Kiểm tra dây chuyền lạnh bảo quản vaccin (ảnh minh họa)

Để vận chuyển và bảo quản vaccin có hiệu lực, hệ thống dây chuyền lạnh được phát triển theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhằm bảo đảm nhiệt độ được duy trì khoảng 2 đến 8^oC từ nơi sản xuất đến nơi tiêm chủng. Hệ thống này bao gồm các quy trình và trang thiết bị cần thiết để bảo đảm vaccin có hiệu lực cho người sử dụng.

Trên thực tế, hệ thống y tế dự phòng từ trung ương đến địa phương cơ sở đều đã được trang bị dây chuyền lạnh rất tốt và khá đầy đủ để bảo đảm hiệu lực, an toàn của các loại vaccin phòng bệnh. Tuy vậy, yếu tố con người là nhân viên y tế ở các tuyến cũng góp phần quan trọng trong việc quyết định hiệu lực của vaccin bằng cách thực hiện đúng quy trình vận chuyển, bảo quản vaccin theo quy định. Hệ thống dây chuyền lạnh để vận chuyển, bảo quản quản vaccin được phát triển theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) bao gồm dỡ vaccin sau khi vận chuyển, duy trì và theo dõi nhiệt độ của tủ lạnh, bảo dưỡng tủ lạnh đựng vaccin, thủ tục tiến hành khi sử dụng vaccin, giám sát dây chuyền lạnh, vận chuyển vaccin trong các hòm lạnh có nước đá và tính bền vững của vaccin.

Dỡ vaccin sau khi vận chuyển

Việc dỡ các thùng, hộp vaccin sau khi vận chuyển đến phòng bảo quản phải tuân thủ theo nguyên tắc là bảo quản nguyên ở dạng ban đầu. Kiểm tra hệ thống theo dõi độ lạnh, nếu hệ thống theo dõi độ lạnh không có phải kiểm tra ngăn đá, khay đá thấy vẫn còn đóng băng. Nếu ngăn đá, khay đá đã tan hoàn toàn thì chứng tỏ vaccin đã không được bảo quản, vận chuyển theo đúng quy định và cần loại bỏ, không nên dùng vaccin này.

Duy trì và theo dõi nhiệt độ tủ lạnh

Tủ lạnh dùng để bảo quản vaccin phải có một nhiệt kế đặt tại giá ở giữa và nhiệt độ của tủ lạnh phải được ghi lại trong nhật ký theo dõi hàng ngày. Nhiệt độ ghi lại nên được đọc vào một thời gian nhất định trong ngày và thông thường nên thực hiện vào giữa ngày; phân công một nhân viên y tế chịu trách nhiệm điều chỉnh nhiệt độ của tủ lạnh sao cho nhiệt độ luôn được duy trì ở mức từ 2 đến 8^oC. Cần hạn chế tối đa việc mở cửa tủ lạnh, trước cửa tủ lạnh nên có gắn một biển báo với nội dung "Dừng lại! Bạn có cần thiết để mở tủ lạnh không?". Trường hợp nếu có sự cố bị mất điện hơn 4 giờ, vaccin phải được bảo quản trong một thùng cách nhiệt với các túi nước đá để làm lạnh chúng.

Bảo dưỡng tủ lạnh đựng vaccin

Nếu tủ lạnh bảo quản vaccin bị hư hỏng, cần phải nhanh chóng tiến hành sửa chữa ngay lập tức. Cần xem xét bản lề của cửa tủ lạnh phải bảo đảm hoạt động tốt sao cho cửa tủ lạnh phải được đóng kín. Tủ lạnh bảo quản vaccin không phải là loại tủ ngăn tuyết nên cần phải làm hết tuyết đều đặn để phòng tạo ra nhiều tuyết và như vậy sẽ làm giảm hoạt động cần thiết của tủ lạnh.

