Trong vài năm gần đây, tình trạng viêm da dị ứng, mẩn ngứa, mày đay... có xu hướng ngày càng gia tăng. Nguyên nhân vô cùng phức tạp và biện pháp trị liệu cũng gặp không ít khó khăn. Trong y học cổ truyền, các biện pháp trị liệu chứng bệnh này hết sức phong phú như dùng thuốc (sắc uống, xông, xoa, bôi, đắp...) và không dùng thuốc (châm cứu, bấm huyệt...), trong đó có liệu pháp tắm ngâm hết sức độc đáo, còn gọi là dược dục liệu pháp. Bài viết này xin được giới thiệu một số công thức điển hình để bạn đọc tham khảo và vận dụng khi cần thiết.
Những bài thuốc tắm chữa viêm ngứa ngoài da
Bài 1: Phòng phong 20g, ngải diệp 20g, khổ sâm 30g, kinh giới 20g, bạch tiên bì 20g, sà sàng tử 20g, đương quy 20g. Tất cả sắc với 4.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước nguội sao cho nhiệt độ vào khoảng 50oC là vừa, ngâm rửa vùng bị bệnh trong 30 phút, mỗi ngày 2 lần. Nếu ngứa toàn thân thì tăng liều lượng mỗi vị gấp đôi hoặc gấp ba, trẻ em thì giảm liều bằng nửa người lớn và để nguội hơn. Nếu ngứa nhiều có thể tăng lượng khổ sâm gấp đôi. Mỗi thang có thể dùng trong 2 ngày.
 |
Phòng phong |
Bài 2: Dạ giao đằng 200g, thương nhĩ tử 100g, bạch tật lê 100g, bạch tiên bì 20g, sà sàng tử 20g, thuyền thoái 20g. Tất cả sắc với 5.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho độ ấm vừa phải, ngâm rửa bộ phận bị bệnh trong 30 phút. Tuỳ theo diện tích tổn thương mà tăng liều lượng cho phù hợp. Mỗi thang có thể dùng trong 2 ngày, mỗi ngày 2 lần.
Bài 3: Đương quy 30g, hoàng tinh 30g, khổ sâm 30g, địa phu tử 30g, sà sàng tử 20g, bạch tiên bì 20g, bạc hà 20g, băng phiến 10g, thấu cốt thảo 30g, hoa tiêu (Zanthoxylum bungeanum Maxim) 15g. Tất cả sắc với 5.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho độ ấm vừa phải, ngâm rửa vùng bị bệnh trong 20 - 30 phút, mỗi ngày 2 lần. Để tiện sử dụng, có thể sắc đặc cô thành viên, khi dùng hoà với nước sôi, chế thêm nước lạnh, tắm ngâm.
Bài 4: Ngải cứu 90g, hùng hoàng 6g, hoa tiêu 6g, phòng phong 30g. Tất cả sắc với 3.000 ml nước trong 15 phút, sau đó xông hơi vùng bị bệnh trong vài phút rồi bỏ bã lấy nước ngâm rửa tổn thương, mỗi ngày 2 lần. Tuỳ theo diện tích bị bệnh mà gia giảm liều lượng các vị thuốc cho phù hợp, trẻ em dùng 1/2 hoặc 1/3 liều người lớn.
Bài 5: Kinh giới 30g, phòng phong 30g, tử thảo 20g, thuyền thoái 20g, bạch tật lê 30g, bạch tiên bì 30g, khổ sâm 30g, sà sàng tử 30g, địa phu tử 30g, thổ phục linh 30g, thương truật 30g, hoàng bá 30g. Nếu mẩn ngứa do lạnh thì gia thêm hoàng kỳ 30g, quế chi 30g, tế tân 15g. Nếu mẩn ngứa do nhiệt thì gia thêm sinh địa 30g, xích thược 30g, đan bì 30g. Nếu ngứa dữ dội thì gia thêm ô tiêu xà 30g. Tất cả đem sắc với 5.000ml nước trong 15 - 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho đủ độ ấm, ngâm rửa bộ phận bị bệnh trong 20 - 30 phút, mỗi ngày 1 lần, 6 ngày là một liệu trình. Khi dùng cần kiêng ăn đồ sống lạnh, tôm cua cá ốc và các thức ăn có tính kích thích. Một nghiên cứu của Trung Quốc đã dùng bài thuốc này khảo sát trên 76 bệnh nhân, kết quả 64 ca khỏi, 12 ca có chuyển biến rõ rệt.
 |
Chi khô sâm. |
Bài 6: Khổ sâm 24g, phèn chua 12g, địa phu tử 30g, bạch tiên bì 24g, sà sàng tử 30g, kinh giới 12g, xuyên tâm liên 50g, ngân hoa đằng 50g, bách bộ 30g, bạc hà 12g. Tất cả đem sắc với 5.000 ml trong 30 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, ngâm rửa vùng tổn thương, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20 - 30 phút, 7 ngày là một liệu trình. Một nghiên cứu đã dùng bài thuốc này khảo sát trên 60 bệnh nhân, kết quả 45 ca khỏi, 15 ca có chuyển biến rõ rệt, so sánh với nhóm đối chứng dùng tân dược bôi ngoài hiệu quả cao hơn có ý nghĩa thống kê.
