Tiến tới hình sự hóa tội làm thuốc giả
Theo tác giả Katherine Rowland đăng trên tạp chí Nature News online cho biết các quy định được xây dựng nhằm chuyển tội danh làm thuốc giả từ vi phạm bản quyền sang tội hình sự.Khi cảnh sát, giới khoa học, và các chuyên gia y tế tổ chức một cuộc điều tra về nạn thuốc giả ở Đông Nam Á, họ đã bị sốc khi nhận ra gần một nửa số thuốc chống sốt rét mà họ thu được là giả. Đáng lo ngại hơn nữa khi người ta khám phá ra là rất nhiều vỉ thuốc bỏng, lẽ ra có chức năng cứu người khi nguy cấp, nhưng lại chứa những viên thuốc có tinh dầu xá xị (safrole), một hợp chất gây ung thư, thường được dùng để chế ma túy tổng hợp.
Sự có mặt của thành phần safrole trong thuốc bỏng càng cho thấy sự liên quan giữa những tổ chức sản xuất thuốc giả và các nhóm tội phạm. Hiện đang có một khoảng xám trên phương diện pháp lý, cho phép những kẻ làm thuốc giả hưởng lợi nhuận rất cao trong điều kiện tương đối ít rủi ro. “Với một kẻ tội phạm nào đó muốn kiếm nhiều tiền, đầu tư buôn thuốc giả đỡ nguy hiểm hơn là buôn các chất bị cấm”, nhận xét từ Susanne Keitel, giám đốc của Ban Kiểm soát Chất lượng Dược phẩm và Y tế (EDQM) ở Strasbourg, Pháp. Đó là vì tuy thuốc giả gây nguy hiểm cho người bệnh, làm mất lòng tin của công chúng vào hệ thống dịch vụ y tế, và gây hại cho tăng trưởng kinh tế, việc cố tình sản xuất loại hàng này không được xếp vào nhóm tội hình sự, mà chỉ bị coi là sự xâm phạm bản quyền.
Nhưng đến nay, điều này có thể phải thay đổi, do những hợp tác xuyên quốc gia nhằm hình sự hóa tội làm thuốc giả, và tổ chức thực hiện quy định mới này trên quy mô toàn cầu. Các cơ quan y tế đều đồng tình với nỗ lực này, và cho rằng những năm qua người ta đã quá lơ là, khiến vấn đề phát triển thành một cuộc khủng hoảng.
Những mối nguy hại
Năm ngoái, trong một cuộc truy quét kéo dài cả tuần, cảnh sát quốc tế INTERPOL, có trụ sở ở Lyons, Pháp, đã tịch thu được 2,4 triệu viên thuốc từ hàng tá quốc gia khác nhau. Tuy nhiên, số lượng này chưa phản ánh hết quy mô của nạn buôn lậu. Lượng sản xuất thuốc giả trên toàn cầu mỗi năm ước tính có giá trị lên tới 75 tỷ USD, và dự kiến tăng 13% hằng năm.
Danny Lee-Frost, người phụ trách chiến dịch ở Cơ quan Kiểm soát Dược phẩm và Y tế tại London, cho rằng ở các nước phát triển, các trạm biên phòng có thể bắt được đa số hàng buôn lậu trước khi chúng được tuồn vào thị trường. Nhưng ở các nước nghèo thì khó có điều kiện để làm được như vậy. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) báo cáo rằng ở các nước đang phát triển, gần một phần ba thuốc bán trên thị trường là thuốc giả hoặc kém chất lượng.
Paul Newton, một bác sĩ ngành bệnh truyền nhiễm tại tổ chức Wellcome Trust ở Vientiane, Lào, cho biết việc kiểm soát chất lượng thuốc “đòi hỏi ý chí chính trị, chuyên môn khoa học, và số liệu đáng tin cậy” – nhưng những điều kiện này đều thiếu ở các nước bị tàn phá bởi nạn nghèo đói và dịch bệnh. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất là sự thiếu đồng thuận về nguyên tắc xác định thuốc giả. Những nỗ lực nhằm lập ra một định nghĩa chuẩn chung bị kẹt giữa hai luồng ý kiến nhiều khi đối lập, một bên bên muốn bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bên kia muốn bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Bryan Liang là một bác sĩ, cũng là một luật sư tại trường California Western School of Law ở San Diego, Mỹ, và là phó chủ tịch tổ chức Partnership for Safe Medicines, cho rằng các định nghĩa hiện hành “ưu tiên tư lợi hơn là sức khỏe cộng đồng” khi chỉ mới xem xét nạn thuốc giả dưới khía cạnh vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Cộng đồng y tế nhìn chung đều cho rằng không thể đánh đồng tính nghiêm trọng của nạn thuốc giả với các loại hàng giả khác. “Những người bị ảnh hưởng chủ yếu là các bệnh nhân và gia đình của họ, không phải là các công ty dược và đại lý của họ”, Newton nói. “Thuốc chống sốt rét giả gây hại nhiều hơn là đồng hồ Rolex giả. Chúng cần được đối xử khác nhau”.
Hiện đang có một khoảng xám trên phương diện pháp lý, cho phép những kẻ làm thuốc giả hưởng lợi nhuận rất cao trong điều kiện tương đối ít rủi ro.
Hình sự hóa tội làm thuốc giả
Tháng 10 năm ngoái, Hội đồng Châu Âu đã mời các quốc gia khác cùng ký vào Hiệp ước MEDICRIME, hiệp định quốc tế đầu tiên nhằm quy định hoạt động làm giả dược phẩm là một tội hình sự. Tới nay, đã có 15 nước tham gia ký hiệp ước. Tuy tới nay chưa quốc gia nào thông qua quy định này, nhưng Keitel “hoàn toàn tin tưởng” rằng nó sẽ được pháp lý hóa ở các nước đã ký kết. Phòng pháp chế của EDQM, cơ quan dự thảo hiệp ước, dự kiến rằng hiệp ước sẽ được thông qua đầy đủ vào cuối năm 2013.
Cuối năm 2011, các nhà làm chính sách của Mỹ đã thúc đẩy một động thái tương tự, với việc giới thiệu dự thảo luật Counterfeit Drug Penalty Enhancement Act (Luật Tăng cường Xử phạt Làm giả Thuốc), trong đó phân biệt giữa thuốc giả và các loại hàng giả khác, đồng thời tăng hình phạt về năm tù và tiền phạt sau khi đối tượng bị quy tội sản xuất và buôn bán thuốc giả. Dự luật nay đang được Quốc Hội Mỹ xem xét. Bên cạnh đó, WHO dự kiến sẽ đề xuất một quy chế phối hợp hành động toàn cầu vào tháng 5 tới, tại Đại Hội đồng Y tế Thế giới tổ chức ở Geneva, Thụy Sĩ. Quy chế này sẽ không xem xét nạn thuốc giả dưới góc độ vi phạm sở hữu tài sản trí tuệ, mà tập trung hoàn toàn vào góc độ tội ác chống loài người. Nhưng dù đã có những định nghĩa mới, việc giám sát chất lượng thuốc sẽ vẫn tiếp tục gặp hạn chế do thiếu thốn về nguồn lực và cơ sở hạ tầng.
Phát hiện và xử lý
Nhằm cải thiện công tác kiểm định chất lượng thuốc, các nhà nghiên cứu đang xây dựng các giải pháp mới nhằm phát hiện thuốc giả. Ví dụ, hãng dược Merck, có trụ sở ở Darmstadt, Đức, đang tài trợ dự án Global Pharma Health Fund Minilab, cung cấp các bộ thiết bị giúp thẩm định chất lượng của 57 hợp chất khác nhau. Theo thông tin từ Merck, gần 500 bộ thiết bị đã được phân phối ở 80 quốc gia. Tuy nhiên, những đánh giá độc lập cho thấy bộ thiết bị này có thể giúp cung cấp thông tin một cách nhanh chóng và rẻ, nhưng chỉ có thể phát hiện ra thuốc giả khi chất lượng thuốc quá kém so với tiêu chuẩn.
Harparkash Kaur, một nhà hóa học từ Trường Vệ sinh và Dược Nhiệt đới London, cùng các cộng sự từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh dịch Hoa Kỳ tại Atlanta, bang Georgia, đang phát triển một loại thuốc thử nhằm đo lường hàm lượng hoạt tính artemisinin trong thuốc chống sốt rét. Họ sẽ sớm đưa kết quả này vào các bộ dụng cụ dã chiến đủ đơn giản để một người bình thường cũng có thể sử dụng và đánh giá kết quả thử nghiệm.Tuy nhiên, nạn nghèo đói và lợi nhuận sẽ tiếp tục là trung tâm của vấn đề. Newton cho rằng khi mà người nghèo vẫn tiếp tục bị lợi dụng để những kẻ xấu kiếm tiền, thì thuốc giả sẽ vẫn tồn tại. “Giải pháp là làm sao để thuốc trở nên rẻ hơn, dễ mua hơn”, ông nói. Tăng khả năng tiếp cận của người nghèo với dược phẩm sẽ khiến lợi nhuận từ thuốc giả giảm xuống, và giúp bảo vệ sức khỏe của con người trên toàn cầu.
