Tại thành phố Hồ Chí Minh, ThS.Bs. Võ Minh Quang, Phó trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp BV Bệnh nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh cho biết, chỉ trong 9 tháng đầu năm nay, BV đã tiếp nhận 38 ca nhiễm liên cầu khuẩn lợn vào điều trị trong tình trạng viêm màng não và nhiễm trùng huyết. Riêng trong tháng 8, số ca bệnh tăng đột biến lên 11 ca. Các ca bệnh nhập viện đa phần là do tiếp xúc với lợn mang bệnh và ăn tiết canh, thịt lợn chưa được loại bỏ hết mầm bệnh. Bệnh nhân chủ yếu được chuyển viện từ các tỉnh lân cận như Bình Dương, Tiền Giang, Long An hay khu vực Đăk Lăk, Bình Thuận, Quảng Ngãi… nhưng tháng nào cũng có 1 bệnh nhân tại thành phố Hồ Chí Minh. Thời điểm hiện tại, các ca bệnh đều được xuất viện nhưng liên tiếp trong ba tháng 8 - 9 và tháng 10 đều có những ca biến chứng nặng thêm, không thể tiếp tục điều trị do nhập viện quá muộn, tình trạng biến chứng nặng nề do nhiễm trùng huyết và viêm màng não mủ.
Bệnh nhân liên cầu lợn không rõ nguồn gây
Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư hôm 5-9 cho hay trong tháng qua có tám bệnh nhân liên cầu lợn nhập viện, bệnh nhân rải rác từ các tỉnh thành Hà Nội, Hà Nam, Hưng Yên, Bắc Giang, Thanh Hóa, Hải Dương, Ninh Bình... Nhiều trường hợp trong số này nhập viện trong tình trạng bệnh nặng, sốc, suy hô hấp phải thở máy. Theo ông Nguyễn Hồng Hà, phó giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, trước đây bệnh nhân liên cầu lợn thường liên quan đến ăn thịt heo bệnh nấu chưa chín, ăn tiết canh heo bệnh, tuy nhiên thời gian qua nhiều bệnh nhân nhiễm bệnh không rõ nguồn lây. Rất có thể mầm bệnh đã lây lan ra ngoài môi trường và xâm nhập các thực phẩm khác làm lây bệnh cho những người có hành vi ăn uống chưa an toàn.
Hai biểu hiện chính ở bệnh nhân liên cầu lợn là nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não mủ. Các trường hợp nhiễm liên cầu lợn dẫn đến viêm màng não mủ sau khi chữa khỏi cũng có thể để lại di chứng như điếc. Các trường hợp nhiễm khuẩn huyết biểu hiện là các vết phát ban rồi hoại tử lớn tập trung thành đám ngoài da, có trường hợp mảng hoại tử rộng ở chân, tay, bệnh nhân còn có thể phải cưa chân, tay.
Bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn nặng
Ngày 3.5, bác sĩ Dương Văn Sinh, Trưởng khoa Cấp cứu hồi sức, Bệnh viện T.Ư Huế cho biết, hiện tại khoa Cấp cứu hồi sức có hai bệnh nhân mắc liên cầu lợn nặng đang được điều trị tích cực sau khi ăn thịt lợn nhiễm bệnh tai xanh. Trong đó, một bệnh nhân là ông Đ.Q.H (52 tuổi, trú tại xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, Quảng Trị), nhập viện ngày 29.4; bệnh nhân còn lại là một người dân ở huyện Quảng Điền, Thừa Thiên - Huế, nhập viện ngày 24.4. Hai người đều đang trong tình trạng nguy kịch với các triệu chứng sốt cao, đau bụng, suy đa phủ tạng, nhiễm trùng đường ruột, xuất huyết ngoài da... Tại khoa Cấp cứu hồi sức của Bệnh viện T.Ư Huế hiện chưa có bệnh nhân tử vong vì nhiễm liên cầu lợn như một số báo thông tin.
Được biết trước đó, vào ngày 28.4, ông Đ.N.H (44 tuổi, trú tại xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, Quảng Trị) sau khi cùng ông Đ.Q.H ăn thịt lợn bị bệnh tai xanh, đã tử vong tại Bệnh viện Đa khoa Quảng Trị.
Nhiều bệnh nhân nhập viện do nhiễm liên cầu lợn: “Vạ” từ miệng
Hơn 40 bệnh nhân mắc liên cầu lợn nhập viện tại BV Bệnh nhiệt đới TƯ từ đầu năm đến nay nhưng xem ra những cảnh báo về việc ăn tiết canh vẫn chưa trở thành nỗi sợ đối với một số người. Chỉ đến khi nhập viện với tình trạng suy đa phủ tạng, xuất huyết hoại tử, sốc nhiễm khuẩn... như trường hợp một bệnh nhân ở Hà Nội đang được điều trị tại BV Bệnh nhiệt đới TƯ gần 1 tháng nay, nhiều người mới giật mình...
Sướng miệng, khổ cái thân!