Bài 7: Khổ sâm 30g, địa du 20g, đại hoàng 20g, đại phi dương (hoa ban) 30g, địa phu tử 30g, sà sàng tử 20g, kinh giới 30g, phèn phi 15g, cam thảo 20g. Tất cả đem sắc với 4.000ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước, chế thêm nước lạnh cho vừa ấm rồi ngâm rửa trong 20 - 30 phút, mỗi ngày 2 lần. Công dụng: thanh nhiệt táo thấp, khứ phong giảm ngứa, chuyên dùng cho các bệnh lý có viêm ngứa ngoài da cấp tính.
Bài 8: Kinh giới 30g, phòng phong 30g, xuyên khung 20g, tô diệp 20g, hoàng tinh 30g, sà sàng tử 30g. Tất cả đem sắc với 3.000 ml nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã, chế thêm nước lạnh cho đủ ấm rồi ngâm rửa nơi bị bệnh, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20 - 30 phút.
Theo y học cổ truyền, mẩn ngứa ngoài da chủ yếu do hai nguyên nhân: (1) Do phong hàn hoặc phong nhiệt xâm nhập vào cơ thể, lưu lại ở da (gọi là cơ phu thể biểu) gây nên; (2) Do huyết hư mà sinh phong hoá táo, phong táo gây nên chứng ngứa. Bởi vậy, sử dụng dược dục liệu pháp cũng nhằm đạt được hai mục đích: (1) Nhờ sức nóng và sức thuốc mà làm tăng lưu thông huyết mạch, làm ra mồ hôi, theo đó mà tà khí cũng được bài trừ; (2) Tăng cường nuôi dưỡng da, làm cho da được nhu nhuận và kích thích các huyệt vị tại chỗ hoặc toàn thân qua đó đạt được mục đích dưỡng huyết, bổ âm và nhuận táo.
Những bài thuốc điều trị bệnh chàm
Về điều trị bệnh chàm theo đông y, lương y Huyên Thảo giới thiệu một số bài thuốc sau:
Bệnh nhân thuộc thể thấp nhiệt:
-Bệnh phát nhanh, vết chàm đỏ hồng, nóng rát, có mụn nước nhỏ li ti, khi loét chảy nước vàng, ngứa gãi không đỡ. Lúc bệnh phát thường có sốt, miệng khát, sưng hạch, đại tiện phân khô, nước tiểu vàng, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng.
-Dùng bài thuốc uống sau: thổ phục linh 16g, vỏ núc nác 12g, khổ sâm lá 12g, hạ khô thảo 12g, nhân trần 20g, dây kim ngân 16g, ké đầu ngựa (sao vàng) 12g, cam thảo 6g. Cho các vị thuốc vào sắc. Đun sôi sau giữ nhỏ lửa 15 - 20 phút. Chắt lấy nước, chia làm 3 phần uống trong ngày vào lúc đói.
-Kết hợp với thuốc bôi: xuyên tâm liên, ngũ bội tử (hai vị bằng nhau), tán thành bột mịn, trộn với dầu vừng, bôi lên chỗ phát bệnh. Ngày bôi 3-4 lần.
Bệnh nhân thuộc thể tỳ hư thấp trệ:
-Bệnh phát ra từ từ, vết chàm hơi hồng, ngứa, gãi sẽ chảy nước vàng, lâu ngày da dày cộm lên, bong vảy. Bệnh nhân thấy người mệt mỏi, chán ăn, đầy bụng, tiêu hóa kém, đại tiện lỏng, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch nhỏ yếu.
-Dùng bài thuốc uống sau: Thương truật (sao) 12g, bạch truật (sao) 12g, ý dĩ nhân 16g, thổ phục linh 12g, trạch tả 8g, hậu phác 8g, trần bì 8g, xuyên tâm liên 6g. Sắc với 1.000 ml nước còn 450 ml chia 3 phần, uống vào sáng, trưa, chiều tối khi đói bụng.
-Kết hợp với bài thuốc rửa: Xà sàng tử 30g, hổ sâm lá 30g hoặc xà sàng tử 30g, xuyên tâm liên 30g sắc với 1.000 ml nước đun cạn còn 500 ml. Đợi khi thuốc bớt nóng dùng bông thấm nước thuốc rửa kỹ các vết chàm, mỗi lần rửa từ 15-20 phút. Nếu thuốc nguội thì hâm lại cho nóng.
Bệnh nhân thuộc thể tỳ hư huyết táo:
-Khi phát bệnh tại vết chàm da sạm đen hoặc nâu đỏ, dày cộm, khô, ngứa, nổi cục, có khi mọc mụn nước. Bệnh hay xuất hiện ở đầu, mặt, cổ tay, đầu gối. Miệng háo nhưng lại không muốn uống nước, bụng đầy kém ăn, rêu lưỡi trắng, chất lưỡi nhạt, mạch nhỏ.
-Thuốc uống: Sinh địa 16g, thục địa 16g, bạch thược 12g, thương truật 12g, kê huyết đằng 16g, kinh giới 16g, phòng phong 12g, xuyên tâm liên 8g, thuyền y 6g. Sắc nước uống vào lúc đói.
-Kết hợp với bài thuốc rửa: lá vối tươi 100g, kinh giới tươi 100g. Đun sôi lấy nước rửa vết chàm.
