Những con số đáng chú ý:Từ đầu năm đến 20/7/2011, cả nước có đến 17.200 ca mắc bệnh tay chân miệngvới 59 ca tử vong, bệnh chủ yếu tập trung ở các tỉnh thành phía Nam, đến naybệnh chưa có dấu hiệu chững lại và vẫn còn diễn tiến phức tạp
1. Bệnh tay chân miệng: Đến lúc tính tới kịch bản xấu nhất
Sáng 14.7, bệnh viện Nhi Đồng 1, thành phố Hồ Chí Minh lại ghi nhận thêm một ca tử vong vì bệnh tay chân miệng. Đó là một bệnh nhi ba tuổi từ tỉnh chuyển lên. Vài giờ trước đó bé còn tỉnh táo, nhưng không lâu sau, bệnh trở nặng. Mặc dù được tích cực chữa trị tại khoahồi sức cấp cứu nhưng bé vẫn không qua khỏi. “Với diễn biến phức tạp như hiện nay, đã đến lúc phải nghĩ đến một kịch bản xấu cho bệnh tay chân miệng. 40% trẻ dưới năm tuổi tại thành phố mắc bệnh. Kịch bản xấu nhất có thể là hơn 60%. Nếu không tính đến kịch bản này, chúng ta sẽ bị động và không biết chuyện gì sẽ xảy ra”, bác sĩ Trương Hữu Khanh, trưởng khoa nhiễm – thần kinh, bệnh viện Nhi Đồng 1, thành phố Hồ Chí Minh đã nói với chúng tôi ngày 14.7.
Tung cờ trắng đầu hàng!
Minh chứng điều này, BS Khanh dẫn chúng tôi đến phòng bệnh. Hai phòng 107 và 108 được trưng dụng hoàn toàn để điều trị tay chân miệng. Mỗi phòng kê 8 – 10 giường, nhưng bệnh nhi nằm ghép 3 – 4 người/giường. Không đủ chỗ, người nhà kê chiếu cho trẻ nằm xuống dưới đất, nằm lan hai bên hành lang bên ngoài, ra tận cầu thang, thậm chí nằm dọc theo hành lang của khoa tiêu hoá ở tầng trệt! Ước tính ngày hôm qua, tổng số bệnh nhi tay chân miệng điều trị ở bệnh viện Nhi Đồng 1 là 180 ca, trong đó có hàng chục ca thở máy, phải theo dõi sát.
“Quá bất thường. Với tình hình này, ngành y tế thành phố chỉ còn biết tung cờ trắng đầu hàng!”, BS Khanh chia sẻ. Thật vậy, những năm trước thời điểm này chỉ đếm được trên đầu ngón tay vài ca tay chân miệng, thế mà năm nay lại có hàng trăm ca.
Tình hình ở bệnh viện Nhi Đồng 2 cũng không khác. BS Trần Thị Thuý, phó khoa nhiễm, cho biết có khoảng 170 ca nội trú, trong đó có một trẻ nặng phải thở máy, không chỉ thành phố Hồ Chí Minh, dịch tay chân miệng đang hoành hành ở 19 tỉnh/thành phố khác ở phía Nam.
Một mình ngành y tế chống trả
Từ đầu mùa tay chân miệng (tháng 3.2011) đến nay đã có hàng chục cuộc họp triển khai phòng chống tay chân miệng, từ UBND thành phố đến sở y tế rồi quận/huyện nhưng xem ra tình hình không cải thiện mà còn có nguy cơ tăng mạnh hơn nữa. Vì sao có chuyện này?
