Một phụ nữ bị bạo lực ở Hà Nội đã nói “Chị nghĩ là nếu bị bạo lực thì nên lên tiếng và nhờ sự giúp đỡ của tập thể hoặc tư vấn, tùy từng trường hợp chứ không phải ai cũng giống ai, nhưng mà không nên chịu nhịn, bởi vì chịu nhịn là chết đấy”. Đây là vấn đề trăn trở mà toàn xã hội cần phải đặc biệt quan tâm.
Vấn đề trăn trở của bạo lực gia đình
Bạo lực gia đình đối với phụ nữ được Chính phủ nhìn nhận như là một vấn đề nghiêm trọng tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ nhằm thúc đẩy sự bình đẳng giới và chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ thông qua việc phê chuẩn một số hiệp định quốc tế cơ bản về quyền con người, bao gồm cả những hiệp định về quyền dân sự và chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội, phân biệt chủng tộc, bình đẳng giới và quyền trẻ em.
Theo quan niệm truyền thống, bạo lực gia đình, bạo lực do người chồng gây ra là những vấn đề mang tính riêng tư và nhạy cảm tại Việt Nam. Ở nước ta, có một số văn bản pháp lý và chính sách đề cập đến vấn đề này, đồng thời đưa ra các biện pháp nhằm bảo vệ những người bị bạo lực gia đình, thúc đẩy sự bình đẳng giới như Luật Bình đẳng giới năm 2006, Luật Phòng chống bạo lực gia đình năm 2007... Tuy nhiên việc xây dựng luật và các chính sách nhằm đối phó với bạo lực gia đình vẫn còn tồn tại những khoảng trống giữa lý thuyết và thực tế thực hiện. Kiến thức và nhận thức về bạo lực gia đình của người dân và những người có trách nhiệm vẫn còn hạn chế. Yếu tố chính góp phần vào tình hình này do bạo lực gia đình vẫn được xem là một vấn đề riêng tư mà xã hội không nên can thiệp và bạo lực được chấp nhận như một hành vi bình thường.
Thuật ngữ “bạo lực” và các hành vi bạo lực
Trong nghiên cứu khảo sát, thuật ngữ “bạo lực” không nên sử dụng khi phỏng vấn, điều tra vì sẽ không thu thập được các thông tin một cách đầy đủ, khách quan, chính xác. Nếu một người phụ nữ khẳng định rằng họ là nạn nhân của ít nhất một trong những hành vi sau đây thì trong phân tích người đó được xem là đã trải nghiệm qua hình thức bạo lực:
- Bạo lực thể xác do chồng gây ra được xác định là do bị tát hoặc ném vật gì đó làm tổn thương; bị đẩy hoặc xô thứ gì vào, kéo tóc; đánh, đấm hoặc đánh bằng vật có thể làm tổn thương; đá, kéo lê, đánh đập tàn nhẫn; bóp cổ, làm nghẹt thở, làm bỏng; đe dọa sử dụng hoặc đã sử dụng súng, dao hoặc các vũ khí khác làm hại.
- Bạo lực tình dục do chồng gây ra được xác định là do người chồng dùng vũ lực cưỡng ép người vợ phải quan hệ tình dục khi người vợ không muốn; người vợ đã từng phải có quan hệ tình dục cưỡng ép bởi người chồng vì người vợ sợ những gì xấu do người chồng gây ra; người chồng đã từng ép người vợ làm điều có tính kích dục mà người vợ cảm thấy nhục nhã, hạ thấp nhân phẩm; người chồng ép người vợ phải quan hệ tình dục đối với một người khác.
- Ngược đãi về tình cảm do chồng gây ra được xác định là do người chồng sĩ nhục, lăng mạ người vợ hoặc làm người vợ cảm thấy rất tồi tệ; người chồng coi thường hoặc làm bẽ mặt người vợ trước mặt người khác; người chồng đe dọa hay dọa nạt người vợ bằng bất cứ hình thức nào như quắc mắt, quát mắng, đập phá đồ đạc; người chồng đe dọa gây tổn thương cho người vợ yêu quý; người chồng đe dọa hoặc đuổi người vợ ra khỏi nhà.
- Các hành vi kiểm soát người vợ của người chồng được xác định là người chồng không để người vợ gặp gỡ, thăm viếng bạn bè; người chồng hạn chế người vợ tiếp xúc với gia đình ruột thịt của người vợ; người chồng muốn kiểm soát người vợ ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào; người chồng phớt lờ và đối xử lãnh đạm đối với người vợ; người chồng tức giận nếu thấy người vợ nói chuyện với người đàn ông khác; người chồng thường nghi ngờ người vợ về lòng chung thủy; người chồng kiểm soát người vợ ngay cả khi người vợ đi khám chữa bệnh cũng phải được phép của người chồng.
