Sốt rét sẽ được loại trừ ra khỏi cộng đồng vào năm 2030 (ảnh minh họa)

Từ những thành quả đã đạt được cùng với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện nay nước ta đang trong giai đoạn chuyển từ chiến lược phòng chống sốt rét sang chiến lược vừa phòng chống vừa loại trừ sốt rét đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

WHO khuyến cáo những quốc gia nào sau thời gian thực hiện chiến lược phòng chống sốt rét (PCSR) có hiệu quả có thể xem xét, đánh giá chuyển sang chiến lược loại trừ sốt rét (LTSR). Theo đó, chiến lược LTSR được thực hiện qua 4 giai đoạn gồm phòng chống sốt rét tích cực, tiền loại trừ sốt rét, loại trừ sốt rét và đề phòng sốt rét quay trở lại. Trong giai đoạn phòng chống sốt rét tích cực, nếu tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm ở những bệnh nhân có sốt dưới 5% thì có thể xem xét để chuyển sang giai đoạn tiền loại trừ sốt rét. Trong giai đoạn tiền loại trừ sốt rét, cần định hướng lại chương trình lần thứ nhất; nếu có dưới 1 ký sinh trùng sốt rét trên 1.000 dân số vùng sốt rét trong một năm thì có thể xem xét để chuyển sang giai đoạn loại trừ sốt rét. Trong giai đoạn LTSR, nếu không phát hiện được trường hợp bệnh sốt rét lây truyền tại địa phương, cần định hướng lại chương trình lần thứ hai và xem xét để chuyển sang giai đoạn đề phòng sốt rét quay trở lại. Trong giai đoạn đề phòng sốt rét quay trở lại, vẫn tiếp tục định hướng lại chương trình lần thứ hai, nếu không phát hiện được trường hợp bệnh sốt rét lây truyền tại địa phương sau 3 năm thì đề nghị WHO xem xét, đánh giá, thẩm định và cấp giấy chứng nhận đã LTSR. 

Ở Việt Nam, miền Trung-Tây Nguyên được coi là trọng điểm sốt rét vì vậy giải quyết được sốt rét ở khu vực này có thể xem như cơ bản loại trừ sốt rét cả nước. Trong nhiều năm qua, hiệu quả các biện pháp PCSR đã góp phần giảm thấp số chết và số mắc sốt rét theo chỉ tiêu đề ra. Từ những thành quả đạt dược này cùng khuyến cáo của WHO, các nhà quản lý đã hoạch định kế hoạch phòng chống và loại trừ sốt rét giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến 2030 ở miền Trung-Tây Nguyên với những mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 cắt đứt được sự lan truyền sốt rét do ký sinh trùng P.falciparum ở vùng kháng thuốc, giảm tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) ở vùng sốt rét lan truyền cao xuống dưới 1/1.000 dân số tại vùng sốt rét lưu hành; không còn tỉnh nào trong giai đoạn phòng chống sốt rét tích cực, 3 tỉnh chuyển sang giai đoạn tiền loại trừ sốt rét, 8 tỉnh ở trong giai đoạn loại trừ sốt rét và 4 tỉnh trong giai đoạn đề phòng sốt rét quay trở lại. Đến năm 2030, trên cơ sở ký sinh trùng P.falciparum đã được loại trừ từ năm 2025, sẽ tiến tới loại trừ sốt rét ở 15 tỉnh thuộc khu vực miền Trung-Tây Nguyên vào năm 2030 theo kế hoạch. Từ năm 2016 đến 2020 phải loại trừ P.falciparum đa kháng thuốc chậm nhất đến cuối năm 2020; 3 tỉnh thực hiện giai đoạn phòng chống sốt rét tích cực gồm Quảng Trị, Quảng Nam, Ninh Thuận; 8 tỉnh thực hiện giai đoạn tiền loại trừ sốt rét gồm Đà Nẵng, Khánh Hòa, Bình Định, Bình Thuận, Phú Yên, Gia Lai, Kon Tum, Đăk Nông; 4 tỉnh thực hiện giai đoạn loại trừ sốt rét gồm Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi, Đăk Lăk. Từ năm 2021 đến 2025 phải loại trừ P.falciparum chậm nhất đến cuối năm 2025; không còn tỉnh nào có tỷ lệ KSTSR từ 1 trở lên trên 1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành; đã cắt đứt được sự lan truyền của P.falciparum; 3 tỉnh ở giai đoạn phòng chống sốt rét tích cực phải chuyển sang giai đoạn tiền loại trừ sốt rét và 8 tỉnh ở giai đoạn tiền loại trừ sốt rét phải chuyển sang giai đoạn loại trừ sốt rét. Cuối cùng trong thời gian từ năm 2026 đến năm 2030; 3 tỉnh còn lại gồm Quảng Trị, Quảng Nam, Ninh Thuận ở giai đoạn tiền loại trừ sốt rét phải chuyển sang giai đoạn loại trừ sốt rét và tiến tới không còn sốt rét ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên vào năm 2030.

Như vậy còn 14 năm nữa kể từ thời điểm này, miền Trung-Tây Nguyên sẽ cùng 2 khu vực khác trên toàn quốc (miền Bắc, Nam Bộ & Lâm Đồng) thực hiện chiến lược phòng chống và loại trừ sốt rét theo kế hoạch được phê duyệt. Tuy vậy, thực tế các yếu tố nguy cơ vẫn có thể làm “sốt rét quay trở lại” là vấn đề khó khăn, phức tạp, phải luôn được cảnh báo để chủ động phòng ngừa. Hy vọng nước ta sẽ là một trong các quốc gia không còn bệnh sốt rét lưu hành trong thời gian tới để góp phần phát triển kinh tế xã hội ở những vùng có dịch bệnh lưu hành trước đây.

Các nội dung khác »

---