Đó là trường hợp của bệnh nhân Vũ Văn N., 47 tuổi, quê ở Phú Xuyên, hiện đang tạm trú và làm việc tại phường Cửa Nam, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Anh này có một sở thích rất dân dã là món tiết canh, lòng lợn, đến mức gần như "nghiện". Hầu như tháng nào anh cũng phải làm vài bữa rượu với tiết canh. Thậm chí cả khi nghe báo đài nói có người ăn tiết canh bị mắc liên cầu lợn, anh vẫn chưa "ngấm" lắm bởi nghĩ rằng "mình ăn nhiều thế mà từ trước đến nay đã bao giờ bị cái bệnh như người ta nói đâu". Nhưng “đi đêm lắm cũng có ngày gặp ma!”. Khi các bác sĩ Khoa Điều trị tích cực, BV Bệnh nhiệt đới TƯ tiếp nhận bệnh nhân Vũ Văn N. vào viện thì bệnh nhân đã sang ngày thứ hai của bệnh, trong tình trạng sốt liên tục, huyết áp tụt, đau đầu, buồn nôn, trên vùng da ở chân, tay đã xuất hiện các ban xuất huyết hoại tử, sốc nhiễm khuẩn... Ngay lập tức, các bác sĩ đã nghĩ ngay đến liên cầu khuẩn. Bệnh nhân được điều trị sốc nhiễm khuẩn, cấy máu để tìm vi khuẩn và hai ngày sau thì có kết luận chính xác là anh N. đã bị nhiễm liên cầu khuẩn từ lợn. Lúc này, bệnh của anh N. vẫn có chiều hướng xấu đi, bệnh nhân bị rối loạn đông máu, suy đa tạng (suy gan, thận) nên phải lọc máu liên tục kết hợp với sử dụng kháng sinh và các loại thuốc đặc hiệu khác. BS. Nguyễn Liên Hà, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân N. cho biết, sau gần 1 tháng nằm viện, hiện giờ, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân này đã dần ổn định, chức năng gan đã hồi phục nhưng bệnh nhân vẫn phải tiếp tục lọc máu ngắt quãng để ổn định chức năng của thận.
Theo BS. Nguyễn Trung Cấp, Phó trưởng khoa Điều trị tích cực, BV Bệnh nhiệt đới TƯ, hiện tại, ngoài bệnh nhân N. đang điều trị tại khoa, còn một số bệnh nhân nhiễm liên cầu khuẩn khác cũng đang điều trị tại khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp nhưng bệnh cảnh nhẹ hơn so với bệnh nhân N. Tính chung từ đầu năm đến nay, BV đã ghi nhận rải rác hơn 40 ca nhiễm liên cầu lợn nhập viện.
Cũng theo BS. Cấp, trong số các bệnh nhân nhập viện do nhiễm liên cầu lợn trong năm 2007, có đến 60 - 70% bệnh nhân nhiễm bệnh có tiếp xúc với lợn ốm, lợn chết hoặc ăn thịt lợn chưa chế biến kỹ (bao gồm cả tiết canh, nem chua, nem chạo), trong đó có khoảng trên 30% bệnh nhân hay ăn tiết canh. Cũng theo BS. Cấp, rất khó khai thác việc lây nhiễm liên cầu khuẩn từ lợn sang người ở từng bệnh nhân cụ thể là ở hoàn cảnh nào (do tiếp xúc, làm thịt lợn ốm chết hay do ăn thịt lợn chưa chế biến kỹ) bởi đa số bệnh nhân đều hiểu rằng ăn thịt lợn sống như tiết canh, nem chua thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh nhưng vẫn... cố tình ăn.
Người từng bị bệnh liên cầu khuẩn vẫn có thể tái nhiễm
Mặc dù ngành y tế đã cảnh báo rất nhiều về nguy cơ nhiễm liên cầu khuẩn lợn khi tiếp xúc, giết mổ, chế biến và sử dụng thịt lợn bệnh trên các phương tiện thông tin đại chúng nhưng xem ra người dân vẫn cứ "điếc không sợ súng". Các bác sĩ cảnh báo, bình thường vi khuẩn này vẫn cư trú ở họng một số con lợn mà không gây bệnh. Khi mổ thịt, chế biến hoặc tiêu hủy lợn bệnh không đúng cách, không có bảo hộ lao động trong tình trạng tay chân có vết trầy xước, rồi thậm chí ăn các sản phẩm tươi sống từ lợn như tiết canh, lòng lợn, nem chạo... khi đó cơ thể người sẽ hấp thu một lượng lớn vi khuẩn liên cầu lợn.
Bệnh do nhiễm liên cầu khuẩn lợn có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào trong năm. Bệnh nhân nhiễm liên cầu khuẩn lợn thường có ba thể:
-Thể viêm màng não giống như các viêm màng não mủ khác;
-Thể nhiễm trùng huyết;
-Thể thứ 3 là kết hợp cả hai.
Bệnh nhân mắc bệnh ở thể nhiễm trùng huyết thường rất nguy hiểm, dễ diễn tiến nhanh thành nhiễm độc toàn thân gây suy đa phủ tạng khiến cho việc điều trị khó khăn và kéo dài. Đặc biệt, người bị nhiễm liên cầu khuẩn đã được điều trị khỏi vẫn có thể bị tái nhiễm bởi việc điều trị bệnh không có nghĩa là để lại miên dịch lâu dài cho cơ thể.
Bệnh liên cầu lợn vào mùa
Từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh đã tiếp nhận 10 ca bệnh liên cầu lợn. Trong khi đó, các tháng 5, 6, 7 là cao điểm của bệnh này
Mới đây, tỉnh Quảng Trị đã có hai người tử vong và một người đang nguy kịch do bị bệnh liên cầu lợn. Cùng lúc, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết trong số hai bệnh nhân bị liên cầu lợn vừa được bệnh viện tiếp nhận cấp cứu, một người hết hy vọng cứu chữa được nên gia đình xin về, người còn lại đang hôn mê.
Hoành hành trong mùa nóng
Theo các bác sĩ, tình trạng chung của 5 bệnh nhân nói trên khi nhập viện là choáng, sốc nặng, suy đa phủ tạng, rối loạn đông máu, hôn mê… Theo tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Hoan Phú, Phó Khoa Nhiễm Việt - Anh Bệnh viện Bệnh nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh, từ đầu năm đến nay, bệnh viện đã tiếp nhận 10 trường hợp nhiễm liên cầu lợn. Mới nhất là hai bệnh nhân (một nam, một nữ ở Bà Rịa-Vũng Tàu và thành phố Hồ Chí Minh) nghi bị vi khuẩn liên cầu lợn tấn công vì nhập viện với biểu hiện sốt cao, viêm màng não, hôn mê… Bệnh viện đang thực hiện xét nghiệm định dạng xác định để có phác đồ điều trị chính xác.
