Quỹ Toàn cầu Phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét đã tài trợ cho Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống Sốt rét Việt nam (Vietnam Global Fund Malaria Control Project, viết tắt VGFMalaria) hoạt động trong thời gian 5 năm, từ năm 2005 đến năm 2009, triển khai ở 23 tỉnh với 140 huyện, 1.818 xã và 17.228 thôn bản. Đây là một Dự án được viện trợ không hoàn lại và thực hiện trong thời gian hiệp định. Mục tiêu của Dự án được xây dựng là “Củng cố và duy trì thành quả phòng chống sốt rét đã đạt được trong thập kỷ qua, góp phần đẩy lùi bệnh sốt rét ở những vùng sốt rét lưu hành nặng còn lại ở Việt Nam”. Dự án đã góp phần rất lớn cho các tỉnh trọng điểm sốt rét có điều kiện thực hiện các mục tiêu đề ra.
Các tỉnh có sự tài trợ của Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống Sốt rét Việt Nam
Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống Sốt rét Việt Nam đã tài trợ và đầu tư cho các hoạt động phòng, chống sốt rét ở 23 tỉnh trên toàn quốc. Trong đó miền Bắc có 7 tỉnh (Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hà Giang, Bắc Cạn, Thanh Hóa, Hà Tĩnh), miền Trung-Tây nguyên có 13 tỉnh (Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông) và khu vực Nam bộ-Lâm đồng có 3 tỉnh (Lâm Đồng, Bình Phước, Cà Mau). Năm 2006, các tỉnh trọng điểm này có 64.455 bệnh nhân sốt rét với 28 trường hợp bị tử vong, so với cả nước thì số bệnh nhân sốt rét chiếm 70,34% (64.455/91.635) và số tử vong sốt rét chiếm 68,29% (28/41). Với sự đầu tư hoạt động của dự án tại các tỉnh nầy, tình hinh sốt rét năm 2007 đã có những chuyển biến đáng kể so với năm 2006; số bệnh nhân sốt rét giảm 26,44% (47.410/64.455) và số tử vong sốt rét giảm 46,43% (15/28). Hiện nay các tỉnh đang tiếp tục triển khai nhiệm vụ theo kế hoạch năm 2008.
Các hoạt động phòng chống sốt rét của dự án để đạt được mục tiêu
Với mục tiêu đã xây dựng, các hoạt động phòng, chống sốt rét được tập trung giải quyết một số vấn đề trọng tâm cần thiết sau đây:
Người dân sống ở vùng sâu, vùng xa ở các tỉnh có dự án tài trợ được phục vụ tốt hơn về việc phát hiện, chẩn đoán bệnh sốt rét sớm và điều trị bệnh kịp thời, hợp lý. Để bảo đảm được nội dung nầy, y tế thôn bản phải được đào tạo mới và đào tạo lại về chuyên môn nghiệp vụ cần thiết hàng năm. Y tế xã phải có trách nhiệm quản lý chặt chẽ hoạt động của y tế thôn bản thông qua công tác giám sát định kỳ, phản ánh cụ thể bằng số lượt xã thực hiện giám sát thôn bản và số lượt thôn bản được xã giám sát. Một điểm đáng lưu ý là phải theo dõi, thống kê, quản lý được tỷ lệ bệnh nhân sốt rét nhiễm Plasmodium falciparum được chẩn đoán bằng kính hiển vi và xét nghiệm chẩn đoán nhanh cũng như được điều trị bằng thuốc Artemisinin hoặc các dẫn xuất của nó kết hợp với các loại thuốc sốt rét khác.
 |
Sinh cảnh sốt rét |
Người dân sống ở vùng sâu, vùng xa ở các huyện có dự án tài trợ được bảo vệ bằng các biện pháp phòng, chống muỗi truyền bệnh sốt rét tốt hơn và thực hành công tác phòng chống bệnh sốt rét có hiệu quả. Nội dung này được triển khai thực hiện bằng việc mua màn chống muỗi cấp cho các gia đình nghèo, tổ chức công tác truyền thông giáo dục phòng chống sốt rét ở cơ sở, tập huấn chuyên môn kỹ thuật tẩm màn và phun tồn lưu bằng hóa chất diệt muỗi; triển khai tẩm màn hoặc phun tồn lưu hóa chất diệt muỗi thành chiến dịch để tập trung lực lượng cần thiết. Quá trình thực hiện cần tăng cường công tác giám sát chất lượng kỹ thuật tẩm màn, phun tồn lưu hóa chất; quản lý và thống kê được cụ thể lực lượng cán bộ, nhân viên tham gia chỉ đạo, giám sát và thực hành biện pháp.
