A Lưới là một huyện vùng cao biên giới, nơi bệnh sốt rét lưu hành nặng trước đây đã được khống chế nên có nhiều điều kiện để phát triển các mặt về kinh tế xã hội và an ninh quốc phòng. Trong một tương lai gần, huyện sẽ trở thành “thành phố phía tây” của tỉnh Thừa Thiên Huế khi bệnh sốt rét, các dịch bệnh khác bị khống chế, đẩy lùi và toàn tỉnh trở thành “thành phố trực thuộc trung ương”.
Vào năm 1990, khi tỉnh Thừa Thiên Huế vừa mới được tách ra từ tỉnh Bình Trị Thiên, A Lưới là một huyện trọng điểm nằm trong vùng sốt rét lưu hành nặng. Ở thời điểm này, huyện có 29.050 người, trong đó có 4.551 người bị mắc bệnh sốt rét, chiếm 15,67% dân số toàn huyện. Bệnh sốt rét đã hoành hành, gây hậu quả khá nghiêm trọng với 220 bệnh nhân sốt rét ác tính làm cho 14 trường hợp bị tử vong; tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm chiếm 26,73%; nguy cơ dịch sốt rét đã xảy ra ở phạm vi thôn bản vào một số thời điểm. Sau khi ổn định về công tác tổ chức và xây dựng mạng lưới chuyên khoa từ tỉnh đến cơ sở, các biện pháp can thiệp theo kế hoạch công tác phòng, chống sốt rét hàng năm được triển khai thực hiện; tình hình dịch bệnh tại đây đã có những chuyển biến tích cực theo thời gian. Đến năm 2010, sau một chặng đường 20 năm, huyện đã phát triển với dân số 44.409 người, tăng hơn 1,5 lần so với trước nhưng chỉ còn 57 người bị mắc bệnh sốt rét, chiếm 0,13% dân số toàn huyện; đặc biệt không còn sốt rét ác tính và tử vong do sốt rét; tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm giảm xuống còn 0,42%; dịch sốt rét đã chủ động kiểm soát và không xảy ra trong nhiều năm liền. Nếu tính hiệu quả đã đạt được theo mục tiêu của công tác phòng, chống sốt rét sau 20 năm; số bệnh nhân sốt rét của huyện đã giảm 98,75% (57/4.551), không còn sốt rét ác tính và tử vong do sốt rét, dịch bệnh sốt rét đã bị đẩy lùi; tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm giảm 98,43% (0,42/26,73).
Hiện nay huyện có 21 xã, thị trấn với hơn 44.400 người dân cư trú tại 133 thôn bản. Đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống ở đây chiếm hơn 80% dân số của huyện, bao gồm 8 dân tộc Pa Kô, Tà Ôi, Ka Tu, Vân Kiều, Pa Hy, Tày, Mường, Nùng. Ngoài ra còn có người dân tộc Kinh đến lập nghiệp, xây dựng kinh tế mới từ năm 1975 sau khi đất nước được hoàn toàn giải phóng. Địa bàn huyện vùng cao, miền núi này có 12 xã biên giới giáp ranh với hai huyện Xà Muội, tỉnh Xalavan và huyện K’Lưm, tỉnh Xê Kông thuộc Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Đây là một căn cứ địa cách mạng bị chiến tranh tàn phá khốc liệt, nặng nề nhưng quân và dân tại đây đã chiến đấu anh dũng, kiên cường trong thời kỳ kháng Pháp và chống Mỹ để giành lấy sự độc lập, tự do.
Ngày nay, huyện đã thay da, đổi thịt từng ngày; phấn đấu vươn lên để phát triển kinh tế xã hội và giữ vững tình hình chính trị, an ninh quốc phòng. Trong những năm gần đây, huyện A Lưới đã được đầu tư các công trình hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật. Nhiều công trình quốc gia cũng đang được tích cực triển khai xây dựng như khu kinh tế cửa khẩu A Đớt, Hồng Vân; dự án nâng cấp mở rộng quốc lộ từ thành phố Huế lên huyện, các tuyến đường 74, 71 nối liền với huyện Nam Đông và Phong Điền... Tốc độ tăng trưởng kinh tế tại huyện A Lưới khá cao và ổn định, cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch rõ nét theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Huyện có sự phát triển mạnh nhất là lĩnh vực công nghiệp với các công trình mới phát triển như nhà máy thủy điện A Lưới, A Lin, A Roằng; nhà máy tinh lọc cao lanh, ba mỏ khai thác đá vật liệu xây dựng; nhà máy sơ chế cà phê, nhà máy chế biến nước lọc đóng chai... Trong thời gian đến sẽ phát triển thêm nhà máy sản xuất gạch tuy nen, nhà máy chế biến quặng vàng đa kim; nhà máy thu mua, chế biến nông lâm sản, xưởng may công nghiệp... Trên cơ sở này, Hội đồng Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã quyết định đưa huyện A Lưới lên đô thị loại 4 và sớm trở thành thị xã trong tương lai. Quy mô đô thị sẽ bao gồm thị trấn A Lưới, mở rộng thêm một phần diện tích thuộc địa phần các xã A Ngo, Sơn Thủy, Hồng Thượng và Phú Vinh. Đô thị A Lưới sẽ mở rộng kéo dài từ thị trấn A Lưới đến thị tứ.