Bác sĩ Hồ Đặng Trung Nghĩa, giảng viên bộ môn nhiễm Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch, đồng thời là nghiên cứu sinh tại Khoa Nhiễm Việt-Anh Bệnh viện Bệnh nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh, cho biết trung bình mỗi năm, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh tiếp nhận điều trị khoảng 30-40 bệnh nhân nhiễm vi khuẩn liên cầu lợn nhưng trong năm 2010, con số này đã tăng thêm 10 trường hợp. Theo bác sĩ Nghĩa, bệnh này thường cao điểm vào mùa nắng nóng trong các tháng 5, 6, 7, đặc biệt ở khu vực miền Trung và miền Bắc. Còn tại khu vực phía Nam, hầu như địa phương nào cũng có ca bệnh liên cầu lợn nhưng số lượng không tập trung.
Di chứng nặng nề
Theo tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Hoàn Phú, bệnh liên cầu lợn là do vi khuẩn ở heo xâm nhập cơ thể con người qua các vết thương, trầy xước, lở niêm mạc chân răng… Loại vi khuẩn này thường trú sẵn trong cổ họng, đường tiêu hóa, đường hô hấp và bộ phận sinh dục heo. Khi mắc bệnh, vi khuẩn liên cầu này sẽ lây qua người khi tiếp xúc trực tiếp không an toàn như giết mổ, ăn uống chưa chín, ăn tiết canh... Bác sĩ Hồ Đặng Trung Nghĩa cho biết ở người, vi khuẩn gây hai bệnh cảnh chính là viêm màng não và nhiễm trùng huyết. Nếu không được phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong hoặc nếu điều trị thành công sẽ để lại những di chứng nặng nề. Nghiên cứu cho thấy trong số người bệnh phục hồi thì 60% bị giảm thính lực, 20% điếc hoàn toàn. Bệnh có tỉ lệ tử vong cao ở khu vực miền Trung và miền Bắc, tỉ lệ này ở miền Nam là 2/100 ca nhiễm bệnh.
Đa số nam giới mắc bệnh Các bác sĩ khuyên người dân phải tự bảo vệ bằng cách hạn chế tiếp xúc trực tiếp với heo bệnh. Với người chăn nuôi, giết mổ heo, buôn bán… nên sử dụng dụng cụ bảo vệ để tránh trầy xước. Trong trường hợp mắc bệnh, phải chuyển đến đúng bệnh viện chuyên khoa càng sớm càng tốt… Theo bác sĩ Hồ Đặng Trung Nghĩa, người mắc bệnh liên cầu lợn đa số ở độ tuổi từ 40-60, trong đó 80% là nam giới. Tại miền Nam, nghiên cứu trên 100 bệnh nhân thì 70% có sử dụng lòng heo, tiết canh. |
Liên cầu lợn - bệnh nguy hiểm xuất hiện ngày càng nhiều
Liên cầu lợn là bệnh lây truyền từ động vật sang người, có xu hướng ngày càng tăng trong những năm gần đây. Nếu như trước năm 1998, mỗi năm chỉ có vài ca mắc thì đến năm 2010 đã tăng lên hàng chục ca, Viện Trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết.
Phó giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Trần Hiển, Viện Trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương chobiết, bệnh ghi nhận rải rác vào tất cả các tháng trong năm, nhưng có xu hướng tăng vào các tháng 4, 5, 6, 7.
Trong năm 2010, miền Bắc có 55 ca liên cầu lợn, trong đó 7 ca tử vong. Như vậy, tỷ lệ tử vong là gần 13%. Theo thống kê từ đầu năm nay đến ngày 6/5, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương đã tiếp nhận 7 bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn. Trong đó một ca tử vong là bệnh nhân nữ, 43 tuổi, ở Hưng Hà, Thái Bình. Một bệnh nhân nam khác 38 tuổi ở Nghi Xuân, Hà Tĩnh cũng đang trong tình trạng rất nặng, hôn mê sâu, hoại tử da.
…..
 |
Một bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn đang hôn mê tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương.
Ảnh: N.P. |
"Dù đã qua giai đoạn nguy kịch, nhưng diễn biến về sau chưa thể nói trước được. Không những thế, bệnh nhân có tình trạng co mạch, tắc mạch và hoại tử ở chi trầm trọng, nên có khả năng cắt một phần chi", bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó trưởng khoa Cấp cứu và điều trị tích cực, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương cho biết về bệnh nhân nam này.
Nhóm mắc bệnh chủ yếu là nam giới từ 30 tuổi trở lên. Những người có nguy cơ mắc cao là: người chăn nuôi, giết mổ lợn, ăn các sản phẩm từ lợn như tiết canh, thịt và phủ tạng lợn chưa được nấu chín kỹ (nem chua, nem chạo…).
Theo bác sĩ Cấp, bệnh diễn biến nặng rất nhanh, suy đa phủ tạng, nếu đến muộn thì cơ hội chữa được rất thấp. Hầu hết bệnh nhân khởi đầu bằng sốt cao, sau đó tri giác lơ mơ, li bì, hôn mê, sốc tụt huyết áp, xuất hiện các ban hoại tử trên da.Sau khi điều trị, di chứng thường gặp nhất là điếc tai (khoảng 25-40%). Có một số bệnh nhân rất lâu sau chức năng thận mới hồi phục. Khi đã mắc bệnh việc điều trị rất tốn kém, kéo dài, người ít thì nằm viện 3 tuần, người nhiều có khi đến 2 tháng.
Liên cầu lợn là bệnh lây truyền từ động vật sang người. Tuy nhiên, tỷ lệ lợn lành mang bệnh lên đến 50-60% vì thế, việc kiểm soát nguồn lây gặp nhiều khó khăn. Nếu lợn nhiễm bệnh thì trong máu (tiết) và thịt lợn có chứa một lượng lớn vi khuẩn, thêm vào đó thực phẩm lại không được nấu chín nên những người ăn sẽ có nguy cơ mắc bệnh rất cao. Ở nhiệt độ bình thường (250C) vi khuẩn sống được 24 giờ trong bụi, nhưng ngay cả ở nhiệt độ 600C, nó vẫn sống được 10 phút.
