 |
| Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei (ảnh minh họa) |
Đề phòng bệnh Melioidosis hiếm gặp
Thời gian qua, Bệnh viện bệnh nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh và Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội tiếp nhận một vài bệnh nhân với bệnh cảnh lâm sàng rất nguy kịch do bị nhiễm một loại vi khuẩn độc được cho là Melioidosis còn gọi là bệnh Whitmore do nhiễm loại vi khuẩn độc Burkholderia pseudomallei gây nên. Cần cảnh báo với loại bệnh ít gặp này.
Các nhà khoa học ghi nhận mỗi năm trên toàn thế giới ước tính có khoảng 90.000 bệnh nhân tử vong do bị mắc bệnh Melioidosis hay bệnh Whitmore. Bệnh do loại trực khuẩn gram âm Burkholderia pseudomallei gây bệnh cho người và các động vật. Vi khuẩn thường hiện diện ở trong đất bị ô nhiễm, nguồn nước bị nhiễm bẩn xâm nhập vào cơ thể người để gây bệnh, đặc biệt là não bộ và tủy sống trong thời gian khá nhanh không quá 24 giờ. Ở nước ta bệnh hiếm gặp nhưng thực tế cũng đã phát hiện một số trường hợp mắc bệnh ở thành phố Hồ Chí Minh, Thanh Hóa, Nghệ An... vào điều trị tại Bệnh viện bệnh nhiệt đới và Bệnh viện Bạch Mai. Đặc điểm bệnh Melioidosis Như trên đã nêu, bệnh Melioidosis còn được gọi là bệnh Whitmore do người bệnh bị nhiễm vi khuẩn gram âm Burkholderia pseudomallei; trước đây loại vi khuẩn này có tên gọi là Pseudomonas pseudomallei. Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei được tìm thấy ở trong nước bẩn, đất bị ô nhiễm; chúng lây nhiễm sang người và các loại động vật qua tiếp xúc trực tiếp với các nguồn nước bẩn, đất bị ô nhiễm. Vi khuẩn này còn được các nhà khoa học quan tâm đến như là một tác nhân gây bệnh trong tiềm năng sử dụng vào chiến tranh sinh học và khủng bố sinh học. Bệnh Melioidosis có nhiều đặc điểm gần giống với một loại bệnh được ghi nhận ở loài ngựa, bệnh lây sang người từ các loài gia súc bị nhiễm bệnh. Bệnh này thường gặp ở một số nước ở Đông Nam Á, Bắc Úc và cũng đã được phát hiện tại Nam Thái Bình Dương, châu Phi, Ấn Độ, Trung Đông... Loại vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây bệnh được tìm thấy ở trong đất tại các cánh đồng trồng lúa, các vùng nước tù đọng trong khu vực. Người bị nhiễm bệnh Melioidosis do hít phải bụi nhiễm vi khuẩn Burkholderia pseudomallei hay khi tiếp xúc với nguồn đất và nước bị ô nhiễm qua các vết trầy xước ở ngoài da. Sự nhiễm trùng này thường xảy ra khá phổ biến trong mùa mưa.
Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei (ảnh minh họa)
Triệu chứng bệnh lý và chẩn đoán bệnh Bệnh Melioidosis thường gây triệu chứng bệnh lý xuất phát từ sự nhiễm trùng ở phổi, nơi có thể hình thành một khoang chứa mủ như một loại áp xe phổi với hình ảnh chụp X quang phổi được ghi nhận. Tình trạng bệnh lý của người bệnh có thể diễn biến từ nhẹ đến viêm phế quản hoặc viêm phổi nặng. Bệnh nhân bị sốt, nhức đầu, chán ăn, ho, đau ngực, và đau nhức các cơ bắp. Bệnh còn có thể biểu hiện khu trú bằng các ổ nhiễm trùng trên da như viêm mô tế bào kèm với sốt và đau cơ. Ngoài triệu chứng gây viêm nhiễm ở da, vi khuẩn Burkholderia pseudomallei có thể xâm nhập vào cơ thể qua da hoặc được hít vào qua đường hô hấp để gây nên tình trạng viêm nhiễm ở thần kinh trung ương, tuyến mang tai, xương, khớp, gây áp xe ở gan và lách, viêm nhiễm đường sinh dục, nhiễm trùng da và cơ vân. Thực tế cũng có thể gặp một số trường hợp người bệnh bị áp xe lạnh do nhiễm bệnh Melioidosis.Bệnh có khả năng lan toả từ da vào máu gây nhiễm trùng huyết