Ngày 9/12/2014. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ năm 2000 đến 2013 số người tử vong do sốt rét trên toàn thế giới giảm 47%, trong đó giảm 53% ở trẻ em dươí 5 tuổi, đặc biệt là châu Phi-chiếm 90% tổng số ca nhiễm bệnh trên thế giới cũng giảm được 54% tương đương với khoảng 3,9 triệu ca tử vong sốt rét trẻ em được đẩy lùi, trong năm 2014 có 13 trong số 97 lưu hành sốt rét không phát hiện ca mắc sốt rét nào.

Đánh giá về thành tựu phòng chống sốt rét đạt được này WHO cho rằng số ca tử vong giảm đáng kể là do ngày càng nhiều người đã được chẩn đoán bệnh, điều trị và nhận được màn ngủ. Tuy nhiên, tổ chức này cũng cảnh báo bất kỳ thành tựu nào đạt được trong cuộc chiến chống căn bệnh này vẫn còn rất mong manh.

Bản đồ sốt rét thế giới đã dần bị thu hẹp lại đến năm 2010

Tại một số khu vực đang là điểm nóng bùng phát của dịch bệnh Ebola như Sierra Leone, Guinea và Liberia chương trình phòng chống bệnh sốt rét hầu như bị ngưng trệ do thiếu các dịch vụ y tế. Tổng giám đốc WHO, TS. Margaret Chan cho biết: "Sự sụp đổ của hệ thống y tế đã ảnh hưởng đến tất cả các biện pháp can thiệp sốt rét cơ bản và mang đến mối đe dọa về việc tăng trở lại số ca tử vong do bệnh sốt rét". Giám đốc chương trình sốt rét toàn cầu của WHO Pedro Alonso nói rằng thành quả này có được phần lớn là nhờ những cam kết tài chính và chính trị ngày càng mạnh mẽ, tuy nhiên chương trình phòng chống sốt rét vẫn chưa được hỗ trợ đầy đủ với 2,7 tỉ đô-la trong năm 2013 so với mục tiêu quốc tế là 5,1 tỉ đô-la.

Ở Việt Nam gánh nặng sốt rét vẫn tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Trung-Tây Nguyên và Bình Phước

Làm thế nào để đánh bại sốt rét

Ngày 9/12/2014. BBC News - Làm thế nào để đánh bại sốt rét (How to beat malaria). WHO cho biếtđầy tự tin rằng số ca tử vong do sốt rét có thể được làm ngừng lại hoàn toàn, sự lây lan qua các vết đốt của muỗi bị nhiễm bệnh và bệnh sốt rétcó thể phòng ngừa và điều trị. Tổng giám đốc WHO-TS. Margaret Chan cho biết các nỗ lựctrên toàn cầu trong thập kỷ qua đã làm giảm một nửa số người chết vì bệnh sốt rét là một "thành tựu to lớn" (tremendous achievement), vì vậy những gì chúng ta đang làm là đúng và những gìcần nhiều hơn được thực hiện?

Trẻ em châu Phi đang phải gánh chịu “dịch bệnh kép”: Sốt rét và Ebola

Mức độ trầm trọng (The scale of the problem)

Trong năm 2014, có 97 quốc gia và vùng lãnh thổ có sự lan truyền bệnh sốt rét, ước tính khoảng 3,3 tỷ người có nguy cơ bị nhiễm bệnh, gánh nặng sốt rét vẫn cao nhất ở châu Phi với 90% số ca tử vong sốt rét xảy ra ở đây nhưng có lý do để hy vọng Tỷ lệ tử vongdo sốt rét đã giảm 54% trong khu vực châu Phi của WHOvà số lượng người bị nhiễm đã giảm một phần tư-từ 173 triệu trong năm 2000 xuống còn 128 triệu trong năm 2013 bắt chấp sự gia tăng 43% dân số châu Phi sống trong các vùng lan truyền sốt rét.2 quốc gia mới là Azerbaijan và Sri Lanka lần đầu tiên trong năm 2013 báo cáo không có ca sốt rét nội địa, 11 quốc gia kháclà Argentina, Armenia, Ai Cập, Georgia, Iraq, Kyrgyzstan, Morocco, Oman, Paraguay, Turkmenistan và Uzbekistan-thành công trong việc duy trì không có ca sốt rét.

Ai là đối tượng nguy cơ?(Who is risk?)