- Bạo lực thể xác từ năm 15 tuổi do người khác trừ người chồng gây ra như kể từ khi 15 tuổi đến nay có một người nào đó, trừ người chồng hay người bạn tình đã từng đánh đập, ngược đãi hoặc xâm phạm thể xác của người phụ nữ bằng bất kỳ hình thức nào.
 |
Trên thực tế, có rất nhiều trường hợp người chồng có hành vi
bạo lực, đẩy người phụ nữ vào tình cảnh khốn khổ,
hoàn toàn bị cô lập. (Ảnh minh họa) |
- Bạo lực tình dục từ năm 15 tuổi do người khác trừ người chồng gây ra, có nghĩa là kể từ khi 15 tuổi đến nay có một người nào đó, trừ người chồng bắt người phụ nữ phải quan hệ tình dục hoặc bắt người phụ nữ phải thể hiện những hành vi tình dục trong khi người phụ nữ không muốn.
- Bị lạm dụng tình dục thời thiếu niên bởi người khác với yêu cầu cần nhớ lại kỹ thời kỳ trước năm 15 tuổi, có nghĩa là trước khi đủ 15 tuổi, còn có nhớ một người nào đó va chạm vào người với ẩn ý dâm ô tình dục hoặc thực hiện những hành vi tình dục không mong muốn.
- Hành vi người cha gây ra cho người con theo các thông tin của người mẹ có con dưới 15 tuổi cung cấp như người cha có hành vi đe dọa, dọa dẫm có chủ đích, trừng mắt, la hét, đập phá, ném đồ đạt hay những đe dọa khác; người cha có những hành vi tát, đẩy, xô hoặc ném vật gây sát thương; đánh bằng tay, đá hay đánh bằng bất cứ vật gì có thể gây sát thương; lắc, bóp cổ, gây bỏng có chủ đích hoặc sử dụng dao, súng, vũ khí; sàm sỡ hay ép buộc thực hiện hành vi tình dục ngoài ý muốn.
Thực trạng và khuyến nghị
Kết quả nghiên cứu thực trạng tình hình cho thấy bạo lực gia đình đối với phụ nữ tương đối khá phổ biến, đặc biệt là bạo lực tinh thần và những tác động nghiêm trọng của bạo lực đối với trẻ em và phụ nữ. Qua nghiên cứu cũng cho thấy vấn đề bạo lực đã được bình thường hóa, người phụ nữ đã phải chịu đựng và chấp nhận bạo lực và phải giữ im lặng về những điều mà họ phải đang hứng chịu. Đây thực sự là một vấn đề xã hội cần được nhìn nhận đúng bản chất của nó.
Thực trạng hiện nay ghi nhận tính cấp bách của việc phá vỡ im lặng, nâng cao nhận thức của cộng đồng người dân về phạm vi của vấn đề và quan điểm về bạo lực đối với phụ nữ, bạo lực gia đình là điều không thể chấp nhận được và cần có những hành động, biện pháp cần thiết, cấp bách để ngăn ngừa và đối phó với vấn đề bạo lực đối với phụ nữ cũng như gia đình.
Nhằm thực hiện được mục tiêu ngăn ngừa và phòng chống bạo lực đối với phụ nữ, đối với gia đình; vấn đề này phụ thuộc vào hành động, giải pháp của các cơ quan chính phủ, các tổ chức phụ nữ, phương tiện truyền thông đại chúng, các nhà nghiên cứu, những người làm công tác giáo dục, cộng đồng và tất cả mọi người có điều kiện tham gia hoạt động trong lĩnh vực này. Chính sách cần xem xét được thể hiện trong khung các biện pháp bình đẳng giới hiện có tại Việt Nam với mục tiêu nhằm đạt được sự bình đẳng giới về các lĩnh vực chính như tăng cường cam kết và hành động quốc gia, tăng cường ngăn ngừa ban đầu, xây dựng các biện pháp đối phó phù hợp; hỗ trợ nghiên cứu, thu thập dữ liệu và việc hợp tác...
Tình trạng bạo lực đối với phụ nữ và bạo lực đối với gia đình, vấn đề còn nhiều trăn trở cần được quan tâm trong một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh hiện nay.