Home TRANG CHỦ Thứ 6, ngày 29/03/2024
    Hỏi đáp   Diễn đàn   Sơ đồ site     Liên hệ     English
IMPE-QN
Web Sites & Commerce Giới thiệu
Finance & Retail Tin tức - Sự kiện
Trong nước
Quốc tế
Tin hoạt động của Viện
Tin vắn đáng chú ý
Điểm tin y tế
Ngày Sốt rét thế giới 25 tháng 4 (World Malaria Day)
Web Sites & Commerce Hoạt động hợp tác
Web Sites & Commerce Hoạt động đào tạo
Web Sites & Commerce Chuyên đề
Web Sites & Commerce Tư vấn sức khỏe
Web Sites & Commerce Tạp chí-Ấn phẩm
Web Sites & Commerce Thư viện điện tử
Web Sites & Commerce Hoạt động Đảng & Đoàn thể
Web Sites & Commerce Bạn trẻ
Web Sites & Commerce Văn bản pháp quy
Số liệu thống kê
Web Sites & Commerce An toàn thực phẩm & hóa chất
Web Sites & Commerce Thầy thuốc và Danh nhân
Web Sites & Commerce Ngành Y-Vinh dự và trách nhiệm
Web Sites & Commerce Trung tâm dịch vụ
Web Sites & Commerce Thông báo-Công khai
Web Sites & Commerce Góc thư giản

Tìm kiếm

Đăng nhập
Tên truy cập
Mật khẩu

WEBLINKS
Website liên kết khác
 
 
Số lượt truy cập:
5 2 2 8 5 7 2 4
Số người đang truy cập
2 4
 Tin tức - Sự kiện Trong nước
Hiệu quả vắc-xin sốt rét giảm dần theo thời gian và giải pháp tự bảo vệ không bị sốt rét?

Ngày 30/06/2016. CNN Health. Nghiên cứu cho thấy hiệu quả của vắc-xin sốt rét giảm dần theo thời gian (Effects of malaria vaccine fade over time, research shows). Theo một nghiên cứu đăng tải trên Tạp chí y học New England (New England Journal of Medicine), hiệu lực giảm dần của vắc-xin xảy ra đặc biệt đối với trẻ em sống tại các khu vực có tỷ lệ bệnh lưu hành cao.

 

Năm 1951 Hoa Kỳ thanh toán sốt rét (eradicated malaria) bằng cách phun DDT vào những nơi sinh đẻ của muỗi, khoảng 2 thập kỉ sau hầu hết các nước Tây Âu đã loại trừ được căn bệnh này (eliminated the disease). Lịch sử sau đó mở thêm hy vọng, mặc dù vắc-xin đầu tiên trên thế giới (RTS,S hoặc Mosquirix) vừa xuất hiện đã phải đối mặt với những thách thức: hiệu quả của mũi tiêm giảm dần theo thời gian, theo một nghiên cứu được công bố vào hôm thứ tư.

 

Hiệu quả vắc-xin sốt rét giảm dần theo thời gian

Vaccine RTS,S (còn được biết với tên gọi Mosquirix) do hãng dược phẩm GlaxoSmithKline của Anh bào chế, Cơ quan quản lý thuốc châu Âu (European Medicines Agency_EMA) đã có ý kiến đánh giá khoa học tích cực về loại vắc-xin này. Vaccine giảm hiệu lực đặc biệt xảy ra với trẻ em sống ở các khu vực có tỷ lệ bệnh lưu hành cao,TS. Ally Olotu, tác giả chính của nghiên cứu phát biểu trong một thông cáo báo chí: “Nhìn chung nghiên cứu của chúng tôi cho thấy RTS,S có thể hữu ích cho trẻ em nhưng phải nói thêm rằng liều thứ 4 cũng rất quan trọng nhằm duy trì sự bảo vệ này trong thời gian dài”. Ông Ripley Ballou, giám đốc trung tâm phát triển và nghiên cứu vắc-xin toàn cầu của GlaxoSmithKline tại Hoa Kỳ cho biết: “Công bố này rất quan trọng vì là sự theo dõi sát dài nhất của chúng tôi và xác nhận những điều mà chúng tôi đã biết”. Ballou đã nghiên cứu về loại vắc-xin này, được phát triển bởi tập đoàn GlaxoSmithKline cộng tác với Sáng kiến Vắc-xin Sốt rét PATH và được tài trợ bởi Quỹ Bill and Melinda Gates. Các nhà khoa học đã tạo ra RTS,S chủ yếu là dành cho trẻ sơ sinh và trẻ em sống ở các khu vực sốt rét lưu hành ở vùng Cận hoang mạc Sahara châu Phi. Mosquirix được tiêm vào vùng cơ bắp đùi của trẻ em nhằm bảo vệ chúng chống lại bệnh sốt rét gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium falciparum.