Trung Quốc: 19% thuốc thú y là giả, kém chất lượng
Theo thông báo của Bộ Nông nghiệp Trung Quốc, kết quả giám định cho thấy19% số thuốc thú y ở nước này là giả và kém chất lượng. Bên cạnh đó, 5% trái cây, rau, thịt và cá chưa đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm. Ngày 21/6, Bộ Nông nghiệp Trung Quốc đã công bố thông tin nói trên kèm theo một danh sách 86 loại thuốc thú y giả, kém chất lượng và không rõ nguồn gốc. Đó là những loại thuốc đã được kiểm nghiệm trong quí 1 năm nay. Theo các quan chức của Bộ, con số 19% thuốc “có vấn đề” nói trên vẫn chứng tỏ tình hình có được cải thiện phần nào so với tỉ lệ 25% trong cùng kỳ năm ngoái, và đó là một trong những điểm tích cực trong nội dung thông báo của Bộ. Các quan chức của Bộ cho biết: “Đặc biệt là vẫn còn những khó khăn gay gắt trong việc đối phó với những tụ điểm bi mật chuyên kinh doanh thuốc thú y giả”. Bộ cam kết sẽ áp dụng những biện pháp mới để truy quét bọn sản xuất và kinh doanh hàng giả.
Trên trang web của mình (www.agri.gov.cn), Bộ Nông nghiệp Trung Quốc nêu rõ: “Mặc dù có thêm nhiều thuốc thú y được xác định là đạt tiêu chuẩn, nhưng tệ nạn sản xuất và mua bán thuốc giả bất chấp luật pháp vẫn đang là một vấn đề nhức nhối”. Kết quả giám định ngay tại các cơ sở sản xuất thuốc thú y hợp pháp cho thấy tì lệ thuốc đạt yêu cầu lên đến 98%, nhưng những xét nghiệm đối với thuốc đang lưu hành trên thị trường cho thấy tỉ lệ này thấp hơn nhiều, chỉ đạt 77,1%, và đối với thuốc đã được bán cho người tiêu dùng thì tình hình còn tệ hơn nữa: chỉ có 71,3% mà thôi.
Trong 86 loại thuốc giả và kém chất lượng được phát hiện, có nhiều loại được sản xuất bởi những công ty ma, một số khác được khai man là đã có giấy phép, và số còn lại là những thuốc đã bị cấm sử dụng từ lâu. Thuốc thú y giả trước hết sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của đàn gia súc, và kế đến là gây nguy hiểm cho người sử dụng những sản phẩm chế biến từ gia súc bị nhiễm chất độc. Chính vì thế, Bộ Nông nghiệp hứa sẽ “nâng cao tiêu chuẩn của thực phẩm được chế biến từ gia súc cũng như bảo đảm tính an toàn của những thực phẩm đó”.
Cách đây vài ngày, Bộ cho biết kết quả giám định trái cây, rau, thịt và cá tại các thành phố lớn cho thấy 95% sản phẩm đạt tiêu chuẩn theo qui định hiện hành của nước này. Tuy nhiên, Bộ thừa nhận rằng cũng có một số phát hiện đáng chú ý, trong đó có việc Malachite Green (MG), một loại hóa chất gây ung thư, được tìm thấy trong một số mẫu cá. Đây là chất thường được ngư dân sử dụng để xử lý nước, tiêu diệt ký sinh trùng, nấm…
Một trường hợp tương tự là chất nitrofuran, một loại kháng sinh có liên quan đến ung thư, cũng được phát hiện trong một số mẫu thực phẩm. Những xì-căng-đan mới về thực phẩm và dược phẩm giả, kém chất lượng được báo chí Trung Quốc cập nhật hầu như mỗi ngày. Nước này đã trở thành tâm điểm chú ý của quốc tế từ khi những chất phụ gia độc hại xuất khẩu từ Trung Quốc làm chết hàng loạt chó và mèo ở Bắc Mỹ.
Theo hãng tin Reuters, nỗi lo sợ của người dân Trung Quốc về vấn đề an toàn thực phẩm đã bắt đầu bùng phát từ năm 2004, khi có ít nhất 13 trẻ sơ sinh ở tỉnh An Huy tử vong vì suy dinh dưỡng sau khi sử dụng sữa bột giả, hoàn toàn không chứa chất dinh dưỡng.
Theo báo chí Trung Quốc, trước tình trạng hàng giả tràn lan trên thị trường, cùng với nhiều vụ bê bối gần đây của các quan chức tham nhũng – mà nổi bật là trường hợp ông Zheng Xiaoyu, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm, đã bị tuyên án tử hình – chính phủ Trung Quốc đang cố gắng thực hiện nhiều biện pháp để khôi phục niềm tin của người tiêu thụ trong nướcTrước tình hình đó, Bộ Nông nghiệp Trung Quốc tuyên bố: “Chúng tôi sẽ thực hiện những biện pháp mới và quyết liệt để phát hiện những hành vi bất hợp pháp của bọn sản xuất và kinh doanh thuốc thú y giả và kém chất lượng”
Truy tìm và phát hiện ngành công nghiệp thuốc giả ở Ấn Độ
Trong văn phòng đặt tại thủ đô New Delhi của Ấn Độ, thanh tra độc lập Suresh Sati tiến hành kiểm tra nhanh những cái tên quen thuộc in trên hộp giấy của đủ loại thuốc, từ xi-rô ho, thuốc bổ, vitamin, tới thuốc giảm đau bày la liệt trên bàn làm việc của ông. “Trông thì có vẻ là thật, nhưng toàn là thuốc giả đấy. Người tiêu dùng bình thường không thể phát hiện thuốc giả. Thường những loại thuốc được bán với giá rẻ bất thường là hàng giả”, ông Sati nói với phóng viên của tờ Washington Post. Công ty điều tra của ông Sati chuyên hỗ trợ lực lượng cảnh sát trong cuộc chiến chống tội phạm sản xuất và tiêu thụ thuốc giả trên toàn Ấn Độ.
Theo Washington Post, Ấn Độ – quốc gia sản xuất thuốc thế phẩm lớn nhất thế giới – đã trở thành một trung tâm nhộn nhịp cho hoạt động sản xuất thuốc giả và thuốc kém chất lượng. Thuốc thế phẩm (generic drugs) là dược phẩm có cùng công thức với thuốc có bản quyền (biệt dược), được sản xuất và bán với giá rẻ sau khi bản quyền biệt dược ấy đã hết hạn. Được đóng gói với bao bì “sạch sẽ” và thường được dán nhãn những nhà sản xuất có tiếng như GlaxoSmithKline, Pfizer và Novartis, thuốc giả được đưa tới tay người tiêu dùng Ấn Độ và thậm chí xuất sang các thị trường đang phát triển khắp nơi trên thế giới.
Các chuyên gia cho biết, lĩnh vực sản xuất thuốc giả toàn cầu với doanh thu hàng năm khoảng 90 tỷ USD đã dẫn tới cái chết của xấp xỉ 1 triệu người mỗi năm và góp phần làm gia tăng tình trạng kháng thuốc. Có nhiều ước tính khác nhau về lượng thuốc giả sản xuất tại Ấn Độ. Chính phủ nước này cho rằng, thuốc giả chỉ chiếm 0,4% tổng lượng thuốc sản xuất ở nước này, còn thuốc dưới tiêu chuẩn chiếm khoảng 8%. Tuy nhiên, con số mà các tổ chức độc lập đưa ra cho tỷ lệ thuốc giả, thuốc dưới chuẩn ở Ấn Độ là từ 12-25%. Các nhà chức trách Ấn cho biết, những kẻ sản xuất thuốc giả, kém chất lượng đã làm xấu đi hình ảnh của ngành công nghiệp dược phẩm đang phát triển mạnh mẽ của nước này. Mỗi năm, Ấn Độ xuất khẩu lượng thuốc trị giá 8,5 tỷ USD, chủ yếu sang thị trường châu Phi và Mỹ Latinh.
Để ngăn chặn nạn thuốc giả, Bộ Y tế Ấn Độ đã tuyên bố trao thưởng 55.000 USD cho những ai cung cấp thông tin về các tổ chức sản xuất, kinh doanh thuốc giả. Năm ngoái, bộ này cũng thắt chặt luật áp dụng đối với ngành dược và thúc đẩy việc xét xử những kẻ làm giả thuốc. Nếu bị kết án, tội phạm sản xuất và tiêu thụ thuốc giả có thể ngồi tù cả đời. Năm ngoái, số người bị bắt vì hành vi liên quan tới sản xuất và tiêu thụ thuốc giả tại Ấn Độ đã tăng lên 147 người từ 12 người vào năm 2006. Lượng thuốc giả bị bắt giữ trong khoảng thời gian có trị giá 6,5 triệu USD.“Rất khó để có thể triệt phá hoàn toàn nạn thuốc giả. Khi chúng tôi giải quyết được một tổ chức, thì có tới hai tổ chức khác mọc lên. Mà cũng hiếm có ai bị kết án trong lĩnh vực này”, ông Rati cho biết.
Các thủ thuật của những kẻ sản xuất thuốc giả, kém chất lượng bao gồm dán nhãn giả lên các loại thuốc đã hết hạn, bơm nước hòa một lượng nhỏ thành phần thuốc thật vào lọ rồi đóng gói các thương hiệu uy tín, dập thuốc viên từ bột thạch cao… Không chỉ lo ngại cho sức khỏe người dân trong nước, giới chức Ấn Độ còn lên tiếng cảnh báo về những vụ việc xảy ra gần đây khiến hình ảnh của nước này bị ảnh hưởng. Hồi tháng 6, các nhà chức trách ở sân bay Abuja ở Nigeria đã bắt giữ một lô hàng thuốc kháng sinh giả, không chứa bất kỳ một thành phần hoạt chất nào, được gắn mác “Sản xuất tại Ấn Độ”. Các điều tra viên Nigeria sau đó tuyên bố, một công ty Trung Quốc đã vận chuyển số thuốc này quá cảnh qua Frankfurt, Đức. Trong một vụ tương tự diễn ra vào năm ngoái, một lô hàng thuốc chống sốt rét giả từ Trung Quốc đã vào Nigeria dưới danh nghĩa đến từ Ấn Độ.