Tiếp xúc với chúng tôi, BS Đặng Thế Hệ, giám đốc trung tâm y tế dự phòng quận 8 – thành phố Hồ Chí Minh, cho biết từ đầu mùa dịch đến nay toàn địa bàn có 440 ca mắc tay chân miệng, trong đó có ba ca tử vong. Bùng phát dịch tay chân miệng trên địa bàn quận 8 khiến cho 16 trường mầm non công lập phải đóng cửa. Hôm qua (14.7), bà Nguyễn Thị Ngọc Bích, phó chủ tịch UBND quận 8, nhận định rằng công tác phòng chống dịch trên địa bàn chưa tốt. Sau khi kiểm tra thực tế tại quận 8, TS.BS Trần Phủ Mạnh Siêu, giám đốc trung tâm Y tế dự phòng thành phố Hồ Chí Minh cũng thừa nhận chuyện này: “Mặc dù ngành y tế có nhiều nỗ lực, nhưng hiệu quả chống dịch chưa cao vì một số người dân vẫn chưa được trang bị tốt kiến thức về bệnh tay chân miệng. Điều này cho thấy cán bộ y tế vẫn chưa đi sát quần chúng”. Trả lời chúng tôi, bà Anh, ngụ tại phường 11, quận 8, nói: “Nhà tôi được nhân viên y tế phát một bịch cloramin B có kèm giấy hướng dẫn. Nhưng khi mở ra thấy quá hôi, tôi mang đi… rửa nhà cầu!”
Tình hình bệnh tay chân miệng quả là đáng báo động, nhưng dường như chỉ có ngành y tế đơn độc trong cuộc chiến này. Một bác sĩ giấu tên có thâm niên gần 30 năm chống dịch ở cơ sở than thở: “Đi họp chống dịch, các ban ngành cũng cử người tham gia, nhưng khi bắt tay vào thực tế, chỉ có nhân viên y tế là làm việc”. BS Hệ cho biết: “Việc quản lý trẻ dưới năm tuổi của các hộ di dân từ nơi khác về gặp nhiều khó khăn. Cán bộ chống dịch chỉ dựa trên số trẻ thường trú, còn số trẻ tạm trú thì không nắm hết”. Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, ở quận 8 có gần 3.000 hộ có phòng trọ cho thuê. Việc quản lý các hộ có trẻ dưới năm tuổi đến đây tạm trú hoàn toàn không phải là chuyện của ngành y tế mà của các ban ngành khác, vì thế nếu chỉ dựa vào ngành y tế chống dịch quả là… chuyện không tưởng!
2. Bệnh tay chân miệng tăng lên đến đỉnh và diễn biến phức tạp
Gần 1.500 trường hợp nhập viện trong tháng 5 và tiếp tục tăng ca ở tuần đầu tháng 6, bệnh tay chân miệng được Trung tâm Y tế Dự phòng thành phố Hồ Chí Minh đánh giá là đang có tốc độ lây lan cao nhất từ trước đến nay. Theo thống kê của Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh, lượng trẻ nhập viện hiện cao gần gấp 4 lần so với cùng kỳ năm 2010. Mỗi ngày có đến hàng trăm trẻ nằm viện điều trị. Nếu 5 tháng đầu năm nay, thành phố có khoảng 2.700 trường hợp mắc bệnh thì chỉ trong một tháng vừa qua, số ca nhập viện đã gần 1.500 cháu.
Chưa có vaccine phòng ngừa, bệnh dễ lây, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và dễ gây tử vong, tay chân miệng đang trở thành căn bệnh nguy hiểm đe dọa tính mạng của trẻ. Đến nay, đã có 12 trẻ chết vì bệnh này ở thành phố, chỉ sau 5 tháng. Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh Bệnh viện Nhi Đồng 1 cho biết bệnh tay chân miệng do virus đường ruột gây nên. Thường gặp nhất là loại virus coxsackie A16 và Entero 71.