 
Thử nghiệm vaccine sốt rét RTS,S cho trẻ em châu Phi

Trẻ em có nguy cơ sốt rét cao (Vulnerable children)

Sốt rét có thể gây các triệu chứng giống cảm cúm như sốt cao, ớn lạnh và thiếu máu trầm trọng đe dọa tính mạng phụ nữ mang thai và trẻ em. Năm 2015, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính 214 triệu ca mắc mới sốt rét (malaria new cases) và 438.000 trường hợp tử vong sốt rét xảy ra trên toàn cầu, chủ yếu ở khu vực châu Phi. Trẻ em dưới 5 tuổi là đối tượng rất dễ bị mắc bệnh và tử vong do sốt rét, đặc biệt 306.000 ca chết sốt rét đã được ghi nhận ở nhóm tuổi này trong năm 2015. Trước gánh nặng bệnh sốt rét trẻ em như vậy, EMA đã đồng ý “bật đèn xanh” (thumbs-up) cho việc sử dụng Mosquirix vào năm ngoái. Khi phê chuẩn vắc-xin này, EMA đã xem xét bằng chứng thu thập từ một thử nghiệm lâm sàng lớn được tiến hành ở 7 nước châu Phi và chấp thuận hồ sơ an toàn về thuốc của Mosquirix, mặc dù dữ liệu cho thấy loại vaccine này chỉ cung cấp mức độ bảo vệ trung bình chống lại chủng sốt rét nguy hiểm nhất ở trẻ em. Đặc biệt, sau 12 tháng tiêm chủng vaccine có hiệu quả ngăn ngừa mắc sốt rét lâm sàng lần đầu tiên hoặc duy nhất một lần trong 56% trẻ em có độ tuổi từ 5 tháng tới 17 tháng và 31% trẻ em độ tuổi từ 6 tuần đến 12 tuần. Mặc dù hiệu quả bảo vệ rất hạn chế nhưng EMA kết luận rằng vacine này vẫn có thể giúp trẻ em sống ở những khu vực thường xuyên xảy ra tử vong sốt rét.

 
Loại vaccine Mosquirix bảo vệ tốt nhất cho nhóm trẻ từ 5 - 17 tháng tuổi, nhận 3 liều vaccine trong 3 tháng riêng rẽ và một liều chích nhắc ở tháng 20

Có ít ca sốt rét ác tính hơn (Fewer cases of severe malaria)

Nghiên cứu mới được công bố gần đây dựa trên một nghiên cứu kéo dài 7 năm trên 447 trẻ em ở Kenya, khi những đứa trẻ lúc đó còn trong độ tuổi từ 5 tới 17 tháng nhận được hoặc là cả 3 liều RTS,S hoặc 1 loại vắc-xin đối chứng (control vaccine). Trong số tất cả trẻ em này, 312 em vẫn được tiếp tục nằm trong nghiên cứu nhỏ để hoàn thành giai đoạn theo dõi.Các nhà nghiên cứu thấy nguy cơ mắc sốt rét ở trẻ em được tiêm chủng Mosquirix ít hơn 35,9% so với nhóm đối chứng (control group) trong năm đầu tiên,tuy nhiên sự bảo vệ này giảm xuống 4,4% sau 7 năm. Trên thực tế, có sự xảy ra nhiều ca bệnh hơn một chút ở những đứa trẻ được tiêm chủng sống trong những khu vực có tỷ lệ sốt rét cao so với nhóm đối chứng sau 5 năm được tiêm chủng. TS. Philip Bejon, tác giả lâu năm của nghiên cứu này là giảng viên y học nhiệt đới tại Đại học Oxford cho biết: “Trong khi các kết quả của chúng tôi đưa ra khả năng việc nhiễm mức độ ký sinh trùng sốt rét cao có thể làm mất tác dụng những ích lợi của RTS,S, kích thước mẫu của chúng tôi cũng quá nhỏ để rút ra bất kỳ kết luận dứt khoát nào về hiệu lực lâu dài của vắc-xin”. Ballou đã giải thích nghiên cứu mới được công bố này thực ra là phần mở rộng của một nhánh thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 ban đầu (original phase 2 clinical trial) được tiến hành bởi GlaxoSmithKline (thử nghiệm giai đoạn 2 là một thử nghiệm về tính an toàn, trong đó thuốc được sử dụng cho con người), nghiên cứu mới này theo dõi trẻ em trong thời gian lâu hơn.

