Một số thuốc điều trị sốt rét mới-ứng viên tiềm năng trong kỷ nguyên kháng thuốc hiện nay
Vài thập kỷ qua, sốt rét kháng thuốc phát triển với tốc độ chóng mặt nhưng việc tìm kiếm các phác đồ hiệu quả chống kháng không hề dễ dàng, đến nay các thuốc điều trị phối hợp gốc Artemisinine (ACTs) vẫn là vũ khí chiến lược đang được sử dụng ở các tuyến y tế nên cần có thêm nhiều thuốc sốt rét hiệu lực cao để thay thế (second line) ACTs trong kỷ nguyên kháng thuốc hiện nay .
Một thuốc sốt rét tấn công đa giai đoạn ức chế tổng hợp protein
Một nhu cầu cấp thiết cho ra đời thuốc mới để điều trị sốt rét với tiềm năng phổ rộng và và đi cùng với cơ chế tác động mới, bao phủ nhằm khắc phục tình trạng kháng thuốc đang xuất hiện. Các nhà khoa học vừa mới khám phá chất DDD107498 - một loại hợp chất với phổ tác dụng tiềm tàng chống lại ký sinh trùng trên đa giai đoạn phát triển của ký sinh trùng Plasmodium khác nhau, với đặc tính dược động học tốt và hồ sơ an toàn về thuốc chấp nhận được. DDD107498 cho thấy là một ứng cử viên tiềm năng đối với khía cạnh lâm sàng khác nhau, bao gồm điều trị liều duy nhất, cắt lan truyền sốt rét và bảo vệ các hóa chất đang dùng. Thuốc DDD107498 được phát triển từ một chương trình sàng lọc chống lại ký sinh trùng sốt rét. Đích phân tử của nó đã được xác định như translation elongation factor 2 (eEF2), chịu trách nhiệm chuyển vị ribosome lệ thuộc GTP (GTP-dependent translocation of the ribosome) cùng với RNA thông tin và cần thiết cho quá trình tổng hợp protein của ký sinh trùng. Sự khám phá ra eEF2 cho thấy đây là một thuốc mang tính sống còn mở ra một hướng đi mới trong khám phá thuốc sốt rét. Viagra: ứng cử viên điều trị bệnh sốt rét?Gần đây, các nhà khoa học trong một nghiên cứu mới của Trường Vệ sinh và Thuốc nhiệt đới London vừa phát hiện một tác dụng thú vị của viên Viagra là giúp làm chậm lại sự lây lan của bệnh sốt rét. Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học nhận thấy, Viagra - một loại thuốc đã được chứng minh an toàn ở người, có thể khiến các dạng ký sinh trùng hữu tính của ký sinh trùng sốt rét cứng chắc hơn, khiến chúng bị khử hoạt động ở lá lách và do đó ngăn chặn sự truyền nhiễm ký sinh trùng hữu tính sang muỗi. Đây là một bằng chứng thú vị, mang hy vọng phát triển các loại thuốc mới, đặc biệt nhắm vào các enzym phosphodiesterase của ký sinh trùng và ngăn chặn sự truyền nhiễm bệnh. 