Bệnh dễ lây lan từ người sang người do tiếp xúc với các dịch tiết mũi họng, nước bọt, chất dịch từ các bọng nước hoặc phân của người mắc bệnh. Giai đoạn dễ lây nhất là tuần đầu tiên bị bệnh. Trẻ nhũ nhi, trẻ em dưới 2 tuổi dễ nhiễm hơn vì chưa có kháng thể chống lại bệnh này. Phụ nữ mang thai cũng có thể bị nhiễm bệnh. Tuy không ảnh hưởng đến thai nhi, song nếu bà bầu bị nhiễm virus gây bệnh trước khi sinh, mẹ có thể truyền virus cho con. Thời gian ủ bệnh thường từ 3 đến 7 ngày. Biểu hiện thường thấy là sốt, đau họng, biếng ăn, mệt mỏi, nổi bóng nước. Bóng nước ban đầu chỉ là những chấm đỏ nhỏ sau đó biến thành bọng nước và vỡ ra. Bóng nước thường xuất hiện ở lưỡi, nướu và bên trong má. Ngoài ra còn thấy ở lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân, một số trường hợp nổi ở mông. Cũng có một số trường hợp bóng nước chỉ xuất hiện ở miệng. Nếu bệnh do Coxsackie virus A16 gây nên thường tự lành sau một tuần. Nhưng nếu nhiễm Enterovirrus 71, trẻ có thể bị biến chứng viêm màng não, viêm cơ tim cấp, viêm phổi.
Tại Việt Nam, bệnh tay chân miệng được xác định từ năm 2005. Trước đó, nhiều trường hợp tử vong có biểu hiện tương tự mà các bác sĩ chưa biết do bệnh gì. Bệnh thường tăng ca từ tháng 3 đến tháng 5 và tháng 8 đến tháng 10. Các nghiên cứu cho thấy, chủng virus Entero 71 có độc tính cao dần xuất hiện nhiều hơn.
Do chưa có vaccine điều trị, cách phòng bệnh tốt nhất là thường xuyên rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy, nhất là trước và sau khi nấu ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Với người lớn, nếu chăm sóc trẻ thì cần lưu ý rửa tay sau mỗi lần thay tã, làm vệ sinh cho trẻ. Các vật dụng, đồ chơi thường dùng của trẻ, sàn nhà, tay nắm cửa, cần được lau rửa bằng nước sạch, rồi khử trùng bằng cloramin B 5%. Không dùng chung các đồ dùng ăn uống của người bệnh và cách ly người bệnh tại nhà cho đến khi khỏi hẳn. Trong thời điểm dịch diễn biến phức tạp, phụ huynh không nên cho trẻ đến những nơi đông người hoặc chơi những vật dụng mà nhiều trẻ tiếp xúc.
Khi nghi ngờ trẻ bị mắc bệnh, phụ huynh cần đưa con em đến khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị sớm. Cần theo dõi sát để phát hiện các dấu hiệu như dễ giật mình, hoảng hốt, run chân tay, thở mệt, gồng người, đi loạng choạng, chới với, co giật, da nổi bông, nôn ói nhiều, sốt cao. Khi có các biểu hiện trên đây cần đưa trẻ đến ngay bệnh viện để được xử trí và điều trị kịp thời.
3. Bệnh tay chân miệng tăng tốc chưa thấy điểm dừng
Biểu đồ bệnh tay chân miệng theo phương thẳng đứng với hơn 2 nghìn ca mắc trong tháng 6 đã khiến Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục khuyến cáo người dân cảnh giác cao độ.
Tại cuộc họp ngày 6/7, báo cáo từ Trung tâm Y tế Dự phòng thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, nếu trong tháng 5, thành phố có hơn 1.400 trẻ mắc bệnh thì tháng 6 có đến gần 2.100 trường hợp nhập viện. Đặc biệt, có 7 trường hợp tử vong và nhiều bệnh nhi bị biến chứng nặng. Đại diện Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh nhận định, tình hình bệnh tay chân miệng có diễn biến phức tạp nhất kể từ năm 2005, khi bệnh này bắt đầu được phát hiện.
