|
Sự nóng lên toàn cầu năm 2014 và những bất đồng trong đàm phán về khí hậu
Ngày 3/12/2014. Liên Hiệp Quốc (UN) cho biết năm 2014 đang trở thành năm nóng nhất kể từ khi việc thống kê nhiệt độ toàn cầu được bắt đầu vào năm 1850. Theo Cơ quan khí tượng toàn cầu (WMO) của UN nhiệt độ trung bình toàn cầu trên bề mặt đất liền và mặt biển trong 10 tháng đầu năm 2014 cao hơn 0,570C so với mức trung bình 140C trong giai đoạn 1961-1990. WMO nhận định nếu xu hướng này tiếp diễn trong 2 tháng cuối năm thì năm 2014 sẽ trở thành năm nóng nhất kể từ khi các con số đáng tin cậy về nhiệt độ toàn cầu bắt đầu được ghi nhận vào năm 1850. Tổng Thư ký WMO Michel Jarraud nói: “không có dấu hiệu cho thấy toàn cầu sẽ ngưng nóng thêm lên, đây là điều khác thường đáng báo động trong năm nay vì nhiệt độ trên bề mặt rộng lớn của đại dương ở mức cao kỷ lục bao gồm cả bắc bán cầu”. Christiana Figueres-Thư ký điều hành Công ước khung của UN về biến đổi khí hậu (UNFCCC) cho rằng nhiệt độ gia tăng là tin xấu, cần có hành động cấp thiết hạn chế sự gia tăng của khí thải nhà kính và 95% học giả đồng ý rằng nhiệt độ tăng lên từ giữa thế kỷ 20 phần lớn là do con người gây ra.
 | | Toàn cầu nóng lên do không kiểm soát được lượng khí phát thải |
Trước bối cảnh nêu trên, đại diện của 195 quốc gia đã nhóm họp tại thủ đô Lima (Peru) từ ngày 1/12/2014 để đàm phán về vấn đề biến đổi khí hậu, hướng đến hiệp ước về khí thải toàn cầu dự kiến sẽ được thông qua vào năm tới. Tại hội nghị một thỏa thuận cắt giảm khí thải giữa Mỹ và Trung Quốc, trước đó là Liên minh châu Âu (EU) đã làm gia tăng hy vọng hội nghị kéo dài 2 tuần ở Peru sẽ đạt được tiến triển khả quan hơn, tuy nhiên những căng thẳng do bất đồng quan điểm giữa các nước giàu và nghèo đã làm quá trình đàm phán chưa đi đến thống nhất.
| Đàm phán về biến đổi khí hậu toàn cầu tại Lima (Pê ru) |
Các cuộc đàm phán về khí hậu của UN bắt đầu khi nhiệt độ toàn cầu phá kỷ lụcNgày 01/12/2014. BBC News - Các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên Hiệp Quốc (UN) bắt đầu khi nhiệt độ toàn cầu phá kỷ lục (UN climate talks begin as global temperatures break records). Một cuộc họp quan trọng về khí hậu của UN tại Peru bắt đầu với các nhà đàm phán cố gắng thúc đẩy một thỏa thuận toàn cầu mới, 195 quốc gia đã cam kết sẽ hoàn tất một hiệp ước khí hậu mới tại Paris vào trước cuối năm 2015. Quá trình này đã được thúc đẩy bởi những phát triển gần đây, trong đó có một thông báo chung về việc cắt giảm các-bon của Mỹ và Trung Quốc, hai tuần của các cuộc thảo luận bắt đầu trong bối cảnh nhiệt độ toàn cầu phá kỷ lục cho tới nay. Theo Cục đại dương và khí quyển quốc gia Hoa Kỳ (US National Oceanic and Atmospheric Administration_Noaa), nhiệt độ trung bình toàn cầu trên đất liền và biển từ tháng một tới tháng mười nóng nhất kể từ năm 1880.
 | | Tháng 9/2014, hàng triệu người đã diễu hành hỗ trợ một biện pháp tiếp cận mới với biến đổi khí hậu |
Phát biểu khai mạc tại Lima, Chủ tịch khí hậu của UN bà Christiana Figueres cho biết hội nghị đã làm nên lịch sử: “2014 đang đe dọa trở thành năm nóng nhất trong lịch sử và khí thải tiếp tục gia tăng, chúng ta cần phải hành động khẩn cấp”, bà nói với các nhà đàm phán: “Chúng ta sẽ có thể đặt nền móng cho một thỏa thuận mạnh mẽ ở Paris và nâng cao trình độ của những tham vọng của chúng ta để dần dần qua thời gian dài chúng ta có thể đạt được sự trung lập khí hậu (climate neutrality)-đây là cách duy nhất để thực sự đạt được phát triển bền vững cho tất cả”. Bước đà về phía trước (Forward momentum) Các đại biểu sẽ cố gắng xây dựng trên đà tích cực của năm nay với một cam kết chính trị mới cùng với quá trình này. “Tôi nghĩ rằng 'màu sắc thực sự' ('true colours') của các quốc gia sẽ bắt đầu phơi bày một chút, điều này rất hữu ích cho công chúng biết được”, Liz Gallagher E3G. Vào tháng 9/2014, hàng triệu người đã xuống đường của các thành phố trên toàn thế giới trong một cuộc biểu tình hỗ trợ phổ biến cho một cách tiếp cận mới (in a demonstration of popular support for a new approach). Vài ngày sau đó, 125 lãnh đạo thế giới tham dự một cuộc họp do Tổng thư ký UN kêu gọi, nơi họtái khẳng định cam kết của mình để giải quyết vấn đề thông qua một thỏa thuận