Viagra ngăn cản các KSTSR khiến chúng không thể truyền sang muỗi (Ảnh: Daily Mail)
Các bệnh nhân mắc bệnh sốt rét dùng Viagra có thể loại bỏ tận gốc sự lây lan của căn bệnh có tính truyền nhiễm cao này. Điểm mấu chốt là khả năng hồ cứng của biệt dược trị rối loạn cương dương. Các chuyên gia tin rằng, khám phá đáng kinh ngạc trên có thể mang đến một cách chữa trị mới, giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh sốt rét bên trong. Ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum, có chu kỳ phát triển phức tạp, một phần được thực hiện hoàn thành ở người và một phần diễn ra ở trong cơ thể muỗi. Khi xâm nhập vào cơ thể người, chúng cư trú ở các tế bào hồng cầu dưới dạng vô tính. Những tế bào máu này bị vỡ tung và một vài ký sinh trùng tiếp tục đầu độc, phá hủy thêm nhiều tế bào hồng cầu nữa, gây ra các triệu chứng của bệnh sốt rét. Thông qua cách cho bệnh nhân dùng thuốc Viagara để làm thay đổi hình dạng của tế bào ký sinh trùng làm khởi phát bệnh, họ đã làm tăng sức mạnh của các lá lách của bệnh nhân, giúp chúng lọc bỏ virus ra khỏi máu. Các biện pháp chữa trị bệnh sốt rét hiện tại chỉ nhắm vào dạng vô tính của ký sinh trùng. Tuy nhiên, chúng có rất ít hoặc không có tác dụng đối với các dạng hữu tính, vốn là thủ phạm truyền nhiễm mầm bệnh sang muỗi và sau đó làm lây lan bệnh ở người. Để giải quyết vấn đề trên, các nhà nghiên cứu đã tìm cách thay đổi hình dạng của các tế bào máu người nhiễm tế bào mẹ giao tử của Plasmodium falciparum bị biến dạng, để lá lách có thể tóm giữ chúng. Họ khám phá ra rằng, nếu cho bệnh nhân dùng Viagra, họ có thể tác động đến một tín hiệu phân tử làm hồ cứng hình dạng của ký sinh trùng, khiến các tế bào máu bị nhiễm nó không linh động, dễ dàng bị lá lách phát hiện và nhốt giữ. Thuốc mới trong điều trị bệnh sốt rét Các nhà khoa học Trường Đại học Liverpool, Vương quốc Anh đã tổng hợp thành công thuốc mới dùng trong điều trị bệnh sốt rét dựa trên cấu trúc của artemisinin (thuốc điều trị sốt rét đang lưu hành hiện nay. Hàng năm có gần một triệu người tử vong do nhiễm ký sinh trùng gây bệnh sốt rét trên thế giới. Trong khi đó thuốc artemisinin thường được dùng trong điều trị bệnh sốt rét lại rất khó để sản xuất số lượng lớn và không ổn định trong điều trị khi đưa vào cơ thể. Do vậy, các nhà khoa học đã cố gắng nghiên cứu để phát hiện ra thuốc mới nhằm thay thế thuốc đang sử dụng bằng con đường tổng hợp thuốc mới trên cơ sở gắn cấu trúc hóa học của artemisinin với cấu trúc phân tử hữu cơ giúp duy trì sự ổn định của thuốc dẫn tới kéo dài thời gian phân giải thuốc để tiêu diệt và làm giảm sự xuất hiện trở lại của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét trong máu. Giáo sư Paul O'Neill, Trường Đại học Liverpool cho biết, bệnh sốt rét đang ảnh hưởng trầm trọng đến cuộc sống của người dân ở các nước nghèo trên thế giới. Thuốc mới này là một giải pháp hữu hiệu để mang lại cơ hội trong điều trị bệnh sốt rét ở các nước nghèo bởi vì nó có khả năng hấp thụ dễ dàng vào cơ thể qua đường miệng, có cấu trúc hóa học ổn định và hiệu quả cao trong điều