells lining respiratory tract, eyes or body cavities).
2)Các bộ phận di truyền của virus được phóng thích vào trong tế bào (The virus’s genetic cotents are released into the cell).
3)Vật liệu di truyền này tiếp quản tổ chức của tế bào để nó tự nhân bản (This genetic material tekes over cell machinery to replicate itself).
4)Các virus khác được sao chép và đưa trở lại cơ thể (New copies of the virus are produced and released back into system).