toàn cầu mới. Cơ hội của vấn đề này đã được tăng lên bởi thông báo tháng mười một (November's announcement) từ Hoa Kỳ và Trung Quốc, với các tín hiệu của Trung Quốc rằng lượng khí thải của họ sẽ đạt đỉnh vào khoảng năm 2030, Liên minh châu Âu (EU) cũng góp phần vào động thái tích cực bằng cách đồng ý các mục tiêu khí hậu cho năm 2030. Cũng có những tin tốt về tài chính khí hậu như Quỹ khí hậu xanh (Green Climate Fund_GCF) của UN bảo đảm hơn 9 tỷ đô-la (USD) tại một cam kết hội nghị gần đây tại Berlin. Hiện tại ở Lima, các đoàn đàm phán sẽ cố gắng thúc đẩy những tiến bộ này và tiếp tục duy trì bước chạy đà tới Pari nhưng các nhà quan sát cho rằng còn có rất nhiều “thách thức đáng gờm” (formidable challenges) đang ở phía trước. Paul Bledsoe, chuyên gia cao cấp về vấn đề khí hậu cùng với Quỹ Marshall German của Hoa Kỳ cho biết: “Cuối cùng này không phải là một vấn đề có thể được giải quyết bằng cách chỉ có Mỹ, Trung Quốc và EU mà có một loạt các quốc gia như Canada, Australia, Nhật Bản, Nga, Nam Phi, Brazil và Indonesia-những nước chưa đưa ra cam kết (cắt giảm khí thải) và chúng tôi vẫn chưa biết liệu các cam kết của họ mạnh mẽ tới mức nào”.
 | | Nhiệt độ đất liền và đại dương vượt mức trung bình tháng 10/2014 (Liên quan tới giai đoạn cơ sở 1981-2010) |
Hình thức và chức năng (Form and function) Một nhân tố then chốt của vấn đề khó xử cần được giải quyết tại Peru là quy mô của “đóng góp quốc gia được xác định” (intended nationally determined contributions_INDC), vào cuối tháng 3 năm sau (2015), tất cả các nước được dự kiến sẽ công bố mức độ nỗ lực của họ để cắt giảm các-bon như một phần của thỏa thuận Paris nhưng cho đến nay vẫn chưa có thỏa thuận nào về những điều nên được bao gồm hoặc loại bỏ khỏi những tuyên bố INDC này. “Các nước phát triển muốn một phạm vi hẹp đối với các hướng dẫn đó nhưng các nước đang phát triển đang thúc đẩy tài chính và thích nghi trong họ”, Liz Gallagher từ nhóm chuyên gia cố vấn E3G và là một nhà quan sát lâu đời của quá trình đàm phán UN cho biết: “Đó dường như là một động thái chiến thuật để đảm bảo rằng tài chính và thích ứng được sự chú ý chính trị nhiều hơn trong quá khứ (adaptation get more political attention than in the past)-đối với tôi đó là nơi mà những căng thẳng lớn ở Lima sẽ xảy ra”. Cũng như các cuộc thảo luận INDC sẽ có cuộc tranh luận mạnh mẽ về những gì cần phải được bao gồm trong văn bản chính thức, bên có khả năng xung đột trên các mục tiêu dài hạn của bất kỳ thỏa thuận mới và hình thức pháp lý của nó.
 | | Hiểm họa khó lường của sự nóng lên toàn cầu năm 2014 |
Số liệu từ Mỹ cho thấy năm 2014 dường như đạt tới nhiệt độ kỷ lục, nhiều quốc gia trong đó có Hoa Kỳ đã báo hiệu rằng họ sẽ không thể bước vào một thỏa thuận ràng buộc pháp về cắt giảm khí thải, cũng sẽ có áp lực đối với các nước đang đi lên với sự đóng góp đáng kể trong giai đoạn đến năm 2020 khi một thỏa thuận mới có thể có hiệu lực, có những lo ngại cho rằng quy mô của sự phân chia lợi ích giữa các nước giàu và nghèo hơn (scale of division between the interests of richer and poorer countries) sẽ dẫn đến bế tắc. “Tôi tin rằng các nước đang phát triển cần phải cẩn thận với những người mà họ sẽ cho phép phát biểu thay cho lãnh đạo của họ”, Paul Bledsoe nói: “Tôi không tin rằng các quốc gia dầu mỏ như Saudi Arabia hay Venezuela là những nhà lãnh đạo thích hợp cho các lợi ích của các nước giàu hơn, hầu hết trong số họ không có nguồn tài nguyên hóa thạch. Điều quan trọng mà đại đa số các nước đang phát triển không có các nguồn nhiên liệu hóa thạch không bị đánh cược bởi những nước có nhiên liệu hóa thạch”. Nhiều người giam dự hội nghị tin rằng những mối quan tâm về nhiệt độ và sự cam kết của các nhà lãnh đạo chính trị như đã thể hiện trong những tháng gần đây sẽ trở nên tích cực cho quá trình này. Liz Gallagher nói: “Tôi nghĩ rằng áp lực từ trên xuống sẽ buộc các nước phải nghĩ rằng họ có thể không phải luôn luôn rút lui như những truyền thống cũ của họ, cho dù đó là tích cực hay tiêu cực tôi nghĩ rằng sự gián đoạn cho các hoạt động đàm phán hữu ích trong giai đoạn này, nước “sắc màu thực sự” sẽ bắt đầu phơi bày một chút, điều này là hữu ích cho công chúng biết được”.
|
TRANG CHỦ