trị. Hơn thế nữa, nó được làm từ chất hữu cơ đơn giản, có khả năng sản xuất số lượng lớn với chi phí thấp dẫn tới giá thành rẻ và hiệu quả điều trị cao hơn so với thuốc đang sử dụng hiện nay. Hoạt chất Quinolone-3-Diarylethers: Một loại thuốc sốt rét mớiNhóm tác giả Aaron Nilsen, Alexis N. LaCrue, Karen L. White, Isaac P. Forquer và một số cộng sự khác vừa đăng tải trên tạp chí Science Translational Medicine (2013: Vol. 5, Issue 177, pp. 177ra37. Mục đích của phát triển thuốc sốt rét mới là tìm ra một phân tử có thể tác dụng đa đích đa giai đoạn của chu kỳ ký sinh trùng, do đó tắc động lên khâu ngăn ngừa, điều trị và lan truyền bệnh. Phân tử 4(1H)-quinolone-3-diarylethers là một hoạt chất tiềm năng ức chế hệ thống phức hợp mitochondrial cytochrome bc1 complex của ký sinh trùng. Các hợp chất này có hoạt tính cao chống lại cả ký sinh trùng loài KSTSR ở người là Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax. Thuốc tác động trên cả giai đoạn trong gan và trong hồng cầu cũng như thể gây lan truyền bệnh của ký sinh trùng là giao bào gametocyte, hợp tử, nang trứng. Được lựa chọn như một ứng cử viên thuốc giai đoạn tiền lâm sàng, ELQ-300 có sinh khả dụng đường uống rất tốt ở liều hiệu dụng trên chuột thử nghiệm, ổn định về mặt chuyển hóa và có hoạt tính cao trong ngăn ngừa lan truyền sốt rét ở mô hình thử nghiệm động vật gặm nhấm. Trên các bệnh nhân cho liều thấp và thời gian bán hủy kéo dài được tiên đoán trên các bệnh nhân, ELQ-300 cho tiềm năng điều trị như một thuốc mới để điều trị và phòng bệnh, cuối cùng sẽ có lợi điểm là tiêu diệt sốt rét ở người. Thuốc điều trị sốt rét mới cung cấp niềm hy vọng chống lại kháng thuốc Các thử nghiệm về thuốc mới có thể giết chết ký sinh trùng và ngăn không cho lan tràn sốt rét-căn bệnh vốn dĩ đã giết đi 500 ngàn bệnh nhân. Thuốc sốt rét mới được phát triển bởi các nhà khoa học có thể giúp chống lại các chủng đang kháng thuốc. Hợp chất mới nhanh chóng giết các ký sinh trùng trên chuột và cũng có thể hữu ích trên người trong việc cắt lan truyền căn bệnh sốt rét, một bước rất lớn trong việc chống lại và tiêu diệt sốt rét trong những năm đến một cách toàn diện. Nhu cầu một loại thuốc mới đang là vấn đề rất cấp thiết vì các chủng kháng thuốc đang xuất hiện và nguy cơ lan rộng đến các vùng khác, đe dọa sự tồn tại và mất đi hiệu lực của các hợp chất đang sử dụng có hiệu quả. Các thuốc đầu tay đang sử dụng trong điều trị sốt rét dù có giúp cho các bệnh nhân hồi phục nhanh chóng nhưng thất bại trong việc ngăn ngừa bị nhiễm trùng trở lạikhi bị muỗi đốt, điều này có nghĩa là lan rộng sốt rét có thể tiếp tục. Giáo sư Ian Gilbert, một nhà hóa học thuốc tại đại học Dundee cho biết có một mối quan tâm lo ngại hiện nay đang diễn ra đó là kháng thuốc. Thuốc mới có thể đánh bại cả hai vấn đề này đồng thời và thuốc này được nghiên cứu bởi công ty dược Merck và mong đợi thử nghiệm lâm sàng trong một năm. Tuy nhiên, các nhà khao học tiên đoán rằng số ca tử vong có thể tăng lên đáng kể nếu kháng thuốc xảy ra với các thuốc cổ điển và đang sử dụng, kể cả artemisinin. Các chủng