Theo các bác sĩ chuyên khoa nhiễm, thông thường, bệnh giảm ca từ cuối tháng 5, nhưng đến nay, số ca mắc bệnh ở thành phố Hồ Chí Minh cũng như các tỉnh thành lân cận vẫn ở mức cao. Ông Nguyễn Đắc Thọ, Phó giám đốc Trung tâm y tế Dự phòng thành phố Hồ Chí Minh cho biết, nếu so sánh các mốc bệnh tăng tốc, thì tại thành phố Hồ Chí Minh mức tăng ca từ tháng 5 lên tháng 6 là không cao bằng từ tháng 4 lên tháng 5.
Tuy nhiên, với hơn 2 nghìn ca bệnh trong tháng, tình hình tay chân miệng theo bác sĩ Thọ vẫn còn đáng báo động. Diễn biến dịch phức tạp đã khiến Sở Y tế tiếp tục yêu cầu các quận huyện tăng cường giải pháp quản lý điều tra ổ dịch theo xóm ấp, khu phố và tung lực lượng đến tiếp cận những gia đình có trẻ dưới 5 tuổi để tuyên truyền cách phòng bệnh. Sở Y tế cũng sẽ tăng cường cung cấp chất khử khuẩn qua kênh trường học và các hộ dân, sau đó hướng dẫn và giám sát cách khử khuẩn nhằm đạt mục đích khử khuẩn hiệu quả. Tính từ đầu năm đến nay, thành phố Hồ Chí Minh đã có gần 5.000 trẻ mắc bệnh tay chân miệng trong đó có 17 bé tử vong.
Bộ Y tế cũng vừa có công văn gửi các tỉnh, thành đề nghị giám sát, phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh; cử các đội cơ động chống dịch tập trung xử lý triệt để ổ dịch, đặc biệt tại các nhà trẻ, mẫu giáo, trường tiểu học. Bộ cũng đề nghị các địa phương bổ sung kinh phí để mua vật tư, hóa chất và chi cho các hoạt động giám sát phòng chống dịch tại địa phương. Do chưa có vaccine điều trị, cách phòng bệnh tốt nhất theo các bác sĩ là thường xuyên rửa tay cho trẻ bằng xà phòng dưới vòi nước. Với người lớn, nếu chăm sóc trẻ thì cần lưu ý rửa tay sau mỗi lần thay tã, làm vệ sinh cho trẻ.Các vật dụng, đồ chơi thường dùng của trẻ, sàn nhà, tay nắm cửa, cần được lau rửa bằng nước sạch, rồi khử trùng bằng cloramin B 5%.
4. Bệnh tay chân miệng tấn công trẻ lớn
Nhập viện trong tình trạng sốc nặng với chẩn đoán bệnh tay chân miệng độ 4, hai cháu bé 11 tuổi đã suýt tử vong vì gặp phải biến chứng não và suy đa cơ quan.
Theo các bác sĩ chuyên khoa Nhiễm - Thần kinh, trước đây vi-rút tay chân miệng thường chỉ gây bệnh cho trẻ 5 tuổi trở xuống và biến chứng dẫn đến tử vong cho trẻ dưới 2 tuổi. Nhưng thời gian gần đây loại vi-rút này đang tấn công sang trẻ lớn gây nên những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
 |
Bệnh tay chân miệng đang chuyển hướng tấn công sang trẻ lớn |
Sau trường hợp tử vong của một bệnh nhi 13 tuổi do mắc bệnh tay chân miệng vào thượng tuần tháng 6, mới đây bệnh viện Nhi Đồng 2 lại tiếp nhận và điều trị hai ca mắc loại bệnh nguy hiểm này ở trẻ lớn, cả hai bệnh nhi 11 tuổi đều gặp phải những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng do virus bệnh tay chân miệng gây nên.
