 |
| Hướng đến mục tiêu không còn bệnh lao năm 2030 nhưng có những khó khăn, thách thức (ảnh minh họa) |
Những khó khăn, thách thức trong phòng chống bệnh lao hiện nay
Việt Nam là một trong 3 nước đi đầu trong việc thực hiện chiến lược kết thúc bệnh lao trên toàn cầu cùng với Brazil và Nam Phi. Nước ta đang hướng đến mục tiêu không còn bệnh lao vào năm 2030 vì công tác phòng chống lao đã được quốc tế ghi nhận do có kết quả điều trị bệnh lao rất tốt. Hàng năm cả nước đã phát hiện và điều trị cho trên 100 ngàn người mắc bệnh lao với tỷ lệ chữa khỏi bệnh cao trên 90% các trường hợp mắc mới. Tuy nhiên hiện nay công tác phòng chống bệnh lao đang đối mặt với những khó khăn, thách thức cần phải khắc phục.
Thành tựu đạt được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá cao về công tác phòng chống lao của Việt Nam. Qua quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, công tác phòng chống lao của nước ta được các tổ chức quốc tế ghi nhận, theo đó đã thúc đẩy chiến lược kết thúc bệnh lao trên toàn cầu và nước ta là một trong 3 nước đi đầu trong chiến lược kết thúc bệnh lao trên toàn cầu cùng với Brazil, Nam Phi. Thành tựu rõ nét nhất là nước ta đã kiểm soát được tình trạng lây nhiễm bệnh lao khá hiệu quả, xây dựng được mạng lưới phòng chống bệnh lao từ trung ương đến các địa phương, tổ chức công tác truyền thông giáo dục phòng chống bệnh lao đến tận cơ sở, vận động sự hợp tác quốc tế để tạo thêm nguồn lực, cung ứng thuốc điều trị đặc hiệu và tổ chức công tác hậu cần đầy đủ, bảo đảm được nguồn tài chính cho các hoạt động, nguồn nhân lực chuyên khoa ngày càng phát triển, việc quản lý và cung ứng cũng như phân phối thuốc chống lao khá chặt chẽ. Thực tế công tác phòng chống lao tại nước ta đã có cơ sở dữ liệu khá xác thực để làm tiền đề, cơ sở cho việc hoạch định chính sách và kế hoạch hoạt động cũng như vận động sự hợp tác quốc tế; đồng thời đã tăng cường công tác phòng chống lao ở các khu vực khó khăn. Từ những kết quả đạt được trong thời gian qua đã tạo nên nền tảng, tiền đề để thực hiện chiến lược kết thúc bệnh lao trong thời gian tới một cách vững chắc với sự quan tâm của đảng, chính phủ, đặc biệt là Bộ Y tế và sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế; đồng thời có cơ hội triển khai mở rộng thêm các kỹ thuật, công nghệ chẩn đoán bệnh mới, phác đồ thuốc điều trị mới cho nhiều bệnh nhân và những cơ hội khác để có cơ sở tiến tới chấm dứt bệnh lao ở nước ta. Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đã đạt được, thực tế hiện nay công tác phòng chống lao vẫn còn phải đối mặt với những tồn tại, khó khăn, thách thức có thể làm hạn chế kết quả nên cần phải được quan tâm để khắc phục. Khó khăn, thách thức Những khó khăn, thách thức của công tác phòng chống bệnh lao hiện nay nước ta là đang phải đối mặt với nhiều vấn đề có liên quan sau đây: Tình trạng bỏ trị trong quá trình điều trị của bệnh nhân lao đang ở mức báo động và có xu hướng gia tăng đã gây khó khăn lớn cho công tác điều trị và phòng chống bệnh lao tại cộng đồng. Thực trạng bệnh lao đa kháng thuốc xảy ra chủ yếu được xác định do người bệnh điều trị không đúng quy định, không dùng đủ liều lượng thuốc