kháng artemisinin hiện đang lưu hành khắp khu vực biên giới Ấn Độ và Myanmar với các dữ liệu là thuốc đáp ứng đến 1 tuần so với các vùng khác chỉ vài ngày. Các tiên đoán cho biết có thể chỉ khoảng trong 3 năm diện kháng sẽ đi đến Bangladesh và Ấn Độ và các nahf khao học đang chạy đua tìm ra liêu pháp điều trị mới trước khi viễn cảnh sốt rét kháng thuốc xấu đi. Tiến sĩ Michael Chew của Wellcome Trust, cơ quan cung cấp ngân sách cho dự án đề cập: “Nhu cầu thuốc sốt rét là cần thiết hơn khi nào hết vì chủng ký sinh trùng đang lan rộng và kháng với các thuốc hiện có. Nếu các chủng KSTSR này lan rộng đến châu Phi, thì đó có thể là mọt thảm họa toàn cầu. Giáo sự Dominic Kwiatkowski, giám đốc Trung tâm Genomics và Sức khỏe toàn cầu tại đại học Oxford đồng ý nếu kháng thuốc artemisinin thiết lập thật tại châu Phi thì điều đó sẽ thảm họa và cự kỳ nghiêm trọng và tỷ lệ trẻ em tử vong sẽ rất khủng khiếp. Các thuocs hiện đang có sẵn tác động vào đích ký sinh trùng trong hồng cầu và cắt đi các triệu chứng do loại ký sinh trùng ra khỏi dòng máu nhưng không thể loại bỏ tình trạng lan truyền một cách toàn diện. Thuốc mới này dường như cho thấy cải thiện điều này do diệt cả thể ký sinh trùng trong gan, trong hồng cầu ở pha lan truyền bệnh. Thuốc ngăn quá trình sinh ra một loại protein rất quan trọng trong chu kỳ sinh học của ký sinh trùng sốt rét, điều này rất thú vị vì nó đồng thời tác động ở ba khâu. Các nhà khoa học đã thử nghiệm thuốc mới này và gọi tên là DDD107498, thuốc chống lại ký sinh trùng từ máu của các bệnh nhân Indonesia đang sống trong vùngmà có sự tồn tại dai dẳng của loại ký sinh trùng (resilient strains of malaria) đang lưu hành. Kết quả cho thấy và số liệu ẩn bản trên các tạp chí Nature cho biết hợp chất này không đọc với các tế bào của người, ngay cả khi cho phơi nhiễm với nồng độ cao và có tồn lưu kéo dài trong máu, nghĩa là điều trị này có thể chỉ định liều duy nhất. Thuốc này được khám phá bởi Dundee’s Drug Discovery Unit, trong một dự án mà sàng lọc tổng số 4700 ứng cử viên thuốc trước khi chọn ra ứng cử viên này. Đây là một triển vọng rất thú vị vì thuốc hợp chất đó đã giết chết đa giai đoạn của ký sinh trùng sốt rét, tồn lưu kéo dài và phương thức tác dụng mới. Các nhà khao học ước tính chi phỉ khoảng 1 USD cho một liều điều trị, có nghĩa là sẵn có cho các vùng đói nghèo có thể dùng. Thuốc này còn cần phải nhấn mạnh và thử nghiệm cẩn trọng thêm nữa trên người. Kết quả triển vọng sẽ mang lại rất tốt cho bệnh nhân, điều này lệ thuộc hầu hết trên việc phá hủy ký sinh trùng hơn là cơ chế bệnh sinh phức tạp ở người. Có bằng chứng tốt trên thử nghiệm ở chuột rồi từ đó phiên giải kết quả suy luận trên người bệnh nhân. Một trong những thách thức Để đảm bảo cho DDD107498 thật sự tiềm năng , các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm trên chuột gây nhiễm sốt rét. Liều duy nhất đủ cho thấy thấy giảm 90% số lượng KSTSR trong máu. Các nhà khoa học đã cho thuốc trên các con chuột khỏe mạnh tiếp đó cho phơi nhiễm với sốt rét. DDD107498 đã giúp cho chuột tấn công né tránh nhiễm trùng