Ngày 20-07-2016. BioMed Central-Muốn bảo vệ chính mình khỏi sốt rét thì khi ngủ có một con gà ở bên cạnh (To protect yourself from malaria sleep with a chicken next to your bed). Theo một nghiên cứu trên Tạp chí truy cập mở Malaria Journal, những mùi hương từ những loài động vật như gà có thể giúp bảo vệ con người khỏi nguy cơ mắc căn bệnh do muỗi truyền.

Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã chứng minh rằng những con muỗi truyền bệnh sốt rét chủ động tránh việc đốt mồi ở một số loài động vật nhất định như gà, bằng việc sử dụng giác quan cảm nhận mùi của chúng. Các nhà khoa học từ Đại học khoa học nông nghiệp Thụy Điển (Swedish University of Agricultural Sciences) và Đại học Addis Ababa, Ethiopia đã phát hiện muỗi Anopheles arabiensis, một trong những loài phổ biến truyền bệnh sốt rét ở vùng cận hoang mạc Sahara châu Phi, tránh xa những con gà khi tìm kiếm vật chủ đốt mồi. Điều này cho thấy không giống con người, gia súc, dê và cừu, gà không phải là loài vật chủ của An. arabiensis và những con muỗi đã phát triển những cách thức phân biệt gà khỏi những loài vật chủ khác. Rickard Ignell, tác giả liên hệ chính, cho biết: “Chúng tôi ngạc nhiên khi phát hiện rằng muỗi sốt rét bị mùi hương của gà xua đi, lần đầu tiên nghiên cứu này chỉ ra muỗi sốt rét chủ động tránh xa việc đốt mồi trên một vật chủ động vật nhất định, và hành vi này do tín hiệu mùi hương gây ra.

Gà có thể thu hút muỗi truyền bệnh sốt rét để bảo vệ con người

Để tìm hiểu xem những con muỗi thích loài nào hơn, nhóm nghiên cứu đã thu thập dữ liệu từ quần thể con người và động vật nuôi trong nhà trong 3 ngôi làng Ethiopia, họ cũng đã thu thập những con muỗi đã hút máu để kiểm tra nguồn máu những con muỗi đã đốt từ vật chủ nào. Người dân sống trong các khu vực được tiến hành nghiên cứu chia sẻ khu vực sinh sống với vật nuôi của họ. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện trong khi An. arabiensis cực kỳ thích máu con người hơn máu động vật khi tìm vật chủ trong nhà, nó ngẫu nhiên đốt mồi gia súc, dê và cừu khi ngoài trời nhưng tránh những con gà trong cả hai bối cảnh trên dù số lượng gà rất nhiều. Vì những con muỗi lựa chọn và phân biệt giữa các vật chủ chủ yếu dựa trên giác quan mùi vị của chúng, các nhà nghiên cứu đã thu thập tóc, len (lông cừu) và lông từ các loài không phải là vật chủ và vật chủ tiềm năng để phân tích các hợp chất mùi có trong chúng. Xác định các mùi nhất định chỉ xuất hiện trong lông gà, các nhà khoa học đã sử dụng những hợp chất này và các hợp chất khác thu được từ tất cả các loài khác để kiểm tra khả năng xua đuổi muỗi từ các bẫy muỗi của các hợp chất mùi này. Các bẫy đã được đặt trong 11 ngôi nhà tranh (thatched houses) trong một trong những ngôi làng trong tổng cộng 11 ngày. Trong mỗi ngôi nhà, một tình nguyện viên tuổi từ 27 đến 36 đã ngủ dưới một màn ngủ không được tẩm hóa chất. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện có rất ít những con muỗi đã bị bắt trong những chiếc bẫy có hợp chất mùi gà so với những bẫy đối chiếu, việc treo một con gà sống trong một cái chuồng ngay sát chiếc bẫy cũng có tác động xua đuổi tương tự. Theo một nghiên cứu trước đó, vì loài muỗi này đốt mồi cả trong và ngoài nhà trên nhiều vật chủ khác nhau, rất khó phòng chống An. arabiensis bởi các biện pháp hiện tại. Các kết quả của nghiên cứu này cho thất rằng khi kết hợp với các biện pháp phòng chống có sẵn, các mùi hương từ những con gà và từ các loài không phải vật chủ khác có thể hữu ích trong việc phòng chống An. arabiensis.

Ricard Ignell cho biết: “Những người ở vùng Cận hoang mạc Sahara châu Phi đã phải chịu đựng rất nhiều gánh nặng của sốt rét trong một thời gian rất dài và những con muỗi đang ngày càng trở nên kháng về khía cạnh sinh lý đối với thuốc diệt muỗi, trong khi cũng thay đổi hành vi đốt mồi của chúng ví dụ như chuyển từ trong nhà ra ngoài nhà. Vì lý do đó cần phải phát triển những biện pháp phòng chống mới. Trong nghiên cứu của chúng tôi, chúng tôi đã có thể xác định một số các hợp chất mùi tự nhiên có thể xua đuổi những con muỗi sốt rét đang tìm kiếm vật chủ và ngăn ngừa chúng khỏi việc tiếp cận con người”. 

Các nội dung khác »

---