Bệnh nhân thuộc thể phong nhiệt:
-Bệnh phát nhanh, cùng lúc xuất hiện ở nhiều vị trí, da hơi đỏ, ngứa, gãi chảy nước vàng, ít loét. Sử dụng bài thuốc uống: kinh giới 12g, sinh địa 12g, thuyền y (xác ve sầu) 6g, kê huyền đằng 12g, khổ sâm 12g, thạch cao 20g, mộc thông 8g. Khi sắc thuốc giữ nhỏ lửa 15-20 phút. Chắt nước chia 3 lần uống trong ngày vào lúc đói.
-Thuốc bôi sử dụng như bệnh nhân mắc bệnh ở thể thấp nhiệt.
-Do chàm là căn bệnh không thể trị khỏi hẳn, các phương thuốc chủ yếu chỉ giảm bớt sự đau đớn, khó chịu trên cơ thể. Ngoài các bài thuốc đông y, người bệnh vẫn nên làm theo sự hướng dẫn của bác sĩ (tây y) để đạt kết quả điều trị tốt hơn.
Mẩn ngứa ở trẻ nhỏ được coi là bệnh viêm da dị ứng. Phần lớn trẻ sau khi sinh 1-2 tháng bắt đầu phát bệnh. Ở một số trẻ bệnh sẽ khỏi khi lớn dần lên (khoảng trên 2 tuổi) nhưng cũng có nhiều trẻ bệnh hay tái phát, trở thành mạn tính. Nguyên nhân rất phức tạp, nhưng gần đây người ta cho là bệnh có tính di truyền, có cơ địa hay bị dị ứng; do đặc điểm da của trẻ là lớp sừng mỏng, lưới mao huyết quản nhiều, nước chiếm tỷ lệ cao; do tác nhân bên ngoài như nơi ở, môi trường không đảm bảo vệ sinh; do các nhân tố gây dị ứng có trong thức ăn như cá tôm cua ốc hến, sữa hoặc các hóa phẩm, xà phòng; do thời tiết thay đổi thất thường, nhiệt độ cao...
Biểu hiện trên cơ thể trẻ, đặc biệt là đầu, mặt, trán, hai gò má thường nổi những nốt sẩn đỏ rải rác hoặc thành từng đám gồ lên trên da, các nốt này lan dần tới cổ, cằm, vai, lưng và tay chân. Lúc đầu chỉ mẩn đỏ và ngứa, sau xuất hiện những hạt nước nhỏ màu vàng hoặc trắng, trẻ ngứa ngáy, đau rát, thường gãi làm mụn nước vỡ loét gây viêm nhiễm. Trẻ thường quấy khóc, trằn trọc không ngủ được nhất là về đêm nên ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Theo y học cổ truyền, bệnh mẩn ngứa ở trẻ là do nguyên nhân nội thương, như nội tạng chưa điều hòa được các chức năng sinh lý, chất dinh dưỡng không đầy đủ, khí nóng ngăn trở bên trong và do ngoại cảm như gió độc, hơi nóng, khí lạnh xâm nhập, nơi ở ẩm ướt, mất vệ sinh... Ngoài ra, chế độ ăn uống của trẻ cũng là nguyên nhân khiến bệnh trở thành mạn tính.
Dưới đây xin giới thiệu một số món ăn - nước uống giúp các bậc cha mẹ loại bỏ chứng bệnh khó chịu của con em mình (nếu trẻ còn bú thì chỉ uống nước, mẹ ăn cả cái lẫn nước).
-Canh mướp: Mướp 10g, thịt lợn nạc 100g, bột gia vị vừa đủ. Mướp gọt vỏ, bỏ ruột thái miếng. Thịt lợn nạc rửa sạch băm nhỏ ướp gia vị xào chín, cho mướp vào đảo đều, đổ thêm 200ml nước cho vào nồi đun tiếp cho canh sôi lại là được. Ngày ăn 1 lần, ăn liền 3 - 5 ngày.
-Canh rau muống: Rau muống 100g, rau sam 50g, thịt lợn nạc 100g, bột gia vị vừa đủ. Rau muống, rau sam rửa sạch thái nhỏ. Thịt lợn nạc băm nhỏ ướp bột gia vị xào chín, cho 200ml nước vào đun sôi, thả rau muống, rau sam vào, rau chín cho bột gia vị vào quấy đều là được. Ăn ngày 1 lần, ăn liền 3 ngày.
-Canh rau má: Rau má 100g, ngô non 50g, lá khế non 20g, bột gia vị vừa đủ.
oNgô non giã nhỏ cho vào nồi thêm 200ml nước đun sôi. Rau má, lá khế non rửa sạch thái nhỏ cho vào nồi cùng với ngô, canh sôi lại cho bột gia vị vào quấy đều là được. Ăn ngày 2 lần, cần ăn liền 3 - 5 ngày.
-Cháo đậu xanh: Đậu xanh 100g, bí đao 100g, bột gia vị vừa đủ. Đậu xanh xay vỡ đôi để nguyên vỏ, cho vào nồi thêm 300ml nước đun sôi kỹ cho nhừ. Bí đao nạo thành sợi, khi đậu xanh chín nhừ cho bí đao, bột gia vị vào quấy đều, cháo sôi lại là được. ăn ngày 1 lần, ăn liền 5 - 7 ngày.