chỉ với liều duy nhất, nhưng có hiệu quả bao lâu thì không rõ ràng khi cho chúng trên người. Cuối cùng, các nhà nghiên cứu đã nhìn thấy hợp chất này có thể ngăn ngừa lan truyền từ các con chuotj nhiễm thông qua muỗi. Một ngày sau khi nhận điều trị, chuột được cho phơi nhiễm với muỗi, cho thấy giảm 91% trên muỗi nhiễm. Đó là một hợp chất có chứa các phân tử mới, liều duy nhất, giá cả chấp nhận và có tác dụng trên nhiều giai đoạn của ký sinh trùng. Đó là một nghiên cứu tuyệt vời và mang lại kết quả rất quan trọng – TS. Philip Rosenthal, một nhà nghiên cứu sốt rét tại đại học California-San Francisco có tham gia vào nghiên cứu. Thuốc điều trị sốt rét với liều duy nhất từ Thụy SỹMột loại thuốc điều trị sốt rét mới được phát triển nhờ sự hợp tác giữa khoa Dược, Đại học Dundee ở Scotland và Trung tâm Thuốc điều trị sốt rét của Thụy Sỹ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG), khoảng 200 triệu trường hợp đã mắc bệnh sốt rét vào năm 2013, khiến 584.000 người tử vong. Các nạn nhân thường là phụ nữ mang thai va trẻ em dưới 5 tuổi. Hiện nay, chủng ký sinh trùng gây bệnh sốt rét đang thay đổi để chống lại tác dụng của thuốc. Do đó, các nhà khoa học ở trường Đại học Dundee đã chế ra một loại thuốc mới có phương thức hoạt động khác so với các loại thuốc trước đây. Theo các nhà khoa học, loại thuốc này có thể điều trị sốt rét với 1 liều duy nhất. Loại thuốc điều trị sốt rét mới sẽ được thử nghiệm lâm sàng trên người vào năm 2016. Theo tờ báo Independent của Anh, một liều trị sốt rét sẽ có giá vào khoảng 1 USD. Thử nghiệm thuốc điều trị sốt rét mới OZ439: Tín hiệu khả quanCuối năm 2014, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương đưa vào thử nghiệm thuốc điều trị sốt rét mới có tên là OZ439 tại 4 tỉnh, trong đó có huyện Khánh Vĩnh. Sau 5 tháng triển khai, kết quả thử nghiệm đã mang lại tín hiệu khả quan. Hàng năm, số lượng người mắc sốt rét ở Khánh Vĩnh chiếm tỷ lệ cao nhất trong tỉnh. Từ đầu năm đến nay, toàn huyện đã có hơn 100 ca mắc sốt rét. Tuy không có ca ác tính nhưng công tác điều trị tại địa phương đang phải đối mặt với nhiều khó khăn vì một số loại thuốc điều trị lâu nay có dấu hiệu đáp ứng chậm. Trường hợp thuốc đáp ứng chậm hoặc ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc chắc chắn sẽ làm bệnh nặng hơn, có thể dẫn đến sốt rét ác tính, nguy cơ tử vong rất cao. Một số loại thuốc ban đầu đáp ứng tốt, cắt cơn rất nhanh, nhưng qua một thời gian dài điều trị, một số loại thuốc cắt cơn hoặc giảm ký sinh trùng trong máu của bệnh nhân rất chậm so với trước. Vì vậy, khi thử nghiệm Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương triển khai thử nghiệm thuốc điều trị sốt rét mới có tên là OZ439 tại Khánh Vĩnh, đã tạo hy vọng và đáp ứng yêu cầu đặt ra. Theo Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương, việc lựa chọn bệnh nhân điều trị thử nghiệm thuốc mới được tiến hành kỹ lưỡng. Người bệnh phải đáp ứng các điều kiện: sốt, dương tính với ký sinh trùng sốt rét, có sức khỏe ổn định, không mắc các bệnh lý mãn tính. Bệnh nhân được lấy máu xét nghiệm liên