Cũng vào năm ngoái, Sri Lanka đã ban lệnh cấm nhập hàng từ 4 công ty thuốc Ấn Độ, sau khi cơ quan chức năng phát hiện thuốc kém chất lượng trong các lô hàng. Nhiều năm qua, các hãng dược phẩm đã sử dụng tem chống giả hoặc dập nổi logo của họ trên bao bì sản phẩm để bảo vệ thương hiệu. Tuy nhiên, những biện pháp này đã được làm giả ở Ấn Độ. Một công ty Ấn có tên MSN Labs đã sử dụng công nghệ của công ty Mỹ PharmaSecure, cho phép người tiêu dùng kiểm tra phát hiện thuốc thật, giả bằng cách gửi một tin nhắn về mã số in trên sản phẩm đó.
Tuy nhiên, theo ông Barun Mitra, Giám đốc của Viện nghiên cứu Liberty ở New Delhi cho rằng, nhiều công ty Ấn Độ “không muốn theo đuổi những vụ kiện tụng chống thuốc giả vì lo ngại tạo ra hình ảnh xấu và có thể đánh mất niềm tin của người tiêu dùng”. Ông Mitra cho biết, 12% số mẫu thuốc thu thập từ các cửa hàng dược ở New Delhi gần đây là thuốc kém chất lượng “Chúng tôi đang nỗ lực hết sức, nhưng nạn thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn gia tăng và ảnh hưởng xấu tới người tiêu dùng”, ông nói. Vào một buổi sáng cách đây ít lâu ở thành phố Varanasi thuộc miền Bắc Ấn Độ, một thanh niên tên Ashish ngồi đợi một lô hàng thuốc giảm đau và thuốc cầm máu sau sinh được gửi tới qua đường tàu hỏa. Ashish cho biết, anh đã đặt hàng thuốc cầm máu cho sản phụ sau sinh sản xuất bằng bột thạch cao, dán nhãn Methergine đựng trong bao bì Novartis. Số thuốc giảm đau thì không đủ thành phần và được dán nhãn Bidanzen Forte, đựng trong hộp giả của hãng GlaxoSmithKline. “Kinh doanh thuốc kiểu này lãi nhiều lắm”, Ashish nói với phóng viên Washington Post và khẳng định độ phủ sóng rộng của thuốc giả ở Varanasi. “Tôi không nghĩ đến chuyện tốt hay xấu. Tôi chẳng giết ai cả. Điều tệ nhất chẳng qua chỉ là loại thuốc này không có tác dụng chữa bệnh và người bệnh có thể phải vào viện thôi”, Ashish kết luận
70 người chết vì thuốc kém chất lượng tại Pakistan
Ít nhất 70 người được cho là đã chết tại thành phố Lahore ở Pakistan trong ba tuần qua vì thuốc chữa bệnh tim mạch bị lỗi, theo nhà chức trách nước này. Giới chức y tế Pakistan cho biết ít nhất 400 người khác đang được điều trị những triệu chứng tương tự, theo BBC.
Số lượng người chết tăng vọt từ hôm 24.1 khi các quan chức nói khoảng 36 người gặp vấn đề tim mạch đã tử vong kể từ đầu tháng. Tuy nhiên, thủ hiến bang Punjab Shahbaz Sharif lại tiết lộ hôm 25.1 rằng số thuốc kém chất lượng nói trên đã lấy đi mạng sống của khoảng 100 người, theo tờ Dawn.
Chủ sở hữu ba công ty dược phẩm địa phương nghi ngờ cung cấp thuốc bị lỗi đã bị bắt, theo BBC. Những cái chết gây hoang mang trong thành phố chưa đầy ba tháng sau đợt bùng phát dịch sốt xuất huyết tại đây.
Giới chức Pakistan đã cảnh báo rằng lô thuốc không đạt tiêu chuẩn có thể được phân phối cho gần 40.000 người từ ngày 15.12. Họ nói các bệnh nhân dùng thuốc kém chất lượng bị triệu chứng tan bạch cầu và tiểu huyết cầu cấp. Các triệu chứng được lưu ý lần đầu tiên vào cuối tháng 12 tương tự như khi bệnh nhân bị sốt xuất huyết, một bệnh dịch thường thấy ở Pakistan vào mùa gió mùa. Tuy nhiên, dữ liệu bệnh nhân đã sớm tiết lộ rằng tất cả những người chịu ảnh hưởng của thuốc bị lỗi đều là các bệnh nhân tim mạch từng sử dụng thuốc miễn phí của Viện Tim mạch Punjap do nhà nước điều hành.
Trung Quốc: Kinh hoàng dầu ăn và thuốc chữa bệnh “bẩn”
“Giờ đây ăn gì cũng không an toàn, bởi không biết chọn cái gì để ăn nên thực sự cảm thấy bất an” là tâm sự của nhiều bà nội trợ cũng như người tiêu dùng tại quốc gia hơn 1,34 tỷ dân sau khi xuất hiện ngày một nhiều thông tin xung quanh “thực phẩm bẩn” và cơ quan chức năng Trung Quốc đang nỗ lực giải quyết vấn nạn này.
Ngay từ những ngày đầu của tháng 1/2012, giới truyền thông Trung Quốc đã đưa tin, cơ quan chức năng thành phố Đông Quan, tỉnh Quảng Đông vừa thu giữ gần 600 sản phẩm dầu lạc giả và kém chất lượng có nguy cơ gây vô sinh sau khi kiểm tra tại một số khu chợ tại tỉnh này.
Trong khi mỗi can 5 lít dầu lạc được mua tại nhà máy sản xuất dầu giả chỉ khoảng 2 NDT, nhưng được bán với giá 100 NDT-200 NDT ngoài thị trường. Vì khoản lợi nhuận “khủng” kể trên nên người ta bất chấp tất cả, kể cả có liên quan tới sức khoẻ người tiêu dùng.
Giới chuyên môn cho biết, sau khi được đóng gói và dán nhãn của các thương hiệu nổi tiếng, những sản phẩm dầu lạc giả rất khó phân biệt với sản phẩm thật. Một quan chức địa phương tiết lộ, dầu lạc giả dường như được bán khá phổ biến ở một số chợ tại địa phương. Ngoài ra, số dầu lạc giả còn được bán cho các nhà máy chế biến thực phẩm và một số chợ thực phẩm ở những tỉnh như Quảng Đông, Hồ Nam, Giang Tây.
Cơ quan chức năng cho biết, số dầu kém chất lượng kể trên có thể gây nguy hại đến sức khỏe người tiêu dùng, bởi người ta đã trộn dầu nành, dầu cọ không rõ nguồn gốc và dầu hạt bông thô với nhau, thêm hương vị để có mùi giống với dầu lạc.
Được biết, dầu hạt bông thô nếu không được lọc cẩn trọng sẽ rất nguy hiểm bởi chứa độc tố gây ảnh hưởng đến tế bào tinh trùng nam giới gây vô sinh. Giới chức thành phố Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông cũng mới phát hiện độc tố vi nấm (aflatoxin - chất có thể gây ung thư gan) trong đậu phộng và dầu ăn. Cơ quan chức năng đã ra lệnh thu hồi (29/12/2011) các sản phẩm dầu ăn của một số công ty như Fusheng Oil, Manyi Peanut Oil, Mabo Oil.
 |
Dầu bẩn được phát hiện. |
Gần 1 tháng trước (1512/2011), hơn 300 học sinh một trường cấp hai ở thành phố Nhân Hoài, tỉnh Quý Châu đã đập phá cửa kính, bàn ăn, ghế ngồi của căn-tin sau khi phát hiện một thùng "dầu cống rãnh" dùng để nấu ăn tại đây. Hiệu trưởng trường này đã bị đình chỉ công tác để điều tra.
Trong khoảng 4 tháng qua, cơ quan chức năng đã bắt 32 người vì hành vi sản xuất và buôn bán dầu bẩn với số lượng lớn (tịch thu hơn 100 tấn dầu bẩn vốn được chế biến từ loại dầu vét từ cống rãnh sau các nhà hàng). Bộ Công an cho biết, cảnh sát các tỉnh Hà Nam, Chiết Giang và Sơn Đông đã tìm thấy hơn 100 tấn dầu tái chế trái phép được làm từ dầu phế thải lấy từ các cống rãnh tại nhà hàng. Giới chuyên gia ước lượng, trung bình mỗi năm, người dân Trung Quốc tiêu thụ khoảng hai đến ba triệu tấn dầu ăn bất hợp pháp, nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa có phương pháp khoa học để nhận dạng "dầu cống rãnh", dầu bẩn với hàng đảm bảo chất lượng. Cách đây 4 năm (2008-2012), cơ quan chức năng đã kiểm tra và phát hiện hơn 70% mẫu các sản phẩm dầu lạc được mua ở các chợ địa phương không đáp ứng đủ tiêu chuẩn quốc gia.