-Cháo mía: Mía vỏ xanh 200g, đậu xanh 200g, gạo 50g. Mía ép lấy nước, đậu xanh, gạo xay thành bột, cho vào nước mía (có thể thêm nước lã để cháo không quá đặc), đun nhỏ lửa đến khi cháo chín. Ăn ngày 2 lần lúc đói, ăn liền 5 ngày.
-Cháo bàng quang lợn: Bàng quang lợn một cái, đậu xanh 10g, gạo 50g, bột gia vị vừa đủ. Bàng quang lợn rửa sạch nước vàng, thái thành sợi nhỏ, ướp bột gia vị, sau đó đem ninh nhừ. Đậu xanh, gạo xay thành bột. Khi bàng quang lợn đã nhừ, cho bột đậu xanh, bột gạo vào quấy đều, cháo sôi lại là được. Ăn ngày 1 lần lúc đói. Cần ăn liền 5 ngày.
-Nước xác ve: Xác ve 2g, bạc hà 5g. Cho xác ve và bạc hà vào nồi thêm 200 - 300ml nước, đun sôi kỹ, chắt lấy nước bỏ bã, chia 3 lần uống trong ngày. Cần uống liền 3 - 5 ngày.
-Nước kim ngân: Kim ngân 20g, kinh giới 15g, cam thảo đất 20g. Tất cả rửa sạch, cho vào nồi thêm 300ml nước, đun sôi kỹ, chắt lấy nước bỏ bã, chia 3 lần uống trong ngày. Uống liền 3 - 5 ngày. Bã xoa vào chỗ ngứa.
-Nước sài đất: Sài đất 20g, rau má 10g, lá khế 5g. Tất cả rửa sạch cho vào nồi thêm 300ml nước, đun sôi kỹ, chắt lấy nước chia 3 lần uống trong ngày. Bã còn lại cho thêm 500ml nước đun sôi, để nguội dần, khi còn âm ấm dùng khăn thấm nước này lau hết người trẻ. Cần dùng liền 3 - 5 ngày.
-Nước bèo cái: Bèo cái 10g, bạc hà 5g, kinh giới 10g. Bèo cái bỏ hết rễ, rửa sạch cùng bạc hà, kinh giới, cho vào nồi thêm 300ml nước đun sôi kỹ, chắt lấy nước, bỏ bã, chia 3 lần uống trong ngày. Cần uống liền 3 - 5 ngày.
-Nước rau ngổ: Rau ngổ 30g, kim ngân 20g, kinh giới 10g, rau diếp cá 5g. Tất cả rửa sạch cho vào nồi thêm 300ml nước đun sôi kỹ chắt lấy nước chia 3 lần uống trong ngày. Cần uống liền 3 - 5 ngày.
Chú ý: Trong thời gian điều trị, phải giữ vệ sinh da cho trẻ, tránh để trẻ gãi, quần áo của trẻ phải rộng, mềm mại, không dùng vải nilon, vệ sinh giường nằm, chăn đệm và nhà cửa sạch sẽ, thoáng nhiều ánh sáng. Tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như tôm, cua, cá biển hoặc những thức ăn tanh. Người mẹ cho con bú cũng cần kiêng những loại thức ăn mà trẻ dị ứng, tăng cường rau quả tươi, dùng dầu thực vật. Cần giữ tiêu hóa luôn bình thường, tránh ăn no quá. Trẻ bị bệnh nên ăn nhạt để tránh tích lũy nước và natri quá nhiều trong cơ thể.
Thuốc nam trị mụn nhọt, lở ngứa ở trẻ nhỏ
Về mùa hè, bệnh mụn nhọt, lở ngứa hay phát sinh ở trẻ nhỏ, có cháu bị khắp người. Mụn nhọt lúc mới mọc chỉ bằng hạt đậu, sau to dần, càng đỏ, càng đau, nhức nhối khó chịu, có thể gây sốt làm cho trẻ kém ăn, kém ngủ. Các bài thuốc nam sau đây gồm toàn cây cỏ sẵn có quanh nhà có tác dụng tiêu độc, nâng cao sức đề kháng của cơ thể, trị được mụn nhọt, ngứa lở, các loại viêm nhiễm, áp xe, sưng hạch...
Thuốc nam trị mụn nhọt ở trẻ
Thời kỳ mụn nhọt mới phát
-Bài 1: Cây ké đầu ngựa 15g, cam thảo đất 12g, kim ngân 20g, sài đất 30g, sinh địa 20g, thổ phục linh 15g. Các vị thuốc rửa sạch, cho vào ấm, đổ 4 bát nước, sắc lấy 2 bát, người lớn mỗi thang chia làm 3 lần uống lúc còn ấm và uống lúc đói. Trẻ em liều dùng bằng nửa, cách uống như với người lớn. Chú ý: Khi đang dùng thuốc, kiêng ăn các chất tanh như tôm, cua...
-Bài 2: Sài đất 20g, kim ngân hoa 20g, thổ phục linh 20g, cam thảo đất 12g. Các vị thuốc rửa sạch, cho vào ấm, đổ 2 bát nước, sắc còn một bát, người lớn chia làm 2 lần uống trong ngày. Trẻ em liều dùng bằng nửa người lớn, mỗi ngày chia làm 4 – 5 lần uống.
