2 hợp chất thuốc sốt rét mới triển vọng đang thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2(Phase 2 clinical trials)

 Ngày 31/5/2016. Malaria News-Sốt rét-căn bệnh chết người đang có nguy cơ quay trở lại (Malaria’s deadly comeback). Sự làm giảm đáng kể số trường hợp tử vong sốt rét kể từ đầu thế kỷ này là một trong những câu chuyện thành công lớn nhất của y tế công cộng những năm gần đây nhưng trong khi giấc mơ loại trừ sốt rét dường như đang trở thành hiện thực và ngày càng đến gần hơn thì tình trạng kháng thuốc gia tăng lại đang đe dọa những thành tựu đáng ghi nhận này.

Từ năm 2000 đến nay, nhờ sự đầu tư vững chắc trong phòng chống, chẩn đoán và điều trị sốt rét nên mỗi năm đã giảm 60% số người chết do căn bệnh này cùng hơn 6 triệu người được cứu sống.Tuy nhiên, trong khi giấc mơ loại trừ sốt rét dường như đang trở thành hiện thực và ngày càng đến gần hơn thì tình trạng kháng thuốc gia tăng lại đang đe dọa những thành tựu đáng ghi nhận này, ký sinh trùng sốt rét kháng với loại thuốc sốt rét hiệu quả nhất là artemisinin đã xuất hiện tại Campuchia và đang lan rộng trên toàn khu vực đồng bằng sông Cửu Long (Việt Nam), nếu không có hành động hiệu quả và kịp thời thì chủng ký sinh trùng sốt rét kháng mới này sẽ trở nên phổ biến- một mô hình mà đã xảy ra hai lần với các loại thuốc sốt rét cũ hơn. Chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế, các nhóm xã hội dân sự và các công ty phải thực hiện các bước khẩn cấp để ngăn chặn nạn dịch sốt rét kháng thuốc và ngăn chặn một sự đau đớn trỗi dậy đang tái diễn. Để làm chậm sự lây lan tình trạng kháng đủ dài cho phép các loại thuốc mới đi vào hoạt động, một mục tiêu ngắn hạn khẩn cấp phải đạt được: ngăn ngừa kháng thuốc ở Nam, Đông Nam Á và tránh lan rộng ra ở những nơi khác (preventing resistance from taking hold in South and Southeast Asia and spreading elsewhere).Nếu lịch sử là bài học thì tình trạng kháng artemisinin có thể di chuyển vào Ấn Độ, hướng tới tiểu vùng Saharan châu Phi và phần còn lại của thế giới đe dọa hàng triệu mạng sống sau nhiều thập kỷ của sự tiến bộ. Trong những năm 1950s đề kháng với một loại thuốc khác, chloroquine đã xuất hiện dọc theo biên giới Thái Lan-Campuchia, điều tương tự cũng đã xảy ra sau đó vào những năm 1970s với sulphadoxine-pyrimethamine (SP). Từ khu vực Đông Nam Á, đề kháng với chloroquine và SP lây lan đến Ấn Độ, từ đó đến châu Phi và nhiều phần còn lại của thế giới làm hàng triệu người chết, nhất là trẻ em Châu Phi. Các hậu quả của kháng artemisinin lan rộng sẽ gây ra sự tàn phá tương tự, ngay cả những ước tính bảo thủ nhất cũng vẽ nên một bức tranh ảm đạm. Một nghiên cứu cho thấy sự lây lan sốt rét có thể dẫn đến thêm 116.000 ca tử vong mỗi năm và khoảng 417 triệu đô la cho các chi phí y tế liên quan và thiệt hại năng suất-trên và vượt ra ngoài12 tỷ đô la (USD) do sốt rét gây ra tổn thất năng suất cho tiểu vùng Saharan Châu Phi mỗi năm. Mặc dù mối quan ngại lan rộng trong 8 năm qua nhưng tình trạng kháng artemisinin đã không được ngăn chặn,ngược lại còn được phát hiện ở Campuchia, Việt Nam, Lào, Thái Lan và Myanmar, trên biên giới phía đông của Ấn Độ.Hiện đã có một sự gia tăng sự hỗ trợ của các nhà tài trợ, đặc biệt là sáng kiến kháng ​​Artemisinin khu vực (Regional Artemisinin-resistance Initiative_RAI) được tài trợ bởi một ngân khoản là 100 triệu USD từ Quỹ toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét (The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis, and Malaria) nhưng việc tăng cường chậm chạp của các can thiệp thông thường không được chứng minh có khả năng tăng nhanh hơn sự lây lan của kháng thuốc.