 
Nguy cơ sốt rét ác tính cao nếu không có vaccine sốt rét?

Thực tế, những ích lợi bị suy giảm dần của Mosquirix-lần đầu tiên ghi nhận được trong khung thời gian ngắn hơn của nghiên cứu ban đầu đã thúc đẩy các nhà khoa học thay đổi liều lượng, thêm một mũi tiêm vào 18 tháng sau mũi thứ 3.Hiện nay, những ích lợi có thể có của mũi tiêm Mosquirix thứ 4 đang được nghiên cứu trong một thử nghiệm lâm sàng đang được tiến hành. Mô hình định giá của GSK chỉ bao phủ chi phí sản xuất vắc-xin, với với lợi nhuận nhỏ cho tái đầu tư nghiên cứu. Mặc dù sự bảo vệ chống sốt rét của mũi tiêm không được hoàn hảo nhưng Ballou cũng ghi nhận: “Điều làm tôi cảm thấy an ủi là, có ít ca sốt rét ác tính hơn”. Về vấn đề tại sao lại khó có thể loại trừ sốt rét ở châu Phi trong khi bệnh sốt rét được thanh toán ở những khu vực khác trên thế giới, Ballou cho biết: “Vấn đề hoàn toàn là ở những con muỗi”, loài muỗi được tìm thấy ở châu Phi không chỉ bị nhiễm ký sinh trùng với tỷ lệ cao hơn những con muỗi ở Mỹ mà chúng còn giỏi hơn trong việc truyền bệnh sang người. Ngoài ra, các nhà khoa học đã tích cực loại bỏ nơi sinh sản của muỗi ở Mỹ, về cơ bản là tiêu diệt loài muỗi tại nơi chúng sinh sống. Ngược lại, tại châu Phi muỗi sinh sản ở những khu vực khó kiểm soát hơn vì vậy các biện pháp tương tự là quá đơn giản và không hiệu quả. Ballou cho rằng đó là lý do tại sao tất cả các biện pháp tiếp cận tới việc ngăn ngừa sốt rét bao gồm màn ngủ (ITNs), phun tồn lưu hóa chất trong nhà (IRS) và vắc-xin đều quan trọng. “Sốt rét là một căn bệnh khủng khiếp” (It’s a terrible illness).

 
Lộ trình của vaccine sốt rét tiềm năng RTS,S

Vaccine sốt rét tiềm năng RTS,S?

WHO cho biết có 3 yếu tố lan truyền tự nhiên bệnh sốt rét bao gồm trung gian truyền bệnh (muỗi Anopheles), tác nhân gây bệnh (ký sinh trùng sốt rét) và khối cảm thụ (người lành chưa bị nhiễm sốt rét) nên cần có 3 biện pháp bảo vệ tương ứng như diệt muỗi Anopheles (ITNs, IRS), diệt ký sinh trùng sốt trét (điều trị bệnh nhân sốt rét), bảo vệ người lành (phòng tránh muỗi đốt, chủng ngừa vaccine). Trong chiến lược phòng chống sốt rét mỗi quốc gia, cả 3 biện pháp này thường tiến hành đồng bộ nhưng biện pháp bảo vệ người lành được xem là mang tính bền vững từ khi WHO thông báo thử nghiệm vaccin sốt rét RTS,S thành công với liều đơn hoặc liều đôi (có thêm liều hỗ trợ) an toàn và hiệu quả cho cả trẻ em nhỏ và trẻ em lớn tại Châu Phi đã ngăn chặn một số lượng đáng kể những ca sốt rét lâm sàng trong giai đoạn 3-4 năm ở các nhóm tuổi trẻ em khi chúng được tiêm chủng có hay không có liều hỗ trợ. Những lợi ích thấy được từ việc tăng cường bảo vệ trong những cộng đồng trước khi xảy ra một đợt nhiễm sốt rét được dự báo đang được cân nhắc thành một khả năng cho RTS,S, biện pháp tiếp cận này sẽ vượt qua giới hạn về hiệu lực của vắc-xin giảm dần theo thời gian trong khi những liều tăng cường có thể cung cấp hằng năm. Các chuyên gia của WHO cho rằng nếu sử dụng liều tăng cường ngay trước mùa lan truyền sốt rét, vaccine có thể cung cấp mức độ bảo vệ thấp hơn thuốc hiện được sử dụng cho biện pháp phòng bệnh bằng tác nhân hóa học theo mùa nhưng sẽ giúp mọi người không phải tới các phòng khám y tế mỗi tháng để nhận thuốc. Tuy nhiên theo thời gian hiệu quả của vắc-xin giảm dần làm cho mũi tăng cường trở nên vô cùng cần thiết, nếu không tiêm mũi tăng cường này tỷ lệ mắc sốt rét nghiêm trọng sẽ không giảm trong thời gian thử nghiệm. Bên cạnh đó, một kết quả thất vọng khác là vaccine bảo vệ kém hiệu quả với trẻ em nhỏ tuổi hơn không bị nhiễm sốt rét trầm trọng (severe and complicated malaria) đặt WHO vào tình huống “tiến thoái lưỡng nan” khi quyết định có nên triển khai vaccin Mosquirix trên diện rộng hay không khi loại vaccine hầu như không hiệu quả nhưkỳ vọng.