-Bài 3: Bồ công anh 20g, sài đất 40g, kim ngân hoa 20g, ké đầu ngựa 20g. Các vị thuốc rửa sạch, cho vào ấm, đổ vào 3 bát nước sắc còn 1 bát rưỡi, người lớn chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày, trẻ em liều dùng bằng nửa người lớn, chia làm nhiều lần uống.
-Bài 4: Lá bồ công anh tươi 20 – 30g hoặc lá bồ công anh khô 10 – 15g. Rửa sạch, cho vào 600ml nước, sắc đặc còn 200ml, người lớn chia làm 2 lần uống trong ngày, trẻ em tùy tuổi uống ít hơn.
-Bài 5: Sài đất 100g, bồ công anh 20g, cỏ mần trầu 20g, cam thảo đất 20g, ké đầu ngựa 20g. Các vị thuốc rửa sạch, cho vào ấm, đổ 4 bát nước sắc còn 2 bát, người lớn uống 1 thang chia 2 – 3 lần trong ngày, trẻ em uống 1 thang trong 2 ngày, tùy tuổi chia làm nhiều lần uống.
-Bài 6: Ké đầu ngựa 12g, kim ngân hoa 10g, bồ công anh 12g, vòi voi 12g, cỏ mần trầu 12g, liên kiều 10g, hạ khô thảo 10g, kinh giới 10g, cam thảo đất 10g. Các vị rửa sạch, cho vào ấm, đổ thêm 1 lít nước sắc còn 200ml, mỗi ngày uống 2 lần, có thể pha thêm đường cho dễ uống. Thuốc đắp ngoài hoặc bôi ngoài.
Thời kỳ mụn nhọt mới phát với các dấu hiệu sưng, nóng, đỏ, đau, nhức, có sốt hoặc không.
-Bài 1: Quả đu đủ non 1 quả, đem giã nát rồi bọc vào miếng gạc (tùy theo chỗ viêm sưng lớn hay nhỏ dùng miếng gạc lớn hay bé cho vừa), sau đó đem đắp vào chỗ sưng và băng lại, khi băng nhớ lót dưới một miếng gạc để đu đủ không gây phồng da
-Bài 2: Lá phù dung tươi 20g, lá rau sam tươi 20g, củ chuối hột tươi 20g (thiếu một vị vẫn dùng được). Các vị thuốc rửa sạch, cho thêm một dúm muối, giã nát, bọc trong miếng vải sạch, đắp vào chỗ ung nhọt, mỗi ngày đắp 2 lần, đắp trong vài ngày.
-Bài 3: Rượu rết (dùng rết tươi hoặc khô mấy con cũng được, cho vào lọ, đổ rượu ngập hết, ngâm càng lâu càng tốt), khi mụn nhọt mới phát, lấy bông tẩm rượu rết bôi vào chỗ đau.
-Bài 4: Lá hoa cúc trắng (nhiều ít tùy nhu cầu) giã với vài hạt muối, đắp vào chỗ đau.
-Bài 5: Lá cà độc dược 20g, củ ráy dại 20g, lá bạc hà 10g, cả ba thứ rửa sạch, giã thật nhỏ đắp vào chỗ nhọt mới phát.
Thời kỳ mụn nhọt đã mưng mủ
Khi mụn nhọt bắt đầu mềm ở giữa, dùng bài thuốc sau: Kim ngân hoa 20g, hạ khô thảo 12g, xương bồ 12g (tẩm rượu, sao), gai bồ kết 12g, kinh giới 8g, hà thủ ô 12g (tẩm rượu sao) vảy tê tê 12g, bạch chỉ nam 12g. Các vị thuốc trên cho vào ấm, đổ vào 1.000 ml nước sắc còn 400ml, người lớn chia 3 lần uống trong ngày, trẻ em tùy theo tuổi mỗi lần uống 50 – 100ml ngày uống 2 lần. Thuốc đắp cho phá mủ:
-Bài 1: Dọc ráy và lá xoan hai thứ bằng nhau, cho cả hai vào cối với vài hạt muối giã nhỏ, đắp vào nhọt, băng lại, ngày đắp 2 lần.
-Bài 2: Lá vông vang giã với muối đắp lên mụn nhọt cho vỡ mủ.
Thời kỳ sau khi nhọt vỡ mủ
Dùng cao dán hút mủ và lên da non: Nghệ già (cạo vỏ thái mỏng) 50g, củ ráy dại (cạo vỏ thái nhỏ) 100g, cóc vàng 1 con (đốt tồn tính, tán bột), dầu vừng hoặc dầu lạc 50ml, sáp ong 30g, nhựa thông 30g.
Cách dùng: cho dầu vừng hoặc dầu lạc, nghệ và ráy vào chảo, đun sôi, thấy nghệ và ráy quăn teo lại, sắc sẫm thì bắc ra, gạn lấy hết bã, cho sáp vào bắc lên đun và quấy cho tan sáp, bắc xuống cho bột than cóc, nhựa thông vào quấy cho đến khi các thứ tan đều thành cao, lấy một giọt cao nhỏ vào một cái đĩa, thấy thành chân không loang ra là được. Khi dùng, rửa sạch chỗ nhọt với nước sắc lá trầu không và kinh giới. Lấy một miếng giấy to bằng cái nhọt, chọc thủng một lỗ ở giữa, phết cao lên miếng giấy dán lên nhọt, mỗi ngày thay cao 1 lần.