Trường hợp thứ nhất là em T.T.K.T (ngụ tại Đồng Nai) nhập viện trong tình trạng sốt cao, lơ mơ kèm theo co giật… Trước đó em đã được gia đình chuyển đến bệnh viện địa phương điều trị. Sau khi thăm khám bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân mắc bệnh tay chân miệng nên chuyển đến bệnh viện Nhi Đồng 2. Tiếp đó, em Đ.T.T.H (ngụ tại Cà Mau) cũng đã phải nhập viện trong tình trạng tương tự. Chỉ một ngày sau khi chuyển đến khoa Nhiễm của Nhi Đồng 2, cả hai bệnh nhi đều rơi vào tình trạng sốc nặng, bệnh nhanh chóng chuyển từ độ 2 lến độ 4 dẫn đến biến chứng suy tim, thận, gan. Riêng em T.H. do tình trạng nặng hơn nên đã mắc phải biến chứng viêm màng não, kém tiếp xúc, rối loạn vận động.
Bác sĩ đã phải tiến hành lọc máu liên tục đồng thời cho bệnh nhi sử dụng thuốc tăng cường miễn dịch để chống lại vi-rút của bệnh tay chân miệng. Sau gần 1 tuần điều trị tích cực cả hai bệnh nhi đã vượt qua được cơn nguy kịch. Tuy nhiên các bé khó có thể tránh khỏi những di chứng về sau do biến chứng của bệnh gây ra.
Qua hai trường hợp trên, bác sĩ khuyến cáo: Các bậc phụ huynh không được chủ quan khi thấy con bị sốt kéo dài hơn 2 ngày. Dù trẻ đã hơn 10 tuổi nhưng vẫn phải nghĩ đến nguy cơ của bệnh tay chân miệng, cần đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Bệnh tay chân miệng ở mức báo động
Từ đầu năm đến nay đã có trên 56 ca tử vong vì bệnh tay chân miệng. Riêng tại thành phố Hồ Chí Minh có 21 ca tử vong. So với các vụ dịch lớn tại các nước được Tổ chức Y tế thế giới ghi nhận, tình hình bệnh tay chân miệng của Việt Nam năm nay đang ở mức báo động.
Từ năm 2008- 2010, mỗi năm cả nước ghi nhận trên 10.000 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng. Song thống kê của Cục Y tế dự phòng cho thấy từ đầu năm 2011 đến nay, số bệnh nhân bị hội chứng tay chân miệng trên cả nước tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái với tổng lượng mắc lên đến 20.000 người. Số ca tử vong cập nhật mới nhất đã lên đến 56 trường hợp. 50/56 trường hợp tử vong là bệnh nhi của các tỉnh phía Nam.
 |
Dự báo, dịch TCM sẽ còn tiếp tục tăng cao trong thời gian tới |
Trước tình hình diễn biến của bệnh tay chân miệng, ngày 19-7 Bộ Y tế đã ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh năm 2011, thay thế phác đồ trước đó ban hành năm 2008. Theo hướng dẫn mới, hội chứng tay chân miệng được phân loại lâm sàng theo bốn cấp độ từ nhẹ tới nặng.
Biểu hiện lâm sàng độ 1 với triệu chứng chủ yếu là loét miệng và/hoặc tổn thương da sẽ được điều trị ngoại trú và theo dõi tại y tế cơ sở. Bệnh nhân được tái khám mỗi 1-2 ngày trong 8-10 ngày đầu của bệnh. Trẻ có sốt phải tái khám mỗi ngày đến khi hết sốt ít nhất 48 giờ.
Tuy nhiên, trẻ sẽ phải tái khám lập tức nếu có dấu hiệu từ độ 2a trở lên như: sốt cao từ 39OC trở lên, thở nhanh, khó thở, giật mình (dưới 2 lần/30 phút), lừ đừ, run chi, quấy khóc, bứt rứt khó ngủ, nôn nhiều, đi loạng choạng, da nổi vân tím, vã mồ hôi, tay chân lạnh... Bệnh nhân từ độ 2a trở lên sẽ được chuyển điều trị nội trú tại bệnh viện.
