Ngày 23/9/2013 tại New York, Hợp chủng quốc Hoa Kỳ; Đại hội đồng Liên Hiệp quốc (United Nations General Assembly) sẽ triệu tập một cuộc họp cấp cao về Khuyết tật và Phát triển với người đứng đầu Nhà nước và Chính phủ. Các chủ đề bao quát của cuộc họp là "Con đường phía trước: một chương trình nghị sự phát triển toàn diện khuyết tật hướng đến năm 2015 và xa hơn nữa".
Hội nghị cấp cao sẽ đưa ra một tài liệu kết quả hành động theo định hướng hỗ trợ các mục tiêu của Công ước về Quyền của Người khuyết tật (CRPD_Convention on the Rights of Persons with Disabilities) và việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDGs_Millennium Development Goals). Đây là cơ hội cho các nhà lãnh đạo thế giới đưa ra quyết định để cải thiện sức khỏe, hạnh phúc và hòa nhập của người khuyết tật.
Đóng góp của Tổ chức y tế thế giới (WHO)
WHO đã tích cực tham gia hỗ trợ việc chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao bằng cách hỗ trợ tham vấn khu vực, tổ chức một cuộc họp báo kỹ thuật trong kỳ hợp lần thứ 66 của Đạihội đồng Y tế thế giới và cung cấp các tài liệu kỹ thuật cho các tài liệu tóm tắt khác nhau.Tổng giám đốc y tế thế giới và các nhân viên khác sẽ tham gia tích cực trong các cuộc thảo luận Hội nghị cấp cao. WHO đã làm việc nhiều năm trong việc cải thiện tiếp cận với dịch vụ y tế và phục hồi chức năng cho người khuyết tật và dự định sẽ mở rộng quy mô công việc của mình sau Hội nghị Cấp cao về một kế hoạch hành động đang được phát triển.WHO và Ngân hàng thế giới "Báo cáo thế giới về người khuyết tật"và khuyến nghị của mình là một nguồn lực quan trọng cho quá trình này.
Khuyết tật và sức khoẻ
Phân loại quốc tế về chức năng, khuyết tật và sức khỏe (ICF_International Classification of Functioning, Disability and Health) định nghĩa khuyết tật như là một thuật ngữ khung về sự suy yếu, giới hạn về hoạt động và các hạn chế khi tham gia. Khuyết tật là mối tương tác giữa các cá thể với một tình trạng sức khoẻ (ví dụ chứng liệt não, Hội chứng Down và suy nhược) và các yếu tố cá nhân và môi trường (ví dụ thái độ tiêu cực, không tiếp cận với phương tiện giao thồng và các toà nhà công cộng và các hỗ trợ xã hội bị giới hạn). Trên một tỷ người được ước tính là sống với một số dạng tật nguyền, chiếm khoảng 15% dân số thế giới. Khoảng 110 triệu người (2,2%) và 190 triệu người (3,8%) tuổi 15 hoặc lớn hơn có các khó khăn về chức năng. Hơn nữa tỷ lệ khuyết tật đang gia tăng một phần là do dân số già hoá và một sự gia tăng các bệnh mạn tính.
Khuyết tật có nhiều loại khác nhau, trong khi một số tình trạng sức khoẻ có liên quan đến khuyết tật do tình trạng y tế nghèo nàn và nhu cầu chăm sóc y tế đắt đỏ thì các người khác là không. Tuy nhiên tất cả người khuyết tật có nhu cầu chăm sóc y tế chunggiống như mọi người khác do đó nhu cầu tiếp cận tới các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ là xu hướng chung. Điều 25 của công ước Liên Hiệp Quốc về quyền con người bị khuyết tật (CRPD_Convention on the Rights of Persons with Disabilities) tái xác nhận quyền con nguời bị khuyết tật đạt được chuẩn chăm sóc y tế cao nhất mà không có sự kỳ thị.
Nhu cầu không thoả mãn trong chăm sóc y tế
Người bị khuyết tật báo cáo tìm kiếm sự chăm sóc y tế lớn hơn người không bị khuyết tật và nhu cầu không thoả mãn lớn hơn. Ví dụ một điều tra gần đây ở những người có rối loạn tâm thần trầm trọng chứng tỏ rằng trong khoảng 35% và 50% số người ở các quốc gia phát triển và giữa 76% và 85% ở các quốc gia đang phát triển, không nhận đuợc sự điều trị ở năm trước khi nghiên cứu. Các hoạt động phòng ngừa và tăng cường sức khoẻ ít khi là đích với người khuyết tật, chẳng hạn phụ nữ bị khuyết tật nhận đuợc sàng lọc ung thư vú và cổ tử cung ít hơn phụ nữ không bị tật nguyền, người có thiểu năng trí tuệ và đái tháo đường ít được kiểm tra cân nặng. Tuổi vị thành niên và người lớn chắc là bị loại trừ hơn trong các chương trình giáo dục giới tính.