Theo các chuyên gia, để phòng bệnh, người dân cần tẩy trùng, vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, đeo găng tay, ăn uống, giết mổ, chế biến cần đảm bảo vệ sinh. Nếu thấy có các dấu hiệu như: sốt cao đột ngột, mệt mỏi, rét run, đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, rối loạn ý thức, mê sảng, có tiền sử tiếp xúc với lợn bệnh, ăn thực phẩm chưa nấu kỹ thì nên nghĩ ngay đến bệnh liên cầu lợn.
Đường lây truyền bệnh liên cầu khuẩn lợn sang người
Liên cầu khuẩn ở lợn do Streptococcus suis gây ra và có khả năng lây lan sang người. Streptococcus suis là một liên cầu, có hình ô van, hình bầu dục, bắt màu Gram (+) và sắp xếp thành chuỗi.
Những con đường lây truyền bệnh liên cầu khuẩn lợn sang người
Bệnh liên cầu khuẩn là bệnh truyền nhiễm có thể xảy ra ở hầu hết các loài động vật máu nóng, trong đó có lợn và người. Bệnh liên cầu khuẩn ở lợn lây lan sang người theo một trong các cách sau:
-Do người ăn phải tiết canh lợn bị bệnh liên cầu, thực tế ở nước ta, trên 70% bệnh nhân mắc liên cầu khuẩn lợn là do ăn tiết canh lợn.
-Những người có các vết thương, sây sát ở da nhưng lại tiếp súc với máu, dịch tiết… của lợn bị bệnh liên cầu khi chăm sóc, giết mổ, vận chuyển thịt, máu lợn bệnh.
-Người cũng có thể bị bệnh qua đường hô hấp do hít phải liên cầu khuẩn có trong không khí do lợn bệnh ho, hắt hơi bắn ra.
Người bị bệnh liên cầu khuẩn từ lợn thường mắc ở hai thể. Ở thể quá cấp tính, bệnh nhân bị nhiễm trùng huyết, sốt cao, xuất huyết và hoại tử toàn thân, suy tuần hoàn, suy hô hấp, suy chức năng gan, thận… và tử vong rất nhanh. Ở thể viêm màng não, bệnh nhân sốt cao, đau đầu, nôn mửa và hôn mê, nếu không điều trị sớm bệnh nhân sẽ có di chứng thần kinh như ngớ ngẩn, mất trí nhớ, liệt. Để phòng bệnh liên cầu lợn, người dân không nên mua bán, giết thịt và ăn thịt lơn bệnh và chết. Tuyệt đối không ăn tiết canh lợn. Khi phải tiếp súc với lợn nghi hoặc mắc bệnh liên cầu cần phải đeo khẩu trang, gang tay và mặc quần áo bảo hộ lao động. Khi nghi bị bệnh liên cầu lợn cần đến các sơ sở y tế sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Gần 60% bệnh nhân mắc liên cầu khuẩn lợn có ăn tiết canh
Kết quả điều tra dịch tễ học bước đầu cho thấy tất cả bệnh nhân đều có liên quan đến việc chăm sóc lợn ốm, giết mổ hoặc ăn uống các sản phẩm từ lợn ốm như tiết canh, thịt, nội tạng lợn nấu không kỹ trong 7 ngày trước khi khởi phát bệnh. “Trong nghiên cứu này của chúng tôi, hầu hết các bệnh nhân có ăn hoặc tiếp xúc trực tiếp với lợn / thịt lợn trong vòng 7 ngày trước khi khởi phát. Số bệnh nhân đã giết mổ lợn / ăn thịt lợn tái /tiết canh là 31 trường hợp (chiếm 64,58%). Riêng ăn lợn tái /tiết canh lợn chiếm tỷ lệ nhiều nhất (58,33%). Ngoài ra còn có một số yếu tố khác đều liên quan đến lợn như chăm sóc, chăn nuôi lợn ốm, ăn thịt lợn ốm/chết. Số tử vong xảy ra chủ yếu ở những bệnh nhân có cả 2 yếu tố ăn thịt lợn tái /tiết canh và giết mổ lợn (6/7 trường hợp)”, PGS.TS Nguyễn Trần Hiển, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ TƯ, cho biết.
Có tới 60% bệnh nhân mắc liên cầu khuẩn lợn có ăn tiết canh. Kết nghiên cứu bước đầu về dịch tễ học bệnh liên cầu lợn ở người mà Viện vừa hoàn thành, các ca mắc đều ở người lớn từ 30 tuổi trở lên, trong đó nhóm tuổi từ 40 - 59 tuổi chiếm đa số (79,63%). Nam giới chiếm hầu hết các trường hợp mắc bệnh (98,14%). Các yếu tố dịch tễ liên quan đến bệnh nhân trong vòng 7 ngày trước khi khởi phát đều liên quan đến việc chăm sóc lợn ốm, giết mổ lợn hoặc ăn các sản phẩm từ lợn như tiết canh, thịt và phủ tạng lợn chưa nấu chín kỹ.
Kết quả nghiên cứu này cũng cho thấy, trong tổng số mắc liên cầu lợn tại miền Bắc năm 2010 thì có tới 7 người bị tử vong (12,73%). Đây là tỉ lệ tử vong cao đối với loại bệnh có tính lây truyền. Theo TS Hiển, tập quán ăn tiết canh, nội tạng, thịt lợn tái (nem chua, nem chạo…) là những thói quen tiềm ẩn nguy cơ rất cao lây các bệnh từ lợn sang người, trong đó có liên cầu lợn. Nếu lợn nhiễm bệnh thì trong máu (tiết) và thịt lợn có chứa một lượng lớn vi khuẩn, thêm vào đó thực phẩm lại không được nấu chín do đó những người ăn sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh rất cao. Vì thế, để phòng bệnh, tuyệt đối không ăn tiết canh, nem chạo, ăn thịt chế biến chín, không ăn lợn bệnh, có phương tiện phòng hộ với người dân chăn nuôi…
Bệnh liên cầu lợn diễn biến hết sức nguy hiểm
Trong vòng 5 tháng qua, tại các tỉnh Thừa Thiên-Huế, Quảng Trị, Quảng Bình... có nhiều trường hợp mắc liên cầu lợn được đưa đến điều trị tại Bệnh viện T.Ư Huế. Ghi nhận của PV Thanh Niên tại khoa Hồi sức cấp cứu (HSCC) Bệnh viện T.Ư Huế cho thấy tình hình bệnh nhân mắc bệnh liên cầu lợn đang điều trị ở đây tuy không nhiều nhưng diễn biến bệnh vô cùng phức tạp và rất nguy hiểm đến tính mạng.