Khoảng 2 tháng trước (17/11/2011), cảnh sát đã phát hiện và thu giữ một lượng thuốc giả khổng lồ trị giá 2 tỷ NDT (khoảng 315 triệu USD), trong một chiến dịch truy quét dược phẩm giả trên phạm vi toàn quốc. Đây là cuộc truy quét thứ hai của cảnh sát nhằm vào các đại lý, cơ sở sản xuất dược phẩm đang lan rộng tại nước này.
Khoảng 1.600 cảnh sát tại 29 địa phương đã được huy động để tham gia vào chiến dịch truy quét dược phẩm giả và đã bắt gần 1.770 nghi can liên quan tới đường dây sản xuất và phân phối thuốc giả này. Những người kể trên bị bắt khi đang thực hiện hành vi sử dụng các hóa chất cấm để sản xuất thuốc giả, làm lại các sản phẩm đã quá đát, cũng như làm nhái nhiều loại thuốc bổ của hơn 100 nhãn hiệu dược phẩm trong và ngoài nước. Điều đáng nói là hầu hết số thuốc giả này được bán trực tuyến hoặc thông qua các phòng khám, cửa hàng dược trái phép mọc lên như nấm trên khắp đất nước Trung Quốc.
Hơn 4 tháng trước, cảnh sát đã phá mạng lưới cung cấp thuốc giả trị giá 46 triệu NDT và đã bắt, thẩm vấn 39 nghi phạm. Cơ quan chức năng đã niêm phong 69 cửa hàng bán thuốc giả, 20 nhà kho, một dây chuyền sản xuất và một cơ sở đóng gói sau khi phá mạng lưới này. Được biết, đây là mạng lưới hoạt động chủ yếu ở thành phố Nam Ninh, thủ phủ Khu tự trị Choang Quảng Tây, đã sản xuất và bán khoảng 710 loại thuốc và sản phẩm y tế (trong đó có thuốc giảm đau tramadol hydrochloride và amoxicillin). Giới chuyên môn cho biết, phần lớn thuốc giả được làm từ tinh bột và bột gan lợn - không những không có tác dụng chữa bệnh, mà còn ảnh hưởng tới sức khỏe. Cơ quan chức năng đã cảnh báo người dân cẩn trọng khi mua thuốc qua các kênh bán hàng ngầm và không đáng tin cậy.
Theo lời khai của các cơ sở sản xuất thì công thức chủ yếu trong việc làm thuốc giả khá giống nhau, đó là dùng bột khoai tây trộn với thức ăn gia súc cùng chất kích thích phẩm màu độc hại và được chứa trong bao phân hóa học. Bộ Công an cho biết, sử dụng phải thuốc giả rất nguy hiểm bởi có thể bị mắc những bệnh như loãng xương, tiểu đường, loét tá tràng hoặc bệnh về đường tiêu hóa, cũng như gây tổn thương cho thận hoặc gan…Giới chuyên gia y tế Trung Quốc cũng từng khuyến cáo người dân về việc lạm dụng thuốc bởi đã có hơn 1 triệu trẻ em bị điếc, tăng gấp 100 lần so với cảnh báo lần đầu năm 2007 (10.000 trẻ)
Bài phát biểu khai mạc của Đại sứ David Shear tại triền lãm thuốc an toàn
Kính thưa Cục trưởng Nguyễn Văn Tình, Bộ Văn Hóa thể thao và du lịch, Bà Phan Thị Kim Dung, giám đốc thư viện quốc gia Việt Nam; Ông Nguyễn Việt Hùng, Phó viện trưởng viện kiểm nghiệm thuốc trung ương; thưa các vị khách quý và đồng nghiệp: Xin chào, tôi rất vui được có mặt ở đây hôm nay trong buổi lễ khai mạc tuần triển lãm về chủ đề thuốc an toàn. Sự kiện quan trọng này sẽ giúp chúng ta đạt được mục tiêu chung là hỗ trợ người tiêu dùng và cán bộ y tế và tránh thuốc giả và tôi rất hài lòng nhận thấy hai nước chúng ta cùng làm việc, thông qua sự hợp tác của Thư Viện quốc gia Việt Nam, để nâng cao nhận thức công chúng về mối nguy hiểm của thuốc không an toàn.
Việt Nam là một trong những thị trường các sản phẩm dược phẩm không an toàn lớn nhất trong ASEAN. Mặc dù hệ thống luật pháp quản lý thuốc giả của Việt Nam khá mạnh nhưng nhận thức hạn chế của công chúng về sự nguy hiểm của thuốc giả và những thách thức trong việc đưa thuốc giả ra công lý đã làm cho thị trường thuốc giả phát triển. Sử dụng thuốc không an toàn và thuốc kém phẩm chất có thể phải chịu nhiều tác dụng phụ có hại và đôi khi có thể biến một căn bệnh chữa trị được thành một căn bệnh chết người. Đây là một vấn đề mà tôi hi vọng Hoa Kỳ và Việt Nam có thể làm việc cùng nhau để ngăn chặn.
Chính phủ Hoa Kỳ cam kết tăng cường hợp tác với Chính phủ Việt Nam trong việc bảo vệ sức khỏe và cuộc sống hạnh phúc cho người dân Việt Nam và đấu tranh chống thuốc giả và thuốc kém chất lượng. Đó là lý do tại sao Hoa Kỳ tài trợ cho một số chương trình phòng chống thuốc giả trên toàn quốc và hợp tác với các tổ chức như Thư viện quốc gia Việt Nam và Viện kiểm nghiệm thuốc trung ương nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này.
Vấn đề thuốc không an toàn là một trong những vấn đề sức khỏe nhức nhối trên toàn cầu và tầm với của những kẻ tội phạm sản xuất và bán thuốc bất hợp pháp ngày càng lan rộng. Chúng ta cần nỗ lực hơn nữa trong việc cung cấp cho người dân những thông tin đầy đủ để họ có thể cảnh giác và phát hiện thuốc giả. Chúng tôi hi vọng cuộc triển lãm này sẽ giúp cho nỗ lực đó.
Không chính phủ nào có thể tự mình xoá bỏ vấn đề thuốc không an toàn và thuốc kém chất lượng. Triển lãm này và sự hợp tác giữa Sứ quán Mỹ và Viện kiểm nghiệm thuốc trung ương, là hành động cho thấy ý chí lãnh đạo và quyết tâm chung trong cuộc đấu tranh chống thuốc không an toàn trên toàn cầu. Một lần nữa, tôi rất tự hào đã được tham gia vào sự kiện này. Chúng tôi hi vọng rằng thông qua sự hợp tác này, người dân Việt Nam sẽ có được những thông tin và công cụ họ cần để sống khỏe và bảo vệ bản than khỏi mối nguy hiểm của thuốc không an toàn.Cảm ơn rất nhiều và xin mời các bạn tham quan triển lãm.
Chương trình thuốc an toàn vì sức khỏe cộng đồng
“Ngăn chặn, phát hiện và nhận biết: Hãy giữ cho mọi nhà an toàn trước thuốc giả” là chương trình nhằm cung cấp tới cộng đồng và các tổ chức có liên quan về sự nguy hiểm của thuốc giả tại Việt Nam. Việt Nam là một trong những thị trường dược phẩm lớn nhất của Đông Nam Á, tình trạng thuốc giả và thuốc kém chất lượng trong những năm qua đã được kiểm soát và giảm đáng kể, tuy nhiên vẫn lưu hành và gây nguy hiểm cho người bệnh. Trong khi Việt Nam đã có Luật Dược và Luật Sở hữu trí tuệ để kiểm soát thuốc giả, nhưng nhận thức của cộng đồng về thuốc giả là thiếu và việc thực hiện luật bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ còn yếu kém nên vấn nạn thuốc giả vẫn phát triển mạnh. Các cơ quan thực thi pháp luật ở nước ta vẫn chỉ cam kết cố gắng giảm tỉ lệ thuốc giả hơn là đưa ra các biện pháp quản lý, kỹ thuật nhằm kiểm soát, ngăn chặn thuốc giả và thuốc vi phạm bản quyền. “Ngăn chặn, phát hiện và nhận biết: Hãy giữ cho mọi nhà an toàn trước thuốc giả” sẽ là một nỗ lực hợp tác giữa Đại sứ quán Mỹ, Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương (VKNTTW) và Hiệp hội thuốc an toàn của Mỹ (Partnership of Safe Medicines, viết tắt là US PSM).
VKNT.TW là một đơn vị trực thuộc Bộ Y tế và là cấp cao nhất kiểm soát chất lượng thuốc tại Việt Nam, đã triển khai và tham gia các chương trình phòng chống và kiểm soát thuốc giả và thuốc kém chất lượng ở Việt Nam do Tổ chức Y tế thế giới tổ chức.
Hiệp hội thuốc an toàn của Mỹ là đơn vị có kinh nghiệm về truyền thông tại Mỹ, là một tổ chức phi lợi nhuận có ngân quỹ được đóng góp và tài trợ bởi các doanh nghiệp dược của Mỹ. Hiệp hội thuốc an toàn của Mỹ sẽ giúp mang lại kinh nghiệm về quan hệ với công chúng cũng như với các phương tiện truyền thông cho dự án, bao gồm cả việc hợp tác với VKNTTW trong việc truyền đạt một thông điệp mạnh mẽ và rõ ràng về sự nguy hiểm của thuốc giả với một bộ phận công chúng thiếu thông tin. Trong khuôn khổ hợp tác, VKNTTW sẽ là đơn vị đảm bảo có thể truy cập các dữ liệu chính xác cho dự án và sẽ giúp để dự án nhận được sự cho phép cần thiết cho dự án từ Bộ Y tế và chính phủ. Viện cũng sẽ cung cấp nhân lực thực hiện dự án này, và sẽ giúp đảm bảo rằng các áp phích tuyên truyền sẽ được phân phối rộng rãi và trang web được duy trì trong ít nhất 3-5 năm.