Cuộc sống của người khuyết tật bị ảnh hưởng như thế nào?
Người bị khuyết tật đặc biệt dễ bị tổn thương do thiếu hụt các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ phụ thuộc vào nhóm tuổi và nơi ở, người bị khuyết tật có thể bị tổn thương lớn hơn do các bệnh lý thứ phát, bệnh phối hợp, các tình trạng liên quan đến tuổi tác, tham gia vào trong các hành vi nguy cơ về sức khoẻ và tỷ lệ chết sớm cao hơn.
Các bệnh lý thứ phát
Các bệnh lý thứ phát (Secondary conditions) xảy ra bổ sung vào và có liên quan đến một tình trạng bệnh lý nguyên phát (primary health condition) và do đó có thể cùng lúc dự báo và dự phòng được, ví dụ như loét do áp lực, nhiễm trùng đường tiết niệu, loãng xương và đau.
Các tình trạng bệnh phối hợp
Các tình trạng bệnh phối hợp (co-morbid conditions) xảy ra bổ sung vào và không liên quan đến một tình trạng bệnh lý ban đầu có liên quan đến khuyết tật, ví dụ tỷ lệ hiện mắc đái tháo đường ở bệnh nhân bị tâm thần phân liệt khoảng 15%so với tỷ lệ 2-3%quần thể chung.
Các tình trạng liên quan đến tuổi tác
Quá trình lão hoá (ageing process) với một số nhóm người bị khuyết tật bắt đầu sớm hơn bình thường, ví dụ một số người bị khuyết tật phát triển chứng tỏ các dấu hiệu già sớm ở tuổi 40s và tuổi 50s.
Liên quan đến các hành vi nguy cơ sức khoẻ
Các nghiên cứu đã chứng tỏ rằng người bị khuyết tật có tỷ lệ các hành vi nguy cơ cao hơn như là hút thuốc lá, chế độ ăn nghèo nàn và bất hoạt thể lực
Tỷ lệ chết trẻ cao hơn
Tỷ lệ tử vong ở người bị khuyết tật khác nhau và phụ thuộc vào tình trạng sức khoẻ. Tuy nhiên một cuộc điều tra tại Vương quốc Anh cho thấy rằng người bị các rối loạn về mặt tâm thần và thiểu năng trí tuệ có tuổi thọ ngắn hơn.
Các rào cản với người khuyết tật
Các rào cản trong chăm sóc y tế
Người bị khuyết tật bắt gặp một loạt các rào cản khi họ cố gắng tiếp cận các dịch vụ y tế bao gồm:
Chi phí cao: khả năng chi trả các dịch vụ y tế và phương tiện vận chuyển là hai lý do chính tại sao người khuyết tật không nhận được các chăm sóc y tế cần thiết ở các quốc gia có mức thu nhập thấp 32-33% người không bị khuyết tật là không thể chi trả cho các dịch vụ chăm sóc y tế so với 51- 52% người bị khuyết tật.
Khả năng hạn chế của các dịch vụ: sự thiếu hụt các dịch vụ thích hợp cho người bị khuyết tật là một rào cản đáng kể trong chăm sóc y tế, ví dụ nghiên cứu ở bang Uttar Pradesh và Tamil Nadu của Ấn Độ thấy rằng sau chi phí, thì thiếu các dịch vụ ở trong vùng là rào cản có ý nghĩa thứ hai trong sử dụng các cơ sở y tế.
Các rào cản về thể chất
Không thể tiếp cận tới các toà nhà (bệnh viện, trung tâm y tế), không thể tiếp cận với các dụng cụ y tế, chữ ký khó khăn, cửa chậthẹp, các bước bên trong, phòng tắm không đầy đủ và không tiếp cận được nơi đổ xe tạo ra các rào cản đối với các cơ sở y tế. Ví dụ phụ nữ vận động khó khăn là thường không thể tiếp cận tới các sàng lọc ung thư vú và ung thư cổ tử cung bởi vì bàn khám là không điều chỉnh về chiều cao và các dụng cụ chụp tia vú chỉ thích hợp với phụ nữ có thể đứng được
Các kỹ năng và kiến thức không hoàn thiện của nhân viên y tế
Người bị khuyết tật chắc là gấp hai lần báo cáo phát hiện các nhà chăm sóc y tế có kỹ năng không đầy đủ để đáp ứng nhu cầu của họ, gấp bốn lần báo cáo được đối xử tồi tệ và gần ba lần báo cáo từ chối chăm sóc y tế.