Bác sĩ Dương Văn Sinh, Trưởng khoa HSCC Bệnh viện T.Ư Huế cho biết: từ tháng 4 đến nay, khoa đã tiếp nhận 34 bệnh nhân cấp cứu mắc bệnh liên cầu lợn, trong đó có 32 trường hợp bệnh nhân thường trú tại tỉnh Thừa Thiên - Huế. Số lượng bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn tại địa phương lại có dấu hiệu gia tăng. Cụ thể, tháng 4: có 4 ca bệnh, tháng 5: có 3 ca, tháng 6: 6 ca, tháng 7: 9 ca và tháng 8: 12 ca. Trong đó, có rất nhiều bệnh nhân khi nhập viện thì tình trạng bệnh đã rất nặng và diễn biến nhanh dẫn đến tử vong.
Theo bác sĩ Dương Văn Sinh, những bệnh nhân trên xác nhận là họ đã ăn những sản phẩm từ thịt heo mua ở các chợ trên địa bàn, hoặc ăn tiết canh lợn, bún..., có trường hợp ăn tiết canh dê cũng bị mắc liên cầu lợn. Được biết trước đó, tại nhiều địa phương trong tỉnh có đàn heo nhiễm bệnh chết với nhiều biểu hiện của bệnh heo tai xanh. Tuy nhiên, ngành thú y lại xác định nguyên nhân heo chết không phải do mắc bệnh tai xanh nên người dân đã bán tháo số heo mắc bệnh để tự cứu lấy mình. Ông Nguyễn Văn Hưng, Chi cục trưởng Chi cục Thú y tỉnh Thừa Thiên - Huế, khẳng định: “Đến thời điểm này Thừa Thiên - Huế chưa có dịch heo tai xanh”.
Dù vậy, BS Dương Văn Sinh khuyến cáo, người dân nên chú ý khi dùng các thực phẩm từ thịt heo, phải nấu chín kỹ trước khi ăn, không nên ăn tiết canh, nem... Sau khi dùng các thực phẩm từ thịt heo mà xuất hiện các triệu chứng giống ngộ độc thức ăn như: đau bụng, buồn nôn, đi lỏng, sốt cao... thì phải đưa đi bệnh viện cấp cứu. Bởi, đây là giai đoạn phát bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến tính mạng nếu không can thiệp điều trị kịp thời.
Liên cầu khuẩn lợn đã “lây” sang các thực phẩm khác?
Đây là câu hỏi các bác sĩ đặt ra khi trong nhiều ca mắc mới liên cầu lợn nhập viện Bệnh nhiệt đới TƯ có nhiều trường hợp không có tiền sử tiếp xúc với lợn. Điển hình là trường hợp bệnh nhân N.T.T (77 tuổi ở Văn Giang, Hưng Yên). Các trường hợp nhiễm liên cầu lợn, dù thể nhiễm khuẩn huyết hay viêm não đều rất trầm trọng. Bệnh nhân phải điều trị ít nhất 3 tuần mới qua được cơn nguy kịch.
Người nhà bà T. cho hay, sau khi đi chợ mua thức ăn về, bệnh nhân có biểu hiện mệt mỏi, nhức đầu, nóng sốt liên tục… phải nhập BV Đa khoa Phố Nối (Hưng Yên) cấp cứu sau đó được chuyển đến BV Nhiệt đới Quốc gia. Bà T. đã phải trải qua 3 tuần chữa trị mới thoát khỏi tình trạng nhiễm khuẩn huyết do liên cầu khuẩn lợn gây ra. Đáng nói, bà T trước đó không ăn tiết canh, không tiếp xúc với thịt lợn, đồ ăn hôm bà đi chợ mua về cũng không có thịt lợn.
Trước tình trạng này, BS Nguyễn Hồng Hà bày tỏ lo ngại: “Rất có thể loại vi khuẩn gây bệnh liên cầu lợn (Streptococcus Suis) đã lan ra môi trường và xâm nhập nhiều loại thực phẩm khác khiến người dân nhiễm bệnh mà không biết. Và nếu người dân vẫn chủ quan không chú ý giữ vệ sinh trong việc ăn uống, ăn thịt lợn bệnh, thịt lợn không nấu chín thì số người mắc và tử vong do nhiễm khuẩn liên cầu lợn sẽ ngày càng gia tăng”.
Ngoài ra, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TƯ cũng đang phải điều trị cho nhiều ca mắc liên cầu khuẩn lợn nguy kịch. Chỉ riêng trong tháng 8/2011, bệnh viện đã tiếp nhận 9 ca mắc liên cầu lợn. Tích lũy từ đầu năm đến nay, bệnh nhân mắc liên cầu lợn đã lên 35 ca với 31 trường hợp là nam giới. Theo TS Hà, điều này phù hợp với tập quán ăn uống, sinh hoạt, giết mổ động vật của các nhóm đối tượng khác nhau. Tình trạng này cũng phù hợp với điều tra dịch tễ của Viện Vệ sinh dịch tễ công bố trong tháng 5/2011 cho thấy, đến 98% bệnh nhân là nam giới, trong đó, hầu hết các bệnh nhân có ăn hoặc tiếp xúc trực tiếp với lợn/thịt lợn trong vòng 7 ngày trước khi khởi phát. Số bệnh nhân đã giết mổ lợn/ăn thịt lợn tái/tiết canh là 31 trường hợp (chiếm 64,58%). Riêng ăn lợn tái/tiết canh lợn chiếm tỷ lệ nhiều nhất (58,33%). Ngoài ra còn có một số yếu tố khác đều liên quan đến lợn như chăm sóc, chăn nuôi lợn ốm, ăn thịt lợn ốm/chết. Số tử vong xảy ra chủ yếu ở những bệnh nhân có cả 2 yếu tố ăn thịt lợn tái/tiết canh và giết mổ lợn (6/7 trường hợp).
