|
Các test chẩn đoán nhanh (RDTs) sốt rét gắn với tăng sử dụng thuốc kháng sinh
Ngày 5/4/2017. Malaria World News. Các test chẩn đoán nhanh (RDTs) sốt rét gắn với tăng sử dụng thuốc kháng sinh (Rapid malaria tests tied to increased antibiotic use). Các test chẩn đoán nhanh (Rapid diagnostic tests_RDTs) sốt rét giúp giảm kê đơn thuốc điều trị sốt rét quá mức (overprescribing) nhiều nơi trên thế giới còn có sốt rét lưu hành và nguồn lực y tế khan hiếm, đó là điều tốt vì sự phát triển của kháng thuốc sốt rét là một trong những mối đe dọa lớn nhất trong phòng chống sốt rét. Tuy nhiên, từ khi các quốc gia có sốt rét lưu hành tại châu Phi và châu Á bắt đầu sử dụng các RDTs này, có thể nhanh chóng phát hiện các kháng nguyên đặc hiệu được sản sinh ra bởi ký sinh trùng sốt rét từ giọt máu trích ở đầu ngón tay bệnh nhân làm một số chuyên gia y tế công cộng quan ngại về khả năng kết quả ngoài mong muốn: gia tăng sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh nhân có xét nghiệm âm tính với sốt rét”. Theo các tác giả nghiên cứu mới xuất bản trên Tạp chí British Medical Journal (BMJ), điều đó là do các cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe yếu kém việc điều trị bệnh sốt thường “phỏng chừng theo kinh nghiệm” (educated guesswork). Để xác định mối quan ngại này có được báo cáo hay không, một nhóm nghiên cứu quốc tế thuộc London School of Hygiene and Tropical Medicine do BS. Heidi Hopkins, giáo sư về sốt rét và chẩn đoán chủ trì đã xem xét 9 nghiên cứu quan sát và ngẫu nhiên (observational and randomized studies) tại châu Phi và châu Á. Các nghiên cứu so sánh việc kê đơn thuốc kháng sinh trong các nhóm thử nghiệm (trial groups) nhận được RDTs với các nhóm đối chứng (control groups) và các bệnh nhân có kết quả kiểm tra âm tính (negative test) so với những bệnh nhân có kết quả dương tính sốt rét (tested positive for malaria). Hopkins phát biểu trên CIDRAP News rằng các kết quả phân tích chứng tỏ “các mối quan ngại này xuất hiện ở nhiều khu vực”. Kê đơn kháng sinh tăng 21% (Antibiotic prescriptions climb 21%) Các nghiên cứu được thực hiện từ năm 2007 đến 2013 tại các khu vực thành thị và nông thôn ở Afghanistan, Cameroon, Ghana, Nigeria, Tanzania và Uganda gồm hơn 500.000 trẻ em và người lớn mắc bệnh sốt cấp tính. Phân tích các nghiên cứu thấy kháng sinh được kê đơn cho 53% bệnh nhân trong nhóm đối chứng và 59% bệnh nhân trong nhóm thử nghiệm nhận RDTs, phân tích nghiên cứu tổng hợp (meta-analysis of the studies) thấy nguy cơ kê đơn kháng sinh cao hơn 21% ở những nơi RDTs được tiến hành. Khi các nhà nghiên cứu so sánh các bệnh nhân có kết quả test âm tính với các bệnh nhân có kết quả dương tính, họ nhận thấy kháng sinh được kê đơn đến 69% bệnh nhân có kết quả âm tính và 40% bệnh nhân có kết quả dương tính với sốt rét. Ở hầu hết các nơi RDTs được sử dụng, bệnh nhân có kết quả xét nghiệm sốt rét âm tính có khả năng nhận được 4 loại kháng sinh phổ biến nhất là penicillins, trimethoprim-sulfamethoxazole, tetracylines và metronidazole hơn những người có kết quả dương tính. Hopkins cho rằng cô và các cộng sự không ngạc nhiên khi thấy sự tăng sử dụng kháng sinh trong số những bệnh nhân sử dụng RDTs, mức độ ngày càng tăng lên. Cô cho biết: “Chúng tôi trông đợi chỉ tìm thấy sự gia tăng không đáng kể trong việc kê đơn thuốc kháng sinh cho những bệnh nhân có kết quả xét nghiệm sốt rét âm tính nhưng dường như ở nhiều nơi nó lại xuất hiện rất đáng kể”. Trong khi những nghiên cứu này không tiết lộ liệu các bệnh nhân xét nghiệm âm tính với sốt rét thực sự có bị nhiễm khuẩn hay không, Hopkin cho biết các nghiên cứu được thực hiện ở các vùng tương tự cho thấy ít bệnh nhân mắc bệnh cần thuốc kháng sin: “Dựa trên các nghiên cứu này, chúng tôi có thể ước tính chỉ một phần nhỏ bệnh nhân có triệu chứng sốt cần đến thuốc kháng sinh-hầu như chắc chắn ít hơn 69% bệnh nhân có kết quả xét nghiệm sốt rét âm tính và những bệnh nhân nhận thuốc kháng sinh trong phân tích của chúng tôi, thách thức ở bất kỳ nơi nào để biết bệnh nhân nào cần và không cần sử dụng thuốc kháng sinh”. 
Xét nghiệm chẩn đoán nhanh sốt rét (Novartis AG/Flickr cc)
Dự đoán theo kiến thức (Educated guesswork) Thách thức đối với nhân viên y tế điều trị cho các bệnh nhân bị sốt tại các khu vực nhiệt đới, nguồn nhân lực thấp thậm chí lớn hơn, Hopkin giải thích việc thiếu cách tiếp cận đến các cơ sở y tế có thể khẳng định các chẩn đoán và xác định mầm bệnh nghĩa là các nhân viên y tế thường phải kê đơn thuốc điều trị mà không biết chính xác nguyên nhân của bệnh và nhiều bệnh nhân bị sốt muốn nhận được thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, Hopkins và đồng nghiệp của cô lưu ý trong nghiên cứu, các hướng dẫn quản lý ca bệnh cho các khu vực có nguồn nhân lực hạn chế không khuyến cáo cho thuốc kháng sinh dựa trên kinh nghiệm đối với bệnh sốt không nghiêm trọng khi nguyên nhân của bệnh không rõ ràng. Để giải quyết tình trạng lạm dụng kháng sinh (overuse of antibiotics), Hopkins cho rằng các nghiên cứu sâu hơn là rất cần thiết để xác định một số lý do các nhân viên y tế kê đơn thuốc kháng sinh cho những bệnh nhân xét nghiệm âm tính với sốt rét. Hơn nữa, các nguyên nhân sốt không phải sốt rét có thể điều trị và phòng ngừa được cần được xác định để các nhân viên y tế không phải dựa vào điều trị phỏng chừng.Hopkins tin rằng sự phát triển của RDTs dễ sử dụng đối với các bệnh truyền nhiễm khác có thể cải thiện việc điều trị tại các khu vực có nguồn nhân lực thấp, cô cho biết thêm: “RDTs nên được chứng minh hữu ích trong tương lai nhưng chúng ta nên tận dụng các bài học rút ra từ việc thực hiện RDT sốt rét để có thể giới thiệu các test mới theo cách tối ưu hóa việc sử dụng thuốc và kết quả xét nghiệmcủa bệnh nhân”
|
TRANG CHỦ
Thông điệp về Ngày Sốt rét thế giới 25-4 (World Malaria Day)
Ngày Sốt rét thế giới-Ngày Chăm sóc sức khỏe toàn cầu (World malaria day – A day to make the world care)
