|
Tiềm năng sử dụng test chẩn đoán nhanh phát hiện sốt rét trong nước tiểu bệnh nhân
PCR mới phát hiện ký sinh trùng sốt rét trong nước tiểu Các nhà nghiên cứu Sungano Mharakurwa, Christopher Simoloka, Philip E. Thuma, Clive Shiff và David J. Sullivan thuộc Đại học Johns Hopkins Bloomberg thuộc Viện Y tế công cộng và Viện Nghiên cứu sốt rét đã phát triển một test mới phát hiện ký sinh trùng sốt rét trong nước tiểu và nước bọt của người. Mặc dù đây không nhất thiết là một thử nghiệm chẩn đoán có tính quyết định cho chẩn đoán và điều trị, song đây là phương pháp tiềm năng làm giảm công việc lấy máu trong các điều tra về mặt dịch tễ học khi sàng lọc sốt rét trên diện rộng được đặt ra. Lấy máu làm tăng nguy cơ lan rộng nhiễm virus HIV và một số bệnh truyền nhiễm khác, đặc biệt tại các quốc gia dang phát triển-nơi có sự lưu hành sốt rét và nhiễm HIV khá cao. Mặt khác, khâu lấy máu còn tùy thuộc vào nhân lực kinh qua đào tạo, ngược lại lấy mẫu nước bọt và nước tiểu thì khong cần điều đó. Kết quả nghiên cứu trên đã được đăng tải trên tạp chí Malaria Journal. Xét nghiệm nước tiểu hay nước bọt có thể dễ dàng và an toàn hơn là lấy mẫu máu, vả lại nó cũng cấp các thông tin cần để nghiên cứu sốt rét trong cộng đồng. Chẳng hạn, nó có thể áp dụng trong các nghiên cứu để xác định quần thể có phát triển kháng thuốc sốt rét hay không, điều này rất quan trọng vì hiện nay vấn đề kháng thuốc sốt rét là thời sự-tác giả nhóm nghiên cứu David J. Sullivan cho hay. Thử nghiệm PCR-một kỹ thuật hiện đại và cho độ chính xác cao với chỉ một mẫu nhỏ DNA cũng có thể cho kết quả. Quy trình thực hiện tương tự như trong phân tích PCR ở mẫu máu nhưng vẫn đề khác biệt ở đây là thử nghiệm này chưa thực hiện trên mẫu nước tiểu và nước bọt như trong nghiên cứu này. Nghiên cứu trên tiến hành có sự phối hợp với các cộng sự tại Viện Nghiên cứu sốt rét và bệnh viện Macha, Zambia. Các mẫu nước tiểu và nước bọt được lấy từ 47 người tình nguyện mắc sốt rét và 4 người không mắc sốt rét, đem đi xét nghiệm PCR. Kết quả cho biết DNA từ ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum được sao chép cao hơn nhiều trong nước bọt so với trong nước tiểu. Tuy nhiên, nghiên cứu không đề cập đến độ nhạy so sánh với mẫu máu. 
Hình 1
Tiến sĩ Sungano Mharakurwa-dẫn đầu nhóm nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu sốt rét Macha cho biết kỹ thuật này có thể thay thế hoặc hõ trợ nhiều trong đánh giá hiệu lực thuốc sốt rét cũng như trong những thử nghiệm đánh giá hiệu quả của vaccine trong thời gian đến. Xét nghiệm nhanh nước tiểu phát hiện sốt rét tại Negeria Một nhóm các nhà khoa học chuyên ngành ở Nigeria đã giới thiệu một phương pháp mới, đơn giản để chẩn đoán bệnh sốt rét. Đây là lần đầu tiên (không phải lần đầu vì cách nay 10 năm đã có thử nghiệm tại Mỹ), nước tiểu được sử dụng để kiểm tra cho phát hiện chẩn đoán bệnh sốt rét. Một hình ảnh quen thuộc tại phòng khám nhi khoa tại Lagos, trẻ em khóc vì đau khi nhân viên y tế dùng kim tiêm chích máu lấy mẫu máu để xét nghiệm chẩn đoán bệnh sốt rét cho chúng. Nhưng một phương pháp xét nghiệm sốt rét mới có thể sẽ sớm chấm dứt những hình ảnh này khi các mẫu đó là bênh phẩm nước tiểu. Chỉ với một bộ thử nước tiểu có thể chẩn đoán bệnh sốt rét bằng cách đặt một que thử vào trong một lọ đựng nước tiểu nhỏ. Một vạch sẽ xuất hiện nếu có ký sinh trùng sốt rét. Không giống như các phương pháp cũ cần và đòi hỏi nhân viên y tế phải có kinh nghiệm chuyên ngành và thực hiện nhiều bước kiểm tra bệnh sốt rét, thì test này mọi người có thể tự kiểm tra cho chính bản thân tại nhà. Eddy Agbo người sáng lập công ty công nghệ sinh học Fyodor, đơn vị phát triển bộ xét nghiệm nước tiểu này cho biết “Đây là một cột mốc quan trọng”. Ông cũng cho biết thêm: "Đây là một bước tiến. Bạn chỉ cần nhúng que thử vào mẫu nước tiểu, để yên 25 phút và đọc kết quả. Phương pháp này giống như phương pháp que thử thai vậy”. Nét đổi mới này đã được quốc tế và địa phương công nhận sau khi giành được giải thưởng Health Innovation Challenge 2015 tại Nigeria. Phương pháp này cũng đã được đề cử cho giải thưởng Tổ chức Sáng kiến Châu Phi phối hợp với Chính phủ Botswana. Mỗi năm, hàng triệu người đã chết vì bệnh sốt rét tại khu vực tiểu Sahara Châu Phi vì không có khả năng chẩn đoán và được điều trị sớm. Với phương pháp này, khi bạn có cơn sốt rét, bạn chỉ cần tự kiểm tra và sẽ có kết quả chính xác vì hầu như bạn không thể có thời gian để tới bệnh viện để kiểm tra trước khi tự điều trị. Khi tới trung tâm sức khỏe, bạn phải chờ tờ sáng tới chiều vì quá nhiều bệnh nhân xếp hàng để tiến hành xét nghiệm này. Vì thế phương pháp này đã rút ngắn và giảm thiểu thời gian hơn nhiều. 