Thành lập các nhóm chăm sóc y tế thôn bản ở vùng sâu, vùng xa thuộc các điểm nóng có bệnh sốt rét lưu hành nặng, thực hiện các biện pháp phòng, chống sốt rét và các hoạt động chăm sóc y tế thích hợp. Để thực hiện vấn đề này, nhóm chăm sóc y tế thôn bản được thành lập tại các điểm nóng có tỷ lệ bệnh sốt rét lưu hành cao ở vùng sâu, vùng xa và được đào tạo chuyên môn nghiệp vụ để đáp ứng hoạt động cần thiết. Đây chỉ là giải pháp tình thế tạm thời khi mỗi thôn bản không có đủ khả năng xem xét nhân lực, vận động và cử được người làm nhân viên y tế tại thôn bản. Ở các nơi có điều kiện, cần vận động, xây dựng, thành lập và phát triển mạng lưới nhân viên y tế tại mỗi thôn bản, bảo đảm tất cả các thôn bản đều có nhân viên y tế hoạt động thì nhóm chăm sóc y tế thôn bản không còn cần thiết nữa, chỉ tập trung trực tuyến cho hệ thống y tế thôn bản. Các nhân viên y tế trong nhóm chăm sóc y tế thôn bản hoặc nhân viên y tế của mỗi thôn bản phải được đào tạo mới và đào tạo lại chuyên môn nghiệp vụ định kỳ để nâng cao chất lượng công tác. Trạm Y tế xã có trách nhiệm giám sát, quản lý hoạt động của nhóm chăm sóc y tế thôn bản và các nhân viên y tế ở mỗi thôn bản hàng tháng một cách chặt chẽ để chỉ đạo triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống sốt rét và các hoạt động chăm sóc y tế thích hợp; đồng thời phát hiện, uốn nắn những sai sót, nhược điểm tồn tại kịp thời để khắc phục.
Xây dựng và thực hiện biện pháp phòng chống sốt rét cho nhóm dân di cư tại các vùng sốt rét lưu hành nặng. Mạng lưới y tế xã phải bảo đảm được các hoạt động phòng, chống sốt rét cho nhóm dân di cư. Y tế huyện phải bảo đảm được các hoạt động phát hiện, điều trị bệnh sốt rét, giám sát sốt rét cho nhóm dân di cư, phải nắm được tỷ lệ người có sốt trong nhóm dân di cư được chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét. Các hoạt động này cần phải được thực hiện bằng những công việc cụ thể có thể tổng hợp được bằng số liệu. rõ ràng.
Tăng cường và nâng cao năng lực quản lý của Dự án Quốc gia Phòng chống Sốt rét ở tất cả các tuyến. Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống Sốt rét Việt Nam chỉ tài trợ một số các hoạt động cho những tỉnh, huyện, xã, thôn bản nằm trong phạm vi quản lý của dự án. Các cơ sở nầy cũng như các cơ sở còn lại ngoài phạm vi quản lý của dự án cần được duy trì những hoạt động cần thiết của Dự án Quốc gia Phòng chống Sốt rét bằng biện pháp tăng cường và nâng cao năng lực quản lý dự án bằng công tác đào tạo lại xét nghiệm viên tuyến xã, tập huấn công tác giám sát các hoạt động phòng chống sốt rét ở cơ sở, hỗ trợ vật tư, giám sát thuốc sốt rét giả ...
Các hoạt động nói trên ảnh hưởng vào 4 chỉ số tác động là tỷ lệ bệnh nhân sốt rét/ 1.000 dân, tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét/ 1.000 dân, tỷ lệ Plasmodium falciparum/ 1.000 dân, tỷ lệ tử vong sốt rét/ 100.000 dân và 2 chỉ số đầu ra là tỷ lệ người dân ngủ màn tẩm hóa chất, tỷ lệ người dân nhớ được hai thông điệp truyền thông giáo dục phòng, chống sốt rét.
Triển vọng duy trì và phát triển của dự án VGFMalaria
Với các kết quả của Dự án hứa hẹn sẽ đạt được trong giai đoạn từ năm 2005-2009, Quỹ Toàn cầu Phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét thông báo đã phê duyệt Dự án tài trợ cho Chương trình Phòng chống Sốt rét Quốc gia Việt Nam tiếp tục trong thời gian 5 năm, giai đoạn từ năm 2009-2013. Theo kế hoạch, 23 tỉnh đang có dự án tài trợ sẽ ghép hoạt động năm cuối cùng của dự án (năm 2009) vào năm đầu tiên của dự án tiếp tục (năm 2009), đồng thời mở rộng thêm cho 6 tỉnh mới được sự giúp đỡ của Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống Sốt rét Việt nam. Triển vọng sẽ có 29 tỉnh được sự Dự án tài trợ hoạt động với tổng kinh phí dự kiến là 29.977.899 USD trong thời gian 5 năm, từ năm 2009-2013 để thực hiện mục tiêu mới là “Tăng cường phòng, chống sốt rét dựa vào cộng đồng, tập trung vào các nhóm nguy cơ cao, nâng cao năng lực và tính bền vững của chương trình Phòng chống Sốt rét Quốc gia”.