Hầu hết các bệnh nhân khởi bệnh chỉ có dấu hiện sốt cao, sau đó tri giác lơ mơ, li bì hôn mê, bệnh nhân sốc tụt huyết áp, xuất hiện các ban hoại tử trên da. Bệnh diễn tiến nhanh chóng, khiến bệnh nhân bị suy đa phủ tạng, hôn mê nên cơ hội cứu chữa sẽ thấp đi nếu không kịp thời tới viện. Còn khi được đưa tới viện điều trị, tùy từng thể bệnh mà thời gian điều trị kéo dài bao lâu. Trung bình, một bệnh nhân bị bệnh liên cầu khuẩn lợn thể viêm màng não mủ phải nằm viện điều trị ít nhất là 3 tuần, có những bệnh nhân nhiễn khuẩn huyết phải điều trị đến 2 tháng, với chi phí hàng trăm triệu, tùy thuộc di chứng có trầm trọng hay không trầm trọng.
Vì thế, để phòng bệnh liên cầu lợn người dân cần thực hiện ăn chín uống sôi (với cả thịt lợn cũng như các loại thịt động vật khác); không nên tiếp xúc, sử dụng các chế phẩm từ lợn ốm, chết; không ăn nem chạo, tiết canh lợn và các loại tiết canh của động vật khác vì chúng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ gây bệnh. Bệnh rất dễ lây từ lợn sang người qua các vết trầy xước nên khi tiếp xúc với lợn nghi ốm hoặc mắc bệnh liên cầu cần phải đeo khẩu trang, găng tay, mặc quần áo bảo hộ lao động…
 |
Bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn đang được điều trị. |
Bệnh nhân sốc nặng do nhiễm liên cầu lợn
Ngày 8-5, phó giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư Nguyễn Hồng Hà cho hay bệnh viện vừa tiếp nhận hai bệnh nhân sốc nặng, suy đa phủ tạng, rối loạn đông máu do nhiễm liên cầu lợn. Theo ông Hà, thời gian gần đây đã có một số địa phương như Quảng Trị, Huế, Hà Nội có bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn, nhưng hai ca vào Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư có tình trạng bệnh nặng nhất, một trong hai người không cứu chữa được, gia đình đã xin cho bệnh nhân về, người còn lại đang hôn mê, phải thở máy. Ông Hà cho biết có thể gặp bệnh nhiễm liên cầu lợn quanh năm, nhưng thời điểm nguy cơ mắc cao nhất là mùa nắng nóng, từ tháng 5 hằng năm trở đi, đặc biệt là những năm có dịch heo tai xanh.
Liên cầu lợn: ruồi nhà có thể làm lây mầm bệnh
Gần đây, một số địa phương có bệnh nhân tử vong vì nhiễm liên cầu lợn. Bác sĩ Lê Văn An - trưởng khoa vi sinh, điều phối viên Trung tâm Carlourbani thuộc Trường ĐH Y dược Huế - cho biết côn trùng như ruồi nhà có thể là vật trung gian làm lây lan mầm bệnh.
Người bị lây nhiễm vi khuẩn này do tiếp xúc trực tiếp với heo (lợn) mang vi khuẩn hoặc heo bị bệnh. Những người làm nghề giết mổ hoặc bán thịt heo sống có thể nhiễm vi khuẩn do tiếp xúc với thịt heo bị bệnh chưa nấu chín, qua vết thương trên da, qua niêm mạc mũi, miệng. Nhiễm vi khuẩn liên cầu lợn ở người có thể gây nên nhiễm trùng nặng đe dọa tính mạng người bệnh, thông thường nhất là bệnh viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết. Nhiễm trùng ở các cơ quan khác với tỉ lệ thấp hơn gồm viêm màng trong tim, viêm cơ, viêm khớp, viêm phổi.
Bệnh viêm màng não do liên cầu lợn ở người không khác với viêm màng não do các vi khuẩn khác, thời kỳ ủ bệnh khoảng 5-7 ngày sau khi tiếp xúc với heo bị nhiễm bệnh. Bệnh nhân có các biểu hiện bệnh với triệu chứng sốt, nhức đầu dữ dội, nôn mửa, cứng gáy, có thể phát ban hay xuất huyết da, kết mạc, lơ mơ hay hôn mê. Trường hợp nặng có thể tử vong. Bệnh nhân sau khi khỏi bệnh viêm màng não do liên cầu lợn thường có di chứng như điếc, liệt.
Hiện nay bệnh do liên cầu lợn ở người chưa có văcxin để tiêm phòng nên việc phòng ngừa cần thực hiện các biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm, như mua bán thịt heo cần chứng nhận kiểm dịch của thú y, không ăn tiết canh heo; tiếp xúc hay chế biến thịt heo sống nên mang găng tay, thịt heo chưa nấu chín cần để trong các đồ đựng riêng tránh côn trùng như ruồi, gián; chỉ ăn thịt heo nấu chín kỹ...
Đối với các hộ chăn nuôi heo, chuồng trại nên làm cách xa khu vực nhà ở, thoáng mát, thực hiện chế độ vệ sinh chuồng trại thường xuyên bằng các hóa chất tẩy uế như vôi bột, nước javel. Khi tiếp xúc với heo như cho heo ăn, vệ sinh chuồng trại nên mang khẩu trang, ủng. Nếu phát hiện heo bị bệnh, cần báo cho thú y để điều trị, xử lý. Heo bị bệnh không được giết mổ lấy thịt mà nên đưa vào khu vực cách ly riêng và điều trị tích cực hoặc tiêu hủy đúng cách khi heo chết.
