Cập nhật tháng 11/2014. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Fact sheet N°285 - Bệnh Legionellosis. Legionellosis khác nhau ở mức độ nghiêm trọng từ bệnh sốt nhẹ đến một thể nghiêm trọng và đôi khi gây tử vong do viêm phổi và được gây ra do phơi nhiễm với loài Legionella được tìm thấy trong nước và vũng nước nhỏ.

Tóm tắt (Background)

Trên thế giới,Legionella pneumophila lây qua đường nước là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra số ca mắc bao gồmcác vụ dịch. Legionella pneumophila và các loài liên quan thường được tìm thấy trong các hồ, sông, suối, suối nước nóng và nơi có nước khác. Các loài khác bao gồm L. longbeachae có thể được tìm thấy trong các vùng nước nhỏ.Vi khuẩn L. pneumophila lần đầu tiên được xác định vào năm 1977 là nguyên nhân gây bùng phát dịch viêm phổi trầm trọng tại một trung tâm hội nghị ở Mỹ vào năm 1976. Kể từ đó căn bệnh này được kết hợp vớicác vụ dịch có liên quan đến các hệ thống nước nhân tạo duy trì kém, đặc biệt là tháp làm lạnh hoặc bay hơi kết hợp với điều hòa không khí và làm mát công nghiệp, hệ thống nước nóng và lạnh trong các tòa nhà công cộng và tư nhân và bồn nước xoáy.Liều nhiễm (infective dose) là không rõ nhưng có thể được giả định là thấp đối với những người nhạy cảm, bởi vì bệnh xảy ra ngay sau khi phơi nhiễm và lên đến 3.2 km từ nguồn gốc của vụ dịch . Khả năng mắc bệnh phụ thuộc vào nồng độ của Legionella trong nguồn nước, việc sản xuất và phổ biến các bình xịt, các yếu tố vật chủ như tuổi tác và tình trạng sức khỏe đã có từ trước và đặc biệt là độc lực của chủng Legionella,hầu hết các nhiễm trùng không gây ra bệnh.

Nguyên nhân (The cause)

Tác nhân gây bệnh(causative agents) là Legionella từ nước hoặc các vũng nước nhỏ,nguyên nhân gây bệnh phổ biến nhất là loài L. pneumophila nước ngọt được tìm thấy trong môi trường thủy sinh tự nhiên trên toàn thế giới. Tuy nhiên, các hệ thống nước nhân tạo, cung cấp môi trường thuận lợi cho sự phát triển và phổ biến của Legionella mà nó chiếm hầu hếtcác nguồn gây bệnh.Vi khuẩn này sống và phát triển trong hệ thống nước ở nhiệt độ 20-50 độ C (tối ưu 35 độ C). Legionella có thể tồn tại và phát triển như ký sinh trùng trong các động vật nguyên sinh sống tự do và trong các màng sinh học vầ phát triển trong hệ thống nước, chúng có thể gây nhiễm bằng cách lây nhiễm các tế bào của con người sử dụng một cơ chế tương tự như cơ chế được sử dụng để gây nhiễmcho động vật nguyên sinh.

Sự lan truyền (Transmission)

Hình thức lây truyền phổ biến nhất của Legionella là hít phải bình xịt bị ô nhiễm,các nguồn khí dung được liên kết với sự lây truyền Legionella bao gồm các tháp làm lạnh máy điều hòa không khí,các hệ thống nước nóng và lạnh, độ ẩm không khí và các xoáy nước làm mát. Nhiễm trùng cũng có thể xảy ra bằng cách hít nước bị ô nhiễm đặc biệt ở những bệnh nhân nhạy cảm nằm ở bệnh viện, không có sự lây truyền trực tiếp từ người sang người.