Năm 2011, chương trình Thuốc an toàn tại Việt Nam khởi động bằng hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về mối nguy hại của thuốc giả và thuốc kém chất lượng, được sự hỗ trợ kinh phí từ USAID, Viện đã triển khai chương trình tuyên truyền bằng áp-phich và xây dựng website cung cấp thông tin quản lý và kỹ thuật tới cộng đồng, theo địa chỉ http://www.thuocantoan.com.vn (hay trang tiếng Anh: http://www.safemedicines.com.vn).
Cũng trong khuân khổ hợp tác giữa Đại sứ quán Hoa Kỳ với các đơn vị nhằm đưa chương trình Chương trình Thuốc an toàn tới Việt Nam, ngày 5/1/2012 vừa qua Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương đã hỗ trợ Thư viện Quốc gia Việt Nam phối hợp với Đại sứ quán Hoa Kỳ tổ chức triển lãm “Sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả”. Tại triển lãm PGS.TS Trịnh Văn Quỳ - Nguyên Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, Nguyên Chủ tịch Hội đồng Dược điển Việt Nam đã tham dự buổi nói chuyện với chuyên đề “Thực trạng và những khuyến cáo về sử dụng thuốc an toàn tại Việt Nam” nhằm giúp công chúng hiểu thêm những kiến thức cơ bản về thuốc, cách sử dụng thuốc và lợi ích của việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả, trách những tác hại của thuốc giả và các sản phẩm dược không đạt tiêu chuẩnchất lượng.
Sáng ngày 21/03/2012, Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương đã vinh hạnh được đón tiếp Ngài Robert D. Hormats- Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đến thăm nhân chuyến công tác tại Việt Nam. Tại buổi tiếp đón TS. Đoàn Cao Sơn – Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TW thay mặt tập thể cán bộ Viện bày tỏ sự vui mừng trước chuyến thăm của ngài Thứ trưởng. TS. Đoàn Cao Sơn đánh giá cao sự giúp đỡ của phía Đại sứ quán Hoa Kỳ với chương trình “Thuốc an toàn vì sức khỏe cộng đồng”.
Tiếp đó TS. Trần Việt Hùng – Phó Viện trưởng đã giới thiệu với đoàn Hoa Kỳ tổng quan về chức năng, nhiệm vụ, một số thành tích trong công tác Kiểm tra giám sát chất lượng thuốc và báo cáo về Chương trình thuốc an toàn cũng như các thành quả đã đạt được
Nâng cao năng lực sản xuất thuốc trong nước, sắp xếp lại hệ thống lưu thông phân phối thuốc, đảm bảo thuốc có chất lượng, giá cả ổn định… Đây là những vấn đề được đặt ra tại hội nghị trực tuyến ngành dược toàn quốc được tổ chức ngày 23-6.
Thuốc nội nhưng nguyên liệu ngoại
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu nhấn mạnh, mặc dù trong thời gian qua, nền kinh tế thế giới và Việt Nam có những biến động mạnh nhưng chúng ta vẫn đảm bảo cung ứng đủ thuốc có chất lượng cao cho công tác chữa bệnh và phòng bệnh của nhân dân. Đáng chú ý là thuốc sản xuất trong nước tiếp tục có sự tăng trưởng, góp phần không nhỏ vào việc đảm bảo thuốc cho người dân.
Các doanh nghiệp trong nước đã khắc phục nhiều khó khăn trong đầu tư xây dựng các dây chuyền sản xuất thuốc theo nguyên tắc tiêu chuẩn “Thực hành tốt sản xuất thuốc” (GMP). Đến hết năm 2008, cả nước có 89 nhà máy đạt GMP. Trong năm 2008, tổng giá trị tiền sử dụng thuốc cả nước đã lên tới hơn 1,4 tỷ USD, đạt trung bình 16,45 USD/người/ năm. Trong đó giá trị thuốc sản xuất trong nước đã đạt trên 715 triệu USD, đáp ứng 50,18% nhu cầu thuốc sử dụng của người dân.
Mặc dù vậy, Thứ trưởng Cao Minh Quang cũng chỉ rõ, hiện thuốc trong nước vẫn chủ yếu là kháng sinh, hạ nhiệt, giảm đau, vitamin chiếm tỷ lệ rất cao, với hơn 4.500 số đăng ký trong tổng số 9.727 thuốc có số đăng ký. Hơn nữa, để phục vụ việc sản xuất thuốc trong nước, chúng ta vẫn phải nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài và trong năm qua số tiền nhập nguyên liệu sản xuất thuốc đã lên tới hơn 163 triệu USD. Trong khi đó, giá trị thuốc xuất khẩu của Việt Nam, cũng như đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực dược phẩm đều giảm do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới.
Thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn phức tạp
TS. Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý dược cho biết, mặc dù đã triển khai nhiều biện pháp quản lý và ngăn chặn thuốc giả, thuốc nhập lậu và thuốc không rõ nguồn gốc nhưng vấn đề này hiện vẫn rất phức tạp. Trong năm 2008, thuốc không đạt chất lượng chiếm tỷ lệ 2,94% so với lượng mẫu lấy kiểm tra trên toàn quốc. Trong đó, tỷ lệ thuốc kháng sinh kém chất lượng cao nhất. Tỷ lệ thuốc đông dược và dược liệu vi phạm chiếm 26,7% với các vi phạm về chỉ tiêu độ ẩm và độ nhiễm khuẩn. Riêng thuốc đông dược phần lớn được sản xuất chưa đạt GMP, phòng kiểm tra chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu nên tỷ lệ vi phạm rất cao: 22/49 mẫu thuốc sản xuất trong nước phải thu hồi. Tính chung trong năm qua, Cục Quản lý dược đã đình chỉ lưu hành và thu hồi 93 lô thuốc. Đặc biệt, sự phát triển mạnh mẽ các hoạt động thông tin quảng cáo thuốc, với số lượng hồ sơ đăng ký quảng cáo tăng đến 123% so với năm 2007, thông tin quảng cáo thuốc nước ngoài tăng đến 136% kéo theo tình trạng vi phạm trong lĩnh vực này trở nên trầm trọng.
Theo Thứ trưởng Cao Minh Quang, tới đây Bộ Y tế sẽ thành lập hai trung tâm phân phối dược phẩm tại Hà Nội và TPHCM để ổn định thị trường dược phẩm và nâng cao chất lượng thuốc phục vụ người dân. Cùng đó, các đoàn kiểm tra sẽ đẩy mạnh cơ chế tiền kiểm và hậu kiểm đối với chất lượng thuốc, phòng chống thuốc giả, thuốc nhập lậu, thuốc không rõ nguồn gốc. Bộ Y tế sẽ kiểm tra đột xuất, cơ sở nào không đạt yêu cầu sẽ bị rút số đăng ký.
Phát biểu kết luận, Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu, Bộ Y tế chấn chỉnh quy chế đấu thầu thuốc, việc quản lý quảng cáo thuốc. Rà soát chế tài xử phạt với hành vi vi phạm quảng cáo thuốc. Bên cạnh việc xử phạt về tài chính, có thể thêm hình thức đăng tên công khai những thuốc, nhà sản xuất thuốc đã quảng cáo sai trên lên trang web của ngành gây áp lực cho những người làm sai.
Phó Thủ tướng cũng lưu ý ngành y tế sắp xếp lại hệ thống phân phối thuốc trong toàn quốc, thực hiện tốt lộ trình nhà thuốc GPP, trước tiên là nhà thuốc bệnh viện, nhà thuốc xung quanh bệnh viện để mở rộng ra toàn quốc. Bên cạnh đó, hoàn chỉnh dự án tổng thể về đào tạo nguồn nhân lực cũng như phát tiển ngành công nghiệp dược và cơ chế phân phối, quản lý, điều tiết để cung ứng đủ thuốc kịp thời, giá cả hợp lý; đặc biệt ngành dược và khối điều trị cùng phối hợp để tiến tới sử dụng thuốc an toàn, hợp lý.