Liên cầu lợn có tên khoa học là streptococcus suis, là loại vi khuẩn hình cầu có kích thước nhỏ. Vi khuẩn này cư trú bình thường ở đường hô hấp trên của heo gồm mũi và xoang mũi, đường tiêu hóa và sinh dục của heo. Những con heo khỏe mạnh trong đàn mang vi khuẩn có thể lây truyền vi khuẩn này cho cá thể khác ở cùng chuồng mà không có triệu chứng bệnh.
Tử vong do nhiễm liên cầu lợn: Khó cứu “bệnh” ý thức kém!
Trong khi báo Sức khỏe & Đời sống và các phương tiện truyền thông đại chúng vẫn liên tiếp thông tin về những bệnh nhân mắc liên cầu lợn dẫn đến sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí bị tử vong, song dường như người dân vẫn rất dửng dưng hoặc lơ mơ về bệnh dịch nguy hiểm này. BS. Nguyễn Hồng Hà, Phó giám đốc BV Bệnh nhiệt đới TƯ cho biết, từ đầu năm đến đầu tháng 11, BV này đã phải tiếp nhận điều trị cho hơn 40 trường hợp mắc liên cầu khuẩn từ lợn, trong đó có nhiều trường hợp khá nặng. Báo Sức khỏe và Đời sống cũng đã có nhiều bài viết cảnh báo người dân về vấn đề này. Thế nhưng, có vẻ như lượng thông tin cảnh báo này chỉ “ngấm” với một số người bệnh hoặc người thân của những người đã từng suýt chết vì loại vi khuẩn này. Bởi lẽ, số bệnh nhân nhập viện do nhiễm liên cầu lợn vẫn cứ đều đều. Vẫn theo lời BS. Hà, trong tháng 12 này, tuần nào cũng có vài người nhập viện tại BV Bệnh nhiệt đới TƯ với các biểu hiện của nhiễm liên cầu lợn và không ít ca bệnh đã diễn biến khá nặng. Số bệnh nhân liên cầu lợn được điều trị tại BV này mỗi năm lên đến hàng trăm ca. Hiện tại, Khoa Điều trị tích cực của BV vẫn đang có 3 bệnh nhân nhiễm liên cầu khuẩn rất nặng đang được điều trị, trong đó 1 trường hợp phải thở máy và 1 trường hợp bệnh nhân quá nặng và tuổi cao nên người nhà đã xin cho về.
Đấy là ở BV tuyến trên. Còn ở các BV tuyến dưới thì con số mắc liên cầu khuẩn này sẽ còn tăng gấp bao nhiêu lần. Đáng lưu ý nhất ở thời điểm này có lẽ là ở tỉnh Ninh Bình. Theo Sở Y tế tỉnh, vào đầu tháng 12, tại Ninh Bình đã xuất hiện thêm 2 trường hợp tử vong ở huyện Yên Khánh và huyện Nho Quan có các biểu hiện liên quan đến các triệu chứng của bệnh liên cầu lợn như: suy hô hấp, suy thận, suy gan và xuất huyết từng mảng vùng bụng, vùng bẹn, sốt cao…. Hai trường hợp này được đưa đến bệnh viện khi đã khá nặng, mặc dù được điều trị tích cực nhưng đều không qua khỏi và tử vong sau đó ít ngày. Các kết quả xét nghiệm đều khẳng định hai bệnh nhân này dương tính với liên cầu lợn. Được biết, cả hai bệnh nhân trên làm nghề giết mổ lợn. Nguồn lợn được mua từ nhiều nơi không rõ nguồn gốc và cả hai trường hợp đều có ăn tiết canh và những sản phẩm được chế biến từ thịt lợn chưa chín.
Như vậy, tính từ cuối tháng 5/2010, thời điểm phát hiện ca tử vong do nhiễm liên cầu lợn đầu tiên ở Ninh Bình, đến nay địa phương này vẫn xuất hiện rải rác các trường hợp nhiễm liên cầu khuẩn từ lợn, trong đó đã có hơn chục người chết do bệnh dịch này. Và điều đáng nói là mặc dù có nhiều người mắc liên cầu khuẩn từ lợn nhưng ngành thú y vẫn chưa phát hiện bệnh liên cầu trên đàn lợn ở địa phương này. Theo BS. Đàm Văn Thoại, Phó Giám đốc Sở Y tế Ninh Bình, mặc dù chưa có dịch nhưng trên địa bàn vẫn xuất hiện người chết do bệnh này, chứng tỏ diễn biến của vi khuẩn gây bệnh rất khó kiểm soát và phát hiện. Sở Y tế đã chỉ đạo Trung tâm YTDP phối hợp với ngành thú y và các cơ quan chuyên môn, thực hiện giám sát chặt chẽ các địa bàn có người chết do liên cầu khuẩn. Tiến hành các biện pháp phun thuốc khử độc, tiêm dự phòng và vệ sinh chuồng trại xung quanh khu vực có người chết do bệnh... Bên cạnh đó, tập trung tuyên truyền nâng cao ý thức tự phòng bệnh trong dân; khuyến cáo nhân dân không dùng các sản phẩm từ thịt lợn sống như nem, tiết canh, không giết mổ và phát tán lợn bị bệnh…
Khi một bệnh dịch vẫn cứ xuất hiện rải rác dù đã được cảnh báo rất nhiều trên các phương tiện truyền thông đại chúng và việc phòng ngừa mắc bệnh cũng rất đơn giản thì đó chính là lỗi của những người “điếc không sợ súng”.
Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương vừa công bố một nghiên cứu về đặc điểm dịch tễ bệnh liên cầu lợn ở người tại các tỉnh phía Bắc trong năm 2010. Kết quả nghiên cứu cho thấy, miền Bắc ghi nhận rải rác 55 trường hợp mắc, trong đó có 7 trường hợp tử vong tại 15 tỉnh/thành phố, người bệnh tập trung chủ yếu tại các tỉnh đồng bằng Bắc bộ. Các trường hợp mắc được ghi nhận vào tất cả các tháng trong năm, nhưng có xu hướng tăng vào các tháng từ tháng 4 đến tháng 7.
