Ngày 7/4/2017. LONDON (Thomson Reuters Foundation)-Các bác sĩ phải theo dõi dự báo thời tiết để ngăn chặn dịch bệnh (Doctors must check weather forecasts to stop epidemics in their tracks).Một chuyên gia sốt rétnói rằng các cơ quan y tế ở châu Phi cần bắt đầu tham khảo ý kiến về ​​dự báo thời tiết theo mùa để chuẩn bị cho dịch bệnh sốt rét và đảm bảo rằng các vụ dịch sẽ được phát hiện sớm và kiềm chế trước khi chúng trở nên trầm trọng.

Theo Tarekegn Abeku, chuyên gia kỹ thuật cao cấp của Tổ chức Hiệp hội sốt rét khi nhiệt độ tăng cao, lũ lụt và hạn hán có thể gây ra dịch bệnh nghiêm trọng ở những khu vực không thường bị ảnh hưởng bởi sốt rét, đặc biệt khi người dân có thể không có khả năng miễn dịch đối với bệnh và do đó có nguy cơ bị bệnh hoặc thậm chí tử vong, ông nói với Thomson Reuters Foundation từ văn phòng tại London rằng dự báo thời tiết là rất quan trọng để giúp các cơ quan y tế biết được nơi nào có khả năng xảy ra nhằm tăng cường cảnh giác "để nếu có một vụ dịch xảy ra, bạn có thể hành động ngay lập tức".Các nhà dự báo đang dự đoán tốt hơn được những mô hình thời tiết nguy hiểm này, đôi khi vài tháng trước khi chúng trở nên thường xuyên và nghiêm trọng hơn ở nhiều quốc gia khi khí hậu thay đổi nhưng hiện nay hầu hết các cơ quan y tế ở châu Phi đều "không có cách thức được tổ chức tốt để tìm kiếm các thông tin liên quan đến biến đổi khí hậu", Abeku cho biết.

Hiện tượng EL NINO và sốt rét (Elnino and malaria)

Ông cho biết: "Hầu hết các vụ dịch sốt rét diễn ra theo sau các điều kiện thời tiết bất thườngkết hợp với các nguyên nhân khác nhưgia tăng sức đề kháng của ký sinh trùng đối với các thuốcsốt rét.Ví dụ, trong 60 năm qua ở Ethiopia, hầu hết các vụ dịch có liên quan đến thời tiết El Nino hoặc La Nina, có thể mang lại nhiệt độ cao hơn, hạn hán hay lượng mưa nhiều hơn, Abeku nói.Một trong những vụ dịch tồi tệ nhất ở Ethiopia, ước tính có khoảng 3 triệu người đã bị nhiễm bệnh và 150.000 người chết khi bệnh sốt rét lây lan sang vùng cao nguyên của đất nước vào năm 1958 do nhiệt độ cao bất thường, vụ dịch lớn nhất gần đây của quốc gia này là vào năm 2003 và trước đó là El Nino.Các chuyên gia dự báo một đợt bùng phát khác sau El Nino 2015/16 mang lại nhiệt độ cao và hạn hán cho phía nam và đông Phi nhưng nó vẫn chưa xảy ra.Theo ước tính của WHO năm 2015, trên toàn cầu có 212 triệu ca sốt rét mới và 430.000 người chết sốt rét, trong đó 90% trường hợp xảy ra ở Châu Phi.

Thời tiết và biến đổi khí hậu luôn song hành cùng dịch bệnh

Nhiệt độ gia tăng (Temperature rises)

Lũ lụt ở các vùng đất khô cằn tạo ra những nơi sinh sản cho muỗi truyền bệnh sốt rét, hạn hán hoặc nhiệt độ cao hơn ở các khu vực ẩm ướt bình thường cũng có thể là mối đe dọa nếu sông suối khô cạn và tạo thành các vũng nước đọng.Abeku cho biết khi hành tinh nóng lên, các khu vực có nguy cơ sốt rét đang phát triển vì những con muỗi lan rộng đến vùng cao và những khu vực này cần sự cảnh giác cao độ: "Tác động này đã được chứng kiến ​​ở Nam Mỹ và ở Châu Phi, khi nhiệt độ tăng lên thì sự lan rộng của bệnh sốt rét sẽ gia tăng. Ông cho rằng muỗi đốt người nhiều hơn khi trời nóng hơn, chúng cũng phát triển từ trứng ở trong nước nhanh hơn khi nước ấm hơn, nếu nhiệt độ trung bình ở một khu vực tăng từ 21 đến 26⁰C thì mức độ nhiễm bệnh có thể tăng lên do thời gian cần thiết để ký sinh trùng sốt rét phát triển trong muỗi được giảm xuống còn khoảng 11 ngày nhưng nếu nhiệt độ tăng lên 30⁰C hoặc 35⁰C thì tỷ lệ sống sót của cả muỗi và ký sinh trùng đều giảm.

Cắt giảm số ca sốt rét (Cutting malaria)

Mặc dù khí hậu thay đổi và một hành tinh nóng lên có thể tạo ra các điều kiện tốt hơn cho bệnh sốt rét nhưng sự lây lan của nó vẫn có thể bị hạn chế bởi nhà cửa, giáo dục và chăm sóc sức khoẻ tốt hơn, và đô thị hóa gia tăng.Abecu cho biết, muỗi sốt rét không thích nước bị ô nhiễm ở các thị trấn và thành phố, châu Phi đang đô thị hóa nhanh chóng theo bức tranh kinh tế châu Phi 2016, dân số đô thị của họ đã tăng gấp đôi trong giai đoạn 1995- 2015.Abeku cho biết một sự đau đớn của một con muỗi là niềm vui của người khác và các loài muỗi mang sốt Dengue, Zika, giun chỉ bạch huyết và các virus khác phát triển mạnh ở các khu vực đô thị và các nơi sinh sản mà họ cung cấp.Các biện pháp can thiệp sốt rét trong 15 năm qua bao gồm cả việc phân phối màn tẩm hóa chất diệt côn trùng, phun thuốc trừ sâu trong nhà và các loại thuốc sốt rét tốt hơn ở châu Phi đã đóng một vai trò quan trọng trong việc cắt giảm số ca sốt rét.WHO cho biết từ năm 2000 đến 2015, số ca nhiễm mới ở châu Phi giảm 42% và tỷ lệ tử vong giảm 66%.Các biện pháp can thiệp từ màn ngủ đến nhà ở tốt hơn tất cả đều giúp ngăn chặn được sự gia tăng số ca nhiễm do biến đổi khí hậu, Abeku nói: "Đó có lẽ là lý do tại sao các nước như Ethiopia chúng tôi đã không chứng kiến ​​một đại dịch lớn sau năm hiện tượng El Nino vào năm 2015 nhưng điều đó không có nghĩa là hiệu ứng này sẽ tiếp tục". 

Các nội dung khác »

---

• Phân tích nguyên nhân tử vong do sốt rét tại các vùng trọng điểm và giải pháp khắc phục ở tỉnh Đắc Lắc (05/07/2005)