Theo Báo cáo sốt rét của WHO năm 2014, bệnh sốt rét ở châu Phi (Malaria in Africa)trong năm 2013: 528.000 ca tử vong do sốt rét, giảm 54% số ca tử vong kể từ năm 2000; 49% người dân có nguy cơ sống ở tiểu vùng Saharan châu Phi được tiếp cận tới màn chống muỗi; 70% số bệnh nhân sốt rét có thể được điều trị nhưng không phải tất cả trẻ em bị bệnh được đưa đến một phòng khám; 43% phụ nữ mang thai không nhận được một liều thuốc duy nhất dùng để dự phòng. Trong khi bệnh sốt rét là không phân biệt thì số người thiệt hại nặng nhất là các cộng đồng nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất, theo đó trẻ em< 5 tuổi và những người sống tại châu Phi chiếm 78% số ca tử vong do sốt rét.Trẻ em, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch suy yếu, có nguy cơ đặc biệt phát triển thành bệnh nghiêm trọng nếu họ bị nhiễm bệnh sốt rét.Ước tính có khoảng 278 triệu người ở châu Phi vẫn sống trong các hộ gia đình mà không có một màn tẩm hóa chất diệt muỗi và khoảng 15 triệu phụ nữ mang thai vẫn không được tiếp cận với điều trị phòng ngừa bệnh sốt rét.

Gánh nặng sốt rét thế giới vẫn tập trung chủ yếu ở châu Phi

Màn ngủ(Bed nets)

Tránh muỗi đốt giữa hoàng hôn và bình minh là sự bảo vệ đầu tiên chống lại bệnh sốt rét, màn ngủ đã được chứng minh cắt giảmmột nửa tỷ lệ mắc bệnh sốt rét và tiếp cận tới màn ngũ tẩm hóa chất diệt muỗi đã tăng lên đáng kể. Trong năm 2013, gần một nửa của tất cả những người có nguy cơ mắc bệnh sốt rét ở vùng cận Saharan-châu Phi được tiếp cận tới một màn tẩm hóa chất diệt muỗi so với 3% trong năm 2004 cùng 214 triệu màn chống muỗi khác được lên kế hoạch để chuyển giao cho các nước lưu hành ở châu Phi vào cuối năm nay nhưng điều đó vẫn chưa đủ.

Phun hóa chất diệt(Insecticide spray)

Trong năm 2013, 123 triệu người trên thế giới đã được bảo vệ tránh bệnh sốt rét bằng cách phun hóa chất diệt ở trong nhà nhằm giết chết bất cứ con muỗinào đến.Tại châu Phi, 55 triệu người chiếm 7% dân số có nguy cơ, sống trong các hộ gia đình thường xuyên được phun hóa chất nhưng phun hóa chất tồn lưu trong nhà đã giảm trong những năm gần đây và sự đề khánghóa chất diệt đã được báo cáo ở 49 quốc gia trên thế giới.

Mục tiêu điều trị (Targeted treatment)

Phụ nữ mang thai sống trong các khu vực dịch tễ sốt rét nên được cung cấp thuốc chống sốt rét như thường lệ, ngay cả khi họ không có bất kỳ dấu hiệu của nhiễm bệnh, điều này là do bệnh sốt rét có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho người mẹ và đứa trẻ.Tỷ lệ phụ nữnhận được sự điều trị này đã được tăng lên theo thời gian nhưng vẫn còn dưới mức mục tiêu, nhìn chung 57% phụ nữ mang thai ở 37 quốc gia nhận được ít nhất một liều thuốc sốt rét vào năm 2013nhưngchưa đầy một phần năm số phụ nữ mang thai đã nhận được ba hoặc nhiều hơn số liềuđược khuyến cáo của WHO (dựa trên những phát hiện từ 9 quốc gia).Tiến bộ trong việc áp dụng và triển khai các liệu pháp dự phòng cho trẻ em thậm chí còn chậm hơn, tính đến năm 2013 chỉ có 6trong số 16 quốc gia mà WHO khuyến cáo các liệu pháp phòng bệnh cho trẻ em dưới 5 tuổi đã được thông qua việc điều trị như là chính sách quốc gia.

Thuốc và chẩn đoán (Drugs and diagnosis)

Mặc dù tiếp cận với test chẩn đoán nhanh và điều trị với thuốc đã được tăng cường thì vẫn còn hàng triệu người chưa tiếp cận được các can thiệp rất quan trọng này, trong năm 2013 có 62% số bệnh nhân sốt rét nghi ngờ trong các cơ sở y tế công cộng trong khu vực châu Phi của WHOnhận được một test chẩn đoán so với 40% trong năm 2010và các cơ sở y tế công lập đã có đủ các loại thuốc sốt rét phối hợp có gốc Artemisinine gọi ACTs (Artemisinine-based Cobination Therapy), để điều trị hơn 70% bệnh nhân có biểu hiện bệnh.

Tuy nhiên chỉ có một tỷ lệ nhỏ các trẻ em bị bệnh sốt rét nhận ACTs (liệu pháp kết hợp dựa vào artemisinin) phần lớn là vì chúng không đượcmang về tuyến trước để điều trị, một vấn đề mà các chuyên gia nói rằng cần phải được khẩn trương giải quyết.

Các nội dung khác »

---