tục trong 3 ngày, trong từng thời điểm khác nhau. Sau 3 ngày bệnh nhân dùng thuốc mới, ký sinh trùng sốt rét giảm được 95%. Anh Cao Liên, xã Khánh Phú là một trong những bệnh nhân được điều trị bằng thuốc OZ439 đã hồi phục nhanh chóng. Được biết, dự án thử nghiệm thuốc OZ439 sẽ kết thúc khi cả 4 địa phương tham gia dự án có đủ 80 bệnh nhân tham gia điều trị. Sau 5 tháng triển khai tại Khánh Vĩnh, đã có 18 bệnh nhân điều trị loại thuốc mới này. Sau khi xuất viện, bệnh nhân tiếp tục được theo dõi trong 63 ngày bằng việc tái khám, lấy máu xét nghiệm kiểm tra ký sinh trùng trong máu định kỳ. Trong số 18 bệnh nhân, hiện đã có 8 trường hợp qua thời gian theo dõi, kết quả đều âm tính với ký sinh trùng sốt rét. Theo bác sĩ Phán, kết quả của thuốc OZ439 khi thử nghiệm đã đạt các yêu cầu đặt ra là cắt cơn nhanh, giảm ký sinh trùng trong máu hiệu quả, không xảy ra tác dụng phụ. Đây là loại thuốc phù hợp để thay thế những loại thuốc sốt rét đang có xu hướng đáp ứng chậm. Trước nguy cơ ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc ngày càng cao, kết quả bước đầu của thuốc OZ439 là tín hiệu tốt đối với công tác điều trị bệnh sốt rét ở Khánh Vĩnh nói riêng và Khánh Hòa nói chung trong thời gian tới. Đột phá mới trong việc điều trị căn bệnh sốt rét Các nhà nghiên cứu Canada thuộc Hội đồng nghiên cứu quốc gia tại Saskatoon đã tìm ra cách sản xuất công nghiệp chất artemisinin, thành phần chính của các loại thuốc chữa sốt rét hiệu quả nhất hiện nay. Artemisinins là một loại hóa chất được chiết xuất từ cây ngải tây, được trồng tại một số nơi ở châu Á và châu Phi. Tuy nhiên, việc trồng và thu hoạch loại cây này, rồi chiết xuất artemisinin mất rất nhiều thời gian và công lao động. Hơn nữa, việc cung cấp loại hợp chất thiên nhiên này cũng phụ thuộc vào thời tiết và điều kiện gieo trồng. Ông Patrick Covello, tác giả của nghiên cứu trên cho biết, họ đã xác định bốn loại gen sản xuất ra loại protein dẫn tới chất artemisinin. Trong khi đó, các nhà nghiên cứu thuộc trường Đại học California (Mỹ) đã phát hiện ra "tiền thân" của artemisinin bằng cách đưa hóa chất này vào men. Sau khi hai loại gen do các nhà nghiên cứu Canada tìm ra được đưa vào hỗn hợp men trên, họ đã sản xuất được chất artemisinin bán nhân tạo. Phát hiện mới này có thể giúp cung cấp cho các nước đang phát triển những loại thuốc chống sốt rét với mức giá thấp và nguồn cung cấp ổn định do tiến trình lên men này ngắn và đáng tin cậy hơn việc trồng cây ngải tây. Công ty dược phẩm Sanofi-aventis tuyên bố đang chuẩn bị sản xuất loại thuốc chống sốt rét, sử dụng loại gen đã được phát hiện tại Saskatoon, với quy mô thương mại từ năm 2012. Chính phủ Canada đã chi 869.000 CAD cho nghiên cứu trên theo cam kết cải thiện sức khỏe cho phụ nữ và trẻ em tại các nước đang phát triển. Kết quả nghiên cứu được xem là bước đột phá trong việc điều trị bệnh sốt rét, cũng như trong cuộc chiến chống lại bệnh dịch này trên toàn cầu. Chữa sốt rét bằng các vị thuốc Nam Bệnh sốt rét đang là mối quan tâm và là vấn đề y tế công cộng toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Hiện