Chữa lở ngứa bằng thuốc Nam
Chứng lở ngứa ngoài da Đông y gọi là sang dương. Là chứng bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi cả 4 mùa, nhưng vào hạ thì khả năng phát bệnh có chiều hướng thuận lợi hơn. Nguyên nhân sinh bệnh thường là ngoại sinh hay nội sinh. Nguyên nhân ngoại sinh xảy ra do các yếu tố như phong, thấp nhiệt, liên kết với nhau, khi yếu tố nào nổi trội hơn cả thì biểu hiện triệu chứng của nguyên nhân đó rõ ràng hơn. Còn nguyên nhân nội sinh là do giữa nội tạng và da có quan hệ mật thiết thông qua hệ thống kinh lạc, nên mỗi khi có sự rối loạn bên trong đều được phản ánh ra ngoài da. Trong Nội kinh có nói: Da lông thuộc phế, cơ nhục thuộc tỳ, những loại bệnh có biểu hiện triệu chứng đau hoặc lở ngứa đều thuộc về tâm. Như vậy lở ngứa có quan hệ chặt chẽ với 3 tạng là phế, tỳ và tâm. Ngoài ra huyết hư hay huyết độc cũng phát sinh ra lở ngứa ở ngoài da. Tuy nhiên khi vệ sinh da kém hoặc mắc các bệnh ký sinh trùng như giun, sán cũng có thể phát sinh ngứa, lở.
Căn cứ vào những nguyên nhân bệnh chứng vừa nêu ta thấy lở ngứa ngoài da cũng biểu hiện nhiều thể bệnh khác nhau như: bôi lôi, huyết phong sang, tâm dâm sang, hỏa xích sang, huyết cam sang, hoàng thủy sang, tiền sang, giới sang, túc sang, thủ lệnh dương độc (tức là khí độc của trời nắng) do vậy mà trong biện chứng luận trị đối với chứng lở ngứa ngoài da cũng có nhiều phép khác nhau như phép giải biểu, phép trị thấp, phép thanh nhiệt, phép thông lý, phép bổ dưỡng nhưng cần phải chọn lựa phép chữa nào cho thích hợp thì mới mang lại hiệu quả. Dưới đây chúng tôi xin giới thiệu một số bài thuốc chữa lở ngứa để bạn đọc tham khảo và áp dụng.
Chữa lở ngứa người lớn: Vỏ gạo có gai 40g (thái tươi rồi phơi khô), ké đầu ngựa 20g (sao vàng), dây vảy ốc leo 20g (thái tươi rồi phơi khô), cỏ chỉ thiên 16g, cỏ nhọ nồi 16g, dây kim ngân 12g, ô rô nước 8g. Các vị trên cho vào ấm sắc lấy nước đặc uống ngày 2-3 lần.
Cần lưu ý khi sử dụng thang trên có thể gia giảm các vị sao cho phù hợp với từng bệnh chứng của từng người, cụ thể như sau:
-Nếu chỗ lở ngứa da khô không có mồ hôi ngoài thang cơ bản trên cần thêm hương nhu, hoa kinh giới, trắc bách diệp, nhưng phải bỏ dây kim ngân và cỏ nhọ nồi.
-Nếu chỗ ngứa chảy nước vàng cần gia sài đất.
-Nếu tiểu tiện dắt, nước vàng, nóng, tức bọng đái, cần gia thổ phục linh, lá cối xay, cũng loại bỏ kim ngân và nhọ nồi trong thang chính.
Nếu phụ nữ mà có khí hư lại gia lá bạc thau, vòi voi, sài đất, cũng bỏ kim ngân và nhọ nồi.
10 bệnh về da và các bài thuốc dân gian trị liệu
Rôm sảy, trứng cá, ghẻ lở... là các bệnh thường gặp về da. Để trị mụn nhọt, dân gian thường dùng cây đinh lăng, trị rôm sẩy dùng rau má, mướp đắng...
-Bớt tím: Là những bớt màu xanh tím, do sự ứ đọng nhiều tế bào melanocyte ở lớp bì của da gây nên. Các vết bớt này có thể nhỏ vài cm hay lan hết cả đùi, mông. Khi trẻ lớn lên, những vết bớt này sẽ từ từ mất đi mà không cần can thiệp gì.
-Hạt kê: Là những hạt nhỏ màu trắng đục nhỏ trên da, thường gặp ở trẻ mới sinh do sự ứ đọng của chất bã. Các hạt này sẽ tự biến mất sau vài tuần lễ. Do vậy, khi tắm cho trẻ sơ sinh, những chỗ này không nên kỳ cọ mạnh, ảnh hưởng đến da của bé.
-Chàm sữa: Thường gặp ở trẻ sau ba tháng tuổi. Biểu hiện bệnh là những mụn nhỏ li ti xuất hiện ở hai bên má rồi lan đến cằm và trán. Chúng sẽ nhanh chóng vỡ ra, làm da trở nên đỏ và bị rớm dịch. Nếu có nhiễm trùng đi kèm, da sẽ đỏ hơn, đóng mày màu vàng, khiến trẻ ngứa nhiều. Bệnh thường tái đi tái lại nhiều lần, đến khoảng 2 tuổi có thể biến mất mà không để lại dấu vết gì.