Thủ tục cần tiến hành khi sử dụng vaccin

Theo nguyên tắc, vaccin phải được bảo quản trong tủ lạnh cho đến khi sử dụng và nếu như không dùng nữa thì phải đưa chúng trở lại tủ lạnh ngay tức thì. Vaccin BCG phòng bệnh lao được mang ra khỏi tủ lạnh hay dùng vào trong ngày phải được hủy bỏ khi hết ngày. Vaccin uống phòng bệnh bại liệt mặc dù có thể bị tan hay đóng băng đến 10 lần vẫn không bị mất hiệu lực. Các loại vaccin được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng phải thực hiện theo đúng hướng dẫn của chương trình như vaccin còn hạn dùng, được bảo quản trong dây chuyền lạnh bảo đảm nhiệt độ từ 2 đến 8^oC, các lọ vaccin được mở trong các đợt tiêm chủng ở ngoài thì chỉ được sử dụng trong ngày.

Giám sát dây chuyền lạnh

Các thông số kỹ thuật của hệ thống dây chuyền lạnh cần phải được nhân viên y tế kiểm tra thường xuyên, kể cả khi vaccin được lấy ra dùng. Tất cả các thông số kỹ thuật đều phải được ghi chép cẩn thận vào sổ nhật ký theo dõi và lưu trữ.

Vận chuyển vaccin trong các hòm lạnh có nước đá

Việc vận chuyển vaccin phải được đựng trong các thùng đặc biệt như hòm lạnh, phích lạnh, phích vaccin. Nếu không có các thùng vận chuyển chuyên dụng thì cần phải tuân thủ theo hướng dẫn như chỗ để vaccin bằng dây chuyền lạnh và các chỉ số yêu cầu phải để trong các thùng xốp hay còn gọi là "hộp sáu chai". Đặp nắp và đóng kín bằng băng dính. Đưa các hộp xốp vào một thùng chứa to hơn và chung quanh chứa đầy túi nước đá. Đậy nắp và đóng kín nắp thùng to. Lưu ý tránh để vaccin tiếp xúc trực tiếp với các túi nước đá vì dễ có nguy cơ làm đông vaccin. Các túi đá phải được đặt cách xa khỏi vaccin bằng một vách ngăn với chất liệu xốp. Chỉ được lấy vaccin ra khi dùng và mỗi lần như thế phải đậy nắp thùng xốp cũng như thùng to lại. Các chỉ số kỹ thuật của dây chuyên lạnh và tủ lạnh được sử dụng cần phải được kiểm tra cụ thể trước mỗi khi dùng. Nếu chỉ số nhiệt độ của dây chuyền lạnh trên 10^oC thì cần phải làm lạnh hơn bằng các túi nước đá.

Tính bền vững của vaccin

Có một số loại vaccin bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ cao nhưng ngược lại có những loại vaccin dễ bị hư hỏng khi bị đóng băng. Ở Việt Nam, thực tế ghi nhận các loại vaccin dễ bị hư hỏng vì nhiệt độ cao nên cần lưu ý trong quá trình bảo quản và vận chuyển để bảo đảm tính bền vững và hiệu lực của vaccin sử dụng.

Vấn đề tiêm chủng vaccin để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm đã được ngành y tế cũng như cộng đồng người dân quan tâm khá nhiều trong thời gian qua, đặc biệt là khi một số loại dịch bệnh phát triển và lây lan, bùng phát mạnh. Ngoài chất lượng vaccin được sản xuất theo yêu cầu và quy trình chuyên môn của các nhà sản xuất, việc vận chuyển và bảo quản vaccin bằng dây chuyền lạnh cũng có ảnh hưởng đến hiệu lực của vaccin. Vì vậy nhân viên y tế cần phải lưu ý đến những công việc làm đơn giản nhưng góp phần mang lại hiệu quả lớn trong tiêm chủng vaccin phòng bệnh.

Các nội dung khác »

---