Bệnh thuộc độ 2b khi 30 phút trẻ giật mình trên 2 lần, mạch nhanh trên 150 lần/phút (khi trẻ nằm yên, không sốt), sốt cao từ 39OC trở lên không đáp ứng với thuốc hạ sốt hoặc với bệnh nhân bị run chi, run người, ngồi không vững, đi loạng choạng, rung giật nhãn cầu, lác mắt, yếu chi/liệt chi, liệt thần kinh sọ (nuốt sặc, thay đổi giọng nói...).
Khi chuyển độ 2b, bệnh nhân nên nằm đầu cao 30O, thở oxy qua mũi 3-6 lít/phút, được theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, kiểu thở... đồng thời sử dụng các nhóm thuốc Phenobarbital, Immunoglobulin theo chỉ định của thầy thuốc.
Độ 3 của bệnh được xác định khi mạch nhanh hơn 170 lần/phút (một số trường hợp có thể mạch chậm - dấu hiệu rất nặng), vã mồ hôi, lạnh toàn thân hoặc khu trú, có cơn ngưng thở, thở bụng, thở nông, rút lõm ngực, khò khè, thở rít thanh quản. Với bệnh độ 3, bệnh nhân buộc phải chuyển sang điều trị nội trú tại đơn vị hồi sức tích cực, đặt nội khí quản giúp thở sớm khi thất bại với thở oxy.
Hội chứng tay chân miệng sẽ chuyển sang độ 4 - mức nặng nhất của phân độ lâm sàng - khi bệnh nhân bị sốc, phù phổi cấp, tím tái, ngưng thở, thở nấc. Trường hợp này sẽ tiếp tục điều trị tại các đơn vị hồi sức tích cực.
Theo Bộ Y tế, hiện chưa có vắc xin phòng bệnh đặc hiệu nên biện pháp phòng bệnh được áp dụng là cách thức phòng ngừa chung đối với bệnh lây qua đường tiêu hóa, đặc biệt tránh tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây. Trẻ bị bệnh buộc phải cách ly tại nhà, không đến nhà trẻ, trường học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 10-14 ngày đầu của bệnh.
Cả nước trên 56 trường hợp tử vong_Thành phố Hồ Chí Minh có ca tử vong thứ 21
Bác sĩ Trần Thị Thúy, phó khoa nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP.HCM, cho biết năm nay số trẻ trên 5 tuổi mắc bệnh tay chân miệng nhập viện nhiều hơn so với những năm trước. Trong đó xuất hiện cả trẻ trên 10 tuổi mắc bệnh tay chân miệng nhập viện ở tình trạng nặng và đã có một cháu 13 tuổi bị tử vong. Đây là hiện tượng hiếm gặp so với những năm trước.
Sở dĩ trẻ trên 5 tuổi, đặc biệt trên 10 tuổi, ít mắc bệnh tay chân miệng hoặc nếu mắc cũng hiếm khi phải nhập viện vì ở tuổi này trẻ có sức đề kháng cao hoặc có thể trước đó đã mắc bệnh nên không mắc lại nữa. Tuy nhiên, năm nay có thể do tác nhân gây bệnh tay chân miệng thay đổi nên làm những trẻ từng mắc bệnh vẫn có thể mắc bệnh lại. Gần đây, Bệnh viện Nhi Đồng 2 điều trị cho một cháu 11 tuổi mắc bệnh tay chân miệng nặng. Bệnh nhi này được các bác sĩ cho lọc máu và được cứu sống. Dù bệnh tay chân miệng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi nhưng trẻ trên 10 tuổi vẫn có thể mắc bệnh nặng.
* Theo thông tin từ Bệnh viện Nhi Đồng 1 thành phố Hồ Chí Minh, ngày 18-7 cháu H.T.T. - 3 tuổi, ở Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh - mắc bệnh tay chân miệng đã tử vong tại khoa hồi sức của bệnh viện. Cháu H. nhập viện Bệnh viện Nhi Đồng 1 ngày 17-7 trong tình trạng sốt cao liên tục, khó thở, sau đó diễn tiến sốc (trụy tim mạch). Các bác sĩ tiến hành lọc máu cho bệnh nhi nhưng chỉ sau gần bốn giờ lọc máu bệnh nhi đã tử vong do bệnh diễn tiến nặng. Như vậy từ đầu năm đến nay tại thành phố Hồ Chí Minh đã có 21 trẻ mắc bệnh tay chân miệng tử vong.
Bến Tre phát hiện 2 trường hợp mắc bệnh tay chân miêng trên người lớn
Ngày 21-7, bác sĩ Phan Thị Ngọc Chiêu, trưởng khoa nhi Bệnh viện Đa khoa Nguyễn Đình Chiểu (Bến Tre), cho biết tuần qua bà đã trực tiếp khám và điều trị cho hai nữ bệnh nhân bị bệnh tay chân miệng nghi bị lây nhiễm từ con. Đến thời điểm này sức khỏe cả hai bệnh nhân đều ổn định. Bệnh nhân thứ nhất là chị T.T.D. (33 tuổi, ở thành phố Bến Tre) bị bệnh ngày 14-7 với các triệu chứng điển hình như nổi bóng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và loét ở miệng, sốt... Trước đó ba ngày con của chị D. cũng bị bệnh tay chân miệng. Bệnh nhân thứ hai tên T. (28 tuổi, ở thành phố Bến Tre) mới được phát hiện cách đây ít ngày với các triệu chứng tương tự bệnh nhân D. và hiện được điều trị cách ly tại nhà.
Bệnh tay chân miệng: Tuyến dưới đẩy lên, tuyến trên “hết chỗ chen”
Dịch tay chân miệng bùng phát dữ dội không chỉ khiến người dân hoang mang mà còn tạo áp lực lớn cho bệnh viện tuyến dưới. Chưa có thuốc đặc trị, điều trị tốn kém, nguy cơ tử vong cao nên dù bệnh chưa trở nặng cũng đẩy lên tuyến trên cho “nhẹ gánh”.
“Chưa bao giờ dịch TCM nóng như thời điểm hiện nay”
Đây là nhận định của TS Trần Ngọc Hữu, Viện trưởng Viện Pasteur TPHCM trước tình hình có 59 ca tử vong trong 17.200 ca mắc tay chân miệng (TCM) từ đầu năm đến ngày 20/7/2011 trên cả nước (tập trung nhiều ở phía Nam) và dự báo sẽ còn diễn biến phức tạp, số người tử vong sẽ tiếp tục tăng cao.
Cụ thể, gần 1 tháng nay khoa Nhiễm của bệnh viện Nhi Đồng 2 đã phải dành riêng để điều trị cho bệnh nhân TCM. Những ca bệnh nhiễm khác buộc phải chuyển qua điều trị tại khoa Nội tổng quát. BS Trịnh Hữu Tùng cho biết: “Ngoài những ca bệnh từ 1-10 tuổi, thời gian gần đây”, bệnh viện đã tiếp nhận nhiều trường hợp TCM ở trẻ lớn trong đó có một trẻ 13 tuổi đã tử vong”.
Còn theo báo cáo của TS Nguyễn Thanh Hùng, Phó giám đốc bệnh viện Nhi Đồng 1, cho thấy: “Số ca bệnh TCM nhập viện điều trị tại bệnh viện từ đầu năm đến nay đã hơn 5.600 trường hợp. Hiện mỗi ngày khoa Nhiễm của Nhi Đồng 1 phải điều trị nội trú cho hơn 150 bệnh nhi TCM. Trong khi đó số ca nhập viện mới trong ngày cũng giao động từ 60 đến 70 trường hợp. 70% bệnh nhi TCM chuyển đến từ các bệnh viện tuyến tỉnh nhưng phần lớn số ca bệnh này không cần thiết phải chuyển viện”.