Để chấm dứt sốt rét (to end malaria), chúng ta cần một mặt trận thống nhất toàn cầu chống lại sự kháng thuốc của ký sinh trùng, cùng với các nỗ lực nhằm kiềm chế tình trạng kháng artemisinin ở khu vực tiểu vùng sông Mekong hành động xa hơn là cần thiết.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), vào tháng 11/2015 cơ quan y tế quốc gia tại 6 quốc gia châu Phi và Colombia vẫn chưa rút phép tiếp thị với đơn trị liệu artemisinin (artemisinin monotherapies) bằng đường uống-một yếu tố quan trọng gây nênsự kháng thuốc.Các cam kết mạnh mẽ hơn từ khu vực tư nhân là điều cần thiết,tính đến tháng 12/2015 vẫn còn 21 nhà sản xuất thuốc chưa đồng ý liên lạc với WHO ngừng sản xuất đơn trị liệu artemisinin bằng đường uống,hơn hai phần ba số các công ty này đều nằm ở châu Á.Các công ty dược phẩm dựa trên nghiên cứu cũng phải đầu tư vào thế hệ tiếp theo của các loại thuốcsốt rét, trong khi nhiều loại thuốc điều trị dựa vào artemisinin vẫn có hiệu lực, tại một số nơi chúng cũng cần phải được thay thế hoặc có nguy cơ trở thành một phần của vấn đề.Thông qua quan hệ đối tác công-tư với Văn phòng Phát triển Kinh tế Singapore, Viện Novartis về các bệnh nhiệt đới đã dần hình thành của một tổ hợp nghiên cứu với mục đích chính xác này.Các nỗ lực đã mang lại 2 ứng viên thuốc sốt rét mới đầy hứa hẹn đang trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2-các lớp hợp chất mới điều trị bệnh sốt rét theo nhiều cách khác nhau từ các phương pháp điều trị hiện nay và do đó có khả năng chống lại tình trạng kháng thuốc mới nổi.Nói rộng hơn, quan hệ đối tác phát triển sản phẩmnhư các loại thuốc cho Sáng kiến ​​các bệnh bị lãng quên (Drugs for Neglected Diseases initiative) và Thuốc điều trị sốt rét (Medicines for Malaria Venture) đang mang các công ty dược phẩm, các viện học thuật và các đối tác tài trợ lại với nhaunhằm cung cấp các phương pháp điều trị mới đầy tiềm năngcho các bệnh bị lãng quên, những sự hợp tác này có thể tạo ra các hợp chất có triển vọng thông qua quá trình lâu dài và tốn kém của việc phát triển thuốc và phê duyệt. 2 hợp chất sốt rét khác đang trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 (Phase 2 clinical trials) với sự hỗ trợ từ Công ty thuốc điều trị sốt rét-một với công ty dược phẩm Takeda, Viện Y tế Quốc gia Hoa kỳ và một loại thuốc khác với công ty dược phẩm Sanofi của Pháp. Chúng ta có thể chiến thắng trong nhiều trận chiến chống sốt rét nhưng những dấu hiệu cảnh báo quen thuộc cho thấy chúng ta có thể không giành được chiến thắng,sự lây lan của kháng artemisinin ở châu Á ngày nay đang đe dọa mạng sống của trẻ em ở châu Phi vào ngày mai, đó là lý do tại sao chúng ta cần hành động hiệu quả để ngăn chặn sự lây lan của kháng artemisinin kể cả các khoản đầu tư cấp bách về thế hệ các loại thuốc sốt rét tiếp theo, nếu không chú ý đến lịch sử của bệnh sốt rét thì chúng ta có thể cam chịu lặp lại nó.

Các nội dung khác »

---