 |
Trang phụ dân tộc người Tà Ôi. |
Cùng với sự phát triển của đô thị, ngành y tế cũng đã đẩy mạnh các hoạt động chăm sóc và bảo vệ nhân dân trên địa bàn bằng cách tăng cường chất lượng công tác khám chữa bệnh cho nhân dân, thực hiện các chương trình y tế cộng đồng có hiệu quả, kể cả chương trình mục tiêu quốc gia và chương trình y tế ưu tiên của địa phương. Thời gian trước đây, bệnh sốt rét đã hoành hành dữ dội trên mảnh đất cách mạng này trong thời kỳ chiến tranh, ngay cả những năm đầu sau khi đất nước được hoàn toàn giải phóng, hòa bình thống nhất. Thời kỳ còn tỉnh Bình Trị Thiên, bệnh sốt rét cũng đã làm ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và tính mạng của người dân tại huyện A Lưới. Sau khi tách tỉnh Thừa Thiên Huế vào gần cuối năm 1989, các hoạt động phòng chống sốt rét trên địa bàn đã có được sự thuận lợi hơn trong việc tổ chức chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác. Bệnh sốt rét của tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung và huyện A Lưới nói riêng đã từng bước bị đẩy lùi. Số người bị mắc bệnh sốt rét, sốt rét ác tính và tử vong giảm dần qua các năm; nguy cơ dịch sốt rét đã chủ động kiểm soát được để can thiệp biện pháp ngăn chận kịp thời nên không để dịch xảy ra trong nhiều năm. Đến nay, tác hại của bệnh sốt rét không còn là nỗi lo lắng, ám ảnh, gây kinh hoàng một thời cho các cấp chính quyền, cộng đồng các dân tộc sinh sống tại đây vì dịch bệnh đã được khống chế và từng bước bị đẩy lùi.
Tuy vậy, vẫn có một bộ phận người đồng bào dân tộc thiểu số còn đi rừng để khai thác lâm thổ sản, vào rẫy ngủ lại đêm và qua về biên giới Việt Lào để mua bán, trao đổi hàng hóa, thăm thân do có quan hệ đồng tộc... Các đối tượng này dễ có nguy cơ bị mắc bệnh sốt rét vì đã đi ra khỏi khu vực được bảo vệ bằng các biện pháp phòng chống. Địa phương đã kịp thời xây dựng và triển khai thực hiện các giải pháp kiểm soát sốt rét biên giới với sự phối hợp giữa chính quyền, bộ đội biên phòng, trạm y tế, các ban, ngành, đoàn thể ở cơ sở để tạo nên quy ước phòng bệnh chặt chẽ cho các đối tượng này khi đi và phát hiện, điều trị bệnh sốt rét kịp thời nếu bị mắc bệnh trở về. Trong hội nghị phòng chống sốt rét huyện biên giới được tổ chức hàng năm theo kế hoạch hoạt động của Dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống sốt rét Việt Nam, các huyện A Lưới (Thừa Thiên Huế, Việt Nam), Xà Muội (Xalavan, Lào) và K’Lưm (Sê Kông, Lào) đã cung cấp cho nhau những thông tin cần thiết về công tác phòng chống sốt rét, thảo luận, đưa ra các giải pháp thiết thực, đồng thời hỗ trợ điều kiện để nâng cao chất lượng việc kiểm soát sốt rét biên giới, thực hiện mục tiêu cùng hợp tác trên tinh thần hữu nghị nhằm chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho người dân của hai nước Việt-Lào. Câu khẩu hiệu hành động “sốt rét là một bệnh không biên giới” (Malaria-a disease without border) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phát động trong Ngày Thế giới Phòng chống sốt rét lần đầu tiên tổ chức vào ngày 25 tháng 4 năm 2008 đã trở thành một hoạt động cần thiết trong thời gian qua tại huyện A Lưới để các huyện có chung tuyến biên giới Việt-Lào cùng có trách nhiệm thực hiện vì sức khỏe nhân dân của hai nước láng giềng.
Trong một tương lai gần, tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ phấn đấu trở thành “thành phố trực thuộc trung ương” và huyện A Lưới sẽ trở thành “thành phố phía tây” của tỉnh Thừa Thiên Huế. Trong tiến trình thực hiện, có thể khẳng định rằng công tác y tế dự phòng, phòng chống các dịch bệnh nói chung và phòng chống bệnh sốt rét nói riêng đã cùng với công tác khám chữa bệnh ngày càng được nâng cao chất lượng đã góp phần không nhỏ trong sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân để tạo điều kiện cho địa phương ổn định tình hình bền vững nhằm có cơ sở phát triển kinh tế xã hội và an ninh quốc phòng tại đây. Từ một căn cứ địa cách mạng vùng cao, miền núi, biên giới với rất nhiều khó khăn; A Lưới sẽ vươn lên để trở thành một thành phố khi bệnh sốt rét và các dịch bệnh khác bị đẩy lùi, không còn làm ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của cộng đồng người dân, đặc biệt là đối với đồng bào các dân tộc thiểu số.