Điều đáng chú ý, các ca mắc đều ở người lớn từ 30 tuổi trở lên, trong đó nhóm tuổi từ 40 – 59 chiếm đa số với 79,63%. Đặc biệt. người mắc bệnh chủ yếu là nam giới (98,14%). Nguyên nhân của điều này có liên quan đến yếu tố nghề nghiệp do tiếp xúc trực tiếp với lợn, thịt lợn, trong đó 34,9% người mắc bệnh là làm nông nghiệp có chăn nuôi lợn, giết mổ lợn, bán lòng lợn tiết canh chiếm 20,9%, buôn bán lợn hơi 11,3%, làm nghề tự do 14%.
Bệnh liên cầu khuẩn có di chứng rất nặng nề
Liên cầu khuẩn có thể lây trực tiếp từ lợn mắc bệnh sang người qua đường ăn uống hoặc hô hấp. Nếu ăn thịt lợn chưa nấu chín (hoặc tiết canh) hay lúc chế biến thịt mà chân tay bị xước thì nguy cơ nhiễm bệnh rất cao, có thể gây tử vong nếu điều trị muộn. Tỷ lệ tử vong khoảng 7%.
Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết, từ đầu năm đến nay bệnh viện đã tiếp nhận 21 trường hợp bị nhiếm liên cầu khuẩn lợn. Bệnh nhân chủ yếu là những người trực tiếp tiếp xúc mổ, chăn nuôi lợn. Tất cả những trường hợp này đều nhập viện trong tình trạng rất nặng. Các bệnh nhân đến từ nhiều tỉnh Hà Nam, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Nam Định, Hà Nội, Thái Bình, Bắc Giang, Quảng Ninh, Phú Thọ. Mới đây nhất, ngày 25/5, bệnh viện đã tiếp nhận một nữ bệnh nhân 55 tuổi ở Tiên Lữ, Hưng Yên, được đưa đến bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương trong tình trạng sốc nhiễm trùng nặng, toàn thân tím lựng do những nốt ban hoại tử, xuất hiện từ đỉnh đầu tới gót chân. Theo gia đình bệnh nhân này kể lại thì trước đó do sang chơi nhà em trai, đúng lúc nhà người em có đàn lợn ốm phải bán tháo, chị chỉ ghé qua chuồng lợn xem đàn lợn ốm. Hôm sau, chị này sốt cao, toàn thân mọc rất nhiều ban.
BS.ThS. Nguyễn Trung Cấp, Phó trưởng khoa Cấp cứu - Điều trị sức tích cực, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết, bệnh nhân này khi nhập viên bị sốc nhiễm trùng nặng, huyết áp tụt nên ngay lập tức đã phải dùng thuốc vận mạch để tăng và duy trì huyết áp. Hiện tại bệnh nhân chưa thể hồi phục. Các bác sĩ đang lo lắng trước khả năng tình trạng co mạch, sẽ dẫn đến hoại tử chân, ngón chân của bệnh nhân. Trước đó, nhiều trường hợp bệnh nhân bị liên cầu khuẩn thể viêm màng não nhập viện này cũng có những dấu hiệu bị nhiễm trùng huyết, xuất hiện các mảng xuất huyết hoại tử trên da, nhiều nhất là ở đầu và tay, chân. Nhiều trường hợp khi vào viện đã rất nặng, phải thở máy. Theo điều tra dịch tễ, khu vực các bệnh nhân sinh sống đều có nuôi lợn nhưng chưa xác định có lợn chết do mắc liên cầu khuẩn hay không. Nhiều bệnh nhân cho biết trước đó có ăn thịt lợn nhưng không biết lợn có mắc bệnh hay không.
Vì vậy, theo BS Cấp, người nông dân khi thấy lợn ốm không nên bán tháo mà cần báo thú y để kịp thời khoanh vùng dịch. Việc bán lợn ốm này (rất có thể con lợn bị nhiễm trùng huyết, viêm phổi do liên cầu khuẩn lợn) khiến bệnh liên cầu khuẩn lợn ở người có nguy cơ lây lan do việc giết mổ, ăn thịt lợn bệnh. Người dân chỉ nên ăn thịt lợn đã được nấu chín. Trong bất cứ trường hợp tiếp xúc với lợn ốm, chăm sóc, nuôi hoặc giết mổ, tiêu hủy thì nên có các phương tiện phòng hộ. Bệnh liên cẩu khuẩn lợn không chỉ lây qua đường ăn uống mà cả đường hô hấp...
Liên cầu khuẩn là bệnh rất nguy hiểm vì có thể lây trực tiếp từ lợn mắc bệnh sang người qua đường ăn uống hoặc hô hấp. Nếu ăn thịt lợn chưa nấu chín (hoặc tiết canh) hay lúc chế biến thịt mà chân tay bị xước thì nguy cơ nhiễm bệnh rất cao. Bệnh không thành dịch, chỉ rải rác quanh năm, nhưng có thể gây tử vong nếu điều trị muộn. Tỷ lệ tử vong khoảng 7%.
Khi nhiễm vi khuẩn liên cầu lợn, người nhiễm có thể có 1 trong 3 biểu hiện: Viêm màng não mủ đơn thuần, nhiễm trùng huyết đơn thuần hoặc phối hợp cả hai loại. Với bệnh nhân viêm màng não, nếu phát hiện sớm việc điều trị sẽ bớt khó khăn, nếu phát hiện muộn, người bệnh có thể bị phù não, nếu không tử vong thì cũng dễ để lại các di chứng nặng như động kinh, hoại tử tay, chân... Khi có biểu hiện sốt cao (40-410C), xuất hiện các mảng xuất huyết hoại tử dưới da, tiêu chảy, cứng cổ..., có thể khó thở, suy gan, suy thận; người bệnh nên đến bệnh viện sớm, tránh nguy cơ tử vong.