Home TRANG CHỦ Thứ 5, ngày 28/03/2024
    Hỏi đáp   Diễn đàn   Sơ đồ site     Liên hệ     English
IMPE-QN
Web Sites & Commerce Giới thiệu
Finance & Retail Tin tức - Sự kiện
Trong nước
Quốc tế
Tin hoạt động của Viện
Tin vắn đáng chú ý
Điểm tin y tế
Ngày Sốt rét thế giới 25 tháng 4 (World Malaria Day)
Web Sites & Commerce Hoạt động hợp tác
Web Sites & Commerce Hoạt động đào tạo
Web Sites & Commerce Chuyên đề
Web Sites & Commerce Tư vấn sức khỏe
Web Sites & Commerce Tạp chí-Ấn phẩm
Web Sites & Commerce Thư viện điện tử
Web Sites & Commerce Hoạt động Đảng & Đoàn thể
Web Sites & Commerce Bạn trẻ
Web Sites & Commerce Văn bản pháp quy
Số liệu thống kê
Web Sites & Commerce An toàn thực phẩm & hóa chất
Web Sites & Commerce Thầy thuốc và Danh nhân
Web Sites & Commerce Ngành Y-Vinh dự và trách nhiệm
Web Sites & Commerce Trung tâm dịch vụ
Web Sites & Commerce Thông báo-Công khai
Web Sites & Commerce Góc thư giản

Tìm kiếm

Đăng nhập
Tên truy cập
Mật khẩu

WEBLINKS
Website liên kết khác
 
 
Số lượt truy cập:
5 2 2 7 0 8 9 7
Số người đang truy cập
5 3 6
 Tin tức - Sự kiện Trong nước
Cảnh giác sốt rét ác tính thể phủ tạng không hôn mê

Các nhà khoa học phân loại sốt rét ác tính gồm hai nhóm là sốt rét ác tính có hôn mê thường chiếm đa số và sốt rét ác tính có hội chứng phủ tạng không hôn mê có tỷ lệ thấp hơn. Chính vì có tỷ lệ thấp và hiếm gặp nên trên lâm sàng cần lưu ý phát hiện các trường hợp sốt rét ác tính không hôn mê để xử trí kịp thời, nếu chủ quan bệnh nhân có nguy cơ tử vong là điều không thể tránh khỏi do bị biến chứng trầm trọng.

Đặc điểm sốt rét ác tính có hội chứng phủ tạng không hôn mê

Sốt rét ác tính có hội chứng phủ tạng không hôn mê mà chỉ có hội chứng phủ tạng đơn thuần thường ít khi được chú ý trên lâm sàng vì hiếm gặp nên dễ bị bỏ sót. Các nhà khoa học ghi nhận hội chứng phủ tạng đơn thuần có thể xảy ra ở một số cơ quan gây nên suy tuần hoàn cấp tính và sốc, rối loạn tiêu hóa nặng giống bệnh tả, suy gan cấp, suy thận cấp, phù phổi cấp và suy hô hấp cấp tính tiến triển, xuất huyết và đông máu rải rác nội mạch, tiểu huyết cầu tố, hội chứng bụng cấp... Mặc dù người bệnh không bị hôn mê nhưng các trường hợp có biểu hiện hội chứng bệnh lý trầm trọng ở các phủ tạng đơn thuần cũng được gọi là sốt rét ác tính với những tên gọi thông thường như sốt rét ác tính thể giá lạnh, thể giống tả, suy hô hấp, phù phổi, suy thận cấp, suy gan cấp... Những trường hợp sốt rét ác tính có hội chứng phủ tạng không hôn mê thường do tình trạng rối loạn vi tuần hoàn, tuy xảy ra ở nhiều phủ tạng nhưng chúng có khả năng xuất hiện nổi trội ở một phủ tạng nhất định; có thể phủ tạng đó đã sẵn có những tổn thương cũ... Sốt rét ác tính có hội chứng phủ tạng không hôn mê còn được gọi là thể phủ tạng không hôn mê thường hiếm gặp trên lâm sàng. Thực tế ghi nhận sốt rét ác tính thể suy thận cấp chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 1,4%; trong khi đó biến chứng suy thận cấp ở sốt rét ác tính thể não phối hợp hội chứng phủ tạng chiếm tỷ lệ phổ biến và cao hơn nhiều. So với sốt rét ác tính thể não hoặc thể não phối hợp với hội chứng phủ tạng thì sốt rét ác tính thể phủ tạng không hôn mê khó xác định hơn nhiều, việc chẩn đoán bệnh dễ bị nhầm lẫn.

