 |
| Người lao động Pakistan ngủ trong màn chống muỗi ở giữa một con đường tại Islamabad |
Nguy cơ các bệnh do véc tơ truyền và cuộc chiến chống một số bệnh truyền do véc tơ trên thế giới
Các bệnh do véc tơ truyền (Preventing vector-borne diseases) được coi là những căn bệnh bị lãng quên, tuy nhiên mối đe dọa của chúng không hề nhỏ và nhiều căn bệnh thuộc nhóm bệnh này có nguy cơ bùng phát. Gia tăng mối đe dọa trên toàn cầu các bệnh do vector truyềnNgày 4/4/2014. GENEVA - Liên Hợp Quốc (The United Nations) và các tổ chức quốc tế đang cảnh báo hơn một nửa dân số thế giới có nguy cơ từ các mối đe dọa ngày càng tăng của các bệnh do vector truyền (vector borne diseases). Trước ngày sức khỏe thế giới, các tổ chức thúc giục các quốc gia hành động để kìm chế các căn bệnh thường gây suy nhươc và tử vong này. Một vết đốt của một con muỗi, một con ruồi cát, một con rệp hoặc một con ve có thể có nhiều hơn sự phiền toái, vết đốt có thể gây tử vong. Hàng năm, Tổ chức Y tế thế giới báo cáo có hơn một tỷ người bị nhiễm bệnh và hơn một triệu người chết vì các bệnh do vector truyền chẳng hạn như bệnh sốt rét (malaria), sốt xuất huyết (dengue), bệnh lyme và sốt vàng da (yellow fever).
WHO đang tập trung vào các mối đe dọa của bệnh sốt xuất huyết vì cho rằng đó là bệnh truyền qua vector lây lan nhanh nhất trên thế giới. Liên đoàn quốc tế Chữ thập đỏ (International Federation of Red Cross) và Trăng lưỡi liềm đỏ (Red Crescent Societies) cũng đang vận động để các chính phủ giải quyết những gì mà họ gọi là một thảm họa âm thầm (silent disaster).
 | | Muỗi Aedes aegypty-vật chủ trung gian lây truyền bệnh sốt xuất huyết. |
Amanda McClelland-một quan chức cấp cao văn phòng Y tế khẩn cấp của Hội chữ thâp đỏ cho biết bệnh sốt xuất huyết là một bệnh lãng quên và chủ yếu ảnh hưởng đến những người nghèo nhất, các thành viên dễ bị tổn thương nhất của xã hội: "Chúng tôi đã nhìn thấy sự mở rộng của bệnh sốt xuất huyết từ 15.000 ca vào năm 1960 lên hơn 380-390 triệu ca có thể ngay bây giờ... Các gia đình đã gần ngưỡng nghèo, các gia đình đã bị ảnh hưởng bởi gánh nặng của bệnh có thể không đủ khả năng để đón nhận căn bệnh này và họ không thể đủ khả năng cho nhiều người trong gia đình của họ đón nhận căn bệnh này; đây chính là lý do tại sao Hội Chữ thập đỏ đang tập trung đặc biệt vào bệnh sốt xuất huyết trong 12 tháng tới và xa hơn nữa". Tổ chức Y tế thế giới cho biết trong suốt 50 năm qua, căn bệnh này đã lan rộng đến hơn 100 quốc gia, đưa hơn 2,5 tỷ người có nguy cơ, khoảng 75% những người có nguy cơ được tìm thấy trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Trong khi đó, Raman Velayudhan Trưởng bộ phận các bệnh nhiệt đới bị quên lãng và sinh thái vector (Vector Ecology and Neglected Tropical Diseases Department) của WHO lưu ý rằng ngay cả các nước phát triển như ở châu Âu, Úc và Mỹ cũng có nguy cơ từ bệnh lây truyền qua vectornày. Velayudhan nói với đài VOA sự lây lan của bệnh sốt xuất huyết là do thay đổi môi trường và du lịch quốc tế gia tăng, ông cho biết sự di chuyển tự do của con người và hàng hóa ở châu Âu và các nơi khác cũng cho phép sự di chuyển tự do của muỗi và các vectơ khác: "Trong điều kiện biến đổi khí hậu, về cơ bản chúng tôi không có cơ sở khoa học mạnh mẽ để thiết lập nhưng phải nói rằng, về mặt lý thuyết bất kỳ sự gia tăng nhiệt độ nào cũng giúp sự nhân lên của muỗi và virus trong cơ thể muỗi vì vậy vòng đời của muỗi có thể mất 20 ngày khi nhiệt độ là 150C nhưng khi nhiệt độ đạt đến 250 nó sẽ chỉ mất có 7 ngày". Sốt xuất huyết là một căn bệnh giống cúm nặng không có vaccine hoặc thuốc điều trị, tuy nhiên WHO và Hội Chữ thập đỏ cho biết bệnh có thể được quản lý và ngăn chặn bằng cách sử dụng màn tẩm hóa chất diệt, cải thiện vệ sinh môi trường và làm giảm các điểm sinh đẻ của muỗi. Cuộc