nay, đã có nhiều loại thuốc Tây điều trị sốt rét đạt hiệu quả cao, và không ít loại thuốc có nguồn gốc từ thực vật. Nhằm mục đích kế thừa vốn y học cổ truyền trong thực hành điều trị sốt rét, bài viết này xin giới thiệu một số bài thuốc Nam đơn giản chữa bệnh sốt rét. Quan niệm về bệnh sốt rét theo y học cổ truyền: Sốt rét là một bệnh thuộc phạm vi “ôn bệnh”; Đại danh y Tuệ Tĩnh trong tác phẩm Nam dược thần hiệu mô tả căn bệnh này có nguyên nhân “Do cảm phải phong hàn thấp nhiễm vào bì phu, ở đó lâu ngày không tiêu tan, truyền vào trường vị, vận chuyển vào khí huyết, ban ngày chạy theo dương phận, ban đêm chạy theo âm phận, hợp lại thì lên cơn, tan đi thì bệnh ngừng, theo khí phận thì phát sốt, theo huyết phận thì phát lãnh, hàn nhiệt giao tranh thì lên cơn, bệnh nhẹ thì mỗi ngày cữ một lần, nặng thì cách nhật, thuộc khí phận thì cữ lúc sáng, thuộc huyết phận thì cữ lúc chiều. Lúc mới lên cơn thì ngáp dài, ớn lạnh, run rẩy, nhức đầu, hoặc khát nước, hoặc lạnh rồi lại nóng, hoặc nóng rồi lại lạnh, hoặc nóng nhiều lạnh ít, lâu ngày không khỏi sẽ thành “lao ngược”, hoặc khí cơ không chuyển vận nên trong bụng tích lại thành báng...”. Dưới đây là một số bài thuốc nam chữa trị sốt rét -Bài 1: Hạt cau, thường sơn, hạt dành dành 3 vị bằng nhau, tán nhỏ, viên với mật bằng hạt đậu xanh, uống với rượu, mỗi lần 50-60 viên, trước khi lên cơn, uống vào bữa ăn: sau khi đã ăn được nửa bữa thì uống nước rồi ăn tiếp cho no. Bài thuốc có tác dụng chữa sốt rét cơn;-Bài 2: Nhân hạt gấc, vảy tê tê rang phồng lượng bằng nhau, tán nhỏ, uống mỗi ngày 12g với rượu. Tác dụng chữa sốt rét có báng hay còn gọi là sốt rét lách to;-Bài 3: Ô mai bỏ hột 4 quả, thường sơn 8g đồ với giấm, phơi khô tán nhỏ, giã nhỏ làm viên, uống với rượu vào sáng sớm, uống đón trước khi lên cơn. Bài thuốc có tác dụng chữa sốt rét cơn (Bách gia trân tàng);-Bài 4: Lá hồng bì tươi 40-50g, sắc uống nóng cho ra mồ hôi. Bài thuốc có tác dụng chữa sốt rét cơn;-Bài 5: Lá na một nắm nhỏ (khoảng 20g tươi), sắc uống hàng ngày, nên uống chặn trước khi lên cơn sốt. Bài thuốc có tác dụng cắt cơn sốt rét;-Bài 6: Chữa sốt rét do khí độc rừng núi: tỏi 6-7 củ, để sống 1 nửa, nướng chín một nửa, ăn cho hết, mửa hay đại tiện thông thì khỏi (Nam dược thần hiệu);-Bài 7: Hy thiêm tươi một nắm, giã nhỏ, chế nước sôi vào, vắt lấy nước cốt uống 1 chén, uống nhiều lần sẽ nôn được đờm dãi. Bài thuốc có tác dụng chữa sốt rét lâu ngày, đờm đọng, không muốn ăn uống;-Bài 8: Rễ cỏ xước 1 nắm, giã nát, sắc uống. Bài thuốc có tác dụng trị chứng sốt rét cơn lâu ngày không khỏi;-Bài 9: Thanh hao hái buổi sáng ngày Đoan ngọ (mùng 5 tháng 5), phơi trong bóng râm, mỗi lần dùng 4 phần, quế tâm 1 phần, tán nhỏ sắc uống với rượu, uống chặn cữ trước một ngày thì khỏi;-Bài 10: Lá ngải cứu giã nát, vắt lấy nước cốt uống. Lúc không bệnh thì lấy lá hoặc vỏ cây nướng vàng nấu nước uống thay trà. Bài thuốc này có tác dụng trị chứng hàn ngược do tỳ hư, lạnh nhiều nóng ít, biếng ăn, biếng uống... Tuệ Tĩnh đã nhận xét đây là bài thuốc rất hay. Một số bài thuốc chữa sốt rét mạn tính. Để chữa sốt rét lâu ngày không khỏi, Tuệ Tĩnh dùng một số phương thuốc sau:-Bài 1: Lá diếp cá (thường dùng loại màu tía) 2 nắm, giã nhỏ, dùng lụa bọc lại xát khắp người lúc sắp lên cơn sốt rét, giúp ngủ được và ra mồ hôi làm bệnh đỡ.