Thực tế trên đã khiến cho hai bệnh viện nhi tại thành phố Hồ Chí Minh rơi vào tình trạng quá tải chưa từng thấy từ trước đến nay, dù mỗi giường bệnh đã phải “nhồi nhét” 3 đến 4 trẻ nhưng vẫn còn hàng trăm trẻ khác phải nằm vật vờ ngoài hành lang, gây ra tình cảnh mang bệnh đã khổ nhưng kiếm được chỗ nằm cho ra nằm còn khổ hơn.
Bệnh viện tuyến dưới chưa làm hết trách nhiệm
Tại Hội thảo bàn về việc xây dựng hệ thống giám sát bệnh TCM tại khu vực phía Nam do Viện Pasteur thành phố tổ chức, đại diện ngành y tế tỉnh Đồng Tháp cho biết, từ đầu năm đến nay trên địa bàn của tỉnh đã có 1.022 trường hợp mắc TCM. Tuy nhiên, số liệu trên vẫn chưa cập nhật hết các ca bệnh, nghiêm trong hơn ngành y tế tỉnh này vẫn còn “đơn thương độc mã” chưa phối hợp được các ban ngành vào chống dịch nên để dịch bệnh lây lan rộng.
Lý giải cho vấn đề bệnh nhân TCM ồ ạt chuyển lên tuyến cuối điều trị, bà Lê Thị Phượng đại diện ngành y tế tỉnh An Giang cho biết: “Hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị bệnh TCM, trang thiết bị y tế và kinh nghiệm trong chống dịch tại cơ sở vừa thiếu lại vừa yếu. Việc điều trị TCM bằng thuốc Gama globulin quá tốn kém nhưng lại nằm ngoài danh mục thuốc bảo hiểm nên bệnh viện tuyến dưới không thể đảm đương nổi. Mặt khác tâm lý của người nhà bệnh nhân luôn muốn chuyển con em mình lên tuyến trên để được điều trị tốt hơn”.
Tuy nhiên, TS Trần Ngọc Hữu cho rằng: “Dịch TCM bùng phát không chỉ gây tâm lý căng thẳng cho người nhà bệnh nhân mà còn tạo áp lực lớn đối với các bác sĩ. Thống kê từ các bệnh viện, 93% trường hợp mắc TCM là ca nhẹ từ 2A trở xuống. Thực tế này cho thấy bệnh viện tuyến dưới chưa làm hết trách nhiệm của mình, nhân viên y tế đang đùn đấy trách nhiệm cho nhau”.
Việc giám sát dịch tễ học đối với bệnh TCM đang lồng ghép với 28 bệnh truyền nhiễm, giám sát vi sinh học chủ yếu lấy thông tin từ các đề tài nghiên cứu hoặc lấy mẫu xét nghiệm các trường hợp nặng có biến chứng. Vì vậy quá trình giám sát đã không xác định được túyp vi-rút lưu hành chủ yếu trên bệnh nhân. Thông tin giám sát vi sinh học không toàn vẹn và không giám sát được đặc điểm dịch tễ. Các báo cáo đều chưa tìm được nguyên nhân vì sao ca bệnh tăng, vì sao tử vong nhiều?
Để giải bài toán khó trong khâu phòng chống dịch, TS Trần Ngọc Hữu cho biết: “Viện Pasteur đã đặt vấn đề với Tổ chức Y tế thế giới đề nghị được hỗ trợ kinh phí xây dựng hệ thống giám sát bệnh TCM tại khu vực phía Nam. Hệ thống này sẽ xác định sự phân bố bệnh theo địa điểm, thời gian, yếu tố nguy cơ, sự lưu hành các chủng vi rút gây bệnh, trên cơ sở phát hiện bệnh kịp thời sẽ giúp ngành y tế tìm ra giải pháp khả quan trong việc điều trị”.