Tổ chức Y tế thế giới (TCYTTG) thay đổi hướng dẫn điều trị sốt rét ở phụ nữ có thai trong ba tháng đầu thông qua các nghiên cứu nghiên cứu cung cấp bằng chứng thuyết phục rằng thuốc artemether-lumefantrine bây giờ nên thay thế cho liệu pháp quinine như là lựa chọn điều trị sốt rét ở phụ nữ mang thai trong ba tháng đầu.

Sốt rét trong thai kỳ có liên quan đến nhiều vấn đề trẻ sơ sinh bị suy dinh dưỡng, thiếu máu mẹ và con. Tại những khu vực lan truyền sốt rét thấp, tăng nguy cơ bị sốt rét ác tính, sẩy thai và tử vong, trong vùng lan truyền sốt rétcao, bị sốt rét trong thai kỳ thường có triệu chứng nhẹ không dặc hiệu hoặc không triệu chứng nhưng cũng ảnhhưởng đến sự phát triển của thai nhi. Sự thiếu thông tin thuốc sốt rét điều trị trên bênh nhân mang thai, đặc biệt là trong ba tháng đầu về tính an toàn, hiệu lực, dược động học của thuốcsốt rét là các trở ngại cho công tác điều trị.

Hình 1

Nguy cơ khi sốt rét trong ba tháng đầu của thai kỳ

Tại các vùng sốt rét lưu hành thấp, khi bị sốt rét trong thai kỳ có liên quan đến cân nặng khi sinh thấp ở trẻ sơ sinh, mẹ thiếu máu, sẩy thai, nguy cơ chuyển từ sốt rét thường sang sốt rét ác tính, tử vong cao, do đóvấn đề này được coi là một khía cạnh sức khỏe ưu tiên. Nguy cơ lây nhiễm sốt rét được cho là cao nhất trong ba tháng đầu và ba tháng giữa của thai kỳ. Trong một nghiên cứu ở Benin, tỷ lệ mắc sốt rét trong 3 tháng đầu là 21,8% và có liên quan đáng kể với tình trạng thiếu máu của mẹ trong thai kỳ tháng thứ ba (adjusted odds ratio [aOR]:2,25 (95%CI:1,11-4.55).Một nghiên cứu mô phỏng tại vùng sốt rét lan truyền ổn định ở phụ nữ mang thai chỉ ra 60% trường hợp nhiễm sốt rét trong thời kỳ mang thai thường xảy ra tháng thứ ba của thai kỳ.

Mặc dù các thuốc phối hợp có thành phần artemisinine (ACTs) đã được chứng minh là hiệu quả hơn vàdung nạp tốthơn thuốc quinine đường uống trong tháng thứ 2, tháng thứ 3 của thai kỳ ở trong các hướng dẫn trước năm 2022TCYTTG đã khuyến cáosử dụng quinine phối hợp clindamycin để điều trịsốt rét do P. falciparum không biến chứng trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Khuyến nghị này là do lo ngại về khả năng gây quái thai của artemisinin quaquan sát trong các nghiên cứu tiền lâm sàng trên mô hình động vật thực nghiệm.

TCYTTG đưa ra một khuyến nghị mới dựa trên các bằng chứng cập nhập hồi cứusố liệu cho thấy giữa rủi ro và lợi ích của việc sử dụng các thuốc ACTsso với nhóm quinine để điều trị bệnh sốt rét do P. falciparumchưa biến chứng ở phụ nữ mang thai trong ba tháng đầu của thai kỳ. Khuyến nghị mới được đưa ra dưới đây.

Hình 2

Thay đổi hướng dẫn điều trị trong ba tháng đầu của thai kỳ (WHO, 2022)

-Điều trị cho phụ nữ mang thai bị sốt rét do P. falciparumchưa biến chứngbằng artemether-lumefantrine trong ba tháng đầu thai kỳ;

-Hạn chếlựa chọn sử dụng các thuốc ACTs khác (như artesunate-amodiaquine, artesunate-mefloquine và dihydroartemisininpiperaquine)vì các bằng chứng hiện tại cho thấykhông đủ để đưa ra khuyến nghị sử dụng thường quy các thuốc này trong ba tháng đầu của thai kỳ;

-Các thuốc nhóm antifolates (với cơ chế ức chế sự phân chia tế bào, tổng hợp DNA/RNA, liên đới đến khâu sửa chữa và tổng hợp protein)cấm sử dụng trong ba tháng đầu của thai kỳ. Do đó, các thuốc ACTs có chứa thành phần sulfadoxin/ pyrimethamin bị chống chỉ định trong ba tháng đầu của thai kỳ;

-Hiện tại, không có tài liệu nào ghi nhận về việc sử dụng artesunate-pyronaridine (như Pyramax^®) trong ba tháng đầu của thai kỳ;

-Tiếp tục theo dõi và nghiên cứu lâm sàng, bao gồm các thử nghiệm đối chứng tiền cứu về hiệu quả và độ an toàn củathuốc sốt rét để điều trị bệnh sốt rét trong thai kỳ, nên được hỗ trợ, khuyến khích và tài trợ kinh phí thực hiện.

1. Huỳnh Hồng Quang (2018). Thuốc phối hợp artemether-lumefantrin được khuyến cáo bởi Tổ chức Y tế thế giới hiện nay trong điều trị sốt rét. http://www.impe-qn.org.vn

2. WHO (2022). Guidelines for malaria, WHO-UCN-GMP-2022.01-Rev.3-eng.pdf

3. WWARN (2022). Meta-analysis informed the updated WHO Guidelines for treatment of uncomplicated malaria in the first trimester of pregnancy. https://www.wwarn.org/news/news-articles/meta-analysis-informed-updated-who-guidelines-treatment-uncomplicated-malaria.

Các nội dung khác »

---

• Phân tích nguyên nhân tử vong do sốt rét tại các vùng trọng điểm và giải pháp khắc phục ở tỉnh Đắc Lắc (05/07/2005)