Leishmaniasis là tên gọi một nhóm bệnh với nhiều biểu hiện lâm sàng khác nhau do một loại ký sinh trùng sống ký sinh trong tế bào thuộc ngành đơn bào, giống Leishmania gây ra. Bệnh được lây truyền từ động vật sang người, đôi khi từ người sang người thông qua loài muỗi cát (Phlebotomus hoặc Lutzomyia).
Chiến lược loại trừ bệnh do ký sinh trùng Leishmaniasis có nguy cơ thất bại
Bệnh đã có thuốc điều trị đặc hiệu, do vậy mà Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đặt mục tiêu tiến tới loại trừ căn bệnh nhiệt đới bị lãng quên này ra khỏi cộng đồng. Tuy nhiên, mới đây các nhà khoa học đã phát hiện ra một phần năm số bệnh nhân mắc bệnh này ở Nepal đã tái phát sau một năm được điều trị tích cực căn bệnh nghiêm trọng này, đây là một tín hiệu đáng báo động cho các chiến lược để loại trừ các bệnh nhiệt đới bị lãng quên. Chi tiết phát hiện này vừa được công bố trên Chuyên san các bệnh truyền nhiễm lâm sàng (Clinical Infectious Diseases)
Theo WHO, bệnh Leishmaniasis phủ tạng do ký sinh trùng Leishmania donovani, bệnh được lây truyền từ động vật sang người, đôi khi từ người sang người bằng loài muỗi cát Phlebotomus argentipes, bệnh lưu hành ở ít nhất 88 quốc gia, trong đó 72 quốc gia là những nước và vùng lãnh thổ đang phát triển. Bệnh gây nên loét da, sưng lách và gan lớn và sự xói mòn, loét lớp biểu bì của khoang mũi, khoang miệng, cổ họng và có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Chín trong số mười trường hợp hầu hết biểu hiện bệnh là nghiêm trọng nhất, Leishmaniasis phủ tạng và cũng được biết đến là là bệnh Kala-Azar, xảy ra nhiều nhất ở Bangladesh, Brazil, Ấn Độ, Nepal, Sudan. 
Leishmania donovani |  |
Cách đây một thập kỷ việc dùng thuốc miltefosine uống để điều trị bệnh Leishmaniasis là sự lựa chọn tốt nhất, tiêm thuốc antimony (Stibogluconate natri) có độc tính cao, đã bắt đầu cho thấy tỷ lệ thất bại rất cao, lên đến 65% ở bang Bihar phía bắc Ấn Độ. Tuy nhiên, các báo cáo này đã chỉ ra sự thật bại trong việc dùng thuốc miltefosine để điều trị bệnh, điều này làm cho các nhà khoa học lo lắng sẽ thu hẹp lại các loại thuốc có sẵn hiện dùng điều trị.
Tỷ lệ tái phát
Trong nghiên cứu mới nhất, một nhóm các nhà nghiên cứu từ Bỉ, Nepal và Hà Lan đã xác định 187 trường hợp leishmaniasis phủ tạng ở Nepal, trong đó có 120 người được điều trị bằng miltefosine. Sáu tháng sau khi điều trị với miltefosine, 10% trường hợp đã tái phát, sau một năm, đã tăng gấp đôi lên 20%.
Tất cả các bệnh nhân đáp ứng tốt với điều trị đầu tiên, nhưng tỷ lệ chữa khỏi đã giảm từ 82,5% 6 tháng sau khi điều trị còn 73,3% sau 12 tháng. Tái phát tập trung phổ biến nhất ở trẻ em dưới 12 tuổi.
Nguyên nhân của sự tái phát là vẫn chưa rõ, họ đã không biểu hiện tái nhiễm trùng hay nhiễm mới; nhiễm trùng - phối hợp với virus HIV, mà làm giảm khả năng miễn dịch của vật chủ; đến chất lượng thuốc thấp; tuân thủ điều trị kém đối với các chế độ điều trị; hoặc thuốc kháng ký sinh trùng.
Jean-Claude Dujardin - nhà ký sinh trùng phân tử thuộc Viện Y học nhiệt đới ở Viện Antwerp, Bỉ và là đồng tác giả của nghiên cứu cho biết "Điều trị với miltefosine hiện nay là một trong những trụ cột của chiến lược kiểm soát và hiện nay không những giảm hiệu quả ở Nepal, mà còn (đến một mức độ thấp hơn) ở Ấn Độ và Bangladesh cũng nghiêm trọng không kém nên cần phải được đưa vào bản báo cáo sắp đến". Suman Rijal - nhà nghiên cứu nội khoa tại Koirala BP Viện Khoa học Y tế tại Dharan, Nepal và cũng là đồng tác giả công trình này cho biết nên bắt đầu theo dõi các kết quả ít nhất một vài điểm giám sát trọng điểm theo một cách thường xuyên hơn.
Hiệu quả không đủ cao
Những phát hiện mới nhất cộng với những kết quả từ tác giả Shyam Sundar - Trưởng khoa Y học thuộc Trường đại học Banaras Hindu ở Varanasi, Ấn Độ, người mà năm ngoái đã báo cáo một tỉ lệ thất bại là 7% sau 6 tháng điều trị với thuốc miltefosine cho căn bệnh này ở Ấn Độ. Rijal nói rằng, các lựa chọn điều trị khác bao gồm thuốc kháng nấm amphotericin B, bệnh nhân phải được nhập viện trong một tháng để được chỉ định truyền 15 lần thuốc. WHO khuyến cáo hóa điều trị ngắn dùng miltefosine kết hợp với Amphotericin hoặc kháng sinh Paromomycin.
Manica Balasegaram thuộc tổ chức từ thiện y học không biên giới (Médecins Sans Frontières) quốc tế còn được biết đến với tên gọi các thầy thuốc không biên giới (Doctors Without Borders) tại Geneva thận trọng rằng tỷ lệ khoảng 20% thất bại là không thể chấp nhận đối với bệnh gây tử vong này như là Kala-azar. Dù thế nào chăn nữa thì các nguyên nhân dẫm đến thất bại điều trị. Các kết quả mới này sẽ hỗ trợ thêm các khuyến cáo để không nên dùng thuốc miltefosine dạng đơn trị liệu nữa.
Trong thực tế, năm 2010, Jorge Alvar - chuyên gia y học nhiệt đới trực tiếp chỉ đạo chương trình kiểm soát bệnh Leishmaniasis của WHO và hiện nay là người đứng đầu chương trình bệnh Leishmaniasis phủ tạng, là một tổ chức phi lợi nhuận với sáng kiến Thuốc cho các bệnh lãng quên (Drugs for Neglected Diseases Initiative) cho biết, ủy ban chuyên gia của WHO đối với bệnh Leishmaniasis "đề nghị quyết liệt không để sử dụng đơn trị liệu miltefosine". Alvar cho biết thêm rằng ủy ban dành ưu tiên bắt đầu với Amphotericin liposomal tiếp theo là điều trị kết hợp. Nhưng Dujardin nói rằng điều trị phối hợp có thể là vấn đề.
Nghiên cứu mới nhất đặt ra câu hỏi liệu có tiếp tục điều trị phối hợp bao gồm một loại thuốc đang bắt đầu thất bại, hoặc loại bỏ thuốc mà không tìm ra lý do tại sao nó thất bại trong điều trị hay chăng.