 
Sốt rét ác tính thể phủ tạng không hôn mê cần được lưu ý để phát hiện (ảnh minh họa)

Chẩn đoán sốt rét ác tính thể phủ tạng không hôn mê

Như trên đã nêu, sốt rét ác tính có hội chứng phủ tạng không hôn mê bao gồm các thể bệnh khác nhau tùy thuộc vào phủ tạng bị thương tổn. Các nhà khoa học đã xác định các thể bệnh bao gồm: thể sốc và suy tuần hoàn cấp, thể giống tả và rối loạn tiêu hóa nặng, thể suy gan cấp, thể suy thận cấp, thể phù phổi cấp và suy hô hấp cấp tính tiến triển, thể xuất huyết và có đông máu rải rác nội mạch, thể tiểu huyết cầu tố, thể bụng cấp...

Thể sốc và suy tuần hoàn cấp: Được xác định trong các trường hợp sốt rét nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum, sốt cao với nhiệt độ trên 39-40oC hoặc có thể từ 35-36oC đối với thể giá lạnh; huyết áp dưới 80 mmHg hoặc bị kẹt, đối với trẻ em từ 1-5 tuổi thì huyết áp dưới 5 mmHg; biểu hiện sốc xuất hiện sớm trong 3 ngày đầu, bị lạnh và ướt nhớp đầu chi, đi tiểu ít, chỉ số hematocrite có xu hướng cao, áp lực tĩnh mạnh trung tâm bình thường nhưng có khi tăng nhẹ. Không được xác định sốt rét ác tính thể sốc và suy tuần hoàn cấp đối với các trường hợp: Sốc do mất nước thường phổ biến ở bệnh sốt rét vì sốt cao kéo dài, vã nhiều mồ hôi, nôn dẫn đến tụt huyết áp, áp lực tĩnh mạch trung tâm thấp, có dấu hiệu mất nước. Huyết áp thấp, mạch nhanh trong hạ đường huyết; đây là một đặc điểm của hạ đường huyết thường gặp trong chẩn đoán sốt rét có biến chứng hạ đường huyết. Sốc nội độc tố do nhiễm trùng máu loại vi khuẩn gram âm, thường được chẩn đoán là sốt rét ác tính hoặc sốt rét nặng có biến chứng bội nhiễm trùng huyết gram âm và sốc. Suy tuần hoàn trong giai đoạn người bệnh hấp hối sắp tử vong.

Thể giống tả và rối loạn tiêu hóa nặng: Được xác định khi bệnh nhân đang mắc sốt rét, sốt với nhiệt độ cao, xét nghiệm máu có ký sinh trùng Plasmodium falciparum, bị tiêu chảy nhiều lần, phân toàn nước không có chất nhầy, mũi, máu; có dấu hiệu mất nước và chất điện giải nặng, huyết áp tụt, mạch nhanh nhỏ và khó bắt. Không được xác định sốt rét ác tính thể giống tả và rối loạn tiêu hóa nặng đối với những trường hợp: Có nôn mửa, đi tiêu chảy nhưng không bị mất nước và chất điện giải, không tụt huyết áp. Trường hợp tiêu chảy với phân có chất nhầy, mũi, máu kèm theo đau quặn bụng để loại trừ bệnh lỵ trực khuẩn hoặc nhiễm khuẩn Salmonella phối hợp với sốt rét.

