Cơ chế kháng tự nhiên sốt rét liên quan đến thay đổi trong các thụ thể hồng cầu ở người
Ngày 18/5/2017. Cơ chế kháng tự nhiên sốt rét liên quan đến thay đổi trong các thụ thể hồng cầu ở người (Natural resistance to malaria linked to variation in human red blood cell receptors), một nghiên cứu mới đây của Wellcome Trust Sanger Instituteđược xuất bản trên tạp chí Science cho thấy các thể đột biến cấu trúc lớn trong các gen glycophorin con người thường ít phổ biến ở chấu Phi có khả năng bảo vệ khỏi căn bệnh sốt rét. Các nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Di truyền học ở người Wellcome Trust Sanger Institute vừa phát hiện sự bảo vệ khỏi dạng sốt rét nguy hiểm nhất có liên quan đến sự thay đổi tự nhiên trong các gen hồng cầu người, họ đã xác định được một sự tái sắp xếp gen của các thụ thể glycophorin hồng cầu giúp giảm bớt 40% nguy cơ từ sốt rét ác tính. Đây là nghiên cứu đầu tiên cho thấy các thể đột biến cấu trúc lớn trong các gen glycophorin con người thường ít phổ biến ở châu Phi có khả năng bảo vệ khỏi căn bệnh sốt rét và mở ra một hướng đi mới cho việc nghiên cứu vắc-xin ngăn ngừa các ký sinh trùng sốt rét xâm nhập các tế bào hồng cầu. Sốt rét do muỗi truyền và tác nhân gây bệnh phổ biến nhất ở châu Phi là Plasmodium falciparum làm 200 triệu người bị nhiễm bênh và gần nửa triệu ca tử vong toàn cầu trong năm 2015. Những ký sinh trùng Plasmodium lây nhiễm vào các hồng cầu của người và xâm nhập qua các thụ thể trên bề mặt tế bào, các nghiên cứu trước đó về cơ chế kháng tự nhiên đối với sốt rét đã chỉ ra một khu vực thuộc bộ gen loài người gần với một nhóm các gen thụ thể. Các thụ thể này là glycophorin nằm trên bề mặt các tế bào hồng cầu và là một trong số nhiều thụ thể ràng buộc với Plasmodium falciparum nhưng chỉ tới nghiên cứu này chúng mới được chứng minh là có liên quan đến việc bảo vệ chống lai sốt rét. Một nghiên cứu mới đây cho thấy các thể đột biến cấu trúc lớn trong các gen glycophorin con người thường ít phổ biến ở chấu Phi có khả năng bảo vệ khỏi căn bệnh sốt rét. Credit: © jarun011/Fotolia Các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu khu vực glycophorin của bộ gen một cách chi tiết hơn trước đó bằng các sử dụng dữ liệu giải trình tự toàn bộ hệ gen mới từ 765 tình nguyện viên tại Gambia, Burkina Faso, Cameroon và Tazania. Sử dụng thông tin mới này sau đó họ đã tiến hành một nghiên cứu trên khắp Gambia, Kenya và Malawi bao gồm 5.310 người dân thường và 4.579 người đã được nhập viện vì sốt rét ác tính. Họ phát hiện rằng những người có sự tái sắp xếp đặc biệt các gen glycophorin có nguy cơ bị sốt rét ác tính ít hơn 40%. TS. Ellen Leffler từ Đại học Oxford, tác giả đầu của nghiên cứu cho biết: “Trong nghiên cứu mới này, chúng tôi phát hiện bằng chứng thuyết phục cho thấy sự thay đổi trong các nhóm gen glycophorin ảnh hưởng tới độ nhạy với sốt rét. Chúng tôi đã phát hiện một số người có sự tái sắp xếp phức tạp các gen GYPA và GYPB, hình thành một glycophorin hỗn hợp và những người này dường như ít phát triển thành các biến chứng nguy hiểm của sốt rét”. Gen GYPB-A hỗn hợp được phát hiện trong một nhóm máu hiếm đặc biệt-một phần của hệ thống nhóm máu MNS* được biết với tên gọi là Dantu. Nghiên cứu này phát hiện hỗn hợp Dantu GYPB-A xuất hiện ở một số người từ Đông Phi, tại Kenya, Tanzania và Malawi nhưng không xuất hiện trong những người tình nguyện từ các cộng đồng Tây Phi. TS. Kirk Rockett từ Đại học Oxford cho biết: “Phân tích các chuỗi DNA cho phép chúng tôi xác định vị trí của phần tiếp nối giữa glycophorins A và B trong gen hỗn hợp, đồng thời cho chúng tôi thấy chuỗi này có đặc tính của kháng nguyên Dantu trong hệ thống nhóm máu MNS”. Nghiên cứu nhóm gen glycophorin nhằm xác định những khác biệt giữa các chuỗi 3 gen này là điều cực kỳ thách thức, nghiên cứu này cho thấy cái nhìn sâu sắc vào việc phân tích kỹ càng khu vực này và làm thế nào nó liên kết với hệ thống nhóm máu MNS và tác động độ nhạy đối với sốt rét. GS. Dominic Kwiatkowski, một tác giả chính từ Viện Sanger Wellcome Trust và Đại học Oxford, cho biết: “Chúng tôi đang bắt đầu phát hiện rằng khu vực glycophorin của bộ gen có một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ con người khỏi sốt rét, khám phá của chúng tôi về một thể đột biến cụ thể của các thụ thể xâm nhập glycophorin có thể mang lại sự bảo vệ lâu dài chống lại sốt rét ác tính hy vọng sẽ truyền cảm hứng cho các nghiên cứu sâu hơn về việc Plasmodium falciparum xâm nhập hồng cầu cụ thể như thế nào, điều này cũng giúp chúng tôi khám phá một điểm yếu mới của ký sinh trùng có thể được khai thác trong các biện pháp can thiệp trong tương lai chống lại căn bệnh chết chóc này”. *The MNS system is a human blood group system based on two genes -- glycophorin A and glycophorin B -- on chromosome 4. There are 46 antigens in the system; the most common are called M, N, S, s and U. *Hệ thống MNS là một hệ thống nhóm máu người dựa trên hai gen – glycophorin A và glycophorin B – trên chromosome 4. Có 46 kháng nguyên trong hệ thống này; kháng nguyên phổ biến nhất được gọi là M, N, S, s và U.
|