chiến chống lại bệnh truyền qua véc tơ Trung tâm Carter đánh dấu tiến bộ trong cuộc chiến chống lại bệnh giun Guinea, bệnh mù đường sôngNgày 4/4/2014. CHICAGO - Bệnh giun Guinea (Guinea worm disease) và bệnh mù đường sông (river blindness) nằm trong số 17 bệnh nhiệt đới được WHO xem là các bệnh bị lãng quên. Nhờ những nỗ lực của Trung tâm Carter có trụ sở tại Atlanta được thành lập bởi cựu Tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter và vợ là Rosalynn tập trung vào điều trị và phòng ngừa đang dẫn đến việc loại trừ một bệnh và sự tuyệt chủng của một bệnh khác. Khi Carter và các nhân viên trung tâm Carter bắt đầu công việc để loại trừ bệnh giun Guinea vào năm 1986, căn bệnh này đã được tìm thấy ở 21 quốc gia ở châu Phi và châu Á: "Chúng tôi đã có 3,5 triệu ca giun guinea và từ làng này đến làng khác chúng tôi đã loại bỏ căn bệnh này. Năm ngoái, chúng tôi chỉ có 146 ca trên toàn thế giới". Ông Carter cho biết hầu hết các ca nhiễm bệnh còn lại của giun được tìm thấy ở Nam Sudan, mặc dù tình trạng bất ổn gần đây nhưngTrung tâm Carter vẫn tiếp tục làm việc để phòng ngừa sự lây truyền bệnh bằng cách giám sát và lọc nguồn nước: "Tại thời điểm này chúng tôi có khoảng 212 người trong biên chế, hầu hết trong số đó đã được đào tạo tại địa phương và khoảng 8.000 phụ nữ là những tình nguyện dịch vụ của họ".
 | | Tiến bộ trong cuộc chiến chống lại bệnh giun Guinea, bệnh mù đường sông |
Loại trừ bệnh mù sông (Eliminating river blindness) Ở những nơi khác của châu Phi, Trung tâm Carter đã chuyển trọng tâm từ phòng chống bệnh mù đường sông-một bệnh nhiễm ký sinh trùng khác sang loại trừ. Trong khi bệnh mù đường sông không thể bị thanh toán như giun Guinea, Trung tâm Carter phát hiện ra rằng bằng cách thay đổi liều lượng của thuốc kháng sinh Ivermectin, bệnh này có thể được loại bỏ trong cơ thể con người. Carter nói: "Nếu chúng tôi cho 2-4 viên mỗi năm, sau đó các con giun trưởng thành tạo ra ấu trùng sẽ được loại bỏ. Chúng tôi thấy ra rằng ở châu Mỹ Latinh, trong sáu quốc gia chúng tôi hoàn toàn có thể loại bỏ bệnh mù đường sông vĩnh viễn. Bây giờ chúng tôi cố gắng làm điều đó ở châu Phi và tìm thấy thành công một lần nữa". WHO báo cáo có khoảng 18 triệu người trên thế giới bị bệnh mù đường sông, 99% trong số đó ở châu Phi. "Bệnh có thể gây ngứa đến nỗi mà những bệnh nhân này có thể làm một cái gì đó rất nhiều trên da của họ mà một phần của da chuyển sang màu trắng và như thếcó một sự kỳ thị lớn vẫn còn ở một số vùng của châu Phi kết hợp một số phần của da màu trắng với bệnh phong", Tiến sĩ Aisha Sethi, một phó giáo sư về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Trung tâm y tế Chicago (University of Chicago Medical Center) cho biết. Theo bà bệnh mù đường sông là nguyên nhân thứ hai gây mù có thể phòng ngừa, gây tổn thương cho cả con người và nền kinh tế: "Bạn thấy người càng nghèo thì càng dễ bị bệnh và bạn đang mất đi khả năng lao động của quốc gia đó, bạn đang mất tiền mà các gia đình đang làm hướng đên sự điều trị cho người đó". Thanh toángiun Guinea (eradicated Guinea Worm) Sethi có nguồn gốc từ Pakistan, một trong những quốc gia đầu tiên mà Trung tâm Carter thanh toán giun Guinea, khi viết một cuốn sách về các bệnh nhiệt đới bị lãng quên (neglected tropical diseases) bà hy vọng sẽ công bố trong một vài năm, một sự không chắc chắn về cuốn sách là làm thế nào miêu tả giun Guinea: "Tôi không biết nếu chúng tôi có viết về giun Guinea ở trong đó khác hơn như là một quan điểm lịch sử, có lẽ vào thời gian mà cuốn sách ra đời, ca bệnh có thể sẽ giảm xuống không". Không trường hợp (Zero cases) là mục tiêu của Trung tâm Carter và một thành tích mà cựu Tổng thống Carter, người sẽ bước sang tuổi 90 vào tháng 10/2014 tin tưởng sẽ chứng kiến trong cuộc đời của mình .
|
TRANG CHỦ