Hình 2
Phương pháp xét nghiệm nước tiểu có thể được thực hiện tại nhà, vì thế nó có thể khuyến khích người dân kiểm tra và xác minh được đó có phải là sốt rét không trước khi dùng thuốc điều trị bệnh. Tuy nhiên, Hiệp hội Các nhà cung cấp thiết bị chăm sóc sức khỏe Nigeria (NHPA) đã cho biết việc tự dùng thuốc có khả năng dẫn tới việc lạm dụng thuốc sốt rét (và có thể dẫn đến kháng thuốc và tác dụng ngoại ý khác). Chủ tịch NHPA, tiến sĩ Umar Oluwole Sanda cho biết nếu không có xét nghiệm dương tính với bệnh sốt rét, bạn không được điều trị sốt rét. Đây là những gì đã xảy ra với thuốc chloroquin. Chroroquin khi bị lạm dụng, nó có thể bị kháng lại bởi ký sinh trùng sốt rét và cơ thể đó sẽ không thể sử dụng lại nữa. Tuy nhiên, với sự ra đời của sản phảm mới khi sử dụng nước tiểu để xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét, nhiều bệnh nhân sẽ sớm được phát hiện ra tình trạng bệnh của bản thân. Phối hợp với Bộ Y tế Nigeria, phương pháp UMT mới này đã được giới thiệu vào thị trường địa phương và dự kiến sẽ được bán trên khắp châu Phi và châu Á. Tính cả 2 lục địa số lượng trường hợp nhiễm bệnh sốt rét chiếm tỷ lệ cao trong 425 triệu ca nhiễm bệnh trên toàn thế giới và hơn 400.000 người đã tử vong do căn bệnh này hàng năm. Test nhanh phát hiện sốt rét trong nước tiểu: Công cụ chẩn đoán sốt rét tức thời đầu tiên Một loại test chẩn đoán nhanh sốt rét trong nước tiểu (The first point-of-need diagnostic for malaria) được xem là một công cụ chẩn đoán sốt rét tức thời đầu tiên. Test chẩn đoán nhanh sốt rét trong nước tiểu (Urine Malaria Test_UMT) của tập đoàn Fyodor, hiện đang trong quá trình đánh giá lâm sàng, được chỉ định sử dụng cho những người có triệu chứng sốt nghi ngờ do sốt rét. UMT đã được cấp giấy phép sử dụng độc quyền toàn cầu từ Đại học Johns Hopkins, Baltimore, Maryland bao gồm một công nghệ que thử (dipstick) mới rất lý tưởng cho việc chẩn đoán nhanh tức thời sốt rét lâm sàng trong nước tiểu thay cho máu và mang lại những tiến bộ đáng kể hơn nhiều so với chẩn đoán kính hiển vi một khía cạnh nào đó và các công cụ chẩn đoán sốt rét khác đòi hỏi phải sử dụng máu bệnh nhân. 
Hình 3
Que thử UMT phát hiện các protein Plasmodium spp. mới xuất hiện trong nước tiểu của những bệnh nhân sốt rét đang có sốt và có thể được tiến hành và đọc kết quả bởi những người được tập huấn ít hoặc không cần tập huấn. Những vệt hoặc các protein mới này không thể bị tách nhỏ ra bởi bất kỳ enzyme protease nào, có thể tạo phản ứng miễn dịch mạnh và gây ra phản ứng miễn dịch sớm, và do đó đóng vai trò là các chỉ báo sớm cho thấy sốt rét lâm sàng. UMT là một xét nghiệm que thử nhanh dựa trên nguyên lý sắc ký miễn dịch tương đối nhạy và đặc hiệu, có thể dễ dàng tiến hành bởi một người không qua đào tạo với việc sử dụng một mẫu nước tiểu. Để tiến hành, que thử được đưa vào trong một bình hay cốc sạch có chứa 100 µl (5 giọt) nước tiểu, để cho que nhúng ngấm dung dịch khoảng 1-2 phút và ủ trong nhiệt độ phòng trong 20 phút. 
Hình 4
Nếu trên que thử xuất hiện hai vạch, thì xét nghiệm là dương tính; nếu chỉ xuất hiện một vạch, thì xét nghiệm là âm tính. UMT cho thấy hiệu quả tương đương so với các test chẩn đoán nhanh sử dụng mẫu máu (RDTs) đang có mặt trên thị trường dùng để chẩn đoán nhanh sốt rét, có giới hạn phát hiện 125 ký sinh trùng/µl, đây là con số khá tốt trong phạm vi hiệu suất phân tích 100-200 kst/µl khuyến nghị đối với các RDTs sốt rét bởi Tổ chức Y tế Thế giới.
|
TRANG CHỦ
Thông điệp về Ngày Sốt rét thế giới 25-4 (World Malaria Day)
Ngày Sốt rét thế giới-Ngày Chăm sóc sức khỏe toàn cầu (World malaria day – A day to make the world care)