Sự phân bố (Distribution)

Bệnh Legionnaires được biết xảy ra trên toàn thế giới

Mức độ của bệnh(Extent of the disease)

Tỷ lệ mắc bệnh Legionnaires ở cộng đồng thay đổi tùy theo mức độ giám sát và báo cáo rộng rãivì nhiều quốc gia thiếu các phương pháp thích hợp để chẩn đoán nhiễm trùng hoặc thiếu các hệ thống giám sát đầy đủ nên tỷ lệ hiện mắc chưa được biết rõ. Tại châu Âu, Úc và Mỹ có khoảng 10-15 trường hợp được phát hiện trên một triệu dân.Trong số các trường hợp được báo cáothì có đến 75-80% là trên 50 tuổi và 60-70% là nam giới. Các yếu tố nguy cơ khác của legionellosis mắc phải ở cộng đồng và có liên quanđến du lịch bao gồm hút thuốc, tiền sử uống nhiều rượu, bệnh liên quan đến phổi, suy giảm miễn dịch và các bệnh về đường hô hấp hoặc suy thận mãn tính.Các yếu tố nguy cơ (risk factors) do bệnh viêm phổimắc phải ở bệnh viện là phẫu thuật gần đây, đặt nội khí quản,đó là quá trình đặt một cái ống trong thực quản, thông khí cơ học, sự hít vào, sự hiện diện của ống thông mũi dạ dày và việc sử dụng các thiết bị điều trị hô hấp. Các vật chủ dễ mắc bệnh nhất là những bệnh nhân suy giảm miễn dịch, bao gồm cả người được ghép tạng và bệnh nhân ung thư và những người được điều trị bằng corticosteroid.Sự chậm trễ trong chẩn đoán và sử dụng điều trị kháng sinh thích hợp, tuổi tác ngày càng tăng và sự hiện diện của các bệnh hiện có làcác yếu tố tiên lượng tử vong do bệnh Legionnaires. .

Các triệu chứng (Symptoms)

Legionellosis là một thuật ngữ chung mô tả các thể viêm phổi và không viêm phổido nhiễm Legionella.Thể không viêm phổi (Pontiac disease) là một bệnh giống cúm cấp tính, tự giới hạn, thường kéo dài 2-5 ngày. Thời gian ủ bệnh là từ một số giờ lên đến 48 giờ. Các triệu chứng chính là sốt, ớn lạnh, nhức đầu, mệt mỏi và đau cơ (myalgia). Không có trường hợp tử vong có liên quan đến loại nhiễm trùng này.Bệnh Legionnaires có thời gian ủ bệnh từ 2-10 ngày (nhưng lên đến 16 ngày đã được ghi nhận ở một số dịch trong các các tài liệu gần đây). Ban đầu, các triệu chứng sốt, chán ăn, đau đầu, mệt mỏi và thờ ơ. Một số bệnh nhân cũng có thể bị đau cơ, tiêu chảy và rối loạn. Ngoài ra còn có một sự ho nhẹ ban đầu, nhưng có khoảng 50% số bệnh nhân có thể có đờm. Đờm có máu hoặc ho ra máu xảy ra trong khoảng một phần ba số bệnh nhân. Mức độ nghiêm trọng của bệnh giới hạn từ ho nhẹ đến viêm phổi gây tử vong rất nhanh, tử vong xảy ra thông qua viêm phổi tiến triển đến suy hô hấp và/hoặc sốc và suy đa phủ tạng (multi-organ failure).