TPHCM: Gần 100% nhà thuốc bệnh viện đạt chuẩn GPP Từ đầu cầu TPHCM, PGS-TS Phạm Khánh Phong Lan – Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM cho biết: Cho đến nay, Sở Y tế đã thẩm định và cấp giấy chứng nhận cho 80/83 nhà thuốc bệnh viện đạt chuẩn Thực hành tốt nhà thuốc (GPP), 3 nhà thuốc còn lại gồm nhà thuốc các bệnh viện thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an (30-4; 175; 7A) đã hoàn tất các tiêu chuẩn GPP nhưng phải chờ thống nhất chủ trương giữa các bộ. Cũng theo bà Lan, nhà thuốc GPP bệnh viện đã góp phần chấm dứt tình trạng thuốc giả, thuốc kém chất lượng trà trộn, giá thuốc cao hơn các nhà thuốc bên ngoài… Bước đầu, các nhà thuốc GPP bệnh viện đã làm thay đổi diện mạo khoa dược bệnh viện, nâng cao hiệu quả cung ứng thuốc, bảo đảm nguồn gốc, chất lượng thuốc, kiểm soát giá thuốc theo thặng số quy định, tuân thủ quy trình bán thuốc theo đơn và không theo đơn giúp tránh được nhiều sai sót… Tuy nhiên, cũng theo bà Lan, hiện nay, nhận thức về tầm quan trọng của nhà thuốc bệnh viện còn hạn chế. Dù đây được xem như “cơ quan hậu cần” của công tác điều trị nhưng trong tiêu chí để đánh giá xếp loại bệnh viện hàng năm, điểm số cho hạng mục nhà thuốc bệnh viện còn thua tiêu chí toilet (nhà thuốc đạt chuẩn: 0,5 điểm; toilet đạt chuẩn: 1 điểm). Đây là vấn đề khiến nhiều năm nay, chất lượng nhà thuốc bệnh viện gần như bị bỏ ngỏ. |
Thuốc chống sốt rét giả và chất lượng kém đang đe dọa những nỗ lực kiểm soát bệnh dịch này ở châu Phi và có thể khiến hàng triệu người gặp nguy hiểm. Thuốc giả có thể gây hại cho bệnh nhân và tăng cường khả năng kháng thuốc của các ký sinh trùng sốt rét, theo nghiên cứu được tổ chức Wellcome Trust tài trợ. Các tác giả đã công bố công trình nghiên cứu này trên tạp chí Malaria Journal.
Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các loại thuốc chống sốt rét giả và không đủ chuẩn được phát hiện bày bán ở 11 quốc gia châu Phi từ năm 2002-2010. Từ đó, nhóm nghiên cứu phát hiện một số thành phần của thuốc có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt khi trộn chúng với các loại thuốc khác mà bệnh nhân có thể sử dụng. Ký sinh trùng sốt rét có thể kháng thuốc sau một thời gian sử dụng và điều này từng xảy ra với các loại thuốc như chloroquine và mefloquine.
Các nhà khoa học tham gia công trình nghiên cứu này cảnh báo thuốc giả có thể gây ra những tác động tương tự với thuốc artemisinin, một trong những loại thuốc chống sốt rét hiệu quả nhất đang được sử dụng. Các nhà khoa học cho biết một hàm lượng nhỏ các dẫn xuất của artemisinin đang được cho vào vài sản phẩm thuốc giả nhằm bảo đảm chúng có thể vượt qua các cuộc kiểm tra chất lượng của cơ quan chức năng.
Tuy nhiên, với hàm lượng như hiện nay, các loại thuốc giả khó lòng vô hiệu hóa các ký sinh trùng sốt rét, thay vào đó có thể giúp chúng tăng cường kháng thuốc artemisinin, theo cảnh báo của các nhà khoa học.
Thuốc giả, thuốc kém chất lượng tràn làn, không người chịu trách nhiệm?
Cơ quan chức năng liên tục ra quyết định đình chỉ lưu hành và thu hồi thuốc giả, thuốc kém chất lượng. Thế nhưng, các ca ngộ độc do phản ứng có hại của thuốc, thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn liên tiếp xảy ra. Có phải do việc đình chỉ lưu hành và việc thu hồi phần lớn chỉ tồn tại trên... giấy?
“Bão” thu hồi
Theo số liệu của Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế, nếu như trong năm 2008 Cục chỉ ra quyết định thu hồi 93 lô thuốc không đạt yêu cầu thì trong năm 2009, số lô thuốc không đạt chuẩn đã lên tới 105 lô; năm 2010 có hơn 900 loại thuốc bị thu hồi. Chỉ trong tháng 7/2011, hàng loạt các quyết định thu hồi thuốc kém chất lượng, không đạt chỉ tiêu được rào rào công bố. Cụ thể, ngày 6/7, Sở Y tế tỉnh An Giang đình chỉ lưu hành và thu hồi nhiều lô thuốc đông y giả chứa tân dược Paracetamol và Dexamethason để tiêu hủy. Số thuốc giả này gồm các loại thuốc viên hoàn mềm gói trong bao nilon, hoặc có vỏ hình cầu bằng nhựa cứng màu vàng, ngoài dán nhãn bằng chữ viết tay như thuốc trị tê nhức, bao tử, ăn ngủ, trật khớp...
Tiếp đó, ngày 12/7, Cục Quản lý Dược cũng đã có văn bản chỉ đạo Sở Y tế TP. HCM thu hồi hàng loạt thuốc giả, thuốc chưa được cấp phép, thuốc không đạt chất lượng... đang lưu hành trên thị trường. Ngày 26/7, Cục lại tiếp tục có quyết định đình chỉ lưu hành và yêu cầu thu hồi một loại thuốc điều trị bệnh ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn...
Đầu tháng 9/2011, Sở Y tế Hà Nội vừa có văn bản thông báo đình chỉ lưu hành và yêu cầu khẩn trương thu hồi 2 loại thuốc, bao gồm kháng sinh Ciprofloxacin Tab. 500mg số kiểm soát: E 122701, ngày sản xuất: 16/5/2011, hạn dùng 15/5/2014, số đăng ký: VN-6060-08 do Công ty Sungwon Adccok Pharm, Hàn Quốc sản xuất, Công ty CP Dược phẩm Bến Tre nhập khẩu và thuốc viên nang Omemax-20, số lô 11OME03, hạn dùng 12/1/2013, số đăng ký VN-10745-10 do Công ty Axon Drugs Pvt. Ltd., Ấn Độ sản xuất, Công ty CP Dược liệu Trung ương 2 nhập khẩu vì không đạt tiêu chuẩn chất lượng. Điều đáng nói là chủ yếu các thuốc bị thu hồi từ đầu năm đến nay tập trung ở những loại thuốc trên thuộc dòng trị những bệnh rất phổ thông nhiều người mắc như viêm nhiễm hô hấp, dự phòng tái phát loét dạ dày, loét tá tràng...
“Lệnh” chỉ để... biết?!
Một chủ cửa hàng bán buôn tân dược trên phố Ngọc Khánh (quận Ba Đình, Hà Nội) cho biết: Mỗi năm nhà thuốc nhận khoảng chừng trên dưới 50 công văn yêu cầu ngưng bán, thu hồi thuốc từ các nhà sản xuất và phân phối. Thế nhưng, hầu hết các loại thuốc có “trát” thu hồi đều đã phân phối gần hết cho các cửa hàng bán lẻ trong TP, thậm chí ở các tỉnh. Địa chỉ cụ thể các cửa hàng thuốc này như thế nào cửa hàng cũng không nắm được. Vậy thì thu hồi làm sao?
Còn chị H. (bán thuốc trên phố Định Công, Hà Nội) lại cho hay, chị cũng có nghe thông tin thu hồi một số loại thuốc trên báo, đài, chứ thực tế chưa bao giờ chị tiếp nhận được một văn bản đề nghị thu hồi thuốc nào từ phía cấp trên cả. Mà, dẫu có “lệnh thu hồi” cũng chỉ để “biết” thôi, chứ thuốc đã bán cho dân rồi, biết tìm họ ở đâu mà “đòi”...
Theo nhận xét của các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh dược phẩm, với cơ chế quá thông thoáng trong việc cho nhập khẩu thuốc như hiện nay (với các thuốc trong nước có thể sản xuất được, thậm chí với các nước có điều kiện sản xuất thuốc còn kém hơn cả nước ta), việc gia tăng số thuốc phải đình chỉ và thu hồi là khó tránh khỏi. Mặt khác, theo quy định, khi có thuốc bị đình chỉ, cơ sở sản xuất và nhà phân phối gửi thông báo thu hồi tới các cơ sở, đồng thời tiến hành thu hồi toàn bộ. Thế nhưng, quy trình thu hồi thuốc kém chất lượng hiện nay kéo dài cả tháng, thậm chí hơn thế nữa. Nên đến khi lệnh thu hồi đến được tay các cửa hàng thì “mọi chuyện đã rồi”.
Lỗi ở cơ quan chức năng?
Sở dĩ tình trạng thuốc dù “bị thu hồi vẫn trôi nổi trên thị trường và được mua bán, sử dụng” vì hiện nay khâu hậu kiểm thu hồi thuốc vẫn chưa được kiểm soát và có chế tài xử lý. Cụ thể, từ trước tới nay các loại thuốc bị đề nghị thu hồi nếu có nhà thuốc nào tiếp tục bán thì cũng chẳng sao vì có ai đến kiểm tra và xử lý đâu mà sợ?
Ngay cả các công ty nhập khẩu, phân phối cũng chỉ nhận được thông báo thu hồi thuốc chứ thực tế chưa có doanh nghiệp nào bị xử phạt vì thu hồi chậm nên việc họ kéo dài thời gian thu hồi để tiêu thụ thuốc kém chất lượng là điều dễ hiểu. Bởi vậy, việc thu hồi thuốc mới chỉ được tiến hành trên lý thuyết, chứ thực tế không ai biết số thuốc đó trôi nổi ở phương trời nào? Và hậu quả là, mỗi năm hàng trăm vụ ngộ độc thuốc do phản ứng có hại của thuốc, thuốc giả, thuốc kém chất lượng đã xảy ra, trong đó không ít trường hợp đã phải mang cố tật suốt đời, thậm chí phải mất mạng. Lẽ nào, cơ quan chức năng không biết đến tình trạng này?