-Rôm sảy: Là hiện tượng tuyến mồ hôi bị đè ép, bịt kín lại làm mồ hôi không tiết ra được. Biểu hiện bệnh là những hạt nhỏ màu hồng hơi cứng. Rôm sảy thường gặp vào mùa nắng nóng ở những trẻ em hay bị ra mồ hôi nhiều. Vị trí hay gặp là vùng sau lưng.
-Viêm da vùng tã lót: Là phản ứng viêm da cấp tính, với các biểu hiện: da bị đỏ, nổi mụn nước và sần đỏ. Bệnh xuất hiện ở vùng hay mang tã lót. Các yếu tố thúc đẩy sự phát triển của bệnh bao gồm: da bị ẩm kéo dài, nước tiểu và phân làm độ pH gia tăng. Để phòng bệnh, các bà mẹ cần thay tã lót thường xuyên hoặc chuyển sang dùng tã vải cho trẻ.
-Chốc: Bệnh khởi phát bằng một bóng nước trong có hình tròn dẹp, sau vài giờ bóng nước đục dần, có mủ rồi vỡ, đóng mày vàng giống màu mật ong, thường xuất hiện ở những vùng đầu, mặt, cổ. Chốc có thể lan sang vùng kề cận, gây viêm hạch bạch huyết ở gần đó. Sau khi tróc mày, chốc thường để lại vết thâm lâu dài.
-Nhọt: Là tình trạng viêm toàn bộ nang lông và tổ chức chung quanh, chủ yếu do tụ cầu trùng gây nên. Nhọt thường trải qua các giai đoạn sưng-nóng-đỏ-đau, dần dần mềm vỡ ra, chảy mủ và thành sẹo. Trẻ em sống trong môi trường nóng nực, vệ sinh da kém, sử dụng nhiều chất ngọt dễ bị nổi nhọt.
-Ghẻ: Là bệnh lây truyền trong gia đình, tập thể. Nguyên nhân gây bệnh là ký sinh trùng có tên Sarcopte Scabiei. Triệu chứng gồm: nổi mụn nước ở các kẽ tay, cổ tay, vùng bụng, bộ phận sinh dục, ngứa nhiều về ban đêm. Trong gia đình người bệnh thường có người mang biểu hiện tương tự.
-Nấm Candida albicans: bệnh hay xuất hiện ở bộ phận sinh dục ngoài và vùng bẹn của trẻ, nhất là các bé gái. Môi trường ẩm ướt, mồ hôi ra nhiều, nước tiểu hay bị ứ đọng là các yếu tố thúc đẩy sự phát triển của nấm Candida albicans. Bệnh biểu hiện như một vùng da rộng lớn bị đỏ bóng, có ít bợn trắng, kèm theo ngứa.
-Trứng cá: Trứng cá là bệnh ngoài da thường thấy ở tuổi thanh thiếu niên biểu hiện bởi các nhân trứng cá, các bọc, các mụn mủ đôi khi là các sẹo. 80% thanh thiếu niên có trứng cá hoặc nặng, hoặc nhẹ. Thương tổn thường thấy ở mặt, ngực, phần trên của lưng, nếu không điều trị có thể xuất hiện sẹo. Bệnh có thể tự khỏi sau tuổi dậy thì.
6 bài thuốc dân gian chữa bệnh ngoài da
-Mướp đắng chữa rôm sảy: Lấy 2-3 quả mướp đắng nấu nước tắm cho bé hằng ngày. Các nốt ngứa đáng ghét sẽ biến mất.
-Lá đào chữa chốc đầu trẻ em: Dùng lá đào nấu nước gội đầu, rồi giã nát quả cùng với hạt mướp đắng để bôi.
-Rau má chữa rôm sảy, mẩn ngứa: Hằng ngày ăn rau má trộn dầu giấm, hoặc dùng rau má tươi, giã nát, vắt lấy nước, thêm đường để uống.
-Sài đất trị rôm sảy, viêm tấy, mụn nhọt: Dùng sài đất tươi 300g nấu với nước để tắm. Hoặc dùng 100g sài đất tươi giã với ít muối, thêm 100ml nước đun sôi để nguội rồi vắt lấy nước, uống 2-3 lần trong ngày. Bã đắp vào chỗ sưng tấy.
-Đậu đen chữa dị ứng, mẩn ngứa, mụn nhọt: Đậu đen sao nhỏ lửa đến khi ruột bên trong có màu vàng đậm. Lấy 50-100g sắc uống.
-Đinh lăng chữa dị ứng, mẩn ngứa, mụn nhọt: Ngày dùng 4-6g rễ hoặc 30-50g thân cành, hoặc 80g lá đinh lăng sao vàng, sắc uống.
Vài nét về thuốc trị độc khử trùng diệt sâu trị ngứa
Hàm ý của thuốc trị độc, khử trùng diệt sâu, trị ngứa: Phàm là những thuốc có công hiệu chữa trị chủ yếu về trị mụn độc,viêm loét, khử trùng, diệt sâu, trị ngứa, lần lượt được gọi là thuốc trị độc hoặc thuốc diệt giun, diệt sâu, trị ngứa.