 
Giải pháp tối ưu phòng chống sốt rét là “tự bảo vệ” không bị nhiễm sốt rét

Hiệu quả vaccine không bằng “tự bảo vệ”?

Theo nhiều nghiên cứu, vaccine sốt rét có tác dụng bảo vệ sốt rét “không bền vững” hay nói cách khác là hiệu quả thấp hoặc phải tiêm nhiều mũi tăng cường nên trải qua hàng chục năm nghiên cứu vaccine sốt rét mới chỉ dừng lại ở mức ‘triển vọng”. Bởi vậy, RTS,S cũng chỉ dừng lại ở mức “tiềm năng” khi nghiên cứu này lại một lần nữa chứng minh tính “không bền vững” của nó. Như vậy, các biện pháp tối ưu trong phòng chống sốt rét cũng như loại trừ sốt rét vẫn là biện pháp diệt véc tơ và điều trị sốt rét hiệu quả cùng yếu tố bền vững nhất là mọi người hãy biết cách tự bảo vệ phòng chống muỗi đốt (Jan A. Rozendaal (2000) cho chính mình và gia đình mình không bị muỗi sốt rét đốt khi vào vùng sốt rét lưu hành, nếu không may bị nhiễm sốt rét cần kịp thời đến cơ sở y tế gần nhất để được khám, điều trị và không bị chuyển sang sốt rét ác tính.

Ngày 13/07/2016
PGS.TS. Triệu Nguyên Trung, CN. Nguyễn Thái Hoàng
(Theo CNN và WHO)
 

THÔNG BÁO

   Dịch vụ khám chữa bệnh chuyên khoa của Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn khám bệnh tất cả các ngày trong tuần (kể cả thứ 7 và chủ nhật)

   THÔNG BÁO: Phòng khám chuyên khoa Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn xin trân trọng thông báo thời gian mở cửa hoạt động trở lại vào ngày 20/10/2021.


Tin đáng chú ý
Thông điệp về Ngày Sốt rét thế giới 25-4 (World Malaria Day)
Ngày Sốt rét thế giới-Ngày Chăm sóc sức khỏe toàn cầu (World malaria day – A day to make the world care)
 LOẠI HÌNH DỊCH VỤ
 CHUYÊN ĐỀ
 PHẦN MỀM LIÊN KẾT
 CÁC VẤN ĐỀ QUAN TÂM
 QUẢNG CÁO

Trang tin điện tử Viện Sốt rét - Ký Sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn
Giấy phép thiết lập số 53/GP - BC do Bộ văn hóa thông tin cấp ngày 24/4/2005
Địa chỉ: Khu vực 8-Phường Nhơn Phú-Thành phố Quy Nhơn-Tỉnh Bình Định.
Tel: (84) 0256.3846.892 - Fax: (84) 0256.3647464
Email: impequynhon.org.vn@gmail.com
Trưởng Ban biên tập: TTND.PGS.TS. Hồ Văn Hoàng-Viện trưởng
Phó Trưởng ban biên tập: TS.BS.Huỳnh Hồng Quang-Phó Viện trưởng
• Thiết kế bởi công ty cổ phần phần mềm: Quảng Ích