Hệ thống kiểm nghiệm dược chưa đủ mạnh
Theo TS.Trương Quốc Cường - Cục trưởng Cục Quản lý Dược thì các sản phẩm thuốc khi nhập vào Việt Nam đều được kiểm nghiệm chất lượng, theo dõi các phản ứng phụ và thu hồi nếu phát hiện sản phẩm không đạt những chỉ tiêu như công bố. Nhưng, thực tế có những loại thuốc, nhất là thuốc mới, có khi phải sử dụng trên người bệnh mới phát hiện vấn đề. Thậm chí có thuốc khi phát hiện phản ứng gây hại nhưng sau khi cân nhắc với lợi ích thuốc mang lại thì vẫn được chấp nhận. Cũng có loại thuốc phải cảnh báo và thu hồi ngay. Tuy nhiên, hiện nay có khó khăn là với những loại thuốc nhập khẩu, việc đưa ra cảnh báo về độc tố vẫn còn nằm ngoài khả năng của hệ thống kiểm nghiệm dược trong nước.
Thuốc giả và kém chất lượng: Vẫn khó quản lý
Một thông tin do cảnh sát quốc tế Interpol mới đưa ra, Việt Nam tuy chưa phải là nước có tỷ lệ thuốc giả, thuốc kém chất lượng thuộc dạng cao trên thế giới, song đã có những diễn biến phức tạp và đang đứng thứ hai khu vực khi phát hiện tới 406 mẫu thuốc bị làm giả, không hoạt chất, có nguy cơ trở thành “bãi rác” thuốc kém chất lượng của các nước công nghiệp phát triển...
Tiến sỹ Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý Dược cho biết, CATP Hà Nội trong năm nay đã phát hiện nhiều đối tượng vận chuyển thuốc COTA Xoang -28g (200 viên hoàn cứng) làm giả của Công ty TNHH Dược phẩm Công Tâm; thuốc Bakona (trị rối loạn chức năng gan) loại 50g làm giả của Công ty TNHH Dược Xuân Quang...
Các lực lượng thanh tra Bộ Y tế, QLTT cũng phát hiện các loại Ampicilin 500mg, Erythromicine và Cotrim fort, thuốc đặt phụ khoa Neo-Tergynan, Mobic (dạng hộp 10 viên rời, thuốc giảm cân Reductil, Theralene viên nén, Direxiode, Postinor, Dogmatil, Levitral, Quinin sunfat và một số thuốc dạng tiêm Acetaphen, Neotil, Cefuroxime, Paracétamol dạng ống; một số thuốc đông dược có nguồn gốc... nhập lậu như “Dân tộc cứu nhân vật” cũng bị làm giả.
Theo tiến sỹ Cường, ngoài thuốc giả, trên thị trường cũng xuất hiện nhiều loại thuốc không đạt tiêu chuẩn, không đúng thành phần đăng ký, không đủ hàm lượng... như: viên nang Erythromycin 250mg, viên nang TUXCAP, thuốc ho A Tử hoàn - 6g, thuốc bột Kiện vị tán Rạng đông - 50g viên bao Pantoliv, thuốc Siro Oziavit...
Các loại thuốc này có nhiều dạng khác nhau, từ không có hoạt chất (ampicilline của Mayer); hoạt chất rất thấp không đúng với hàm lượng thuốc thật (augmentin của GSK), cạo sửa hạn dùng (depersolon), thuốc không có số đăng ký (dogmatil của Sanofi-Synthelabo), mạo tên hoặc kiểu dáng công nghiệp...
Tìm hiểu thêm về thị trường thuốc, phóng viên ANTĐ đã gặp nhiều đại lý kinh doanh thuốc ở C9 Trung tâm Triển lãm Giảng Võ, phố Thái Thịnh, phố Phương Mai, được biết, đa số các đại lý bán buôn đều nhập hàng từ các công ty nhập khẩu, chất lượng thuốc đảm bảo. Nếu thuốc bị làm giả sẽ dễ dàng bị phát hiện và... tẩy chay ngay.
Tuy nhiên, có thể do lợi nhuận, nhiều nhà thuốc tư nhân vẫn nhập một số loại không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hoặc cố tình trà trộn hàng quá hạn, hàng kém chất lượng cùng với hàng thật. Chị Hương, một nhân viên bán hàng ở C9 cho biết: Mới đây QLTT đã phát hiện thuốc ho trẻ em giả ở một hiệu thuốc quận Hai Bà Trưng được làm bằng... bột mỳ và đường, tại C9 này cũng từng có đại lý nhập hàng giả.
Đáng lo ngại, kỹ thuật làm thuốc giả ngày càng tinh vi khi các trang thiết bị sản xuất, đóng gói thuốc dường như vẫn không được kiểm soát, từ mẫu thuốc, vỏ hộp, tem chống giả đều giống như thuốc thật, khiến phần lớn thuốc giả lưu hành trên thị trường khá lâu sau mới được những người am hiểu về dược phát hiện.
Chị Nguyễn Thu Huyền, một chủ kinh doanh khác thông tin thêm: ở Việt Nam do thói quen mua thuốc không cần đơn của bác sỹ, không cần hóa đơn chứng từ dẫn đến thuốc giả, thuốc kém chất lượng bây giờ không chỉ ở các loại thuốc đắt tiền, biệt dược, mà cả những loại có giá trị thấp.
Bản thân cơ quan quản lý dược cấp phép cho nhiều loại thuốc nhập khẩu song rất lâu sau mới phát hiện thuốc vi phạm chất lượng, chứa các chất có tác dụng phụ gây hại sức khỏe, chủ yếu thuộc nhóm kháng sinh, kháng viêm, tiêu hóa, vitamin...
Chính sự... bất nhất của công tác quản lý dẫn đến hiện tượng “tiêu chuẩn chất lượng kép” mà một số quốc gia, kể cả các quốc gia có công nghiệp dược phát triển lợi dụng để tuồn những lô hàng chất lượng thấp dành riêng cho xuất khẩu đến các nước đang phát triển, trong khi cơ quan quản lý dược Việt Nam lại “ngây thơ” cam kết mở cửa mà không đưa ra những “rào cản kỹ thuật” trong quá trình xét cấp đăng ký thuốc nước ngoài nhập khẩu và thuốc của các công ty nước ngoài.
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang, để nâng cao công tác quản lý chất lượng thuốc lưu hành trên thị trường, đảm bảo an toàn cho người dùng, Bộ Y tế đang tập trung xây dựng hệ bán lẻ thuốc đạt tiêu chuẩn GPP (Thực hành nhà thuốc tốt), đồng thời triển khai áp dụng hệ thống Quản lý chất lượng toàn diện từ khâu sản xuất, bảo quản, kiểm nghiệm, phân phối, sử dụng và hậu kiểm.
Nhưng với giới kinh doanh thuốc, đây là biện pháp khó thực hiện khi chính Bộ Y tế cũng chưa tìm ra hướng đi cho nhiều đơn vị sản xuất một số thuốc generic (thuốc phiên bản, thuốc giá rẻ) nhằm giảm sự chênh lệch rất cao, từ 30-60% lợi nhuận và là nguyên nhân chính khiến thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn tồn tại.
Theo PGS Lê Văn Truyền, chuyên gia cao cấp về dược, để đảm bảo mua được thuốc tốt, giá rẻ, tốt nhất người tiêu dùng cần lưu ý khi mua thuốc cần khám chữa bệnh, kê đơn, mua thuốc ở những cơ sở lớn, có tên tuổi, xem kỹ thời hạn ghi trên sản phẩm, cẩn thận với những loại thuốc đã bị làm giả và kém chất lượng do cơ quan quản lý dược công bố.
Việt Nam: Nhiều thuốc giả, kém chất lượng
Những tháng gần đây, Bộ Y tế liên tục phát lệnh đình chỉ lưu hành, thu hồi, tiêu hủy hàng loạt thuốc dỏm, thuốc kém chất lượng. Trong hơn 31.000 mẫu thuốc được kiểm tra mới đây đã có hơn 1.000 mẫu không đạt chất lượng
Tràn lan nhiễm khuẩn, quá đát
Hai loại thuốc vừa bị đình chỉ lưu hành trên toàn quốc và yêu cầu thu hồi là thuốc viên nén điều trị tim mạch GPRIL-50 (số lô TE-2849, hạn dùng 9-2012, số đăng ký VN-5501-08, do Công ty TNHH một thành viên Dược phẩm Trung ương 2 nhập khẩu từ Ấn Độ) vì không đạt tiêu chuẩn chất lượng về chỉ tiêu định lượng; thuốc viên nang LAKANI điều trị viêm gan, giải độc gan, chống dị ứng, mề đay, suy giảm chức năng gan do dùng nhiều bia rượu, tân dược… (số lô 010701, ngày sản xuất 17-7-2010, hạn dùng 17-7-2013, số đăng ký V1295-H12-10, do cơ sở sản xuất thuốc thành phẩm y dược học cổ truyền dược thảo Nhất Nhất sản xuất) vì không đạt tiêu chuẩn chất lượng về chỉ tiêu độ nhiễm khuẩn.
Trước đó không lâu, Bộ Y tế cũng đình chỉ lưu hành thuốc viên bao phim Delevon-5 (số lô ZVI1 4101, hạn dùng 17-3-2013, số đăng ký VN-5832-08, do Công ty Cổ phần Dược - Thiết bị y tế Đà Nẵng nhập khẩu từ Ấn Độ) vì không đạt tiêu chuẩn chất lượng về chỉ tiêu hàm lượng.
Trong tháng 12/2011, Công an Hà Nội bắt giữ khoảng 400 hộp Viagra giả. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mới đây cũng cảnh báo 68% thuốc trị sốt rét ở các nước Lào, Việt Nam, Campuchia là đồ giả...
