|
Cộng đồng có thể là lực lượng hùng mạnh trong cuộc chiến chống sốt rét
Ngày 6/4/2017. AFP. Cộng đồng có thể là lực lượng hùng mạnh trong cuộc chiến sốt rét (Communities can be powerful forces in the fight against malaria). Hơn nửa thập kỷ qua cuộc chiến sốt rét đã đạt được một số thành công đáng kể, trong đó thử nghiệm vaccine mới và khả năng của muỗi mang ký sinh trùng sốt rét biến đổi gen ngăn ngừa sinh sản đã mang lại niềm hy vọng sớm loại trừ căn bệnh này dù rằng vẫn còn là chặng đường dài. Tuy nhiên, nếu chúng ta nắm được nguồn lực mạnh nhưng nguồn lực này chưa được khai thác trong cuộc chiến sốt rét thì cộng đồng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Robert Newman, nguyên giám đốc Chương trình sốt rét toàn cầu (GMP) của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết: “Những gì thực sự đưa hoạt động phòng chống sốt rét phát triển là công việc của những chiến sĩ thầm lặng tại cộng đồng và các cơ sở y tế cấp huyện-nơi cuộc chiến sẽ chiến thắng hay thất bại, là nhà nghiên cứu sốt rét và côn trùng học châu Phi tôi không thể đồng ý hơn nữa”. Trong năm 2015 (năm gần nhất có thống kê đầy đủ), WHO ghi nhận 212 triệu ca mắc sốt rét và 429.000 trường hợp tử vong sốt rét, gánh nặng sốt rét hầu như tập trung ở vùng cận Sahara, châu Phi trong khi chúng ta chứng kiến giảm 29% số ca tử vong do sốt rét trên thế giới từ năm 2010-2015. Tuy nhiên, các thành tựu đó có thể bị đảo ngược do sự gia tăng kháng thuốc ở ký sinh trùng sốt rét và kháng hóa chất ở muỗi, chúng ta cần các biện pháp mới để kiểm soát muỗi Anopheles lan truyền sốt rét sang người. Cam kết cộng đồng là một trong những biện pháp, đến nay những người bị ảnh hưởng bởi sốt rét chỉ đóng vai trò nhỏ trong nỗ lực phòng chống và thường kết thúc khi dự án phòng chống tại địa phương kết thúc nhưng các cộng đồng có thể và nên được liên quan nhiều hơn nữa vì có thể thực sự dẫn đến các chương trình phòng chống sốt rét. 
TONY KARUMBA/AFP/GETTY IMAGES
Một sáng kiến xuất hiện tại Malindi, một thị trấn khoảng 200.000 dân dọc bờ biển tây nam của Kenya hỗ trợ các hoạt động phòng chống sốt rét thông qua một chương trình gọi là“Người bắt muỗi” (Mosquito Scouts) qua những người tình nguyện bắt muỗi được được tập hợp trong cộng đồng và được đào tạo làm thế nào để bắt và xác định muỗi Anopheles, làm thế nào để theo dõi nơi trú ngụ của chúng nơi mà chúng đẻ trứng, làm thế nào để tiêu diệt các ấu trùng bằng cách sử dụng thuốc diệt côn trùng thân thiện với môi trường. Những người bắt muỗi tháo các rãnh nước và vứt bỏ các lốp xe ôtô đã qua sử dụng và bị bỏ đi là những nơi sinh sản của muỗi, đồng thời giúp phân phát màn chống muỗi đến các hộ gia đình, màn chống muỗi là một biện pháp hiệu quả để ngăn chặn muỗi đốt vào ban đêm. Các hoạt động này đã nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng mối quan hệ lâu dài giữa những người bắt muỗi và cộng đồng Malindi. Cũng quan trọng, họ đã giảm toàn bộ gánh nặng sốt rét ở đó. Trong năm 2002, sốt rét là căn bệnh số một ở Malindi, với bệnh viên huyện điều trị khoảng 10.000 bệnh nhân sốt rét. Nhờ vào phần lớn chương trình Mosquito Scout, sốt rét giảm xuống đứng thứ 5 và bệnh viện điều trị chỉ 500-600 ca một năm. Tại Zambia, “Chương trình các cộng đồng sốt rét” đào tạo các tình nguyện viên và đưa cho họ các phương pháp họ cần để thúc đẩy các thông điệp quan trọng về ngăn ngừa và điều trị sốt rét được bắt đầu vào năm 2006, giúp quốc gia này tiến bộ rất lớn hướng tới loại trừ sốt rét. Tại các vùng nhiệt đới khác nơi mà các bệnh do muỗi truyền như sốt vàng da, sốt Rift Valley, Zika, chikungunya, sốt xuất huyết, và giun chỉ bạch huyết là phổ biến, cam kết các cộng đồng địa phương có thể góp phần hướng tới hoạt động phòng chống của họ. Không có các hướng dẫn cụ thể để giúp các chính quyền và các tổ chức gồm cả cộng đồng trong phòng chống sốt rét nhưng biện pháp có thể dễ dàng được hình thành nếu chúng ta đưa ra các ví dụ làm thế nào cộng đồng tham gia vào cuộc chiến chống lại căn bệnh này. WHO và các cơ quan khác trong phòng chống sốt rét có thể xem xét xây dựng các hướng dẫn tương tự với các hướng dẫn của WHO đối với các nhân viên y tế cộng đồng có thể đưa ra các ý tưởng cho việc tuyển dụng và đào tạo những cán bộ tiêu diệt muỗi trong cộng đồng bị ảnh hưởng nặng bởi sốt rét và các bệnh do muỗi truyền khác, tham gia và giáo dục cộng đồng sẽ giúp họ hiểu biết hơn về căn bệnh này, nâng cao kiến thức cho người dân địa phương và giúp mọi người biết được quy trình phòng chống sốt rét. Trong thời đại nơi có nhiều nguồn lực hơn, sự đổi mới và ý chí chính trị sẽ chiến thắng sốt rét, điều quan trọng đó là chúng ta phải tiến bộ trên một số mặt trận từ các biện pháp công nghệ cao như gene drive (phát động gen) để tăng cường sự tham gia của cộng đồng, sự tham gia của cộng đồng thường xuyên và biện pháp can thiệp của các chương trình phòng chống sẽ tác động đến không chỉ bệnh sốt rét mà còn giúp giảm số lượng muỗi truyền các bệnh khác như sốt xuất huyết và giun chỉ bạch huyết. Được trang bị kiến thức và các biện pháp đúng đắn, và được hỗ trợ bởi các tổ chức tại địa phương và trên thế giới cũng như các chương trình phòng chống sốt rét quốc gia trong nước, cộng đồng có thể hướng tới loại trừ sốt rét tại châu Phi và trên khắp thế giới.
|
TRANG CHỦ