và không tuân thủ chỉ định của bác sĩ; đồng thời nhân viên y tế không sắp xếp đủ thời gian để tư vấn cho bệnh nhân và chưa hỗ trợ tích cực cho người bệnh nên hiện tượng bệnh lao đa kháng thuốc là một cuộc chiến với nhiều thách thức. Tình hình dịch tễ của bệnh lao trong cộng đồng còn cao và diễn biến khá phức tạp. Hiện nay vẫn có khoảng 16.000 người tử vong vì bệnh lao mỗi năm. Việt Nam là nước được xếp hạng đứng thứ 14/30 quốc gia có số bệnh nhân lao cao nhất thế giới và đứng thứ 11/30 nước có gánh nặng bệnh lao đa kháng thuốc điều trị cao nhất trên toàn cầu. Theo thống kê ghi nhận tại nước ta mỗi năm có khoảng 130.000 bệnh nhân mắc bệnh lao mới, trong đó có khoảng 7.000 bệnh nhân mắc lao đồng nhiễm HIV và hơn 5.000 bệnh nhân lao đa kháng thuốc; đáng lo ngại nhất là có gần 6% bệnh nhân có tình trạng lao siêu kháng thuốc. Thực tế số bệnh nhân mắc bệnh lao phổi chiếm hơn 1/2 các trường hợp bị nhiễm lao. Tuy nhiên theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chỉ có khoảng 79% số người mắc bệnh được phát hiện, tư vấn, điều trị và quản lý; 21% các trường hợp còn lại vẫn tồn tại ẩn chứa mầm bệnh trong cộng đồng mà không được điều trị, khống chế nguồn lây. Bệnh lao đã tồn tại hàng ngàn năm ở cộng đồng mãi cho đến ngày hôm nay mặc dù vi khuẩn gây nên bệnh lao đã được biết đến từ 134 năm trước. Thực tế bệnh lao vẫn chưa được khống chế do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng trước hết phải nói đến những bệnh nhân nhiễm lao mắc thêm bệnh nhiễm trùng cơ hội, điển hình là các trường hợp nhiễm HIV. Y học đã xem tình trạng nhiễm HIV khá phổ biến hiện nay và bệnh lao như cặp bài trùng vì nhiễm HIV làm suy giảm hệ thống miễn dịch của cơ thể, vi khuẩn lao sẽ nhân cơ hội này bùng phát, diễn biến nặng nề hơn và đặt ra nhiều vấn đề trong việc chẩn đoán, điều trị bệnh. Sự hiểu biết của người dân về bệnh lao và cách phòng chống bệnh lao trong cộng đồng còn nhiều hạn chế. Đồng thời xã hội còn kỳ thị với bênh nhân lao nên dẫn đến tình trạng người bị mắc bệnh thường hay giấu bệnh, phần lớn bệnh nhân lao đều là người nghèo, có điều kiện kinh tế khó khăn, ít được tiếp cận với các phương tiện thông tin và truyền thông nên chưa có ý thức phòng chống bệnh một cách tích cực để hạn chế bệnh lây lan ra cộng đồng. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ phòng chống lao ở tuyến y tế cơ sở không đồng đều. Tổ công tác phòng chống bệnh lao ở tuyến quận, huyện, thị xã, thành phố có năng lực yếu nên công tác phòng chống lao có kết quả còn hạn chế nhất là ở vùng sâu, vùng xa, miền núi và biên giới. Đồng thời sự phối hợp giữa các bệnh viện đa khoa và các trung tâm y tế chưa tốt và đồng bộ, chất lượng xét nghiêm phát hiện bệnh chưa đạt yêu cầu. Công tác phòng chống lao chưa được xã hội hóa cao, kinh phí đầu tư cho các hoạt động của chương trình phòng chống lao còn hạn chế. Thực tế để đạt được mục tiêu đẩy lùi tỷ lệ mắc bệnh lao xuống còn 20 trường hợp trên 100.000 dân thì chương trình phòng chống bệnh lao toàn quốc cần phải có khoảng kinh phí 66 triệu USD, tương đương với 1,5 ngàn tỷ đồng mỗi năm. Hiện nay chương trình chỉ mới được đầu tư khoảng 26 triệu USD, tương đương với 572 tỷ đồng, trong đó 19 triệu USD là do các nguồn tài trợ nước ngoài nên vấn đề này cần được quan tâm để đầu tư thêm nguồn lực. Chính quyền các cấp, các đoàn thể và cộng đồng xã hội chưa thực sự quan tâm đúng mức đối với công tác phòng chống lao. Vì vậy cần có bước đột phát mạnh mẽ, rộng khắp về công tác truyền thông giáo dục sức khỏe để xã hội hóa tích cực chương trình phòng chống lao đến tận cơ sở bằng nhiều biện pháp và hình thức đa dạng. Chế độ đãi ngộ đối với cán bộ, nhân viên y tế thực hiện nhiệm vụ trong chương trình chống lao cũng còn khó khăn, chưa hợp lý và tương xứng. Việc phối hợp các cơ sở hành nghề y tế tư nhân tham gia các hoạt động y tế công lập và tư nhân tại các địa phương bị hạn chế. Nguồn nhân lực phục vụ cho công tác phòng chống bệnh lao thiếu hụt và không ổn định ở các tuyến, đặc biệt là tuyến y tế cơ sở. Các hoạt động vận động - truyền thông - huy động xã hội tham gia hoạt động phòng chống bệnh lao mặc dù có hiệu quả nhưng thiếu kinh phí hoạt động. Sự hợp tác để phát hiện bệnh lao trong cộng đồng, bệnh lao ở trẻ em giữa chương trình chống lao quốc gia và các cơ sở quản lý dự án, nhi khoa chưa được thường xuyên, hiệu quả. Ngoài ra các chính sách và pháp luật để thực hiện công tác phòng chống lao có hiệu quả chưa đủ mạnh như: không quản lý được nguồn thuốc chống lao trôi nổi trên thị trường, người dân vẫn có thói quen tự chữa bệnh mà không cần đi khám bác sĩ; luật khai báo các ca bệnh theo luật phòng chống bệnh truyền nhiễm đã ban hành chưa thực hiện được một cách nghiêm túc. Ở nước ta không có luật kiểm dịch đối với bệnh lao một cách đầy đủ nhưng ở Mỹ trong trường hợp một ổ dịch bệnh lao kháng thuốc xảy ra vào năm 1990, các cơ quan chức năng đã tiến hành cách ly các bệnh nhân bỏ trị, không thực hiện đầy đủ phác đồ điều trị quy định để theo dõi và giám sát; còn đối với nước ta hầu hết những đối tượng bệnh nhân này gần như không phải thực hiện biện pháp cách ly nên dễ có nguy cơ lây lan mầm bệnh lao kháng thuốc ra cho cộng đồng. Một vấn đề cũng được đặt ra là mặc dù có sự quan tâm, ưu tiên rất lớn của đảng, nhà nước, chính phủ và bộ y tế nhưng chương trình chống lao quốc gia hiện nay không còn là chương trình quốc gia mà thuộc chương trinh mục tiêu y tế - dân số nên các địa phương chưa thấy hết tầm quan trọng của công tác phòng chống lao. Điều cần quan tâm Như trên đã nêu, nước ta đang triển khai thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh lao tích cực để tiến tới mục tiêu không còn bệnh lao vào năm 2030 như chiến lược được xây dựng. Tuy vậy nhưng trong thực tế hiện nay, công tác phòng chống bệnh lao đã phải đối mặt với những vấn đề khó khăn, thách thức cần được khắc phục bằng các biện pháp cụ thể, đồng bộ và khả thi mới có thể thực hiện được mục tiêu này. Nhân Ngày Thế giới phòng chống bệnh lao 24 tháng 3, mong rằng những khó khăn, thách thức phải được quan tâm và sớm có biện pháp giải quyết một cách rõ ràng để đến năm 2030 đất nước ta thực sự không còn bệnh lao trong cộng đồng.
|
TRANG CHỦ
Thông điệp về Ngày Sốt rét thế giới 25-4 (World Malaria Day)
Ngày Sốt rét thế giới-Ngày Chăm sóc sức khỏe toàn cầu (World malaria day – A day to make the world care)