hoặc diễn biến thành một hình thái bệnh mạn gây thương tổn đến tim, động mạch chủ bụng, não, gan, thận, khớp và mắt. Bệnh Melioidosis cũng có thể lây truyền từ người sang người. Chẩn đoán xác định bệnh Melioidosis thường căn cứ trên các xét nghiệm vi sinh học từ bệnh phẩm máu, nước tiểu, đờm hoặc ngay tại phần da bị tổn thương. Có thể dùng phương pháp cấy vi khuẩn Burkholderia pseudomallei. Việc xét nghiệm máu rất cần thiết để phát hiện sớm các trường hợp bị nhiễm thể cấp tính của bệnh Melioidosis nhưng khi kết quả âm tính thì vẫn chưa thể hoàn toàn xác định đã loại trừ được mầm bệnh. Các phương pháp cận lâm sàng thường được sử dụng để thực hiện việc chẩn đoán bệnh là xét nghiệm kết dính hồng cầu gián tiếp IHA (indirect hemagglutination), xét nghiệm cố định bổ thể CF (complement fixation) và xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase PCR (polymerase chain reaction)  | Mắc bệnh do hít bụi nhiễm khuẩn, tiếp xúc với đất và nước bị ô nhiễm qua vết xước ở da
(ảnh minh họa) |
Điều trị và phòng bệnh Điều trị bệnh Melioidosis được thực hiện bằng cách dùng thuốc kháng sinh, việc sử dụng thuốc tuỳ thuộc vào vị trí và mức độ của bệnh. Đối với các thể bệnh nhẹ, các nhà khoa học khuyến cáo nên dùng các loại kháng sinh như: imipenem, penicillin, doxycycline, amoxicillin-clavulanic acid, ceftazidime, ticarcillin-clavulanic acid, ceftriaxone, aztreonam.Đối với những bệnh nhân nặng, cần điều trị phối hợp hai trong số các loại thuốc kháng sinh đã nêu trên và nên kéo dài trong thời gian khoảng 12 tháng. Nếu có biểu hiện bệnh lý ở phổi và cấy vi khuẩn vẫn còn cho kết quả dương tính sau 6 tháng điều trị, phải cần xem xét đến việc phẫu thuật cắt bỏ thuỳ phổi để loại bỏ các áp xe tại phổi.Phòng bệnh muốn có hiệu quả cần lưu ý đến việc bảo vệ cá nhân khi có tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng.Ở những vùng có bệnh Melioidosis lưu hành, những người bị suy giảm hệ thống miễn dịch như nhiễm HIV/AIDS, ung thư, những bệnh nhân đang sử dụng hóa trị liệu... nên tránh tiếp xúc với nguồn đất và nước bị ô nhiễm, đặc biệt là ở các khu vực có trang trại chăn nuôi. Về tiên lượng, nếu người bệnh không được phát hiện, chẩn đoán và điều trị kịp thời; bệnh có thể dẫn đến nguy cơ tử vong. Khi điều trị bằng kháng sinh, các tình trạng nghiêm trọng của bệnh sẽ bị đẩy lùi và bệnh nhân có cơ hội phục hồi được khoảng 50%, nhưng tỷ lệ tử vong chung vẫn còn chiếm cao khoảng 40%. Lời khuyên của thầy thuốc Bệnh Melioidosis hay bệnh Whitmore là một bệnh nhiễm trùng hiếm gặp tại nước ta nhưng trên thực tế đã được phát hiện ở một số nơi. Bệnh gây ra do người bệnh bị nhiễm loại vi khuẩn Burkholderia pseudomallei khi tiếp xúc với nguồn nước bẩn và đất bị ô nhiễm mang mầm bệnh. Triệu chứng bệnh lý thường có những biểu hiện liên quan đến phổi. Bệnh được chẩn đoán xác định bằng các xét nghiệm máu, nước tiểu, đờm hoặc xét nghiệm vùng da bị tổn thương. Mặc dù bệnh có khả năng điều trị được bằng các loại kháng sinh đặc hiệu nhưng tỷ lệ tử vong chung có thể chiếm đến khoảng 40%. Vì vậy các cơ sở y tế không nên chủ quan, cần cảnh báo và quan tâm, lưu ý đến bệnh Melioidosis; một loại bệnh nhiễm trùng hiếm gặp nhưng đã xuất hiện trong thời gian gần đây để chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời nhằm hạn chế tử vong.
|
TRANG CHỦ
Thông điệp về Ngày Sốt rét thế giới 25-4 (World Malaria Day)
Ngày Sốt rét thế giới-Ngày Chăm sóc sức khỏe toàn cầu (World malaria day – A day to make the world care)