Nếu không điều trị bệnh Legionnaires thường nặng hơn trong tuần đầu tiên,phổ biến với các yếu tố nguy cơ khác gây viêm phổi nặng, các biến chứng thường gặp nhất của legionellosis là suy hô hấp, sốc và suy thận cấp và suy đa tạng. Phục hồi luôn luôn đòi hỏi phải điều trị kháng sinh, và thường là khỏi hoàn toàn sau vài tuần hoặc vài tháng. Trong một số ít trường hợp, viêm phổi tiến triển nặng hoặc điều trị không hiệu quả đối với bệnh viêm phổi có thể dẫn đến di chứng về não.Tỷ lệ tử vong do bệnh Legionnaires phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, sự phù hợp của điều trị với các thuốc kháng khuẩn ban đầu, nơi mắc phải legionella và các yếu tố vậtchủ (tức là bệnh thường nghiêm trọng hơn ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch ). Tỷ lệ tử vong có thể cao từ 40-80% ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch không được điều trị và có thể được giảm xuống còn 5-30% thông qua xử lýca bệnh thích hợp và tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng. Nhìn chung, tỷ lệ tử vong thường là trong khoảng 5-10%.Bệnh Legionnaires thường được phân loại như là mắc phải ở cộng đồng, du lịch hoặc bệnh viện dựa vào loại tiếp xúc.

Đáp ứng (Response)

Hiện không có vaccine dùng cho bệnh Legionnaires, bệnh nhân bị nhiễm mà không gây viêm phổi không đòi hỏi bất kỳ sự điều trị kháng sinhnào và các phương pháp tiếp cận triệu chứng là đủ, bệnh nhân có bệnh Legionnaires luôn luôn đòi hỏi phải điều trị kháng sinh, sau khi xét nghiệm chẩn đoán xác định.Các mối đe dọa sức khỏe cộng đồng được đặt ra bởi legionellosis có thể được giải quyết bằng cách thực hiện các kế hoạch an toàn nước của các cơ quan chịu trách nhiệm xây dựng an toàn hoặc hệ thống nước an toàn. Các kế hoạch này phải được cụ thể cho các tòa nhà hoặc hệ thống nước, và phải đưa đến việc giới thiệu và theo dõi thường xuyên các biện pháp kiểm soát đối với các nguy cơ được xác định bao gồm cả Legionella, mặc dù không thể loại trừ các nguồn lây nhiễm nhưng nó có thể làm giảm những nguy cơ đáng kể.

Phòng chống bệnh Legionnaires phụ thuộc vào việc áp dụng các biện pháp kiểm soát để hạn chế tối đa sự phát triển của Legionella và phổ biến các bình xịt dạng khí dung,những biện pháp này bao gồm bảo trì tốt các thiết bị, bao gồm làm sạch và khử trùng thường xuyên và áp dụng các biện pháp vật lý(nhiệt độ) hoặc các biện pháp hóa học (chất diệt khuẩn) để giảm thiểu sự phát triển. Một số ví dụ:

·  Duy trì thường xuyên, làm sạch và khử trùng các tháp làm mát cùng với bổ sung thường xuyên hoặc liên tục của các chất diệt sinh vật;

·  Duy trì một mức độ phù hợp của một chất diệt khuẩn như clo trong hồ thủy lực cùng với cống dẫn nước vàlàm sạch sẽ toàn bộ hệ thống ít nhất hàng tuần;

·  Giữ hệ thống nước nóng và nước lạnh sạch sẽ và hoặc giữ nước nóng ở 60 ° C và nước lạnh dưới 20 ° C hoặc xử lý chúng thay thế với một chất diệt khuẩn thích hợp để hạn chế sự tăng trưởng.

Áp dụngcác biện pháp phòng chống như vậy sẽ làm giảm nguy cơ nhiễm Legionella và ngăn chặn sự xuất hiện của các trường hợp mắc bệnh rải rác và dịch bệnh. Biện pháp phòng ngừa bổ sung có thể được đòi hỏi về nước và đáđược cung cấp chocác bệnh nhânnhạy cảm cao ở các bệnh viện bao gồm cả những người có nguy cơ hít phải.Các biện pháp kiểm soát và phòng chống phải được đi kèm với sự cảnh giác thích hợpvà sự tham gia một phần của các nhà thực hành nói chung vàcác dịch vụ y tế cộng đồng để phát hiện các ca bệnh.

Các nội dung khác »

---