Giải quyết các rào cản trong chăm sóc y tế
Các chính phủ có thể cải thiện kết qủa sức khoẻ cho những người bị khuyết tật bằng cách cải thiện tiếp cận chất lượng, khả năng chi trả các dịch vụ y tế, tạo ra sử dụng tốt hơn các nguồn lực sẵn có vì một số yếu tố tương tác nhằm hạn chế cách tiếp cận các dịch vụ y tế sự tái cải tổ tất cả các thành tố của hệ thống chăm sóc y tế được đòi hỏi.
Chính sách và luật pháp
Đánh giá các chính sách và dịch vụ hiệncó,xác định các ưu tiên nhằm làm giảm sự bất bình đẳng y tế và kế hoach cải thiện trong tiếp cận và bao hàm. Tạo ra những thay đổi phù hợp với CRPD. Thiết lập các chuẩn trong chăm sóc y tế có liên quan đến chăm sóc người bị khuyết tật với các cơ chế bắt buộc.
Tài chính
Ở nơi mà bảo hiểm y tế tư nhân nổi trội trong tài chính chăm sóc y tế, đảm bảo người bị khuyết tật được bao phủ và cân nhắc các biện pháp tạo ra chi phí trả thêm có thể thực hiện được; người bị khuyết tật hưởng lợi bình đẳng từ các chương trình chăm sóc y tế. Sử dụng sự khuyến khích về tài chính nhằm khích lệ các nhà cung cấp dịch vụ y tế tạo ra các dịch vụ có thể tiếp cận và cung cấp các đánh giá toàn diện, điều trị và theo dõi. Xem xét các sự lựa chọn trong việc làm giảm móc hầu bao chi trả với những người bị khuyết tật, những người không có các các dịch vụ chăm sóc y tế chi trả khác.
Sự chuyển giao dịch vụ
Cung cấp một giới hạn sửa đổi và điều chỉnh mở rộng tiện nghi thích hợp nhằm gia tăng tiếp cận các dịch vụ y tế. Ví dụ thay đổi cách bố trí các cơ sở lâm sàng nhằm cung cấp cách tiếp cận với những người có khó khăn về vận động hay truyền thông về y tế trong các hình thức tiếp cận như là hệ thống chữ nổi cho người mù. Trao quyền hành hợp pháp cho người bị khuyết tật nhằm làm tăng sức khoẻ của họ bằng cách cung cấp thông tin, huấn luyện và hỗ trợ người cùng cảnh ngộ. Tăng cường phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng (Community-based rehabilitation-CBR) để thúc đẩy cách tiếp cận của những người khuyết tật với các dịch vụ hiện có. Xác định các nhóm đòi hỏi các mô hình dịch vụ thay đổi, ví dụ , các dịch vụ nhóm đích hay phối hợp chăm sóc nhằm cải thiện cách tiếp cận chăm sóc y tế.
Các nguồn lực về con người
Lồng ghép giáo dục khuyết tật vào trong các chương trình đại học và tiếp tục giáo dục cho tất cả các hội nghề nghiệp chăm sóc y tế. Huấn luyện các nhân viên y tế cộng đồng để họ có thể giữ một vai trò trong các dịch vụ y tế dự phòng. Cung cấp các hướng dẫn dựa trên chứng cứ trong đánh giá và điều trị.
Dữ liệu và nghiên cứu
Bao gồm người bị khuyết tật trong giám sát chăm sóc y tế. Tổ chức nghiên cứu hơn nữa về nhu cầu, các rào cản,kết quả sức khoẻ với những người bị khuyết tật.
Đáp ứng của Tổ chức Y tế thế giới
Đáp ứng của WHO nhằm cải thiện cách tiếp cận với các dịch vụ y tế của những người bị tật nguyền thông qua một số nội dung cụ thể như: hướng dẫn và hỗ trợ các thành viên nâng cao ý thức về vấn đề khuyết tật và thúc đẩy bao gồm xem khuyết tật như là một thành tố trong các chính sách và các chương trình quốc gia; thúc đẩy trong thu thập số liệu và thông báo các dữ liệu liên quan đến khuyết tật và thông tin; phát triển các công cụ quy chuẩn, bao gồm các hướng dẫn nhằm tăng khả năng chăm sóc y tế; xây dựng khả năng trong số các nhà hoạch định chính sách và cung cấp dịch vụ.Thúc đẩy việc mở rộng phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng; thúc đẩy các chiến lược để đảm bảo rằng người bị khuyết tật có kiến thức về tình trạng sức khoẻ của họ và sự hỗ trợ cá nhân trong chăm sóc y tế và bảo vệ quyền và phẩm giá của người bị khuyết tật.