-Bài 2: Quả ké đầu ngựa sấy khô, tán nhỏ, viên với hồ bằng hạt ngô đồng, mỗi lần uống 30 viên với rượu, ngày uống 2 lần, hoặc có thể giã tươi, vắt lấy nước cốt uống.-Bài 3: Một phương thuốc khác cũng rất đơn giản và dễ áp dụng. Đó là tỏi giã nhỏ, trộn với chút hoàng đơn, làm viên bằng bột củ súng, mỗi lần uống một viên. Phương thuốc này cũng được Tuệ Tĩnh khen là rất hay.Nước ta là một nước nhiệt đới có thảm thực vật vô cùng phong phú, đại thiền sư danh y Tuệ Tĩnh từng có câu nói nổi tiếng “Nam dược trị Nam nhân”, ý nói bệnh người phương Nam thì nên dùng thuốc Nam mà chữa. Kho tàng y học dân gian của Việt Nam vô cùng phong phú, vì vậy vấn đề khai thác, ứng dụng những bài thuốc Nam hay là việc đáng được chúng ta nghiên cứu để tiếp tục kế thừa tinh hoa của tiền nhân. Một nghiên cứu đoàn hệ tiến cứu đơn được tiến hành tại trung tâm y tế Igombe dùng phối hợp artemether-lumefantrine để điều trị giữa 2/2010 và tháng 3/2011. Thời kỳ theo dõi là 28 ngày và các số đo đầu ra theo các hướng dẫn của WHO. Máu được thu thập trên giấy lọc Whatman để phân tích DNA. Dùng phương pháp TRIS-EDTA để tách chiết DNA và dùng phương pháp PCR-RFLP để tiến hành phát hiện trước các đột biến ở Pfcrt, Pfmdr1, Pfdhfr, Pfdhps và Pfatp6. Kết quả cho thấy toàn bộ 103 bệnh nhân được theo dõi đầy đủ 28 ngày. Hb trung bình là 8,9 g/dL (biên độ 5-14.5 g/dL) và mật độ ký sinh trùng sốt rét trung bình là 5.608 KST/uL. Thời gian trung bình sạch ký sinh trùng là 34,7 giờ và tất cả bệnh nhân sạch ký sinh trùng gần vào ngày thứ 3. Không có sự thất bại điều trị sớm ở nghiên cứu này. Người ta gặp thất bại lâm sàng muộn ở 3(2,9%) bệnh nhân và thất bại ký sinh trùng muộn (LPF) gặp ở 2 trường hợp (1,9%). Thất bại ký sinh trùng muộn được điều chỉnh bằng PCR là 1% và đáp ứng lâm sàng và ký sinh trùng thỏa đáng là 96%. Chủ yếu các ký sinh trùng có các alleles type hoang dã trên các vị trí pfcrt 76 và Pfmdr1 86 tương ứng là 87,8% và 93,7%. Các ký sinh trùng đột biến chủ yếu ở tại gen Pfdhfr tại 3 vị trí chính 108, 51 và 59 với tỷ lệ hiện mắc tương ứng 94,8%, 75,3% và 82,5%. Các ký sinh rùng sau điều trị có các type hoang dã Pfdhps tại vị trí 437 và 540 nhiều hơn các ký sinh trùng trước khi điều trị. Không gặp đột biến ở pfatp6 769 trong tái nhiễm hoặc tái phát của ký sinh trùng. Hiệu lực điều trị của artemether-lumefantrine đối với sốt rét không biến chứng vẫn còn cao trong khu vực nghiên cứu mặc dầu tỷ lệ tái nhiễm là cao hơn các báo cáo trước đây. Sạch ký sinh trùng sau 48 giờ thì thấp hơn so với các nghiên cứu trước. Tỷ lệ hiện mắc allele type hoang dã pfcrt K-76và pfmdr1 86 N thì cao trong khu vực nghiên cứu trong khi các dấu ấn đối với đề kháng SP vẫn còn cao. Người ta có thể chọn artemether-lumefantrine để điều trị đối với các allele type hoang dã trên cả hai vị trí (437 và 540) của pfdhps.
|
TRANG CHỦ