Theo Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, trong số hơn 31.000 mẫu thuốc được kiểm tra gần đây thì đã có hơn 1.000 mẫu không đạt tiêu chuẩn chất lượng như nhiễm khuẩn, không đủ độ hòa tan, không đủ định lượng. Ông Phạm Việt Thanh, Giám đốc Sở Y tế TPHCM, cho biết qua thanh tra công tác hành nghề y-dược-mỹ phẩm năm 2011 trên địa bàn TP đã phát hiện 808 cơ sở vi phạm, trong đó hơn 50% là lĩnh vực dược. Các hành vi vi phạm như: Kinh doanh thuốc quá hạn sử dụng, không nguồn gốc, không bảo đảm vệ sinh phóng xạ-vô khuẩn…
Vô hiệu các giải pháp điều trị
Theo các chuyên gia, thực tế tình trạng buôn bán thuốc giả, thuốc kém chất lượng ngày càng phức tạp với số lượng lớn, từ loại thuốc phổ biến thông thường (như kháng sinh, cảm cúm) đến loại đặc trị (như ung thư, tim mạch). Theo WHO, đã có sự bùng nổ thuốc giả trên phạm vi toàn cầu. Thuốc giả chiếm tới 10% thị trường dược phẩm thế giới với doanh thu 45 tỉ euro/năm, trung bình mỗi năm có khoảng 200.000 người tử vong do thuốc giả.
Bộ Y tế cho biết mỗi năm chi phí cho việc sử dụng thuốc chữa bệnh trung bình một người dân nước ta là gần 17 USD song có không ít trong số này vừa bị lãng phí tiền của vừa rước họa vào thân vì mua nhầm thuốc dỏm.
PGS. TS Trương Văn Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Dược học TPHCM, cho rằng thuốc giả gây ra tác hại lớn cho sức khỏe người bệnh như phản ứng dị ứng, nhiễm độc kim loại nặng, dễ kháng thuốc. Nguy hiểm hơn, thuốc giả còn gây ra tình trạng vô hiệu các giải pháp điều trị để cứu sống người bệnh.
Cảnh báo của Cảnh sát hình sự Quốc tế (Interpol) tại cuộc họp lần thứ 80 tổ chức ở Việt Nam mới đây cũng chỉ ra rằng thuốc giả là mặt hàng siêu lợi nhuận và rất khó phát hiện. Châu Á là thị trường “béo bở” để thuốc giả lộng hành. Đại diện Interpol tại Việt Nam, đại tá Nguyễn Thị Minh Hòa, cũng cho hay trong chiến dịch truy quét dược phẩm giả tại Việt Nam mới đây, cơ quan chức năng đã phát hiện rất nhiều thuốc giả, chủ yếu tại TPHCM. Đáng lo ngại là có nhiều loại mẫu giống nhau nhưng chất lượng không như công bố
Thuốc trị sốt rét giả gia tăng tại Châu Á-Thái Bình Dương
Tình trạng thuốc trị sốt rét giả và kém chất lượng tăng cao tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương có thể khiến dịch bệnh này bùng phát trở lại. Nguyên nhân của tình trạng kháng thuốc sốt rét một phần là do sự xuất hiện của các loại thuốc giả và kém chất lượng. (ABC). Bệnh sốt rét khiến hơn 1 triệu người chết hằng năm. Theo các nhà chức trách, do thuốc trị sốt rét giả và kém chất lượng dẫn đến tình trạng kháng thuốc lan rộng, số người chết có thể sẽ tăng cao, đặc biệt là ở khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương.
Giáo sư James McCathy, Viện Nghiên cứu Sức khỏe Queensland, cho biết số ca mắc bệnh sốt rét tại quần đảo Solomon, Vanuatu và nhiều vùng thuộc Papua New Guinea đã giảm mạnh do sử dụng thuốc hiệu quả. Một trong số đó là thuốc chống sốt rét Artemisinin. Tuy nhiên, trong vòng 4-5 năm trở lại đây, có những báo cáo về tình trạng kháng thuốc sốt rét Artermisinin tại biên giới phía tây của Campuchia và tiếp tục lan rộng sang những khu vực khác. Nguyên nhân của tình trạng kháng thuốc này một phần là do sự xuất hiện của các loại thuốc giả và kém chất lượng.
“Loại thuốc giả này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ mắc bệnh sốt rét. Ngoài ra, thuốc trị sốt rét không đạt chất lượng do chứa ít hoạt chất trị sốt rét cũng gây nên tình trạng kháng thuốc”, Giáo sư Ric Price thuộc Viện Nghiên cứu Sức khỏe Manzies Darwin nói. Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, có đến 68% thuốc trị sốt rét ở các nước Lào, Việt Nam, Campuchia được phát hiện là giả và kém chất lượng.
Trả lời về số liệu trên của WHO trên báo Tuổi trẻ, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hùng, Viện trưởng Viện Sốt rét, côn trùng và ký sinh trùng Trung Ương, cho rằng đây là con số trong báo cáo chung, còn Việt Nam hãn hữu mới phát hiện thuốc trị sốt rét giả. Theo ông Hùng, cách đây hơn bốn năm đã phát hiện thuốc trị sốt rét giả, vỏ hộp có in chữ Trung Quốc tại Quảng Trị. Còn lại hằng năm viện đều tổ chức giám sát tại các địa phương và chưa phát hiện thuốc giả trở lại. Ông Hùng cũng cho biết thuốc trị sốt rét sử dụng ở Việt Nam hầu như được sản xuất trong nước và Việt Nam rất chủ động trong sản xuất mặt hàng này.
Thế giới hiện có ba nơi sản xuất Artemisinin nhiều nhất là Trung Quốc, Việt Nam và Đông Phi. Artemisinin được tìm thấy nhiều nhất từ lá cây thanh hao hoa vàng. Riêng tại Việt Nam, loại cây này được trồng nhiều ở 4 tỉnh: Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh và Bắc Giang. Thông tin đưa ra tại Hội thảo quốc tế về Artemisinin điều trị sốt rét tổ chức vào đầu năm 2011 tại Hà Nội cho thấy việc Việt Nam sử dụng sớm thuốc Artemisinin cũng như sản xuất loại thuốc này trong nước đã góp phần quan trọng cho sự thành công của chương trình quốc gia về phòng chống sốt rét.
Hàng nghìn loại thuốc hết hạn sử dụng, thuốc không đạt chỉ tiêu hòa tan, độ nhiễm khuẩn… vẫn đang hàng ngày, hàng giờ trôi nổi trên thị trường. Điều nguy hiểm nhất là thuốc giả có thể gây ra tình trạng vô hiệu các giải pháp điều trị cứu giúp người bệnh. Theo các chuyên gia, thực tế tình trạng buôn bán thuốc giả, thuốc kém chất lượng ngày càng phức tạp với số lượng lớn, từ loại thuốc phổ biến thông thường (như kháng sinh, cảm cúm) đến loại đặc trị (như ung thư, tim mạch).
Thống kê của WHO, đã có sự bùng nổ thuốc giả trên phạm vi toàn cầu. Thuốc giả chiếm tới 10% thị trường dược phẩm thế giới với doanh thu 45 tỉ euro/năm, trung bình mỗi năm có khoảng 200.000 người tử vong do thuốc giả. Tại Việt Nam, theo Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, năm 2011, trong số hơn 31.000 mẫu thuốc được kiểm tra gần đây thì đã có hơn 1.000 mẫu không đạt tiêu chuẩn chất lượng như nhiễm khuẩn, không đủ độ hòa tan, không đủ định lượng.
Tại TP.HCM qua thanh tra công tác hành nghề y-dược-mỹ phẩm năm 2011 trên địa bàn TP đã phát hiện 808 cơ sở, trong đó hơn 50% là lĩnh vực dược vi phạm các hành vi như: kinh doanh thuốc quá hạn sử dụng, không nguồn gốc, không bảo đảm vệ sinh phóng xạ-vô khuẩn…
Nguồn tin từ Bộ Y tế cũng cho biết, trong hơn 10 ngày đầu tháng 2/2012, hầu như ngày nào Bộ cũng phát hiện thuốc dỏm, thuốc kém chất lượng.
Trước thực trạng này, Bộ Y tế đã liên tục phát lệnh đình chỉ lưu hành, thu hồi, tiêu hủy hàng loạt thuốc giả, thuốc kém chất lượng, đồng thời ban hành đình chỉ lưu hành, rút số đăng ký cả trăm loại thuốc khác nhau. Tuy nhiên, tình trạng buôn bán thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn diễn ra tràn lan và ngày càng tinh vi. Bên cạnh những giải pháp mạnh tay của các cơ quan chức năng, có lẽ những người bệnh chỉ còn biết trông chờ vào lương tâm, y đức của những người kinh doanh mặt hàng lien quan trực tiếp đến sinh mạng con người này.
Nói về tác hại của việc dùng thuốc dỏm, thuốc kém chất lượng, trao đổi trên Dantri, PGS. TS Trương Văn Tuấn- phó chủ tịch Hội Dược học TPHCM, cho biết: Thuốc giả gây ra tác hại lớn cho sức khỏe người bệnh như phản ứng dị ứng, nhiễm độc kim loại nặng, dễ kháng thuốc. Nguy hiểm hơn, thuốc giả còn gây ra tình trạng vô hiệu các giải pháp điều trị để cứu sống người bệnh.