Thể suy gan cấp: Được xác định khi bệnh nhân mắc sốt rét do nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum, có cơn sốt rét, bị vàng da và niêm mạc, chỉ số bilirubin tự do và kết hợp đều tăng, có dấu hiệu hoại tử nhu mô gan với men SGOT và SGPT cao; có biểu hiện tình trạng suy gan cấp với tỷ lệ prothrombine thấp dưới 50-70%, NH3 cao, xuất huyết, rối loạn ý thức. Không được xác định sốt rét ác tính thể suy gan cấp đối với những trường hợp: Vàng da huyết tán với bilirubin tự do cao nhưng men gan không cao. Có phối hợp với viêm gan vi-rút cấp tính hoặc mãn tính, chỉ số HBsAg dương tính. Sốt rét tiểu huyết cầu tố.

Thể suy thận cấp: Được xác định ở bệnh nhân sốt rét nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum, có biểu hiện cơn sốt rét; hội chứng suy thận cấp thực thể xuất hiện sớm với dấu hiệu đi tiểu ít dưới 400 ml/24 giờ trở lên ở người lớn và dưới 12 ml/kg cân nặng/24 giờ ở trẻ em; chỉ số urê máu trên 8,3 mmol/l, creatinin máu trên 265 µmol/l, natri nước tiểu trên 30-40 mEq/l, creatinin U/ creatinin P dưới 20. Không được xác định sốt rét ác tính thể suy thận cấp trong những trường hợp: Suy thận cấp chức năng do mất nước, điện giải biểu hiện dấu hiệu mất nước, đi tiểu ít, áp lực tĩnh mạch trung tâm dưới mức bình thường. Suy thận cấp thứ phát sau thể sốc và suy tuần hoàn cấp. Suy thận cấp thứ phát sau sốt rét tiểu huyết cầu tố.

Thể phù phổi cấp và suy hô hấp cấp tính tiến triển: Được xác định ở bệnh nhân sốt rét nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum, có biểu hiện cơn sốt rét; dấu hiệu phù phổi cấp xuất hiện sớm với triệu chứng khó thở, thở nhanh, nghe có ran khô-ẩm ở hai lá phổi, mạch nhanh nhỏ, tím tái, có thể sùi bọt hồng, chụp phim X quang phổi thấy dấu hiệu phù phổi cấp rõ; tuy nhiên không có suy tim trái, áp lực tĩnh mạch trung tâm bình thường hoặc thấp. Không xác định sốt rét ác tính thể phù phổi cấp trong những trường hợp: Phù phổi cấp do bổ sung quá nhiều nước, truyền dịch quá tải với biểu hiện áp lực tĩnh mạch trung tâm cao, có dấu hiệu thừa nước, tĩnh mạch cổ nổi, gan lớn và đây được xem là một tai biến của việc điều trị. Phù phổi cấp trong lúc bệnh nhân hấp hối sắp tử vong.

Thể xuất huyết và có đông máu rải rác nội mạch: Được xác định ở bệnh nhân sốt rét nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum với biểu hiện cơn sốt rét; có triệu chứng xuất huyết phủ tạng nặng, đông máu rải rác nội mạch. Xuất huyết phủ tạng nặng và đông máu rải rác nội mạch thường gặp trong sốt rét ác tính thể não kèm theo sốc hoặc kèm theo suy thận cấp, suy gan cấp... Xuất huyết phủ tạng ít khi xảy ra ở những trường hợp sốt rét ác tính không có hôn mê, vì vậy trên thực tế sốt rét ác tính thể xuất huyết nhưng không hôn mê phát hiện tương đối hiếm.

Thể tiểu huyết cầu tố: Sốt rét ác tính tiểu huyết cầu tố hay gặp ở bệnh nhân sốt rét ác tính thể não nhiều hơn là sốt rét thường, trường hợp này được xếp vào nhóm sốt rét ác tính thể não phối hợp phủ tạng có tiểu huyết cầu tố. Thực tế trường hợp sốt rét thường tiểu huyết cầu tố hiếm gặp, việc chẩn đoán căn cứ vào biểu hiện: bệnh nhân đang mắc sốt rét, có vàng da, bilirubin tự do tăng, thiếu máu, hồng cầu tụt nhanh, nước tiểu có màu cà phê hoặc màu đậm như nước vối, có huyết cầu tố trong nước tiểu, xét nghiệm Meyer dương tính; hay nôn mửa, đau ngang lưng, tức ngực khó thở; thường có biến chứng suy thập cấp với dấu hiệu đi tiểu ít dưới 400 ml/24 giờ ở người lớn và dưới 12 ml/kg cân nặng/24 giờ ở trẻ em, urê và creatinin máu cao. Không xác định sốt rét ác tính thể tiểu huyết cầu tố trong các trường hợp sốt rét ác tính tiểu huyết cầu tố do nguyên nhân sử dụng thuốc điều trị sốt rét, đồng thời cũng cần loại trừ trường hợp tiểu ra máu do bệnh lý khác.