Phạm vi thích ứng: Loại thuốc này chủ yếu thích ứng dùng trong trường hợp ngoại khoa, các chứng bệnh ngoài da và ngũ quan, thí dụ như mụn độc, ghẻ lở, hắc lào, phát ban, viêm tai, bệnh giang mai, bị rắn cắn, ung thư v.v.
Điều cần phải lưu ý là: Loại thuốc này chủ yếu dùng để chữa trị bệnh ngoài da là chính, cũng có thể chế biến thành dạng thuốc uống. Phương pháp dùng ngoài da có sự khác biệt bởi nguyên nhân gây bệnh, ví dụ như nghiền thành dạng bột đắp lên chỗ đau, cũng có thể sắc nước để rửa, hoặc đựng vào túi chườm để dùng khi cần thiết, còn có thể dùng làm thuốc nước tắm, súc miệng, hoặc khuấy đều với mỡ và nước dùng làm thuốc đắp, ngoài ra còn có thể bào chế thành dạng cao bôi lên chỗ đau hoặc chế biến thành dạng bện thừng, các dạng nhét v.v. Trường hợp dùng làm thuốc uống, nên bào chế thành các dạng thuốc viên, thuốc bột và thuốc nước uống, khiến thuốc có thể từ từ hòa tan và dễ hấp thụ, như vậy cũng có thể khống chế liều lượng thuốc một cách dễ dàng. Phần lớn thuốc trị độc, khử trùng, diệt sâu, trị ngứa ngáy đều chứa độc tố ở mức độ khác nhau, trị độc có nghĩa là trị độc bằng độc. Bất cứ trường hợp dùng ngoài da hay là dùng làm thuốc uống, đều phải thận trọng khống chế liều lượng và phương pháp dùng thuốc, không dùng thuốc quá liều hoặc dùng thuốc liên tục trong thời gian dài, đề phòng xảy ra phản ứng không tốt thậm chí bị ngộ độc. Khi bào chế thuốc nước phải nghiêm khắc tuân thủ phương pháp và hạn lượng bào chế, nhằm giảm thiểu tỷ lệ độc tố, thực sự đảm bảo an toàn về dùng thuốc.
Các bài thuốc hay từ sữa
Để chữa chứng ho đêm ở trẻ, hãy đun nóng cốc sữa, cho vào một lòng đỏ trứng gà tươi và một thìa nhỏ mật ong rồi đánh đều. Chia hỗn hợp thành hai phần: phần cho trẻ uống nóng trước khi ngủ; phần còn lại khi trẻ ho sẽ cho uống tiếp. Sau đây là một số bài thuốc khác từ sữa do bác sĩ S.K. Calinovski giới thiệu:
-Hắt hơi: Nhỏ nước ép hành và tỏi có pha một ít sữa vào mũi. Độ đậm đặc tùy thuộc từng người, nếu đặc quá sẽ gây rát niêm mạc.
-Khi trẻ bị nấc: Cho trẻ uống sữa nóng liên tục.
-Đau nửa đầu: Đánh một lòng đỏ trứng gà tươi trong cốc, cho sữa nóng vào, uống hằng ngày trong vòng một tuần.
-Mất ngủ: Trước giờ ngủ hãy uống một cốc sữa nóng có pha chút mật ong.
-Khản giọng: Đánh một lòng đỏ trứng gà, hòa cốc sữa ấm và uống nhấm nháp, đồng thời xúc họng.
-Chàm và ngứa da: Rửa vùng da bị bệnh bằng sữa rồi lấy gạc băng lại.
-Nẻ da tay: Mỗi buổi tối ngâm tay vào bát sữa nhỏ trong khoảng 10-15 phút.
-Viêm loét dạ dày - hành tá tràng: sữa có tác dụng kiềm hóa, do vậy bạn uống càng nhiều càng tốt (lưu ý là uống sữa nóng).
-Rối loạn tiêu hóa, phân có chất nhầy và sôi bụng: Khoảng 1-1,5 giờ sau mỗi bữa ăn nên uống 2/3 cốc sữa có pha một thìa to nước vôi. Chữa tới khi nào bệnh khỏi hẳn thì thôi.
-Táo bón: nên uống 3-4 cốc sữa/ngày, mỗi lần một cốc.
-Khi bị nôn: Sau 2-3 giờ lại uống một chút sữa tươi.
-Trĩ ngoại: Chườm túi trĩ bằng sữa loãng có hành thái nhỏ. Thời gian điều trị là hai tuần.
-Thiếu sữa: Uống trà pha sữa càng nhiều càng tốt.
-Chống sâu răng và bảo vệ lợi: Ngâm hạt lúa mì trong nước nóng rồi để qua đêm. Sáng hôm sau lấy hạt cho vào nồi, đổ sữa vào đun. Sau khi sôi, nhấc nồi ra để nguội. Sau đó ăn lúa, uống sữa.
-Chống dầu ở tóc: Gội đầu bằng dầu thường. Sau đó lấy một cốc sữa có pha một thìa muối đổ đều lên tóc, để một vài phút rồi gội lại bằng nước nóng.
-Đau đầu do căng thẳng thần kinh: Pha 200 g sữa dê tươi với một thìa to quả kim ngân đã tán nhỏ và một thìa nhỏ mật ong rồi uống liền một hơi. Người bệnh tăng huyết áp có thể uống 2-3 lần / ngày.