Thể bụng cấp: Trên thực tế thể bụng cấp ít được phát hiện ở sốt rét ác tính thể não vì có thể do bệnh nhân bị hôn mê. Trái lại thể bụng cấp thường được phát hiện ở những bệnh nhân sốt rét và sốt rét nặng không hôn mê dưới bệnh cảnh lâm sàng của một hội chứng bụng cấp ngoại khoa tương tự giống như như viêm túi mật, viêm ruột thừa, viêm tụy tạng, xoắn ruột... Việc chẩn đoán căn cứ vào dấu hiệu bệnh nhân mắc sốt rét do nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum, có cơn sốt rét; hồng cầu giảm, bạch cầu trong phạm vi bình thường, có hội chứng bụng cấp ngoại khoa. Tuy vậy, cũng cần chẩn đoán phân biệt với các trường hợp viêm ruột thừa, viêm túi mật, viêm tụy tạng, xoắn ruột, giun chui ống mật...

Điều cần quan tâm

Thực tế ghi nhận so với sốt rét ác tính thể não có hôn mê và rối loạn ý thức gồm thể não đơn thuần hoặc thể não phối hợp với một hoặc nhiều hội chứng phủ tạng thì sốt rét ác tính thể phủ tạng không hôn mê khó xác định hơn, việc phát hiện và chẩn đoán dễ bị nhầm lẫn. Vì vậy rất dễ có nguy cơ làm cho bệnh nhân bị biến chứng trầm trọng dẫn đến tử vong nếu chủ quan. Theo các nhà khoa học, mặc dù sốt rét ác tính thể phủ tạng không hôn mê chiếm tỷ lệ thấp và hiếm gặp nhưng nếu các cơ sở y tế không chú ý cảnh giác, bỏ sót thì việc phát hiện và xử trí chậm trễ là điều có thể xảy ra. Do đó cần quan tâm đến vấn đề này để góp phần hạ thấp tỷ lệ tử vong do sốt rét ác tính.

Ngày 26/04/2016
TTƯT.BS. Nguyễn Võ Hinh  

THÔNG BÁO

   Dịch vụ khám chữa bệnh chuyên khoa của Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn khám bệnh tất cả các ngày trong tuần (kể cả thứ 7 và chủ nhật)

   THÔNG BÁO: Phòng khám chuyên khoa Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn xin trân trọng thông báo thời gian mở cửa hoạt động trở lại vào ngày 20/10/2021.


Tin đáng chú ý
Thông điệp về Ngày Sốt rét thế giới 25-4 (World Malaria Day)
Ngày Sốt rét thế giới-Ngày Chăm sóc sức khỏe toàn cầu (World malaria day – A day to make the world care)
 LOẠI HÌNH DỊCH VỤ
 CHUYÊN ĐỀ
 PHẦN MỀM LIÊN KẾT
 CÁC VẤN ĐỀ QUAN TÂM
 QUẢNG CÁO

Trang tin điện tử Viện Sốt rét - Ký Sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn
Giấy phép thiết lập số 53/GP - BC do Bộ văn hóa thông tin cấp ngày 24/4/2005
Địa chỉ: Khu vực 8-Phường Nhơn Phú-Thành phố Quy Nhơn-Tỉnh Bình Định.
Tel: (84) 0256.3846.892 - Fax: (84) 0256.3647464
Email: impequynhon.org.vn@gmail.com
Trưởng Ban biên tập: TTND.PGS.TS. Hồ Văn Hoàng-Viện trưởng
Phó Trưởng ban biên tập: TS.BS.Huỳnh Hồng Quang-Phó Viện trưởng
• Thiết kế bởi công ty cổ phần phần mềm: Quảng Ích